Page 172 of 264
PDF/HTML Page 201 of 293
single page version
൧൧൩..
ജാണംതി രസം ഫാസം ജേ തേ ബേഇംദിയാ
ജാനന്തി രസം സ്പര്ശം യേ തേ ദ്വീന്ദ്രിയാഃ ജീവാഃ.. ൧൧൪..
ജീവത്വകാ ഭീ നിശ്ചയ കിയാ ജാതാ ഹൈ; ക്യോംകി ദോനോംമേം ബുദ്ധിപൂര്വക വ്യാപാരകാ
ആഗമ, അനുമാന ഇത്യാദിസേ നിശ്ചിത കിയാ ജാ സകതാ ഹൈ.
നിമിത്തസേ അപനേകോ ഏകേന്ദ്രിയ ഔര ദുഃഖീ കരതാ ഹൈ.. ൧൧൩..
ജാനതേ ഹൈം [തേ] വേ–[ദ്വീന്ദ്രിയാഃ ജീവാഃ] ദ്വീന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം.
–ജേ ജാണതാ രസസ്പര്ശനേ, തേ ജീവ ദ്വീംദ്രിയ ജാണവാ. ൧൧൪.
Page 173 of 264
PDF/HTML Page 202 of 293
single page version
ജാണംതി രസം ഫാസം ഗംധം തേഇംദിയാ ജീവാ.. ൧൧൫..
ജാനന്തി രസം സ്പര്ശം ഗംധം ത്രീംദ്രിയാഃ ജീവാഃ.. ൧൧൫..
ഹോനേസേ സ്പര്ശ ഔര രസകോ ജാനനേവാലേ യഹ [ശംബൂക ആദി] ജീവ മനരഹിത ദ്വീന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം.. ൧൧൪..
ജീവാഃ] വേ ത്രീന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം.
ആദി] ജീവ മനരഹിത ത്രീന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം.. ൧൧൫..
രസ, ഗംധ തേമ ജ സ്പര്ശ ജാണേ, ജീവ ത്രീന്ദ്രിയ തേഹ ഛേ. ൧൧൫.
Page 174 of 264
PDF/HTML Page 203 of 293
single page version
രൂവം രസം ച ഗംധം ഫാസം പുണ തേ വിജാണംതി.. ൧൧൬..
രൂപം രസം ച ഗംധം സ്പര്ശം പുനസ്തേ വിജാനന്തി.. ൧൧൬..
ഏതേ സ്പര്ശനരസനഘ്രാണചക്ഷുരിന്ദ്രിയാവരണക്ഷയോപശമാത് ശ്രോത്രേന്ദ്രിയാവരണോദയേ നോഇന്ദ്രിയാ–വരണോദയേ ച
[ച] ഔര [സ്പര്ശം] സ്പര്ശകോ [വിജാനന്തി] വജാനതേ ഹൈം. [വേ ചതുരിന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം.]
ജാനനേവാലേ യഹ [ഡാ സ ആദി] ജീവ മനരഹിത ചതുരിന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം.. ൧൧൬..
തേ ജീവ ജാണേ സ്പര്ശനേ, രസ, ഗംധ തേമ ജ രൂപനേ. ൧൧൬.
സ്പര്ശാദി പംചക ജാണതാം തിര്യംച–നാരക–സുര–നരോ
Page 175 of 264
PDF/HTML Page 204 of 293
single page version
ജലചരസ്ഥലചരഖചരാ ബലിനഃ പംചേന്ദ്രിയാ ജീവാഃ.. ൧൧൭..
അഥ സ്പര്ശനരസനഘ്രാണചക്ഷുഃശ്രോത്രേന്ദ്രിയാവരണക്ഷയോപശമാത് നോഇന്ദ്രിയാവരണോദയേ സതി സ്പര്ശ–
സമനസ്കാശ്ച ഭവന്തി. തത്ര ദേവമനുഷ്യനാരകാഃ സമനസ്കാ ഏവ, തിര്യംച ഉഭയജാതീയാ ഇതി..൧൧൭..
തിരിയാ ബഹുപ്പയാരാ ണേരഇയാ
തിര്യംചഃ ബഹുപ്രകാരാഃ നാരകാഃ പൃഥിവീഭേദഗതാഃ.. ൧൧൮..
-----------------------------------------------------------------------------
ഖേചര ഹോതേ ഹൈം വേ –[ബലിനഃ പംചേന്ദ്രിയാഃ ജീവാഃ] ബലവാന പംചേന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം.
