Page 195 of 264
PDF/HTML Page 224 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

മൂര്തകര്മ സ്പൃശതി, തതസ്തന്മൂര്തം തേന സഹ സ്നേഹഗുണവശാദ്ബംധമനുഭവതി. ഏഷ മൂര്തയോഃ കര്മണോര്ബംധ–പ്രകാരഃ. അഥ നിശ്ചയനയേനാമൂര്തോ ജീവോനാദിമൂര്തകര്മനിമിത്തരാഗാദിപരിണാമസ്നിഗ്ധഃ സന് വിശിഷ്ടതയാ മൂര്താനി ----------------------------------------------------------------------------- സകതാ ഹൈ കി ചൂഹേകാ വിഷകാ മൂര്ത ഹൈ; ഉസീ പ്രകാര കര്മകാ ഫല (–വിഷയ) മൂര്ത ഹൈ ഔര മൂര്ത ഇന്ദ്രിയോംകേ സമ്ബന്ധ ദ്വാരാ അനുഭവമേം ആതാ ഹൈ–ഭോഗാ ജാതാ ഹൈ, ഇസലിയേ അനുമാന ഹോ സകതാ ഹൈ കി കര്മ മൂര്ത ഹൈ.] ൧൩൩..

[ബംധമ് അനുഭവതി] ബന്ധകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ; [മൂര്തിവിരഹിതഃ ജീവഃ] മൂര്തത്വരഹിത ജീവ [താനി ഗാഹതി] മൂര്തകര്മോംകോ അവഗാഹതാ ഹൈ ഔര [തൈഃ അവഗാഹ്യതേ] മൂര്തകര്മ ജീവകോ അവഗാഹതേ ഹൈം [അര്ഥാത് ദോനോം ഏകദൂസരേമേം അവഗാഹ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം].

ടീകാഃ– യഹ, മൂര്തകര്മകാ മൂര്തകര്മകേ സാഥ ജോ ബന്ധപ്രകാര തഥാ അമൂര്ത ജീവകാ മൂര്തകര്മകേ സാഥ ജോ ബന്ധപ്രകാര ഉസകീ സൂചനാ ഹൈ.

യഹാ [ഇസ ലോകമേം], സംസാരീ ജീവമേം അനാദി സംതതിസേ [–പ്രവാഹസേ] പ്രവര്തതാ ഹുആ മൂര്തകര്മ വിദ്യമാന ഹൈ. വഹ, സ്പര്ശാദിവാലാ ഹോനേകേ കാരണ, ആഗാമീ മൂര്തകര്മകോ സ്പര്ശ കരതാ ഹൈ; ഇസലിയേ മൂര്ത ഐസാ വഹ വഹ ഉസകേ സാഥ, സ്നിഗ്ധത്വഗുണകേ വശ [–അപനേ സ്നിഗ്ധരൂക്ഷത്വപര്യായകേ കാരണ], ബന്ധകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ. യഹ, മൂര്തകര്മകാ മൂര്തകര്മകേ സാഥ ബന്ധപ്രകാര ഹൈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 196 of 264
PDF/HTML Page 225 of 293
single page version

൧൯൬

കര്മാണ്യവഗാഹതേ, തത്പരിണാമനിമിത്തലബ്ധാത്മപരിണാമൈഃ മൂര്തകര്മഭിരപി വിശിഷ്ടതയാവഗാഹ്യതേ ച. അയം ത്വന്യോന്യാവഗാഹാത്മകോ ജീവമൂര്തകര്മണോര്ബംധപ്രകാരഃ. ഏവമമൂര്തസ്യാപി ജീവസ്യ മൂര്തേന പുണ്യപാപകര്മണാ കഥഞ്ചിദ്ബന്ധോ ന വിരുധ്യതേ.. ൧൩൪..

അഥ ആസ്രവപദാര്ഥവ്യാഖ്യാനമ്.

-----------------------------------------------------------------------------

പുനശ്ച [അമൂര്ത ജീവകാ മൂര്തകര്മോംകേ സാഥ ബന്ധപ്രകാര ഇസ പ്രകാര ഹൈ കി], നിശ്ചയനയസേ ജോ അമൂര്ത ഹൈ ഐസാ ജീവ, അനാദി മൂര്തകര്മ ജിസകാ നിമിത്ത ഹൈ ഐസേ രാഗാദിപരിണാമ ദ്വാരാ സ്നിഗ്ധ വര്തതാ ഹുആ, മൂര്തകര്മോംകോ വിശിഷ്ടരൂപസേ അവഗാഹതാ ഹൈ [അര്ഥാത് ഏക–ദൂസരേകോ പരിണാമമേം നിമിത്തമാത്ര ഹോം ഐസേ സമ്ബന്ധവിശേഷ സഹിത മൂര്തകര്മോംകേ ക്ഷേത്രമേം വ്യാപ്ത ഹോതാ ഹൈ] ഔര ഉസ രാഗാദിപരിണാമകേ നിമിത്തസേ ജോ അപനേ [ജ്ഞാനാവരണാദി] പരിണാമകോ പ്രാപ്ത ഹോതേ ഹൈം ഐസേ മൂര്തകര്മ ഭീ ജീവകോ വിശിഷ്ടരൂപസേ അവഗാഹതേ ഹൈം [അര്ഥാത് ജീവകേ പ്രദേശോംകേ സാഥ വിശിഷ്ടതാപൂര്വക ഏകക്ഷേത്രാവഗാഹകോ പ്രാപ്ത ഹോതേ ഹൈം]. യഹ, ജീവ ഔര മൂര്തകര്മകാ അന്യോന്യ–അവഗാഹസ്വരൂപ ബന്ധപ്രകാര ഹൈ. ഇസ പ്രകാര അമൂര്ത ഐസേ ജീവകാ ഭീ മൂര്ത പുണ്യപാപകര്മകേ സാഥ കഥംചിത് [–കിസീ പ്രകാര] ബന്ധ വിരോധകോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹോതാ.. ൧൩൪..

ഇസ പ്രകാര പുണ്യ–പാപപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ.

അന്വയാര്ഥഃ– [യസ്യ] ജിസ ജീവകോ [പ്രശസ്തഃ രാഗഃ] പ്രശസ്ത രാഗ ഹൈ, [അനുകമ്പാസംശ്രിതഃ പരിണാമഃ] അനുകമ്പായുക്ത പരിണാമ ഹൈേ [ച] ഔര [ചിത്തേ കാലുഷ്യം ന അസ്തി] ചിത്തമേം കലുഷതാകാ അഭാവ ഹൈ, [ജീവസ്യ] ഉസ ജീവകോ [പുണ്യമ് ആസ്രവതി] പുണ്യ ആസ്രവിത ഹോതാ ഹൈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 197 of 264
PDF/HTML Page 226 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

പുണ്യാസ്രവസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്. പ്രശസ്തരാഗോനുകമ്പാപരിണതിഃ ചിത്തസ്യാകലുഷത്വഞ്ചേതി ത്രയഃ ശുഭാ ഭാവാഃ ദ്രവ്യപുണ്യാസ്രവസ്യ നിമിത്തമാത്രത്വേന കാരണഭുതത്വാത്തദാസ്രവക്ഷണാദൂര്ധ്വം ഭാവപുണ്യാസ്രവഃ. തന്നിമിത്തഃ ശുഭകര്മപരിണാമോ യോഗദ്വാരേണ പ്രവിശതാം പുദ്ഗലാനാം ദ്രവ്യപുണ്യാസ്രവ ഇതി.. ൧൩൫..

