Page 232 of 264
PDF/HTML Page 261 of 293
single page version
ചേട്ഠാ തവമ്ഹി ചരിയാ വവഹാരോ മോക്ഖമഗ്ഗോ ത്തി.. ൧൬൦..
ചേഷ്ടാ തപസി ചര്യാ വ്യവഹാരോ മോക്ഷമാര്ഗ ഇതി.. ൧൬൦..
[ഇതി] ഇസ പ്രകാര [വ്യവഹാരഃ മോക്ഷമാര്ഗഃ] വ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ.
ശുദ്ധി ഹോതീ ഹൈേ’– ഇസ ബാതകോ ഭീ സാഥ ഹീ സാഥ സമഝനാ ഹോ തോ വിസ്താരസേ ഏൈസാ നിരൂപണ കിയാ ജാതാ ഹൈ കി
‘ജിസ ശുദ്ധികേ സദ്ഭാവമേം, ഉസകേ സാഥ–സാഥ മഹാവ്രതാദികേ ശുഭവികല്പ ഹഠ വിനാ സഹജരൂപസേ പ്രവര്തമാന ഹോ വഹ
ഛഠവേം ഗുണസ്ഥാനയോഗ്യ ശുദ്ധി സാതവേം ഗുണസ്ഥാനയോഗ്യ നിര്വികല്പ ശുദ്ധ പരിണതികാ സാധന ഹൈ.’ ഐസേ ലമ്ബേ കഥനകേ
ബദലേ, ഐസാ കഹാ ജാഏ കി ‘ഛഠവേം ഗുണസ്ഥാനമേം പ്രവര്തമാന മഹാവ്രതാദികേ ശുഭ വികല്പ സാതവേം ഗുണസ്ഥാനയോഗ്യ
നിര്വികല്പ ശുദ്ധ പരിണതികാ സാധന ഹൈ,’ തോ വഹ ഉപചരിത നിരൂപണ ഹൈ. ഐസേ ഉപചരിത നിരൂപണമേംസേ ഐസാ അര്ഥ
നികാലനാ ചാഹിയേ കി ‘മഹാവ്രതാദികേ ശുഭ വികല്പ നഹീം കിന്തു ഉനകേ ദ്വാരാ ജിസ ഛഠവേം ഗുണസ്ഥാനയോഗ്യ ശുദ്ധി
ബതാനാ ഥാ വഹ ശൂദ്ധി വാസ്തവമേം സാതവേം ഗുണസ്ഥാനയോഗ്യ നിര്വികല്പ ശുദ്ധ പരിണതികാ സാധന ഹൈ.’]
തപമാംഹി ചേഷ്ടാ ചരണ–ഏക വ്യവഹാരമുക്തിമാര്ഗ ഛേ. ൧൬൦.
Page 233 of 264
PDF/HTML Page 262 of 293
single page version
ച്ഛിത്തിര്ജ്ഞാനമ്, ആചാരാദിസൂത്രപ്രപഞ്ചിതവിചിത്രയതിവൃത്തസമസ്തസമുദയരൂപേ തപസി ചേഷ്ടാ ചര്യാ–ഇത്യേഷഃ
സ്വപരപ്രത്യയപര്യായാശ്രിതം ഭിന്നസാധ്യസാധനഭാവം വ്യവഹാരനയമാശ്രിത്യാനുഗമ്യമാനോ മോക്ഷമാര്ഗഃ കാര്ത–
സ്വരപാഷാണാര്പിതദീപ്തജാതവേദോവത്സമാഹിതാന്തരങ്ഗസ്യ പ്രതിപദമുപരിതനശുദ്ധഭൂമികാസു പരമരമ്യാസു
വിശ്രാന്തിമഭിന്നാം നിഷ്പാദയന്, ജാത്യകാര്തസ്വരസ്യേവ ശുദ്ധജീവസ്യ കഥംചിദ്ഭിന്നസാധ്യസാധനഭാവാഭാവാ–
ത്സ്വയം ശുദ്ധസ്വഭാവേന വിപരിണമമാനസ്യാപി, നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗസ്യ സാധനഭാവമാപദ്യത ഇതി.. ൧൬൦..
സ്വഭാവ ഹൈ ഐസാ, ‘ശ്രദ്ധാന’ നാമകാ ഭാവവിശേഷ സോ സമ്യക്ത്വ; തത്ത്വാര്ഥശ്രദ്ധാനകേ സദ്ഭാവമേം അംഗപൂര്വഗത
പദാര്ഥോംംകാ അവബോധന [–ജാനനാ] സോ ജ്ഞാന; ആചാരാദി സൂത്രോം ദ്വാരാ കഹേ ഗഏ അനേകവിധ മുനി–ആചാരോംകേ
സമസ്ത സമുദായരൂപ തപമേം ചേഷ്ടാ [–പ്രവര്തന] സോ ചാരിത്ര; – ഐസാ യഹ, സ്വപരഹേതുക പര്യായകേ ആശ്രിത,
ഭിന്നസാധ്യസാധനഭാവവാലേ വ്യവഹാരനയകേ ആശ്രയസേ [–വ്യവഹാരനയകീ അപേക്ഷാസേ] അനുസരണ കിയാ
ജാനേവാലാ മോക്ഷമാര്ഗ, സുവര്ണപാഷാണകോ ലഗാഈ ജാനേവാലീ പ്രദീപ്ത അഗ്നികീ ഭാ തി സമാഹിത അംതരംഗവാലേ
ജീവകോ [അര്ഥാത്] ജിസകാ അംതരംഗ ഏകാഗ്ര–സമാധിപ്രാപ്ത ഹൈ ഐസേ ജീവകോ] പദ–പദ പര പരമ രമ്യ
ഐസീ ഉപരകീ ശുദ്ധ ഭൂമികാഓംമേം അഭിന്ന വിശ്രാംതി [–അഭേദരൂപ സ്ഥിരതാ] ഉത്പന്ന കരതാ ഹുആ – യദ്യപി
ഉത്തമ സുവര്ണകീ ഭാ തി ശുദ്ധ ജീവ കഥംചിത് ഭിന്നസാധ്യസാധനഭാവകേ അഭാവകേ കാരണ സ്വയം [അപനേ ആപ]
ശുദ്ധ സ്വഭാവസേ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ തഥാപി–നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗകേ സാധനപനേകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ.