മനരഹിത പംചേന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം; കതിപയ [പംചേന്ദ്രിയ ജീവ] തോ, ഉന്ഹേം മനകേ ആവരണകാ ഭീ ക്ഷയോപശമ
ഹോനേസേ, മനസഹിത [പംചേന്ദ്രിയ ജീവ] ഹോതേ ഹൈം.
Page 176 of 264
PDF/HTML Page 205 of 293
single page version
ദേവഗതിനാമ്നോ ദേവായുഷശ്ചോദയാദ്ദേവാഃ, തേ ച ഭവനവാസിവ്യംതരജ്യോതിഷ്കവൈമാനികനികായ–ഭേദാച്ചതുര്ധാ.
മനുഷ്യഗതിനാമ്നോ മനുഷ്യായുഷശ്ച ഉദയാന്മനുഷ്യാഃ. തേ കര്മഭോഗഭൂമിജഭേദാത്
ചതുഷ്പദാദിഭേദാദനേകധാ. നരകഗതിനാമ്നോ നരകായുഷശ്ച ഉദയാന്നാരകാഃ. തേ രത്നശര്കരാവാലുകാ–
പങ്കധൂമതമോമഹാതമഃപ്രഭാഭൂമിജഭേദാത്സപ്തധാ. തത്ര ദേവമനുഷ്യനാരകാഃ പംചേന്ദ്രിയാ ഏവ. തിര്യംചസ്തു
കേചിത്പംചേന്ദ്രിയാഃ, കേചിദേക–ദ്വി–ത്രി–ചതുരിന്ദ്രിയാ അപീതി.. ൧൧൮..
പ്രകാരകേ ഹൈം [പുനഃ] ഔര [നാരകാഃ പൃഥിവീഭേദഗതാഃ] നാരകോംകേ ഭേദ ഉനകീ പൃഥ്വിയോംകേ ഭേദ ജിതനേ ഹൈം.
ഉപസംഹാര കിയാ ഗയാ ഹൈ].
ഐസേ ഭേദോംകേ കാരണ ദോ പ്രകാരകേ ഹൈം. തിര്യംചഗതിനാമ ഔര തിര്യംചായുകേ ഉദയസേ തിര്യംച ഹോതേ ഹൈം; വേ പൃഥ്വീ,
ശംബൂക, ജൂം, ഡാ സ, ജലചര, ഉരഗ, പക്ഷീ, പരിസര്പ, ചതുഷ്പാദ [ചൌപായേ] ഇത്യാദി ഭേദോംകേ കാരണ അനേക
പ്രകാരകേ ഹൈം. നരകഗതിനാമ ഔര നരകായുകേ ഉദയസേ നാരക ഹോതേ ഹൈം; വേ
മഹാതമഃപ്രഭാഭൂമിജ ഐസേ ഭേദോംകേ കാരണ സാത പ്രകാരകേ ഹൈം.
൨. രത്നപ്രഭാഭൂമിജ = രത്നപ്രഭാ നാമകീ ഭൂമിമേം [–പ്രഥമ നരകമേം] ഉത്പന്ന .
Page 177 of 264
PDF/HTML Page 206 of 293
single page version
പാഉണ്ണംതി യ അണ്ണം ഗദിമാഉസ്സം സലേസ്സവസാ.. ൧൧൯..
പ്രാപ്നുവന്തി ചാന്യാം ഗതിമായുഷ്കം സ്വലേശ്യാവശാത്.. ൧൧൯..
ഭാവനാസേ രഹിത ജീവ ജോ ചതുര്ഗതിനാമകര്മ ഉപാര്ജിത കരതേ ഹൈം ഉസകേ ഉദയവശ വേ ദേവാദി ഗതിയോംമേം
ഉത്പന്ന ഹോതേ ഹൈം.. ൧൧൮..
ആയുഷ്കം ച] അന്യ ഗതി ഔര ആയുഷ്യ [പ്രാപ്നുവന്തി] പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം.
ഐസാ ദര്ശായാ ഗയാ ഹൈ.
ത്യാം അന്യ ഗതി–ആയുഷ്യ പാമേ ജീവ നിജലേശ്യാവശേ. ൧൧൯.
Page 178 of 264
PDF/HTML Page 207 of 293
single page version
ഗതിനാമായുഃകര്മഭ്യാമനാത്മസ്വഭാവഭൂതാഭ്യാമപി ചിരമനുഗമ്യമാനാഃ സംസരംത്യാത്മാനമചേതയമാനാ ജീവാ
ഇതി.. ൧൧൯..