-----------------------------------------------------------------------------

പ്രശസ്ത രാഗ, അനുകമ്പാപരിണതി ഔര ചിത്തകീ അകലുഷതാ–യഹ തീന ശുഭ ഭാവ ദ്രവ്യപുണ്യാസ്രവകോ നിമിത്തമാത്രരൂപസേ കാരണഭൂത ഹൈം ഇസലിയേ ‘ദ്രവ്യപുണ്യാസ്രവ’ കേ പ്രസംഗകാ ൧അനുസരണ കരകേ [–അനുലക്ഷ കരകേ] വേ ശുഭ ഭാവ ഭാവപുണ്യാസ്രവ ഹൈം ഔര വേ [ശുഭ ഭാവ] ജിസകാ നിമിത്ത ഹൈം ഐസേ ജോ യോഗദ്വാരാ പ്രവിഷ്ട ഹോനേവാലേ പുദ്ഗലോംകേ ശുഭകര്മപരിണാമ [–ശുഭകര്മരൂപ പരിണാമ] വേ ദ്രവ്യപുണ്യാസ്രവ ഹൈം.. ൧൩൫..

ചേഷ്ടാ] ധര്മമേം യഥാര്ഥതയാ ചേഷ്ടാ [അനുഗമനമ് അപി ഗുരൂണാമ്] ഔര ഗുരുഓംകാ അനുഗമന, [പ്രശസ്തരാഗഃ ഇതി ബ്രുവന്തി] വഹ ‘പ്രശസ്ത രാഗ’ കഹലാതാ ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------- ൧. സാതാവേദനീയാദി പുദ്ഗലപരിണാമരൂപ ദ്രവ്യപുണ്യാസ്രവകാ ജോ പ്രസങ്ഗ ബനതാ ഹൈ ഉസമേം ജീവകേ പ്രശസ്ത രാഗാദി ശുഭ ഭാവ

Page 198 of 264
PDF/HTML Page 227 of 293
single page version

൧൯൮

പ്രശസ്തരാഗസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്.

അര്ഹത്സിദ്ധസാധുഷു ഭക്തിഃ, ധര്മേ വ്യവഹാരചാരിത്രാനുഷ്ഠാനേ വാസനാപ്രധാനാ ചേഷ്ടാ, -----------------------------------------------------------------------------

ടീകാഃ– യഹ, പ്രശസ്ത രാഗകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.

൧അര്ഹന്ത–സിദ്ധ–സാധുഓംകേ പ്രതി ഭക്തി, ധര്മമേം–വ്യവഹാരചാരിത്രകേ ൨അനുഷ്ഠാനമേം– ൩ഭാവനാപ്രധാന ചേഷ്ടാ ഔര ഗുരുഓംകാ–ആചാര്യാദികാ–രസികഭാവസേ ൪അനുഗമന, യഹ ‘പ്രശസ്ത രാഗ’ ഹൈ ക്യോംകി ഉസകാ വിഷയ പ്രശസ്ത ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------- ൧. അര്ഹന്ത–സിദ്ധ–സാധുഓംമേം അര്ഹന്ത, സിദ്ധ, ആചാര്യ, ഉപാധ്യായ ഔര സാധു പാ ചോംകാ സമാവേശ ഹോ ജാതാ ഹൈ ക്യോംകി

നിശ്ചയ–ചതുര്വിധ–ആരാധനാ ദ്വാരാ ജോ ശുദ്ധ ആത്മസ്വരൂപകീ സാധനാ കരതേ ഹൈം, വേ സാധു ഹൈം.] ൨. അനുഷ്ഠാന = ആചരണ; ആചരനാ; അമലമേം ലാനാ. ൩. ഭാവനാപ്രധാന ചേഷ്ടാ = ഭാവപ്രധാന പ്രവൃത്തി; ശുഭഭാവപ്രധാന വ്യാപാര. ൪. അനുഗമന = അനുസരണ; ആജ്ഞാംകിതപനാ; അനുകൂല വര്തന. [ഗുരുഓംകേ പ്രതി രസികഭാവസേ (ഉല്ലാസസേ, ഉത്സാഹസേ)

Page 199 of 264
PDF/HTML Page 228 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

ഗുരൂണാമാചാര്യാദീനാം രസികത്വേനാനുഗമനമ്–ഏഷഃ പ്രശസ്തോ രാഗഃ പ്രശസ്തവിഷയത്വാത്. അയം ഹി സ്ഥൂലലക്ഷ്യതയാ കേവലഭക്തിപ്രധാനസ്യാജ്ഞാനിനോ ഭവതി. ഉപരിതനഭൂമികായാമലബ്ധാസ്പദസ്യാസ്ഥാന– രാഗനിഷേധാര്ഥം തീവ്രരാഗജ്വരവിനോദാര്ഥം വാ കദാചിജ്ജ്ഞാനിനോപി ഭവതീതി.. ൧൩൬..

-----------------------------------------------------------------------------

അജ്ഞാനീകോ ഹോതാ ഹൈ; ഉച്ച ഭൂമികാമേം [–ഉപരകേ ഗുണസ്ഥാനോംമേം] സ്ഥിതി പ്രാപ്ത ന കീ ഹോ തബ, ൨അസ്ഥാനകാ രാഗ രോകനേകേ ഹേതു അഥവാ തീവ്ര രാഗജ്വര ഹഠാനേകേ ഹേതു, കദാചിത് ജ്ഞാനീകോ ഭീ ഹോതാ ഹൈ.. ൧൩൬..

ദേഖകര [യഃ തു] ജോ ജീവ [ദുഃഖിതമനാഃ] മനമേം ദുഃഖ പാതാ ഹുആ [തം കൃപയാ പ്രതിപദ്യതേ] ഉസകേ പ്രതി കരുണാസേ വര്തതാ ഹൈ, [തസ്യ ഏഷാ അനുകമ്പാ ഭവതി] ഉസകാ വഹ ഭാവ അനുകമ്പാ ഹൈ.