വ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗകേ സ്വരൂപകാ നിമ്നാനുസാര വര്ണന കിയാ ഹൈഃ– ‘വീതരാഗസര്വജ്ഞപ്രണീത ജീവാദിപദാര്ഥോ സമ്ബന്ധീ സമ്യക്
ശ്രദ്ധാന തഥാ ജ്ഞാന ദോനോം, ഗൃഹസ്ഥകോ ഔര തപോധനകോ സമാന ഹോതേ ഹൈം; ചാരിത്ര, തപോധനോംകോ ആചാരാദി ചരണഗ്രംഥോംമേം
വിഹിത കിയേ ഹുഏ മാര്ഗാനുസാര പ്രമത്ത–അപ്രമത്ത ഗുണസ്ഥാനയോഗ്യ പംചമഹാവ്രത–പംചസമിതി–ത്രിഗുപ്തി–ഷഡാവശ്യകാദിരൂപ
ഹോതാ ഹൈ ഔര ഗൃഹസ്ഥോംകോ ഉപാസകാധ്യയനഗ്രംഥമേം വിഹിത കിയേ ഹുഏ മാര്ഗകേ അനുസാര പംചമഗുണസ്ഥാനയോഗ്യ ദാന–ശീല–
പൂവജാ–ഉപവാസാദിരൂപ അഥവാ ദാര്ശനിക–വ്രതികാദി ഗ്യാരഹ സ്ഥാനരൂപ [ഗ്യാരഹ പ്രതിമാരൂപ] ഹോതാ ഹൈ; ഇസ പ്രകാര
വ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗകാ ലക്ഷണ ഹൈ.
Page 234 of 264
PDF/HTML Page 263 of 293
single page version
ണ കുണദി കിംചി വി അണ്ണം ണ മുയദി സോ മോക്ഖമഗ്ഗോ ത്തി.. ൧൬൧..
ന കരോതി കിംചിദപ്യന്യന്ന മുഞ്ചതി സ മോക്ഷമാര്ഗ ഇതി.. ൧൬൧..
ഭാ തി അഭിന്നസാധ്യസാധനഭാവകേ കാരണ സ്വയമേവ ശുദ്ധഭാവരൂപ പരിണമന ഹോതാ ഹൈ തഥാപി, വ്യവഹാരനയസേ
നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗകേ സാധനപനേകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ.
ഹോനേസേ ഉസേ വ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗ ഭീ നഹീം ഹൈ..] ൧൬൦..
[അന്യത് കിംചിത് അപി] അന്യ കുഛ ഭീ [ന കരോതി ന മുഞ്ചതി] കരതാ നഹീം ഹൈ യാ ഛോഡതാ നഹീം ഹൈ,
[സഃ] വഹ [നിശ്ചയനയേന] നിശ്ചയനയസേ [മോക്ഷമാര്ഗഃ ഇതി ഭണിതഃ] ‘മോക്ഷമാര്ഗ’ കഹാ ഗയാ ഹൈ.
ടീകാഃ– വ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗകേ സാധ്യരൂപസേ, നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗകാ യഹ കഥന ഹൈ.
ഛോഡേ–ഗ്രഹേ നഹി അന്യ കംഈപണ, നിശ്ചയേ ശിവമാര്ഗ ഛേ. ൧൬൧.