ദേഹവിഹൂണാ സിദ്ധാ ഭവ്വാ സംസാരിണോ അഭവ്വാ യ.. ൧൨൦..
ദേഹവിഹീനാഃ സിദ്ധാഃ ഭവ്യാഃ സംസാരിണോഭവ്യാശ്ച.. ൧൨൦..
-----------------------------------------------------------------------------
കാരണ ഹോതീ ഹൈ], ഇസലിയേ ഉസകേ ഉചിത ഹീ അന്യ ഗതി തഥാ അന്യ ആയുഷ വേ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം. ഇസ
പ്രകാര
രഹതേ ഹൈം ഇസലിയേ, ആത്മാകോ നഹീം ചേതനേവാലേ ജീവ സംസരണ കരതേ ഹൈം [അര്ഥാത് ആത്മാകാ അനുഭവ നഹീം
കരനേവാലേ ജീവ സംസാരമേം പരിഭ്രമണ കരതേ ഹൈം].
ഔര ഇസലിയേ ഉസകേ യോഗ്യ ഹീ അന്യ ഗതി–ആയുഷ പ്രാപ്ത ഹോതീ ഹൈ] .. ൧൧൯..
നേ ദേഹവിരഹിത സിദ്ധ ഛേ; സംസാരീ ഭവ്യ–അഭവ്യ ഛേ. ൧൨൦.
Page 179 of 264
PDF/HTML Page 208 of 293
single page version
സ്വരൂപോപലമ്ഭശക്തിസദ്ഭാവാസദ്ഭാവാഭ്യാം പാച്യാപാച്യമുദ്ഗവദഭിധീയംത ഇതി.. ൧൨൦..
ജം ഹവദി തേസു ണാണം ജീവോ ത്തി യ തം പരൂവേംതി.. ൧൨൧..
യദ്ഭവതി തേഷു ജ്ഞാനം ജീവ ഇതി ച തത്പ്രരൂപയന്തി.. ൧൨൧..
വര്തനേകീ അപേക്ഷാസേ സംസാരീ ജീവോംകാ ഏക പ്രകാര ഹോനേ പര ഭീ വേ ഭവ്യ ഔര അഭവ്യ ഐസേ ദോ പ്രകാരകേ ഹൈം.
‘
ഹൈം .. ൧൨൦..
൨. അപാച്യ = നഹീം പകനേയോഗ്യ; രംധനേ–സീഝനേകീ യോഗ്യതാ രഹിത; കോരാ.
൩. ഉപലബ്ധി = പ്രാപ്തി; അനുഭവ.
ഛേ തേമനാമാം ജ്ഞാന ജേ ബസ തേ ജ ജീവ നിര്ദിഷ്ട ഛേ. ൧൨൧.
Page 180 of 264
PDF/HTML Page 209 of 293
single page version
കായാഃ ജീവലക്ഷണഭൂതചൈതന്യസ്വഭാവാഭാവാന്ന ജീവാ ഭവംതീതി. തേഷ്വേവ യത്സ്വപരപരിച്ഛിത്തിരൂപേണ
പ്രകാശമാനം ജ്ഞാനം തദേവ ഗുണഗുണിനോഃ കഥഞ്ചിദഭേദാജ്ജീവത്വേന പ്രരൂപ്യത ഇതി.. ൧൨൧..
കുവ്വദി ഹിദമഹിദം വാ ഭുംജദി ജീവോ ഫലം തേസിം.. ൧൨൨..
കരോതി ഹിതമഹിതം വാ ഭുംക്തേ ജീവഃ ഫലം തയോഃ.. ൧൨൨..
വഹ ജീവ ഹൈ [ഇതി ച പ്രരൂപയന്തി] ഐസീ [ജ്ഞാനീ] പ്രരൂപണാ കരതേ ഹൈം.
യഹാ സമഝായാ ഹൈ].
ജാതേ ഹൈം. നിശ്ചയനയസേ ഉനമേം സ്പര്ശനാദി ഇന്ദ്രിയാ തഥാ പൃഥ്വീ–ആദി കായേം, ജീവകേ ലക്ഷണഭൂത
ചൈതന്യസ്വഭാവകേ അഭാവകേ കാരണ, ജീവ നഹീം ഹൈം; ഉന്ഹീംമേം ജോ സ്വപരകോ ജ്ഞപ്തിരൂപസേ പ്രകാശമാന ജ്ഞാന ഹൈ
വഹീ, ഗുണ–ഗുണീകേ കഥംചിത് അഭേദകേ കാരണ, ജീവരൂപസേ പ്രരൂപിത കിയാ ജാതാ ഹൈ.. ൧൨൧..