കിസീ തൃഷാദിദുഃഖസേ പീഡിത പ്രാണീകോ ദേഖകര കരുണാകേ കാരണ ഉസകാ പ്രതികാര [–ഉപായ] കരനേ കീ ഇച്ഛാസേ ചിത്തമേം ആകുലതാ ഹോനാ വഹ അജ്ഞാനീകീ അനുകമ്പാ ഹൈ. ജ്ഞാനീകീ അനുകമ്പാ തോ, നീചലീ ഭൂമികാമേം വിഹരതേ ഹുഏ [–സ്വയം നീചലേ ഗുണസ്ഥാനോംമേം വര്തതാ ഹോ തബ], ജന്മാര്ണവമേം നിമഗ്ന ജഗതകേ ------------------------------------------------------------------------- ൧. അജ്ഞാനീകാ ലക്ഷ്യ [–ധ്യേയ] സ്ഥൂല ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ ഉസേ കേവല ഭക്തികീ ഹീ പ്രധാനതാ ഹോതീ ഹൈ. ൨. അസ്ഥാനകാ = അയോഗ്യ സ്ഥാനകാ, അയോഗ്യ വിഷയകീ ഓരകാ ; അയോഗ്യ പദാര്ഥോംകാ അവലമ്ബന ലേനേ വാലാ.

Page 200 of 264
PDF/HTML Page 229 of 293
single page version

൨൦൦

അനുകമ്പാസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്. കഞ്ചിദുദന്യാദിദുഃഖപ്ലുതമവലോക്യ കരുണയാ തത്പ്രതിചികീര്ഷാകുലിതചിത്തത്വമജ്ഞാനിനോനു–കമ്പാ. ജ്ഞാനിനസ്ത്വധസ്തനഭൂമികാസു വിഹരമാണസ്യ ജന്മാര്ണവനിമഗ്നജഗദവലോകനാന്മനാഗ്മനഃഖേദ ഇതി.. ൧൩൭..

ചിത്തകലുഷത്വസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്. ക്രോധമാനമായാലോഭാനാം തീവ്രോദയേ ചിത്തസ്യ ക്ഷോഭഃ കാലുഷ്യമ്. തേഷാമേവ മംദോദയേ തസ്യ പ്രസാദോകാലുഷ്യമ്. തത് കാദാചിത്കവിശിഷ്ടകഷായക്ഷയോപശമേ സത്യജ്ഞാനിനോ ഭവതി. കഷായോദയാനു– വൃത്തേരസമഗ്രവ്യാവര്തിതോപയോഗസ്യാവാംതരഭൂമികാസു കദാചിത് ജ്ഞാനിനോപി ഭവതീതി.. ൧൩൮.. ----------------------------------------------------------------------------- അവലോകനസേ [അര്ഥാത് സംസാരസാഗരമേം ഡുബേ ഹുഏ ജഗതകോ ദേഖനേസേ] മനമേം കിംചിത് ഖേദ ഹോനാ വഹ ഹൈ.. ൧൩൭..

അന്വയാര്ഥഃ– [യദാ] ജബ [ക്രോധഃ വാ] ക്രോധ, [മാനഃ] മാന, [മായാ] മായാ [വാ] അഥവാ [ലോഭഃ] ലോഭ [ചിത്തമ് ആസാദ്യ] ചിത്തകാ ആശ്രയ പാകര [ജീവസ്യ] ജീവകോ [ക്ഷോഭം കരോതി] ക്ഷോഭ കരതേ ഹൈൈം, തബ [തം] ഉസേ [ബുധാഃ] ജ്ഞാനീ [കാലുഷ്യമ് ഇതി ച ബ്രുവന്തി] ‘കലുഷതാ’ കഹതേ ഹൈം.

ടീകാഃ– യഹ, ചിത്തകീ കലുഷതാകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ. ------------------------------------------------------------------------- ഇസ ഗാഥാകീ ആചാര്യവര ശ്രീ ജയസേനാചാര്യദേവകൃത ടീകാമേം ഇസ പ്രകാര വിവരണ ഹൈഃ– തീവ്ര തൃഷാ, തീവ്ര ക്ഷുധാ, തീവ്ര

Page 201 of 264
PDF/HTML Page 230 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

പാപാസ്രവസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്. പ്രമാദബഹുലചര്യാപരിണതിഃ, കാലുഷ്യപരിണതിഃ, വിഷയലൌല്യപരിണതിഃ, പരപരിതാപപരിണതിഃ, പരാപവാദപരിണതിശ്ചേതി പഞ്ചാശുഭാ ഭാവാ ദ്രവ്യപാപാസ്രവസ്യ നിമിത്തമാത്രത്വേന കാരണഭൂതത്വാ– ത്തദാസ്രവക്ഷണാദൂര്ധ്വം ഭാവപാപാസ്രവഃ. തന്നിമിത്തോശുഭകര്മപരിണാമോ യോഗദ്വാരേണ പ്രവിശതാം പുദ്ഗലാനാം ദ്രവ്യപാപാസ്രവ ഇതി.. ൧൩൯.. -----------------------------------------------------------------------------

ക്രോധ, മാന, മായാ ഔര ലോഭകേ തീവ്ര ഉദയസേ ചിത്തകാ ക്ഷോഭ സോ കലുഷതാ ഹൈ. ഉന്ഹീംകേ [– ക്രോധാദികേ ഹീ] മംദ ഉദയസേ ചിത്തകീ പ്രസന്നതാ സോ അകലുഷതാ ഹൈ. വഹ അകലുഷതാ, കദാചിത് കഷായകാ വിശിഷ്ട [–ഖാസ പ്രകാരകാ] ക്ഷയോപശമ ഹോനേ പര, അജ്ഞാനീകോ ഹോതീ ഹൈ; കഷായകേ ഉദയകാ അനുസരണ കരനേവാലീ പരിണതിമേംസേ ഉപയോഗകോ ൧അസമഗ്രരൂപസേ വിമുഖ കിയാ ഹോ തബ [അര്ഥാത് കഷായകേ ഉദയകാ അനുസരണ കരനേവാലേ പരിണമനമേംസേ ഉപയോഗകോ പൂര്ണ വിമുഖ ന കിയാ ഹോ തബ], മധ്യമ ഭൂമികാഓംമേം [– മധ്യമ ഗുണസ്ഥാനോംമേം], കദാചിത് ജ്ഞാനീകോ ഭീ ഹോതീ ഹൈ.. ൧൩൮..

ലോലതാ] വിഷയോംകേ പ്രതി ലോലുപതാ, [പരപരിതാപാപവാദഃ] പരകോ പരിതാപ കരനാ തഥാ പരകേ അപവാദ ബോലനാ–വഹ [പാപസ്യ ച ആസ്രവം കരോതി] പാപകാ ആസ്രവ കരതാ ഹൈ.