Page 235 of 264
PDF/HTML Page 264 of 293
single page version
ഗതാര്ഥാജ്ഞാനാതപശ്ചേഷ്ടാനാം ധര്മാദിതത്ത്വാര്ഥശ്രദ്ധാനാങ്ഗപൂര്വഗതാര്ഥജ്ഞാനതപശ്ചേഷ്ടാനാഞ്ച ത്യാഗോപാദാനായ പ്രാരബ്ധ–
വിവിക്തഭാവവ്യാപാരഃ, കുതശ്ചിദുപാദേയത്യാഗേ ത്യാജ്യോപാദാനേ ച പുനഃ പ്രവര്തിതപ്രതിവിധാനാഭിപ്രായോ,
യസ്മിന്യാവതി കാലേ വിശിഷ്ടഭാവനാസൌഷ്ഠവവശാത്സമ്യഗ്ദര്ശനജ്ഞാനചാരിത്രൈഃ സ്വഭാവഭൂതൈഃ സമമങ്ഗാങ്ഗിഭാവ–
പരിണത്യാ
അശ്രദ്ധാനകേ, അംഗപൂര്വഗത പദാര്ഥോംസമ്ബന്ധീ അജ്ഞാനകേ ഔര അതപമേം ചേഷ്ടാകേ ത്യാഗ ഹേതുസേ തഥാ ധര്മാദിസമ്ബന്ധീ
തത്ത്വാര്ഥ–ശ്രദ്ധാനകേ, അംഗപൂര്വഗത പദാര്ഥോംസമ്ബന്ധീ ജ്ഞാനകേ ഔര തപമേം ചേഷ്ടാകേ ഗ്രഹണ ഹേതുസേ [–തീനോംകേ ത്യാഗ
ഹേതു തഥാ തീനോംകേ ഗ്രഹണ ഹേതുസേ] വിവിക്ത ഭാവരൂപ വ്യാപാര കരതാ ഹുആ, ഔര കിസീ കാരണസേ ഗ്രാഹ്യകാ
ത്യാഗ ഹോ ജാനേപര ഔര ത്യാജ്യകാ ഗ്രഹണ ഹോ ജാനേപര ഉസകേ പ്രതിവിധാനകാ അഭിപ്രായ കരതാ ഹുആ, ജിസ
കാല ഔര ജിതനേ കാല തക വിശിഷ്ട ഭാവനാസൌഷ്ഠവകേ കാരണ സ്വഭാവഭൂത സമ്യഗ്ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്രകേ
സാഥ അംഗ–അംഗീഭാവസേ പരിണതി ദ്വാരാ
[സവികല്പ] ജീവകോ നിഃശംകതാ–നിഃകാംക്ഷാ–നിര്വിചികിത്സാദി ഭാവരൂപ, സ്വാധ്യായ–വിനയാദി ഭാവരൂപ ഔര
നിരതിചാര വ്രതാദി ഭാവരൂപ വ്യാപാര ഭൂമികാനുസാര ഹോതേ ഹൈം തഥാ കിസീ കാരണ ഉപാദേയ ഭാവോംകാ [–വ്യവഹാരസേ
ഗ്രാഹ്യ ഭാവോംകാ] ത്യാഗ ഹോ ജാനേ പര ഔര ത്യാജ്യ ഭാവോംകാ ഉപാദാന അര്ഥാത് ഗ്രഹണ ഹോ ജാനേ പര ഉസകേ
പ്രതികാരരൂപസേ പ്രായശ്ചിത്താദി വിധാന ഭീ ഹോതാ ഹൈ.]
Page 236 of 264
PDF/HTML Page 265 of 293
single page version
തസ്മിന് താവതി കാലേ അയമേവാത്മാ ജീവസ്വഭാവനിയതചരിതത്വാന്നിശ്ചയേന മോക്ഷമാര്ഗ ഇത്യുച്യതേ. അതോ
നിശ്ചയവ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗയോഃ സാധ്യസാധനഭാവോ നിതരാമുപപന്ന.. ൧൬൧..
വിരാമ പ്രാപ്ത ഹോനേസേ [അര്ഥാത് ഭേദഭാവരൂപ–ഖംഡഭാവരൂപ വ്യാപാര രുക ജാനേസേ] സുനിഷ്കമ്പരൂപസേ രഹതാ ഹൈ,
ഉസ കാല ഔര ഉതനേ കാല തക യഹീ ആത്മാ ജീവസ്വഭാവമേം നിയത ചാരിത്രരൂപ ഹോനേകേ കാരണ നിശ്ചയസേ
‘മോക്ഷമാര്ഗ’ കഹലാതാ ഹൈ. ഇസലിയേ, നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗ ഔര വ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗകോ സാധ്യ–സാധനപനാ അത്യന്ത
ഘടതാ ഹൈ.
ജീവ കഥംചിത് [–കിസീ പ്രകാര, നിജ ഉദ്യമസേ] അപനേ സംവേദനമേം ആനേവാലീ അവിദ്യാകീ വാസനാകേ വിലയ
ദ്വാരാ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹുആ, ജബ ഗുണസ്ഥാനരൂപ സോപാനകേ ക്രമാനുസാര നിജശുദ്ധാത്മദ്രവ്യകീ ഭാവനാസേ ഉത്പന്ന
നിത്യാനന്ദലക്ഷണവാലേ സുഖാമൃതകേ രസാസ്വാദകീ തൃപ്തിരൂപ പരമ കലാകേ അനുഭവകേ കാരണ നിജശുദ്ധാത്മാശ്രിത
നിശ്ചയദര്ശനജ്ഞാനചാരിത്രരൂപസേ അഭേദരൂപ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ, തബ നിശ്ചയനയസേ ഭിന്ന സാധ്യ–സാധനകേ
അഭാവകേ കാരണ യഹ ആത്മാ ഹീ മോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ. ഇസലിയേ ഐസാ സിദ്ധ ഹുആ കി സുവര്ണ ഔര സുവര്ണപാഷാണകീ
ഭാ തി നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗ ഔര വ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗകോ സാധ്യ–സാധകപനാ [വ്യവഹാരനയസേ] അത്യന്ത ഘടിത ഹോതാ
ഹൈ.. ൧൬൧..
൨. യഹാ യഹ ധ്യാനമേം രഖനേയോഗ്യ ഹൈ കി ജീവ വ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗകോ ഭീ അനാദി അവിദ്യാകാ നാശ കരകേ ഹീ പ്രാപ്ത കര
ശുദ്ധാത്മസ്വരൂപകാ ഭാന കരനേസേ പൂര്വ തോ] വ്യവഹാരമോക്ഷമാര്ഗ ഭീ നഹീം ഹോതാ.
‘ഛഠവേം ഗുണസ്ഥാനമേം വര്തനേവാലേ ശുഭ വികല്പോംകോ നഹീം കിന്തു ഛഠവേം ഗുണസ്ഥാനമേം വര്തനേവാലേ ശുദ്ധികേ അംശകോേ ഔര
സാതവേം ഗുണസ്ഥാനയോഗ്യ നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗകോ വാസ്തവമേം സാധന–സാധ്യപനാ ഹൈ.’ ഛഠവേം ഗുണസ്ഥാനമേം വര്തനേവാലേ ശുദ്ധികാ
അംശ ബഢകര ജബ ഔര ജിതനേ കാല തക ഉഗ്ര ശുദ്ധികേ കാരണ ശുഭ വികല്പോംകാ അഭാവ വര്തതാ ഹൈ തബ ഔര ഉതനേ
കാല തക സാതവേം ഗുണസ്ഥാനയോഗ്യ നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗ ഹോതാ ഹൈ.