ഹിത–അഹിത ജീവ കരേ അനേ ഹിത–അഹിതനും ഫള ഭോഗവേ. ൧൨൨.
Page 181 of 264
PDF/HTML Page 210 of 293
single page version
ചൈതന്യവിവര്തരൂപസങ്കല്പപ്രഭവത്വാത്സ ഏവ കര്താ, നാന്യഃ. ശുഭാശുഭാകര്മഫലഭൂതായാ ഇഷ്ടാനിഷ്ട–
വിഷയോപഭോഗക്രിയായാശ്ച സുഖദുഃഖസ്വരൂപസ്വപരിണാമക്രിയായാ ഇവ സ ഏവ കര്താ, നാന്യഃ.
ഏതേനാസാധാരണകാര്യാനുമേയത്വം പുദ്ഗലവ്യതിരിക്തസ്യാത്മനോ ദ്യോതിതമിതി.. ൧൨൨..
ഭോഗതാ ഹൈ.
ഉസീ പ്രകാര. [ചൈതന്യസ്വഭാവകേ കാരണ ജാനനേ ഔര ദേഖനേ കീ ക്രിയാകാ ജീവ ഹീ കര്താ ഹൈ; ജഹാ ജീവ
ഹൈ വഹാ ചാര അരൂപീ അചേതന ദ്രവ്യ ഭീ ഹൈം തഥാപി വേ ജിസ പ്രകാര ജാനനേ ഔര ദേഖനേ കീ ക്രിയാകേ
കര്താ നഹീം ഹൈ ഉസീ പ്രകാര ജീവകേ സാഥ സമ്ബന്ധമേം രഹേ ഹുഏ കര്മ–നോകര്മരൂപ പുദ്ഗല ഭീ ഉസ ക്രിയാകേ
കര്താ നഹീം ഹൈ.] ചൈതന്യകേ വിവര്തരൂപ [–പരിവര്തനരൂപ] സംകല്പകീ ഉത്പത്തി [ജീവമേം] ഹോനേകേ കാരണ,
സുഖകീ അഭിലാഷാരൂപ ക്രിയാകാ, ദുഃഖകേ ഉദ്വേഗരൂപ ക്രിയാകാ തഥാ സ്വസംവേദിത ഹിത–അഹിതകീ
നിഷ്പത്തിരൂപ ക്രിയാകാ [–അപനേസേ സംചേതന കിയേ ജാനേവാലേ ശുഭ–അശുഭ ഭാവോംകോ രചനേരൂപ ക്രിയാകാ]
ജീവ ഹീ കര്താ ഹൈ; അന്യ നഹീം ഹൈ. ശുഭാശുഭ കര്മകേ ഫലഭൂത
Page 182 of 264
PDF/HTML Page 211 of 293
single page version
അഭിഗച്ഛദു അജ്ജീവം ണാണംതരിദേഹിം ലിംഗേഹിം.. ൧൨൩..
അഭിഗച്ഛത്വജീവം ജ്ഞാനാംതരിതൈര്ലിങ്ഗൈഃ.. ൧൨൩..
ഹൈ യാ ഉനകേ ഫലകോ നഹീം ഭോഗതേ; ഇസലിയേ ജോ ജാനതാ ഹൈ ഔര ദേഖതാ ഹൈ, സുഖകീ ഇച്ഛാ കരതാ ഹൈ,
ദുഃഖസേ ഭയഭീത ഹോതാ ഹൈ, ശുഭ–അശുഭ ഭാവോംമേം പ്രവര്തതാ ഹൈ ഔര ഉനകേ ഫലകോ ഭോഗതാ ഹൈ, വഹ, അചേതന
പദാര്ഥോംകേ സാഥ രഹനേ പര ഭീ സര്വ അചേതന പദാര്ഥോംകീ ക്രിയാഓംസേ ബിലകുല വിശിഷ്ട പ്രകാരകീ ക്രിയാഏ
കരനേവാലാ, ഏക വിശിഷ്ട പദാര്ഥ ഹൈ. ഇസപ്രകാര ജീവ നാമകാ ചൈതന്യസ്വഭാവീ പദാര്ഥവിശേഷ–കി ജിസകാ
ജ്ഞാനീ സ്വയം സ്പഷ്ട അനുഭവ കരതേ ഹൈം വഹ–അപനീ അസാധാരണ ക്രിയാഓം ദ്വാരാ അനുമേയ ഭീ ഹൈ.. ൧൨൨..