ബഹു പ്രമാദവാലീ ചര്യാരൂപ പരിണതി [–അതി പ്രമാദസേ ഭരേ ഹുഏ ആചരണരൂപ പരിണതി], കലുഷതാരൂപ പരിണതി, വിഷയലോലുപതാരൂപ പരിണതി, പരപരിതാപരൂപ പരിണതി [–പരകോ ദുഃഖ ദേനേരൂപ പരിണതി] ഔര പരകേ അപവാദരൂപ പരിണതി–യഹ പാ ച അശുഭ ഭാവ ദ്രവ്യപാപാസ്രവകോ നിമിത്തമാത്രരൂപസേ ------------------------------------------------------------------------- ൧. അസമഗ്രരൂപസേ = അപൂര്ണരൂപസേ; അധൂരേരൂപസേ; അംശതഃ.

Page 202 of 264
PDF/HTML Page 231 of 293
single page version

൨൦൨

പാപാസ്രവഭൂതഭാവപ്രപഞ്ചാഖ്യാനമേതത്. തീവ്രമോഹവിപാകപ്രഭവാ ആഹാരഭയമൈഥുനപരിഗ്രഹസംജ്ഞാഃ, തീവ്രകഷായോദയാനുരംജിതയോഗപ്രവൃത്തി–രൂപാഃ കൃഷ്ണനീലകാപോതലേശ്യാസ്തിസ്രഃ, രാഗദ്വേഷോദയപ്രകര്ഷാദിന്ദ്രിയാധീനത്വമ്, ----------------------------------------------------------------------------- കാരണഭൂത ഹൈം ഇസലിയേ ‘ദ്രവ്യപാപാസ്രവ’ കേ പ്രസംഗകാ ൧അനുസരണ കരകേ [–അനുലക്ഷ കരകേ] വേ അശുഭ ഭാവ ഭാവപാപാസ്രവ ഹൈം ഔര വേ [അശുഭ ഭാവ] ജിനകാ നിമിത്ത ഹൈം ഐസേ ജോ യോഗദ്വാരാ പ്രവിഷ്ട ഹോനേവാലേ പുദ്ഗലോംകേ അശുഭകര്മപരിണാമ [–അശുഭകര്മരൂപ പരിണാമ] വേ ദ്രവ്യപാപാസ്രവ ഹൈം.. ൧൩൯..

അന്വയാര്ഥഃ– [സംജ്ഞാഃ ച] [ചാരോം] സംജ്ഞാഏ , [ത്രിലേശ്യാ] തീന ലേശ്യാഏ , [ഇന്ദ്രിയവശതാ ച] ഇന്ദ്രിയവശതാ, [ആര്തരൌദ്രേ] ആര്ത–രൌദ്രധ്യാന, [ദുഃപ്രയുക്തം ജ്ഞാനം] ദുഃപ്രയുക്ത ജ്ഞാന [–ദുഷ്ടരൂപസേ അശുഭ കാര്യമേം ലഗാ ഹുആ ജ്ഞാന] [ച] ഔര [മോഹഃ] മോഹ–[പാപപ്രദാഃ ഭവന്തി] യഹ ഭാവ പാപപ്രദ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, പാപാസ്രവഭൂത ഭാവോംകേ വിസ്താരകാ കഥന ഹൈ.

തീവ്ര മോഹകേ വിപാകസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലീ ആഹാര–ഭയ–മൈഥുന–പരിഗ്രഹസംജ്ഞാഏ ; തീവ്ര കഷായകേ ഉദയസേ ൨അനുരംജിത യോഗപ്രവൃത്തിരൂപ കൃഷ്ണ–നീല–കാപോത നാമകീ തീന ലേശ്യാഏ ; ------------------------------------------------------------------------- ൧. അസാതാവേദനീയാദി പുദ്ഗലപരിണാമരൂപ ദ്രവ്യപാപാസ്രവകാ ജോ പ്രസംഗ ബനതാ ഹൈ ഉസമേം ജീവകേ അശുഭ ഭാവ

൨. അനുരംജിത = രംഗീ ഹുഈ. [കഷായകേ ഉദയസേ അനുരംജിത യോഗപ്രവൃത്തി വഹ ലേശ്യാ ഹൈ. വഹാ , കൃഷ്ണാദി തീന ലേശ്യാഏ

Page 203 of 264
PDF/HTML Page 232 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

രാഗദ്വേഷോദ്രേകാത്പ്രിയ–സംയോഗാപ്രിയവിയോഗവേദനാമോക്ഷണനിദാനാകാംക്ഷണരൂപമാര്തമ്, കഷായക്രൂരാശയത്വാദ്ധിംസാസത്യസ്തേയവിഷയ–സംരക്ഷണാനംദരൂപം രൌദ്രമ്, നൈഷ്കര്മ്യം തു ശുഭകര്മണശ്ചാന്യത്ര ദുഷ്ടതയാ പ്രയുക്തം ജ്ഞാനമ്, സാമാന്യേന ദര്ശന–ചാരിത്രമോഹനീയോദയോപജനിതാവിവേകരൂപോ മോഹഃ, –ഏഷഃ ഭാവപാപാസ്രവപ്രപഞ്ചോ ദ്രവ്യപാപാസ്രവപ്രപഞ്ചപ്രദോ ഭവതീതി.. ൧൪൦..

അഥ സംവരപദാര്ഥവ്യാഖ്യാനമ്.

----------------------------------------------------------------------------- രാഗദ്വേഷകേ ഉദയകേ ൧പ്രകര്ഷകേ കാരണ വര്തതാ ഹുആ ഇന്ദ്രിയാധീനപനാ; രാഗദ്വേഷകേ ൨ഉദ്രേകകേ കാരണ പ്രിയകേ സംയോഗകീ, അപ്രിയകേ വിയോഗകീ, വേദനാസേ ഛുടകാരാകീ തഥാ നിദാനകീ ഇച്ഛാരൂപ ആര്തധ്യാനഃ കഷായ ദ്വാരാ ൩ക്രൂര ഐസേ പരിണാമകേ കാരണ ഹോനേവാലാ ഹിംസാനന്ദ, അസത്യാനന്ദ, സ്തേയാനന്ദ ഏവം വിഷയസംരക്ഷണാനന്ദരൂപ രൌദ്രധ്യാന; നിഷ്പ്രയോജന [–വ്യര്ഥ] ശുഭ കര്മസേ അന്യത്ര [–അശുഭ കാര്യമേം] ദുഷ്ടരൂപസേ ലഗാ ഹുആ ജ്ഞാന; ഔര സാമാന്യരൂപസേ ദര്ശനചാരിത്ര മോഹനീയകേ ഉദയസേ ഉത്പന്ന അവിവേകരൂപ മോഹ;– യഹ, ഭാവപാപാസ്രവകാ വിസ്താര ദ്രവ്യപാപാസ്രവകേ വിസ്താരകോ പ്രദാന കരനേവാലാ ഹൈ [അര്ഥാത് ഉപരോക്ത ഭാവപാപാസ്രവരൂപ അനേകവിധ ഭാവ വൈസേ–വൈസേ അനേകവിധ ദ്രവ്യപാപാസ്രവമേം നിമിത്തഭൂത ഹൈം].. ൧൪൦..