Page 237 of 264
PDF/HTML Page 266 of 293
single page version
സോ ചാരിത്തം ണാണം ദംസണമിദി ണിച്ഛിദോ ഹോദി.. ൧൬൨..
സ ചാരിത്രം ജ്ഞാനം ദര്ശനമിതി നിശ്ചിതോ ഭവതി.. ൧൬൨..
ഹീ] [ചാരിത്രം] ചാരിത്ര ഹൈ, [ജ്ഞാനം] ജ്ഞാന ഹൈ, [ദര്ശനമ്] ദര്ശന ഹൈ–[ഇതി] ഐസാ [നിശ്ചിതഃ ഭവതി]
നിശ്ചിത ഹൈ.
പരിണമിത ഹോകര അനുസരതാ ഹൈ], [അനന്യമയ ആത്മാകോ ഹീ] ആത്മാസേ ജാനതാ ഹൈ അര്ഥാത്
സ്വപരപ്രകാശകരൂപസേ ചേതതാ ഹൈ, [അനന്യമയ ആത്മാകോ ഹീ] ആത്മാസേ ദേഖതാ ഹൈ അര്ഥാത് യഥാതഥരൂപസേ
തേ ജീവ ദര്ശന, ജ്ഞാന നേ ചാരിത്ര ഛേ നിശ്ചിതപണേ. ൧൬൨.
Page 238 of 264
PDF/HTML Page 267 of 293
single page version
അതശ്ചാരിത്രജ്ഞാനദര്ശനരൂപത്വാജ്ജീവസ്വഭാവനിയതചരിതത്വലക്ഷണം നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗത്വമാത്മനോ
നിതരാമുപപന്നമിതി.. ൧൬൨..
ഇദി തം ജാണദി ഭവിഓ അഭവിയസത്തോ ണ സദ്ദഹദി.. ൧൬൩..
അഭേദകേ കാരണ നിശ്ചിത ഹൈ. ഇസസേ [ഐസാ നിശ്ചിത ഹുആ കി] ചാരിത്ര–ജ്ഞാന–ദര്ശനരൂപ ഹോനേകേ കാരണ
ആത്മാകോ ജീവസ്വഭാവനിയത ചാരിത്ര ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസാ നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗപനാ അത്യന്ത ഘടിത ഹോതാ ഹൈ
[അര്ഥാത് ആത്മാ ഹീ ചാരിത്ര–ജ്ഞാന–ദര്ശന ഹോനേകേ കാരണ ആത്മാ ഹീ ജ്ഞാനദര്ശനരൂപ ജീവസ്വഭാവമേം ദ്രഢരൂപസേ
സ്ഥിത ചാരിത്ര ജിസകാ സ്വരൂപ ഹൈ ഐസാ നിശ്ചയമോക്ഷമാര്ഗ ഹൈ].. ൧൬൨..
[ഇതി തദ്] ഐസാ [ഭവ്യഃ ജാനാതി] ഭവ്യ ജീവ ജാനതാ ഹൈ, [അഭവ്യസത്ത്വഃ ന ശ്രദ്ധത്തേ] അഭവ്യ ജീവ ശ്രദ്ധാ
നഹീം കരതാ.
Page 239 of 264
PDF/HTML Page 268 of 293
single page version
തതസ്തദ്ധേതുകസ്യാനാകുലത്വലക്ഷണസ്യ പരമാര്ഥസുഖസ്യ മോക്ഷേനുഭൂതിരചലിതാസ്തി. ഇത്യേതദ്ഭവ്യ ഏവ
ഭാവതോ വിജാനാതി, തതഃ സ ഏവ മോക്ഷമാര്ഗാര്ഹഃ. നൈതദഭവ്യഃ ശ്രദ്ധത്തേ, തതഃ സ മോക്ഷമാര്ഗാനര്ഹ ഏവേതി. അതഃ
കതിപയേ ഏവ സംസാരിണോ മോക്ഷമാര്ഗാര്ഹാ ന സര്വ ഏവേതി.. ൧൬൩..
വാസ്തവമേം ആത്മാ സര്വകോ ജാനതാ ഔര ദേഖതാ ഹോനേസേ ഉസകാ അഭാവ ഹോതാ ഹൈ [അര്ഥാത് മോക്ഷമേം സ്വഭാവകീ
പ്രതികൂലതാകാ അഭാവ ഹോതാ ഹൈ]. ഇസലിയേ ഉസകാ അഭാവ ജിസകാ കാരണ ഹൈ ഐസേ
ഭാവസേ ജാനതാ ഹൈ, ഇസലിയേ വഹീ മോക്ഷമാര്ഗകേ യോഗ്യ ഹൈ; അഭവ്യ ജീവ ഇസ പ്രകാര ശ്രദ്ധാ നഹീം കരതാ,
Page 240 of 264
PDF/HTML Page 269 of 293
single page version
സാധൂഹി ഇദം ഭണിദം തേഹിം
സാധുഭിരിദം ഭണിതം തൈസ്തു ബന്ധോ വാ മോക്ഷോ വാ.. ൧൬൪...