[അജീവമ് അഭിഗച്ഛതു] അജീവ ജാനോ.
Page 183 of 264
PDF/HTML Page 212 of 293
single page version
കദാചിത്തദഭാവാച്ഛുദ്ധൈശ്ചൈതന്യവിവര്തഗ്രന്ഥിരൂപൈര്ബഹുഭിഃ പര്യായൈഃ ജീവമധിഗച്ഛേത്. അധിഗമ്യ ചൈവമചൈതന്യ–
സ്വഭാവത്വാത് ജ്ഞാനാദര്ഥാംതരഭൂതൈരിതഃ പ്രപംച്യമാനൈര്ലിങ്ഗൈര്ജീവസംബദ്ധമസംബദ്ധം വാ സ്വതോ ഭേദബുദ്ധി–പ്രസിദ്ധയ
ര്ഥമജീവമധിഗച്ഛേദിതി.. ൧൨൩..
൨. പ്രപംചിത = വിസ്താരപൂര്വക കഹീ ഗഈ.
൩. മോഹരാഗദ്വേഷപരിണതികേ കാരണാ ജീവകോ വിശ്വരൂപതാ അര്ഥാത് അനേകരൂപതാ പ്രാപ്ത ഹോതീ ഹൈ.
൪. ഗ്രന്ഥി = ഗാ ഠ. [ജീവകീ കദാചിത് അശുദ്ധ ഔര കദാചിത് ശുദ്ധ ഐസീ പര്യായേം ചൈതന്യവിവര്തകീ–ചൈതന്യപരിണമനകീ–
൫. ജ്ഞാനസേ അര്ഥാംന്തരഭൂത = ജ്ഞാനസേ അന്യവസ്തുഭൂത; ജ്ഞാനസേ അന്യ അര്ഥാത് ജഡ. [അജീവകാ സ്വഭാവ അചൈതന്യ ഹോനേകേ
൬. ജീവകേ സാഥ സമ്ബദ്ധ യാ ജീവ സാഥ അസമ്ബദ്ധ ഐസേ അജീവകോ ജാനനേകാ പ്രയോജന യഹ ഹൈ കി സമസ്ത അജീവ
Page 184 of 264
PDF/HTML Page 213 of 293
single page version
തേസിം അചേദണത്തം ഭണിദം ജീവസ്സ
തേഷാമചേതനത്വം ഭണിതം ജീവസ്യ ചേതനതാ.. ൧൨൪..
ദിതി.. ൧൨൪..
ജസ്സ ണ വിജ്ജദി ണിച്ചം
അചേതനപനാ കഹാ ഹൈ, [ജീവസ്യ ചേതനതാ] ജീവകോ ചേതനതാ കഹീ ഹൈ.
ഹീ ചേതനത്വസാമാന്യ ഹൈ.. ൧൨൪..
തേമാം അചേതനതാ കഹീ, ചേതനപണും കഹ്യും ജീവമാം. ൧൨൪.
സുഖദുഃഖസംചേതന, അഹിതനീ ഭീതി, ഉദ്യമ ഹിത വിഷേ
ജേനേ കദീ ഹോതാം നഥീ, തേനേ അജീവ ശ്രമണോ കഹേ. ൧൨൫.
യസ്യ ന വിദ്യതേ നിത്യം തം ശ്രമണാ ബ്രുവന്ത്യജീവമ്.. ൧൨൫..
Page 185 of 264
PDF/HTML Page 214 of 293
single page version
സുഖദുഃഖജ്ഞാനസ്യ ഹിതപരികര്മണോഹിതഭീരുത്വസ്യ ചേതി ചൈതന്യവിശേഷാണാം നിത്യമനുപലബ്ധേര–
[ശ്രമണാഃ] ശ്രമണ [അജീവമ് ബ്രുവന്തി] അജീവ കഹതേ ഹൈം.
നിശ്ചിത ഹോതാ ഹൈ കി] ആകാശാദി അജീവോംകോ ചൈതന്യസാമാന്യ വിദ്യമാന നഹീം ഹൈ.
ഹിത കേ ലിഏ പ്രയത്ന ഔര അഹിതകേ ലിഏ ഭീതി–യഹ ചേതനത്വവിശേഷ കഭീ ദേഖേ നഹീം ജാതേ; ഇസലിയേ
നിശ്ചിത ഹോതാ ഹൈ കി ആകാശാദികോ ചേതനത്വസാമാന്യ ഭീ നഹീം ഹൈ, അര്ഥാത് അചേതനത്വസാമാന്യ ഹീ ഹൈ..