ഇസ പ്രകാര ആസ്രവപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ.

അബ, സംവരപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------

Page 204 of 264
PDF/HTML Page 233 of 293
single page version

൨൦൪

അനന്തരത്വാത്പാപസ്യൈവ സംവരാഖ്യാനമേതത്.

മാര്ഗോ ഹി സംവരസ്തന്നിമിത്തമിന്ദ്രിയാണി കഷായാഃ സംജ്ഞാശ്ച യാവതാംശേന യാവന്തം വാ കാലം നിഗൃഹ്യന്തേ താവതാംശേന താവന്തം വാ കാലം പാപാസ്രവദ്വാരം പിധീയതേ. ഇന്ദ്രിയകഷായസംജ്ഞാഃ ഭാവപാപാസ്രവോ ദ്രവ്യപാപാസ്രവഹേതുഃ പൂര്വമുക്തഃ. ഇഹ തന്നിരോധോ ഭാവപാപസംവരോ ദ്രവ്യപാപസംവരഹേതുരവധാരണീയ ഇതി..൧൪൧..

-----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [യൈഃ] ജോ [സുഷ്ഠു മാര്ഗേ] ഭലീ ഭാ തി മാര്ഗമേം രഹകര [ഇന്ദ്രിയകഷായസംജ്ഞാഃ] ഇന്ദ്രിയാ , കഷായോം ഔര സംജ്ഞാഓംകാ [യാവത് നിഗൃഹീതാഃ] ജിതനാ നിഗ്രഹ കരതേ ഹൈം, [താവത്] ഉതനാ [പാപാസ്രവഛിദ്രമ്] പാപാസ്രവകാ ഛിദ്ര [തേഷാമ്] ഉനകോ [പിഹിതമ്] ബന്ധ ഹോതാ ഹൈ.

ടീകാഃ– പാപകേ അനന്തര ഹോനേസേേ, പാപകേ ഹീ സംവരകാ യഹ കഥന ഹൈ [അര്ഥാത് പാപകേ കഥനകേ പശ്ചാത തുരന്ത ഹോനേസേേ, യഹാ പാപകേ ഹീ സംവരകാ കഥന കിയാ ഗയാ ഹൈ].

മാര്ഗ വാസ്തവമേം സംവര ഹൈ; ഉസകേ നിമിത്തസേ [–ഉസകേ ലിയേ] ഇന്ദ്രിയോം, കഷായോം തഥാ സംജ്ഞാഓംകാ ജിതനേ അംശമേം അഥവാ ജിതനേ കാല നിഗ്രഹ കിയാ ജാതാ ഹൈ, ഉതനേ അംശമേം അഥവാ ഉതനേ കാല പാപാസ്രവദ്വാരാ ബന്ധ ഹോതാ ഹൈ.

ഇന്ദ്രിയോം, കഷായോം ഔര സംജ്ഞാഓം–ഭാവപാപാസ്രവ––കോ ദ്രവ്യപാപാസ്രവകാ ഹേതു [–നിമിത്ത] പഹലേ [൧൪൦ വീം ഗാഥാമേം] കഹാ ഥാ; യഹാ [ഇസ ഗാഥാമേം] ഉനകാ നിരോധ [–ഇന്ദ്രിയോം, കഷായോം ഔര സംജ്ഞാഓംകാ നിരോധ]–ഭാവപാപസംവര–ദ്രവ്യ–പാപസംവരകാ ഹേതു അവധാരനാ [–സമഝനാ].. ൧൪൧.. -------------------------------------------------------------------------

Page 205 of 264
PDF/HTML Page 234 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

സാമാന്യസംവരസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്.

യസ്യ രാഗരൂപോ ദ്വേഷരൂപോ മോഹരൂപോ വാ സമഗ്രപരദ്രവ്യേഷു ന ഹി വിദ്യതേ ഭാവഃ തസ്യ നിര്വികാരചൈതന്യത്വാത്സമസുഖദുഃഖസ്യ ഭിക്ഷോഃ ശുഭമശുഭഞ്ച കര്മ നാസ്രവതി, കിന്തു സംവ്രിയത ഏവ. തദത്ര മോഹരാഗദ്വേഷപരിണാമനിരോധോ ഭാവസംവരഃ. തന്നിമിത്തഃ ശുഭാശുഭകര്മപരിണാമനിരോധോ യോഗദ്വാരേണ പ്രവിശതാം പുദ്ഗലാനാം ദ്രവ്യസംവര ഇതി.. ൧൪൨.. -----------------------------------------------------------------------------

[മോഹഃ] മോഹ [ന വിദ്യതേ] നഹീം ഹൈ, [സമസുഖദുഃഖസ്യ ഭിക്ഷോഃ] ഉസ സമസുഖദുഃഖ ഭിക്ഷുകോ [– സുഖദുഃഖകേ പ്രതി സമഭാവവാലേ മുനികോ] [ശുഭമ് അശുഭമ്] ശുഭ ഔര അശുഭ കര്മ [ന ആസ്രവതി] ആസ്രവിത നഹീം ഹോതേ.

ടീകാഃ– യഹ, സാമാന്യരൂപസേ സംവരകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.

ജിസേ സമഗ്ര പരദ്രവ്യോംകേ പ്രതി രാഗരൂപ, ദ്വേഷരൂപ യാ മോഹരൂപ ഭാവ നഹീം ഹൈ, ഉസ ഭിക്ഷുകോ – ജോ കി നിര്വികാരചൈതന്യപനേകേ കാരണ ൧സമസുഖദുഃഖ ഹൈ ഉസേേ–ശുഭ ഔര അശുഭ കര്മകാ ആസ്രവ നഹീം ഹോതാ, പരന്തു സംവര ഹീ ഹോതാ ഹൈ. ഇസലിയേ യഹാ [ഐസാ സമഝനാ കി] മോഹരാഗദ്വേഷപരിണാമകാ നിരോധ സോ ഭാവസംവര ഹൈ, ഔര വഹ [മോഹരാഗദ്വേഷരൂപ പരിണാമകാ നിരോധ] ജിസകാ നിമിത്ത ഹൈ ഐസാ ജോ യോഗദ്വാരാ പ്രവിഷ്ട ഹോനേവാലേ പുദ്ഗലോംകേ ശുഭാശുഭകര്മപരിണാമകാ [ശുഭാശുഭകര്മരൂപ പരിണാമകാ] നിരോധ സോ ദ്രവ്യസംവര ഹൈ.. ൧൪൨.. ------------------------------------------------------------------------- ൧. സമസുഖദുഃഖ = ജിസേ സുഖദുഃഖ സമാന ഹൈ ഐസേഃ ഇഷ്ടാനിഷ്ട സംയോഗോമേം ജിസേ ഹര്ഷശോകാദി വിഷമ പരിണാമ നഹീം ഹോതേ

Page 206 of 264
PDF/HTML Page 235 of 293
single page version

൨൦൬

വിശേഷേണ സംവരസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്.