കൃശാനു–സംവലിതാനീവ ഘൃതാനി കഥഞ്ചിദ്വിരുദ്ധകാരണത്വരൂഢേര്ബന്ധകാരണാന്യപി
തു] പരന്തു ഉനസേ [ബന്ധഃ വാ] ബന്ധ ഭീ ഹോതാ ഹൈ ഔര [മോക്ഷഃ വാ] മോക്ഷ ഭീ ഹോതാ ഹൈ.
വ്യാപ്തികേ കാരണ ബന്ധകാരണ ഭീ ഹൈ. ഔര ജബ വേ
കിംചിത് ഭീ പരസമയപ്രവൃതിസേ യുക്ത ഹോ തോ, ഉനസേ [കഥംചിത്] ബന്ധ ഭീ ഹോതാ ഹൈ.
൨. പരസമയപ്രവൃത്തിയുക്ത ദര്ശന–ജ്ഞാന–ചാരിത്രമേം കഥംചിത് മോക്ഷരൂപ കാര്യസേ വിരുദ്ധ കാര്യകാ കാരണപനാ [അര്ഥാത് ബന്ധരൂപ
ദൃഗ, ജ്ഞാന നേ ചാരിത്ര ഛേ ശിവമാര്ഗ തേഥീ സേവവാം
–സംതേ കഹ്യും, പണ ഹേതു ഛേ ഏ ബംധനാ വാ മോക്ഷനാ. ൧൬൪.
Page 241 of 264
PDF/HTML Page 270 of 293
single page version
നിവൃത്തകൃശാനുസംവലനാനീവ ഘൃതാനി വിരുദ്ധകാര്യകാരണഭാവാഭാവാത്സാക്ഷാന്മോക്ഷകാരണാന്യേവ
ഭവന്തി. തതഃ സ്വസമയപ്രവൃത്തിനാമ്നോ ജീവസ്വഭാവനിയതചരിതസ്യ സാക്ഷാന്മോക്ഷമാര്ഗത്വമുപപന്ന–മിതി..൧൬൪..
ഭവതീതി ദുഃഖമോക്ഷഃ പരസമയരതോ ഭവതി ജീവഃ.. ൧൬൫..
ഹൈം തബ, ജിസേ അഗ്നികേ സാഥകാ മിലിതപനാ നിവൃത്ത ഹുആ ഹൈ ഐസേ ഘൃതകീ ഭാ തി, വിരുദ്ധ കാര്യകാ കാരണഭാവ
നിവൃത്ത ഹോ ഗയാ ഹോനേസേ സാക്ഷാത് മോക്ഷകാ കാരണ ഹീ ഹൈ. ഇസലിയേ ‘സ്വസമയപ്രവൃത്തി’ നാമകാ ജോ
ജീവസ്വഭാവമേം നിയത ചാരിത്ര ഉസേ സാക്ഷാത് മോക്ഷമാര്ഗപനാ ഘടിത ഹോതാ ഹൈ .. ൧൬൪..
വഹ [പരസമയരതഃ ജീവഃ] പരസമയരത ജീവ [ഭവതി] ഹൈ. [‘അര്ഹംതാദികേ പ്രതി ഭക്തി–അനുരാഗവാലീ
മംദശുദ്ധിസേ ഭീ ക്രമശഃ മോക്ഷ ഹോതാ ഹൈ’ ഇസ പ്രകാര യദി അജ്ഞാനകേ കാരണ [–ശുദ്ധാത്മസംവേദനകേ അഭാവകേ
കാരണ, രാഗാംശകേേ കാരണ] ജ്ഞാനീകോ ഭീ [മംദ പുരുഷാര്ഥവാലാ] ഝുകാവ വര്തേ, തോ തബ തക വഹ ഭീ സൂക്ഷ്മ
പരസമയമേം രത ഹൈ.]
ശാസ്ത്രോമേം ആനേവാലേ ഐസേ ഭിന്നഭിന്ന പദ്ധതിനകേ കഥനോംകോ സുലഝാതേ ഹുഏ യഹ സാരഭൂത വാസ്തവികതാ ധ്യാനമേം രഖനീ
ചാഹിയേ കി –ജ്ഞാനീകോ ജബ ശുദ്ധാശുദ്ധരൂപ മിശ്രപര്യായ വര്തതീ ഹൈ തബ വഹ മിശ്രപര്യായ ഏകാംതസേ സംവര–നിര്ജരാ–മോക്ഷകേ
കാരണഭൂത നഹീം ഹോതീ , അഥവാ ഏകാംതസേ ആസ്രവ–ബംധകേ കാരണഭൂത നഹീം ഹോതീ, പരന്തു ഉസ മിശ്രപര്യായകാ ശുദ്ധ
അംശ സംവര–നിര്ജരാ–മോക്ഷകേ കാരണഭൂത ഹോതാ ഹൈ ഔര അശുദ്ധ അംശ ആസ്രവ–ബംധകേ കാരണഭൂത ഹോതാ ഹൈ.]
൧. ഇസ നിരൂപണകേ സാഥ തുലനാ കരനേകേ ലിയേ ശ്രീ പ്രവചനസാരകീ ൧൧ വീം ഗാഥാ ഔര ഉസകീ തത്ത്വപ്രദീപികാ ടീകാ
Page 242 of 264
PDF/HTML Page 271 of 293
single page version
ത്യഭിപ്രായേണ ഖിദ്യമാനസ്തത്ര പ്രവര്തതേ തദാ താവത്സോപി രാഗലവസദ്ഭാവാത്പരസമയരത ഇത്യുപഗീയതേ. അഥ
ന കിം പുനര്നിരങ്കുശരാഗകലികലങ്കിതാന്തരങ്ഗവൃത്തിരിതരോ ജന ഇതി.. ൧൬൫..