൧൨൫..
നിശ്ചയരത്നത്രയപരിണത പരമാത്മദ്രവ്യകോ ഹിത സമഝതേ ഹൈം ഔര ആകുലതാകേ ഉത്പാദക ഐസേ ദുഃഖകോ തഥാ ഉസകേ
കാരണഭൂത മിഥ്യാത്വരാഗാദിപരിണത ആത്മദ്രവ്യകോ അഹിത സമഝതേ ഹൈം.
Page 186 of 264
PDF/HTML Page 215 of 293
single page version
അരസമരൂവമഗംധം
പുദ്ഗലദ്രവ്യപ്രഭവാ ഭവന്തി ഗുണാഃ പര്യായാശ്ച ബഹവഃ.. ൧൨൬..
അരസമരൂപമഗംധമവ്യക്തം ചേതനാഗുണമശബ്ദമ്.
ജാനീഹ്യലിങ്ഗഗ്രഹണം ജീവമനിര്ദിഷ്ടസംസ്ഥാനമ്.. ൧൨൭..
ജോ ബഹു ഗുണ ഔര പര്യായേം ഹൈം, [പുദ്ഗലദ്രവ്യപ്രഭവാഃ ഭവന്തി] വേ പുദ്ഗലദ്രവ്യനിഷ്പന്ന ഹൈ.
കഹാ ഐസാ ഹൈ], [ചേതനാഗുണമ്] ചേതനാഗുണവാലാ ഹൈ ഔര [അലിങ്ഗഗ്രഹണമ്] ഇന്ദ്രിയോംകേ ദ്വാരാ അഗ്രാഹ്യ ഹൈ,
[ജീവം ജാനീഹി] ഉസേ ജീവ ജാനോ.
ഭിന്ന സ്വരൂപകാ യഹ കഥന ഹൈ].
തേ ബഹു ഗുണോ നേ പര്യയോ പുദ്ഗലദരവനിഷ്പന്ന ഛേ. ൧൨൬.
ജേ ചേതനാഗുണ, അരസരൂപ,
Page 187 of 264
PDF/HTML Page 216 of 293
single page version
നിര്ദിഷ്ടസംസ്ഥാനത്വാദവ്യക്തത്വാദിപര്യായൈഃ പരിണതത്വാച്ച നേന്ദ്രിയഗ്രഹണയോഗ്യം, തച്ചേതനാ–
ഗുണത്വാത് രൂപിഭ്യോരൂപിഭ്യശ്ചാജീവേഭ്യോ വിശിഷ്ടം ജീവദ്രവ്യമ്. ഏവമിഹ ജീവാജീവയോര്വാസ്തവോ ഭേദഃ
സമ്യഗ്ജ്ഞാനിനാം മാര്ഗപ്രസിദ്ധയര്ഥം പ്രതിപാദിത ഇതി.. ൧൨൬–൧൨൭..
ഇന്ദ്രിയഗ്രഹണയോഗ്യ ഹൈ, വഹ പുദ്ഗലദ്രവ്യ ഹൈേ; ഔര [൨] ജോ സ്പര്ശ–രസ–ഗന്ധ–വര്ണഗുണ രഹിത ഹോനേകേ
കാരണ, അശബ്ദ ഹോനേകേ കാരണ, അനിര്ദിഷ്ടസംസ്ഥാന ഹോനേകേ കാരണ തഥാ
അജീവോംസേ
മുക്തികാ മാര്ഗ പ്രാപ്ത കരാനേകേ ഹേതു യഹാ ജഡ പുദ്ഗലദ്രവ്യകേ ഔര ചേതന ജീവദ്രവ്യകേ വീതരാഗസര്വജ്ഞകഥിത
ലക്ഷണ കഹേ ഗഏ. ജോ ജീവ ഉന ലക്ഷണോംകോ ജാനകര, അപനേകോ ഏക സ്വതഃസിദ്ധ സ്വതംത്ര ദ്രവ്യരൂപസേ
പഹിചാനകര, ഭേദവിജ്ഞാനീ അനുഭവീ ഹോതാ ഹൈ, വഹ നിജാത്മദ്രവ്യമേം ലീന ഹോകര മോക്ഷമാര്ഗകോ സാധകര
ശാശ്വത നിരാകുല സുഖകാ ഭോക്താ ഹോതാ ഹൈ.] ൧൨൬–൧൨൭..