യസ്യ യോഗിനോ വിരതസ്യ സര്വതോ നിവൃത്തസ്യ യോഗേ വാങ്മനഃകായകര്മണി ശുഭപരിണാമരൂപം പുണ്യമശുഭപരിണാമരൂപം പാപഞ്ച യദാ ന ഭവതി തസ്യ തദാ ശുഭാശുഭഭാവകൃതസ്യ ദ്രവ്യകര്മണഃ സംവരഃ സ്വകാരണാഭാവാത്പ്രസിദ്ധയതി. തദത്ര ശുഭാശുഭപരിണാമനിരോധോ ഭാവപുണ്യപാപസംവരോ ദ്രവ്യപുണ്യപാപ–സംവരസ്യ ഹേതുഃ പ്രധാനോവധാരണീയ ഇതി.. ൧൪൩..

-----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [യസ്യ] ജിസേ [–ജിസ മുനികോ], [വിരതസ്യ] വിരത വര്തതേ ഹുഏ [യോഗേ] യോഗമേം [പുണ്യം പാപം ച] പുണ്യ ഔര പാപ [യദാ] ജബ [ഖലു] വാസ്തവമേം [ന അസ്തി] നഹീം ഹോതേ, [തദാ] തബ [തസ്യ] ഉസേ [ശുഭാശുഭകൃതസ്യ കര്മണാഃ] ശുഭാശുഭഭാവകൃത കര്മകാ [സംവരണമ്] സംവര ഹോതാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, വിശേഷരൂപസേ സംവരകാ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.

ജിസ യോഗീകോ, വിരത അര്ഥാത് സര്വഥാ നിവൃത്ത വര്തതേ ഹുഏ, യോഗമേം–വചന, മന ഔര കായസമ്ബന്ധീ ക്രിയാമേംം–ശുഭപരിണാമരൂപ പുണ്യ ഔര അശുഭപരിണാമരൂപ പാപ ജബ നഹീം ഹോതേ, തബ ഉസേ ശുഭാശുഭഭാവകൃത ദ്രവ്യകര്മകാ [–ശുഭാശുഭഭാവ ജിസകാ നിമിത്ത ഹോതാ ഹൈ ഐസേ ദ്രവ്യകര്മകാ], സ്വകാരണകേ അഭാവകേ കാരണ സംവര ഹോതാ ഹൈ. ഇസലിയേ യഹാ [ഇസ ഗാഥാമേം] ശുഭാശുഭ പരിണാമകാ നിരോധ–ഭാവപുണ്യപാപസംവര– ദ്രവ്യപുണ്യപാപസംവരകാ പ്രധാന ഹേതു അവധാരനാ [–സമഝനാ].. ൧൪൩..

ഇസ പ്രകാര സംവരപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ. ------------------------------------------------------------------------- പ്രധാന ഹേതു = മുഖ്യ നിമിത്ത. [ദ്രവ്യസംവരമേം ‘മുഖ്യ നിമിത്ത’ ജീവകേ ശുഭാശുഭ പരിണാമകാ നിരോധ ഹൈ. യോഗകാ നിരോധ നഹീം ഹൈ. [ യഹാ യഹ ധ്യാന രഖനേ യോഗ്യ ഹൈ കി ദ്രവ്യസംവരകാ ഉപാദാന കാരണ– നിശ്ചയ കാരണ തോ പുദ്ഗല സ്വയം ഹീ ഹൈ.]

Page 207 of 264
PDF/HTML Page 236 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

അഥ നിര്ജരാപദാര്ഥവ്യാഖ്യാനമ്.

നിര്ജരാസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്.

ശുഭാശുഭപരിണാമനിരോധഃ സംവരഃ, ശുദ്ധോപയോഗോ യോഗഃ. താഭ്യാം യുക്തസ്തപോഭിരനശനാവമൌദര്യ– വൃത്തിപരിസംഖ്യാനരസപരിത്യാഗവിവിക്തശയ്യാസനകായക്ലേശാദിഭേദാദ്ബഹിരങ്ഗൈഃ പ്രായശ്ചിത്തവിനയവൈയാവൃത്ത്യ– സ്വാധ്യായവ്യുത്സര്ഗധ്യാനഭേദാദന്തരങ്ഗൈശ്ച ബഹുവിധൈര്യശ്ചേഷ്ടതേ സ ഖലു -----------------------------------------------------------------------------

അബ നിര്ജരാപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന ഹൈ.

ജീവ [ബഹുവിധൈഃ തപോഭിഃ ചേഷ്ടതേ] ബഹുവിധ തപോം സഹിത പ്രവര്തതാ ഹൈ, [സഃ] വഹ [നിയതമ്] നിയമസേ [ബഹുകാനാമ് കര്മണാമ്] അനേക കര്മോംകീ [നിര്ജരണം കരോതി] നിര്ജരാ കരതാ ഹൈ.

സംവര അര്ഥാത് ശുഭാശുഭ പരിണാമകാ നിരോധ, ഔര യോഗ അര്ഥാത് ശുദ്ധോപയോഗ; ഉനസേ [–സംവര ഔര യോഗസേ] യുക്ത ഐസാ ജോ [പുരുഷ], അനശന, അവമൌദര്യ, വൃത്തിപരിസംഖ്യാന, രസപരിത്യാഗ, വിവിക്തശയ്യാസന തഥാ കായക്ലേശാദി ഭേദോംവാലേ ബഹിരംഗ തപോം സഹിത ഔര പ്രായശ്ചിത്ത, വിനയ, വൈയാവൃത്ത്യ, സ്വാധ്യായ, വ്യുത്സര്ഗ ഔര ധ്യാന ഐസേ ഭേദോംവാലേ അംതരംഗ തപോം സഹിത–ഇസ പ്രകാര ബഹുവിധ ൧തപോം സഹിത -------------------------------------------------------------------------

Page 208 of 264
PDF/HTML Page 237 of 293
single page version

൨൦൮

ബഹൂനാം കര്മണാം നിര്ജരണം കരോതി. തദത്ര കര്മവീര്യശാതനസമര്ഥോ ബഹിരങ്ഗാന്തരങ്ഗതപോഭിര്ബൃംഹിതഃ ശുദ്ധോപയോഗോ ഭാവനിര്ജരാ, തദനുഭാവനീരസീഭൂതാനാമേകദേശസംക്ഷയഃ സമുപാത്തകര്മപുദ്ഗലാനാം ദ്രവ്യ–നിര്ജരേതി.. ൧൪൪..