ഹീ]
൨. അജ്ഞാനലവ = കിന്ചിത് അജ്ഞാന; അല്പ അജ്ഞാന.
൩. രാഗലവ = കിന്ചിത് രാഗ; അല്പ രാഗ.
൫. ഇസ ഗാഥാകീ ശ്രീ ജയസേനാചാര്യദേവകൃത ടീകാമേം ഇസ പ്രകാര വിവരണ ഹൈഃ–
പംചപരമേഷ്ഠീകേ പ്രതി ഗുണസ്തവനാദി ഭക്തി കരതാ ഹൈ, തബ വഹ സൂക്ഷ്മ പരസമയരൂപസേ പരിണത വര്തതാ ഹുആ സരാഗ
സമ്യഗ്ദ്രഷ്ടി ഹൈേ; ഔര യദി വഹ പുരുഷ ശുദ്ധാത്മഭാവനാമേം സമര്ഥ ഹോനേ പര ഭീ ഉസേ [ശുദ്ധാത്മഭാവനാകോ] ഛോഡകര
‘ശുഭോപയോഗസേ ഹീ മോക്ഷ ഹോതാ ഹൈ ഐസാ ഏകാന്ത മാനേ, തോ വഹ സ്ഥൂല പരസമയരൂപ പരിണാമ ദ്വാരാ അജ്ഞാനീ മിഥ്യാദ്രഷ്ടി
ഹോതാ ഹൈ.
Page 243 of 264
PDF/HTML Page 272 of 293
single page version
ബംധദി പുണ്ണം ബഹുസോ ണ ഹു സോ കമ്മക്ഖയം കുണദി.. ൧൬൬..
ബധ്നാതി പുണ്യം ബഹുശോ ന ഖലു സ കര്മക്ഷയം കരോതി.. ൧൬൬..
പുണ്യം ബധ്നാതി] ബഹുത പുണ്യ ബാംധതാ ഹൈ, [ന ഖലു സഃ കര്മക്ഷയം കരോതി] പരന്തു വാസ്തവമേം വഹ കര്മോംകാ ക്ഷയ
നഹീം കരതാ.
നഹീം ഹൈ ഐസാ യഹാ ദര്ശായാ ഹൈ]. അര്ഹംതാദികേ പ്രതി ഭക്തിസമ്പന്ന ജീവ, കഥംചിത് ‘ശുദ്ധസമ്പ്രയോഗവാലാ’
ഹോനേ പര ഭീ, രാഗലവ ജീവിത [വിദ്യമാന] ഹോനേസേ ‘ശുഭോപയോഗീപനേ’ കോ നഹീം ഛോഡതാ ഹുആ, ബഹുത
ക്യോംകി അശുദ്ധിരൂപ അംശ ഹൈ.]
൩. സിദ്ധികേ നിമിത്തഭൂത ഐസേ ജോ അര്ഹംന്താദി ഉനകേ പ്രതി ഭക്തിഭാവകോ പഹലേ ശുദ്ധസമ്പ്രയോഗ കഹാ ഗയാ ഹൈ. ഉസമേം ‘ശുദ്ധ’
പ്രയോഗ ഹോതാ ഹൈ ഉസീ പ്രകാര യഹാ ‘ശുദ്ധ’ ശബ്ദകാ പ്രയോഗ ഹുആ ഹൈ.]
ജിന–സിദ്ധ–പ്രവചന–ചൈത്യ–മുനിഗണ–ജ്ഞാനനീ ഭക്തി കരേ,
തേ പുണ്യബംധ ലഹേ ഘണോ, പണ കര്മനോ ക്ഷയ നവ കരേ. ൧൬൬.
Page 244 of 264
PDF/HTML Page 273 of 293
single page version
പരസമയപ്രവൃത്തിനിബന്ധനത്വാദിതി.. ൧൬൬..
പരിഹരനേയോഗ്യ ഹൈ, ക്യോംകി വഹ പരസമയപ്രവൃത്തികാ കാരണ ഹൈ.. ൧൬൬..
ഹോ തഥാപി, [സ്വകസ്യ സമയം ന വിജാനാതി] സ്വകീയ സമയകോ നഹീം ജാനതാ [–അനുഭവ നഹീം
കരതാ].
കണികാ ഭീ ഹൃദയമേം ജീവിത ഹൈ വഹ, ഭലേ സമസ്ത സിദ്ധാംതസാഗരകാ പാരംഗത ഹോ തഥാപി, നിരുപരാഗ–
ശുദ്ധസ്വരൂപ സ്വസമയകോ വാസ്തവമേം നഹീം ചേതതാ [–അനുഭവ നഹീം കരതാ].
ഹോ സര്വആഗമധര ഭലേ ജാണേ നഹീം സ്വക–സമയനേ. ൧൬൭.
Page 245 of 264
PDF/HTML Page 274 of 293
single page version
രാഗരേണുരപസാരണീയ ഇതി.. ൧൬൭..
രോധസ്തസ്യ ന വിദ്യതേ ശുഭാശുഭകൃതസ്യ കര്മണഃ.. ൧൬൮..
രാഗപരിണതികേ ബിനാ നഹീം ഹോതീ. രാഗാദിപരിണതി ഹോനേ പര, ആത്മാ ബുദ്ധിപ്രസാര രഹിത [–ചിത്തകേ
ഭ്രമണസേ രഹിത] അപനേകോ കിസീ പ്രകാര നഹീം രഖ സകതാ ;
അര്ഹംതാദി–വിഷയക ഭീ രാഗരേണു [–അര്ഹംതാദികേ ഓരകീ ഭീ രാഗരജ] ക്രമശഃ ദൂര കരനേയോഗ്യ ഹൈ.. ൧൬൭..