൨. അവ്യക്തത്വാദി = അവ്യക്തത്വ ആദി; അപ്രകടത്വ ആദിേ.
൩. വിശിഷ്ട = ഭിന്ന; വിലക്ഷണ; ഖാസ പ്രകാരകാ.
Page 188 of 264
PDF/HTML Page 217 of 293
single page version
പരിണാമാദോ കമ്മം കമ്മാദോ ഹോദി ഗദിസു
പരിണാമാത്കര്മ കര്മണോ ഭവതി ഗതിഷു ഗതിഃ.. ൧൨൮..
ഗതിമധിഗതസ്യ ദേഹോ ദേഹാദിന്ദ്രിയാണി ജായംതേ.
തൈസ്തു വിഷയഗ്രഹണം തതോ രാഗോ വാ ദ്വേഷോ വാ.. ൧൨൯..
ജായതേ ജീവസ്യൈവം ഭാവഃ സംസാരചക്രവാലേ.
ഇതി ജിനവരൈര്ഭണിതോനാദിനിധനഃ സനിധനോ വാ.. ൧൩൦..
ഗതിപ്രാപ്തനേ തന ഥായ, തനഥീ ഇംദ്രിയോ വളീ ഥായ ഛേ,
ഏനാഥീ വിഷയ ഗ്രഹായ, രാഗദ്വേഷ തേഥീ ഥായ ഛേ. ൧൨൯.
ഏ രീത ഭാവ അനാദിനിധന അനാദിസാംത ഥയാ കരേ
സംസാരചക്ര വിഷേ ജീവോനേ–ഏമ ജിനദേവോ കഹേ. ൧൩൦.
Page 189 of 264
PDF/HTML Page 218 of 293
single page version
പരിണാമാത്പുനഃ പുദ്ഗലപരിണാമാത്മകം കര്മ. കര്മണോ നാരകാദിഗതിഷു ഗതിഃ. ഗത്യധിഗമനാ–ദ്ദേഹഃ.
പരിണാമാത്പുനഃ പുദ്ഗലപരിണാമാത്മകം കര്മ. കര്മണഃ പുനര്നാരകാദിഗതിഷു ഗതിഃ. ഗത്യധിഗമനാത്പുനര്ദേഹഃ.
ദേഹാത്പുനരിന്ദ്രിയാണി. ഇന്ദ്രിയേഭ്യഃ പുനര്വിഷയഗ്രഹണമ്. വിഷയഗ്രഹണാത്പുനാ രാഗദ്വേഷൌ. രാഗദ്വേഷാഭ്യാം പുനരപി
സ്നിഗ്ധഃ പരിണാമഃ. ഏവമിദമന്യോന്യകാര്യകാരണഭൂതജീവപുദ്ഗല–പരിണാമാത്മകം കര്മജാലം സംസാരചക്രേ
ജീവസ്യാനാദ്യനിധനം അനാദിസനിധനം വാ ചക്രവത്പരിവര്തതേ. തദത്ര പുദ്ഗലപരിണാമനിമിത്തോ ജീവപരിണാമോ
ജീവപരിണാമനിമിത്തഃ പുദ്ഗലപരിണാമശ്ച വക്ഷ്യമാണ–പദാര്ഥബീജത്വേന സംപ്രധാരണീയ ഇതി.. ൧൨൮–൧൩൦..
കര്മ] പരിണാമസേ കര്മ ഔര [കര്മണഃ] കര്മസേ [ഗതിഷു ഗതിഃ ഭവതി] ഗതിയോംമേം ഗമന ഹോതാ ഹൈ.
വിഷയഗ്രഹണസേ രാഗ അഥവാ ദ്വേഷ ഹോതാ ഹൈ.
ഐസാ ജിനവരോംനേ കഹാ ഹൈ.
ഇന്ദ്രിയാ , ഇന്ദ്രിയോംസേ വിഷയഗ്രഹണ, വിഷയഗ്രഹണസേ രാഗദ്വേഷ, രാഗദ്വേഷസേ ഫിര സ്നിഗ്ധ പരിണാമ, പരിണാമസേ ഫിര
പുദ്ഗലപരിണാമാത്മക കര്മ, കര്മസേ ഫിര നരകാദി ഗതിയോംമേം ഗമന, ഗതികീ പ്രാപ്തിസേ ഫിര ദേഹ, ദേഹസേ
ഫിര ഇന്ദ്രിയാ , ഇന്ദ്രിയോംസേ ഫിര വിഷയഗ്രഹണ, വിഷയഗ്രഹണസേ ഫിര രാഗദ്വേഷ, രാഗദ്വേഷസേ ഫിര പുനഃ സ്നിഗ്ധ
പരിണാമ. ഇസ പ്രകാര യഹ അന്യോന്യ
പുനഃ ഹോതേ രഹതേ ഹൈം.