----------------------------------------------------------------------------- പ്രവര്തതാ ഹൈ, വഹ [പുരുഷ] വാസ്തവമേം ബഹുത കര്മോംകീ നിര്ജരാ കരതാ ഹൈ. ഇസലിയേ യഹാ [ഇസ ഗാഥാമേം ഐസാ കഹാ കി], കര്മകേ വീര്യകാ [–കര്മകീ ശക്തികാ] ശാതന കരനേമേം സമര്ഥ ഐസാ ജോ ബഹിരംഗ ഔര അംതരംഗ തപോം ദ്വാരാ വൃദ്ധികോ പ്രാപ്ത ശുദ്ധോപയോഗ സോ ഭാവനിര്ജരാ ഹൈേ ഔര ഉസകേ പ്രഭാവസേ [–വൃദ്ധികോ പ്രാപ്ത ശുദ്ധോപയോഗകേ നിമിത്തസേ] നീരസ ഹുഏ ഐസേ ഉപാര്ജിത കര്മപുദ്ഗലോംകാ ഏകദേശ സംക്ഷയ സോ ദ്രവ്യ നിര്ജരാ ഹൈ.. ൧൪൪..

അന്വയാര്ഥഃ– [സംവരേണ യുക്തഃ] സംവരസേ യുക്ത ഐസാ [യഃ] ജോ ജീവ, [ആത്മാര്ഥ– പ്രസാധകഃ ഹി] ------------------------------------------------------------------------- ൧. ശാതന കരനാ = പതലാ കരനാ; ഹീന കരനാ; ക്ഷീണ കരനാ; നഷ്ട കരനാ. ൨. വൃദ്ധികോ പ്രാപ്ത = ബഢാ ഹുആ; ഉഗ്ര ഹുആ. [സംവര ഔര ശുദ്ധോപയോഗവാലേ ജീവകോ ജബ ഉഗ്ര ശുദ്ധോപയോഗ ഹോതാ ഹൈ തബ

൩. സംക്ഷയ = സമ്യക് പ്രകാരസേ ക്ഷയ.

Page 209 of 264
PDF/HTML Page 238 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

മുഖ്യനിര്ജരാകാരണോപന്യാസോയമ്.

യോ ഹി സംവരേണ ശുഭാശുഭപരിണാമപരമനിരോധേന യുക്തഃ പരിജ്ഞാതവസ്തുസ്വരൂപഃ പരപ്രയോജനേഭ്യോ വ്യാവൃത്തബുദ്ധിഃ കേവലം സ്വപ്രയോജനസാധനോദ്യതമനാഃ ആത്മാനം സ്വോപലഭ്ഭേനോപലഭ്യ ഗുണഗുണിനോര്വസ്തു– ത്വേനാഭേദാത്തദേവ ജ്ഞാനം സ്വം സ്വേനാവിചലിതമനാസ്സംചേതയതേ സ ഖലു നിതാന്തനിസ്സ്നേഹഃ പ്രഹീണ– സ്നേഹാഭ്യങ്ഗപരിഷ്വങ്ഗശുദ്ധസ്ഫടികസ്തമ്ഭവത് പൂര്വോപാത്തം കര്മരജഃ സംധുനോതി ഏതേന നിര്ജരാമുഖ്യത്വേ ഹേതുത്വം ധ്യാനസ്യ ദ്യോതിതമിതി.. ൧൪൫.. ----------------------------------------------------------------------------- വാസ്തവമേം ആത്മാര്ഥകാ പ്രസാധക [സ്വപ്രയോജനകാ പ്രകൃഷ്ട സാധക] വര്തതാ ഹുആ, [ആത്മാനമ് ജ്ഞാത്വാ] ആത്മാകോ ജാനകര [–അനുഭവ കരകേ] [ജ്ഞാനം നിയതം ധ്യായതി] ജ്ഞാനകോ നിശ്ചലരൂപസേ ധ്യാതാ ഹൈ, [സഃ] വഹ [കര്മരജഃ] കര്മരജകോ [സംധുനോതി] ഖിരാ ദേതാ ഹൈ.

ഉപാദേയ തത്ത്വകോ] ബരാബര ജാനതാ ഹുആ പരപ്രയോജനസേ ജിസകീ ബുദ്ധി വ്യാവൃത്ത ഹുഈ ഹൈ ഔര കേവല സ്വപ്രയോജന സാധനേമേം ജിസകാ ൨മന ഉദ്യത ഹുആ ഹൈ ഐസാ വര്തതാ ഹുആ, ആത്മാകോ സ്വോപലബ്ധിസേ ഉപലബ്ധ

കരകേ [–അപനേകോ സ്വാനുഭവ ദ്വാരാ അനുഭവ കരകേ], ഗുണ–ഗുണീകാ വസ്തുരൂപസേ അഭേദ ഹോനേകേ കാരണ ഉസീ

൫നിഃസ്നേഹ വര്തതാ ഹുആ –ജിസകോ ൬സ്നേഹകേ ലേപകാ സംഗ പ്രക്ഷീണ ഹുആ ഹൈ ഐസേ ശുദ്ധ സ്ഫടികകേ സ്തംഭകീ

ഭാ തി–പൂര്വോപാര്ജിത കര്മരജകോ ഖിരാ ദേതീ ഹൈ. ------------------------------------------------------------------------- ൧. വ്യാവൃത്ത ഹോനാ = നിവര്തനാ; നിവൃത്ത ഹോനാ; വിമുഖ ഹോനാ. ൨. മന = മതി; ബുദ്ധി; ഭാവ; പരിണാമ. ൩. ഉദ്യത ഹോനാ = തത്പര ഹോനാ ; ലഗനാ; ഉദ്യമവംത ഹോനാ ; മുഡനാ; ഢലനാ. ൪. ഗുണീ ഔര ഗുണമേം വസ്തു–അപേക്ഷാസേ അഭേദ ഹൈ ഇസലിയേ ആത്മാ കഹോ യാ ജ്ഞാന കഹോ–ദോനോം ഏക ഹീ ഹൈം. ഉപര ജിസകാ

൫. നിഃസ്നേഹ = സ്നേഹ രഹിത; മോഹരാഗദ്വേഷ രഹിത. ൬. സ്നേഹ = തേല; ചികനാ പദാര്ഥ; സ്നിഗ്ധതാ; ചികനാപന.

Page 210 of 264
PDF/HTML Page 239 of 293
single page version

൨൧൦

ജസ്സ ണ വിജ്ജദി രാഗോ ദോസോ മോഹോ വ ജോഗപരികമ്മോ.

ധ്യാനസ്വരൂപാഭിധാനമേതത്.