കര്മണഃ] ശുഭാശുഭ കര്മകാ [രോധഃ ന വിദ്യതേ] നിരോധ നഹീം ഹൈ.
സാ ഭീ രാഗ സ്വസമയകീ ഉപലബ്ധിരൂപ കാര്യമേം വിഘ്ന കരതാ ഹൈ.
ശുഭ വാ അശുഭ കര്മോ തണോ നഹി രോധ ഛേ തേ ജീവനേ. ൧൬൮.
Page 246 of 264
PDF/HTML Page 275 of 293
single page version
ഏവായമനര്ഥസന്താന ഇതി.. ൧൬൮..
സിദ്ധേസു കുണദി ഭത്തിം ണിവ്വാണം തേണ പപ്പോദി.. ൧൬൯..
സിദ്ധേഷു കരോതി ഭക്തിം നിര്വാണം തേന പ്രാപ്നോതി.. ൧൬൯..
സമസ്തവിഭാവരൂപ ബുദ്ധിപ്രസാര രോകാ നഹീം ജാ സകതാ ഔര യഹ നഹീം രുകനേസേ [അര്ഥാത് ബുദ്ധിപ്രസാരകാ നിരോധ നഹീം
ഹോനേസേ] ശുഭാശുഭ കര്മകാ സംവര നഹീം ഹോതാ; ഇസലിഏ ഐസാ സിദ്ധ ഹുആ കി സമസ്ത അനര്ഥപരമ്പരാഓംകാ
രാഗാദിവികല്പ ഹീ മൂല ഹൈ.
ഇസലിഏ, ഇസ അനര്ഥസംതതികാ മൂല രാഗരൂപ ക്ലേശകാ വിലാസ ഹീ ഹൈ.
പാരമാര്ഥിക സിദ്ധഭക്തി] [കരോതി] കരതാ ഹൈ, [തേന] ഇസലിഏ വഹ [നിര്വാണം പ്രാപ്നോതി] നിര്വാണകോ പ്രാപ്ത
കരതാ ഹൈ.
തേ കാരണേ മോക്ഷേച്ഛു ജീവ അസംഗ നേ നിര്മമ ബനീ
സിദ്ധോ തണീ ഭക്തി കരേ, ഉപലബ്ധി ജേഥീ മോക്ഷനീ. ൧൬൯.
Page 247 of 264
PDF/HTML Page 276 of 293
single page version
കര്മബന്ധമൂലചിത്തോദ്ഭ്രാന്തിമൂലഭൂതാ രാഗാദ്യനുവൃത്തിരേകാന്തേന നിഃശേഷീകരണീയാ. നിഃ–ശേഷിതായാം തസ്യാം
പ്രസിദ്ധനൈഃസങ്ഗയനൈര്മമ്യഃ ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യവിശ്രാന്തിരൂപാം പാരമാര്ഥികീം സിദ്ധഭക്തിമനുബിഭ്രാണഃ
പ്രസിദ്ധസ്വസമയപ്രവൃത്തിര്ഭവതി. തേന കാരണേന സ ഏവ നിഃ–ശേഷിതകര്മബന്ധഃ സിദ്ധിമവാപ്നോതീതി.. ൧൬൯..
[പഹലേ] കഹാ ഗയാ, ഇസലിഏ മോക്ഷാര്ഥീകോ കര്മബന്ധകാ മൂല ഐസാ ജോ ചിത്തകാ ഭ്രമണ ഉസകേ മൂലഭൂത
രാഗാദിപരിണതികാ ഏകാന്ത നിഃശേഷ നാശ കരനേയോഗ്യ ഹൈ. ഉസകാ നിഃശേഷ നാശ കിയാ ജാനേസേ, ജിസേ
കര്മബന്ധകാ നിഃശേഷ നാശ കരകേ സിദ്ധികോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.. ൧൬൯..
൨. രാഗാദി–ഉപാധിരഹിത ചൈതന്യപ്രകാശ ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസേ ആത്മതത്ത്വസേ വിപരീത മോഹോദയ ജിസകീ ഉത്പത്തിമേം
ഹൈ ഇസലിഏ സ്വസമയപ്രവൃത്തികേ കാരണ വഹീ ജീവ കര്മബന്ധകാ ക്ഷയ കരകേ മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ, അന്യ നഹീം.]
Page 248 of 264
PDF/HTML Page 277 of 293
single page version
ദൂരതരം ണിവ്വാണം സംജമതവസംപഉത്തസ്സ.. ൧൭൦..
ദൂരതരം നിര്വാണം സംയമതപഃസമ്പ്രയുക്തസ്യ.. ൧൭൦..
സൂത്രോംകേ പ്രതി ജിസേ രുചി [പ്രീതി] വര്തതീ ഹൈ, ഉസ ജീവകോ [നിര്വാണം] നിര്വാണ [ദൂരതരമ്] ദൂരതര
[വിശേഷ ദൂര] ഹൈ.