ജീവകോ അനാദി–സാന്ത ഹോതേ ഹൈം.]
Page 190 of 264
PDF/HTML Page 219 of 293
single page version
പദാര്ഥോംകേ ബീജരൂപ അവധാരനാ.
സംസാരകാ കാരണ ആസ്രവ ഔര ബന്ധ ദോ ഹൈം [അഥവാ വിസ്താരപൂര്വക കഹേ തോ പുണ്യ, പാപ, ആസ്രവ ഔര ബന്ധ
ചാര ഹൈം] ഔര ഉനകാ കാരണ മിഥ്യാദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്ര ഹൈ. സുഖ വഹ ഉപാദേയ തത്ത്വ ഹൈ, ഉസകാ കാരണ
മോക്ഷ ഹൈ, മോക്ഷകാ കാരണ സംവര ഔര നിര്ജരാ ഹൈ ഔര ഉനകാ കാരണ സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്ര ഹൈ. യഹ
പ്രയോജനഭൂത ബാത ഭവ്യ ജീവോംകോ പ്രഗടരൂപസേ ദര്ശാനേകേ ഹേതു പുണ്യാദി
ദ്വാരാ, ഭവിഷ്യകാലമേം പാപകാ അനുബന്ധ കരനേവാലേ പുണ്യപദാര്ഥകാ ഭീ കര്താ ഹോതാ ഹൈ. ജോ ജ്ഞാനീ ജീവ ഹൈ വഹ,
നിര്വികാര–ആത്മതത്ത്വവിഷയക രുചി, തദ്വിഷയക ജ്ഞപ്തി ഔര തദ്വിഷയക നിശ്ചല അനുഭൂതിരൂപ അഭേദരത്നത്രയപരിണാമ
ദ്വാരാ, സംവര–നിര്ജരാ–മോക്ഷപദാര്ഥോംകാ കര്താ ഹോതാ ഹൈ; ഔര ജീവ ജബ പൂര്വോക്ത നിശ്ചയരത്നത്രയമേം സ്ഥിര നഹീം രഹ
സകതാ തബ നിര്ദോഷപരമാത്മസ്വരൂപ അര്ഹംത–സിദ്ധോംകീ തഥാ ഉനകാ [നിര്ദോഷ പരമാത്മാകാ] ആരാധന കരനേവാലേ
ആചാര്യ–ഉപാധ്യായ–സാധുഓംകീ നിര്ഭര അസാധാരണ ഭക്തിരൂപ ഐസാ ജോ സംസാരവിച്ഛേദകേ കാരണഭൂത, പരമ്പരാസേ
മുക്തികാരണഭൂത, തീര്ഥംകരപ്രകൃതി ആദി പുണ്യകാ അനുബന്ധ കരനേവാലാ വിശിഷ്ട പുണ്യ ഉസേ അനീഹിതവൃത്തിസേ നിദാനരഹിത
പരിണാമസേ കരതാ ഹൈ. ഇസ പ്രകാര അജ്ഞാനീ ജീവ പാപാദി ചാര പദാര്ഥോംകാ കര്താ ഹൈ ഔര ജ്ഞാനീ സംവരാദി തീന
പദാര്ഥോംകാ കര്താ ഹൈേ.
Page 191 of 264
PDF/HTML Page 220 of 293
single page version
വിദ്യതേ തസ്യ ശുഭോ വാ അശുഭോ വാ ഭവതി പരിണാമഃ.. ൧൩൧..
അശുഭ [പരിണാമഃ] പരിണാമ [ഭവതി] ഹൈ.
ഹോതാ ഹൈ തബ ഉസകേ സാഥ അനിച്ഛിതവൃത്തിസേ വര്തതേ ഹുഏ വിശിഷ്ട പുണ്യമേം സംസാരവിച്ഛേദകേ കാരണപനേകാ ആരോപ കിയാ
ജാതാ ഹൈ. വഹ ആരോപ ഭീ വാസ്തവിക കാരണകേ–സമ്യഗ്ദര്ശനാദികേ –അസ്തിത്വമേം ഹീ ഹോ സകതാ ഹൈ.]
തേ ജീവനേ ശുഭ വാ അശുഭ പരിണാമനോ സദ്ഭാവ ഛേ. ൧൩൧.