ശുദ്ധസ്വരൂപേവിചലിതചൈതന്യവൃത്തിര്ഹി ധ്യാനമ്. അഥാസ്യാത്മലാഭവിധിരഭിധീയതേ. യദാ ഖലു യോഗീ ദര്ശനചാരിത്രമോഹനീയവിപാകം പുദ്ഗലകര്മത്വാത് കര്മസു സംഹൃത്യ, തദനുവൃത്തേഃ വ്യാവൃത്ത്യോപയോഗമ– മുഹ്യന്തമരജ്യന്തമദ്വിഷന്തം ചാത്യന്തശുദ്ധ ഏവാത്മനി നിഷ്കമ്പം -----------------------------------------------------------------------------

ഇസസേ [–ഇസ ഗാഥാസേ] ഐസാ ദര്ശായാ കി നിര്ജരാകാ മുഖ്യ ഹേതു ൧ധ്യാന ഹൈ.. ൧൪൫..

അന്വയാര്ഥഃ– [യസ്യ] ജിസേ [മോഹഃ രാഗഃ ദ്വേഷഃ] മോഹ ഔര രാഗദ്വേഷ [ന വിദ്യതേ] നഹീം ഹൈ [വാ] തഥാ [യോഗപരികര്മ] യോഗോംകാ സേവന നഹീം ഹൈ [അര്ഥാത് മന–വചന–കായാകേ പ്രതി ഉപേക്ഷാ ഹൈ], [തസ്യ] ഉസേ [ശുഭാശുഭദഹനഃ] ശുഭാശുഭകോ ജലാനേവാലീ [ധ്യാനമയഃ അഗ്നിഃ] ധ്യാനമയ അഗ്നി [ജായതേ] പ്രഗട ഹോതീ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, ധ്യാനകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.

ശുദ്ധ സ്വരൂപമേം അവിചലിത ചൈതന്യപരിണതി സോ വാസ്തവമേം ധ്യാന ഹൈ. വഹ ധ്യാന പ്രഗട ഹോനേകീ വിധി അബ കഹീ ജാതീ ഹൈ; ജബ വാസ്തവമേം യോഗീ, ദര്ശനമോഹനീയ ഔര ചാരിത്രമോഹനീയകാ വിപാക പുദ്ഗലകര്മ ഹോനേസേ ഉസ വിപാകകോ [അപനേസേ ഭിന്ന ഐസേ അചേതന] കര്മോംമേം സമേടകര, തദനുസാര പരിണതിസേ ഉപയോഗകോ വ്യവൃത്ത കരകേ [–ഉസ വിപാകകേ അനുരൂപ പരിണമനമേംസേ ഉപയോഗകാ നിവര്തന കരകേ], മോഹീ, രാഗീ ഔര ദ്വേഷീ ന ഹോനേവാലേ ഐസേ ഉസ ഉപയോഗകോ അത്യന്ത ശുദ്ധ ആത്മാമേം ഹീ നിഷ്കമ്പരൂപസേ ലീന കരതാ ------------------------------------------------------------------------- ൧. യഹ ധ്യാന ശുദ്ധഭാവരൂപ ഹൈ.

Page 211 of 264
PDF/HTML Page 240 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന

നിവേശയതി, തദാസ്യ നിഷ്ക്രിയചൈതന്യരൂപസ്വരൂപവിശ്രാന്തസ്യ വാങ്മനഃകായാനഭാവയതഃ സ്വകര്മസ്വ– വ്യാപാരയതഃ സകലശുഭാശുഭകര്മേന്ധനദഹനസമര്ഥത്വാത് അഗ്നികല്പം പരമപുരുഷാര്ഥസിദ്ധയുപായഭൂതം ധ്യാനം ജായതേ ഇതി. തഥാ ചോക്തമ്– ‘‘അജ്ജ വി തിരയണസുദ്ധാ അപ്പാ ഝാഏവി ലഹഇ ഇംദത്തം. ലോയംതിയദേവത്തം തത്ഥ ചുആ ണിവ്വുദിം ജംതി’’.. ‘‘അംതോ ണത്ഥി സുഈണം കാലോ ഥോഓ വയം ച ദുമ്മേഹാ. തണ്ണവരി സിക്ഖിയവ്വം ജം ജരമരണം ഖയം കുണഈ’’.. ൧൪൬.. ----------------------------------------------------------------------------- ഹൈ, തബ ഉസ യോഗീകോ– ജോ കി അപനേ നിഷ്ക്രിയ ചൈതന്യരൂപ സ്വരൂപമേം വിശ്രാന്ത ഹൈ, വചന–മന–കായാകോ നഹീം ൧ഭാതാ ഔര സ്വകര്മോമേം ൨വ്യാപാര നഹീം കരതാ ഉസേ– സകല ശുഭാശുഭ കര്മരൂപ ഈംധനകോ ജലാനേമേം സമര്ഥ ഹോനേസേ അഗ്നിസമാന ഐസാ, ൩പരമപുരുഷാര്ഥസിദ്ധികേ ഉപായഭൂത ധ്യാന പ്രഗട ഹോതാ ഹൈ.

[അര്ഥഃ– ഇസ സമയ ഭീ ത്രിരത്നശുദ്ധ ജീവ [– ഇസ കാല ഭീ സമ്യഗ്ദര്ശനജ്ഞാനചാരിത്രരൂപ തീന രത്നോംസേ ശുദ്ധ ഐസേ മുനി] ആത്മാകാ ധ്യാന കരകേ ഇന്ദ്രപനാ തഥാ ലൌകാന്തിക–ദേവപനാ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം ഔര വഹാ സേ ചയ കര [മനുഷ്യഭവ പ്രാപ്ത കരകേ] നിര്വാണകോ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം.

ഇസലിയേ വഹീ കേവല സീഖനേ യോഗ്യ ഹൈ കി ജോ ജരാ–മരണകാ ക്ഷയ കരേ.] ------------------------------------------------------------------------- ഇന ദോ ഉദ്ധവത ഗാഥാഓംമേംസേ പഹലീ ഗാഥാ ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവപ്രണീത മോക്ഷപ്രാഭൃതകീ ഹൈ. ൧. ഭാനാ = ചിംതവന കരനാ; ധ്യാനാ; അനുഭവ കരനാ. ൨. വ്യാപാര = പ്രവൃത്തി [സ്വരൂപവിശ്രാന്ത യോഗീകോ അപനേ പൂര്വോപാര്ജിത കര്മോംമേം പ്രവര്തന നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി വഹ മോഹനീയകര്മകേ

൩. പുരുഷാര്ഥ = പുരുഷകാ അര്ഥ; പുരുഷകാ പ്രയോജന; ആത്മാകാ പ്രയോജന; ആത്മപ്രയോജന. [പരമപുരുഷാര്ഥ അര്ഥാത് ആത്മാകാ