തോ മാത്ര ദേവലോകാദികേ ക്ലേശകീ പരമ്പരാകാ ഹീ ഹേതു ഹൈ ഔര സാഥ ഹീ സാഥ ജ്ഞാനീകോ ജോ [മംദശുദ്ധിരൂപ] ശുദ്ധ
അംശ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ വഹ സംവരനിര്ജരാകാ തഥാ [ഉതനേ അംശമേം] മോക്ഷകാ ഹേതു ഹൈ. വാസ്തവമേം ഐസാ ഹോനേ പര ഭീ,
ശുദ്ധ അംശമേം സ്ഥിത സംവര–നിര്ജരാ–മോക്ഷഹേതുത്വകാ ആരോപ ഉസകേ സാഥകേ ഭക്തി–ആദിരൂപ ശുഭ അംശമേം കരകേ ഉന
ശുഭ ഭാവോംകോ ദേവലോകാദികേ ക്ലേശകീ പ്രാപ്തികീ പരമ്പരാ സഹിത മോക്ഷപ്രാപ്തികേ ഹേതുഭൂത കഹാ ഗയാ ഹൈ. യഹ കഥന
ആരോപസേ [ഉപചാരസേ] കിയാ ഗയാ ഹൈ ഐസാ സമഝനാ. [ഐസാ കഥംചിത് മോക്ഷഹേതുത്വകാ ആരോപ ഭീ ജ്ഞാനീകോ ഹീ
വര്തനേവാലേ ഭക്തി–ആദിരൂപ ശുഭ ഭാവോംമേം കിയാ ജാ സകതാ ഹൈ. അജ്ഞാനീകേ തോ ശുദ്ധികാ അംശമാത്ര ഭീ പരിണമനമേം നഹീം
ഹോനേസേ യഥാര്ഥ മോക്ഷഹേതു ബിലകുല പ്രഗട ഹീ നഹീം ഹുആ ഹൈ–വിദ്യമാന ഹീ നഹീംം ഹൈ തോ ഫിര വഹാ ഉസകേ ഭക്തി–
ആദിരൂപ ശുഭ ഭാവോംമേം ആരോപ കിസകാ കിയാ ജായ?]
സൂത്രോ, പദാര്ഥോ, ജിനവരോ പ്രതി ചിത്തമാം രുചി ജോ രഹേ. ൧൭൦.
Page 249 of 264
PDF/HTML Page 278 of 293
single page version
സമയപ്രവൃത്തിം പരിത്യക്തും നോത്സഹതേ, സ ഖലു ന നാമ സാക്ഷാന് മോക്ഷം ലഭതേ കിന്തു സുരലോകാദി–
കൢേശപ്രാപ്തിരൂപയാ പരമ്പരയാ തമവാപ്നോതി.. ൧൭൦..
ജോ കുണദി തവോകമ്മം സോ സുരലോഗം സമാദിയദി.. ൧൭൧..
ഹോനേസേ, ‘ധുനകീ കോ ചിപകീ ഹുഈ രൂഈ’കേ ന്യായസേ, നവ പദാര്ഥോം തഥാ അര്ഹംതാദികീ രുചിരൂപ [പ്രീതിരൂപ]
പരസമയപ്രവൃത്തികാ പരിത്യാഗ നഹീം കര സകതാ, വഹ ജീവ വാസ്തവമേം സാക്ഷാത് മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത നഹീം കരതാ
കിന്തു ദേവലോകാദികേ ക്ലേശകീ പ്രാപ്തിരൂപ പരമ്പരാ ദ്വാരാ ഉസേ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.. ൧൭൦..
പ്രതിപാദന കരനേവാലേ ആഗമോംകേ പ്രതി രുചി [പ്രീതി] കരതാ ഹൈ, കദാചിത് [ജിസ പ്രകാര കോഈ രാമചന്ദ്രാദി പുരുഷ
ദേശാന്തരസ്ഥിത സീതാദി സ്ത്രീ കേ പാസസേ ആഏ ഹുഏ മനുഷ്യോംകോ പ്രേമസേ സുനതാ ഹൈ, ഉനകാ സന്മാനാദി കരതാ ഹൈ ഔര
ഉന്ഹേം ദാന ദേതാ ഹൈ ഉസീ പ്രകാര] നിര്ദോഷ–പരമാത്മാ തീര്ഥംകരപരമദേവോംകേ ഔര ഗണധരദേവ–ഭരത–സഗര–രാമ–
പാംഡവാദി മഹാപുരുഷോംകേ ചരിത്രപുരാണ ശുഭ ധര്മാനുരാഗസേ സുനതാ ഹൈ തഥാ കദാചിത് ഗൃഹസ്ഥ–അവസ്ഥാമേം
ഭേദാഭേദരത്നത്രയപരിണത ആചാര്യ–ഉപാധ്യായ–സാധുനകേ പൂജനാദി കരതാ ഹൈ ഔര ഉന്ഹേം ദാന ദേതാ ഹൈ –ഇത്യാദി ശുഭ
ഭാവ കരതാ ഹൈ. ഇസ പ്രകാര ജോ ജ്ഞാനീ ജീവ ശുഭ രാഗകോ സര്വഥാ നഹീം ഛോഡ സകതാ, വഹ സാക്ഷാത് മോക്ഷകോ പ്രാപ്ത
നഹീം കരതാ പരന്തു ദേവലോകാദികേ ക്ലേശകീ പരമ്പരാകോ പാകര ഫിര ചരമ ദേഹസേ നിര്വികല്പസമാധിവിധാന ദ്വാരാ
വിശുദ്ധദര്ശനജ്ഞാനസ്വഭാവവാലേ നിജശുദ്ധാത്മാമേം സ്ഥിര ഹോകര ഉസേ [മോക്ഷകോ] പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.]
Page 250 of 264
PDF/HTML Page 279 of 293
single page version
യഃ കരോതി തപഃകര്മ സ സുരലോകം സമാദത്തേ.. ൧൭൧..
സമാസാദ്യ, സുചിരം രാഗാങ്ഗാരൈഃ പച്യമാനോന്തസ്താമ്യതീതി.. ൧൭൧..
സോ തേണ വീദരാഗോ
സംയമ സഹിത [തപഃകര്മ] തപകര്മ [–തപരൂപ കാര്യ] [കരോതി] കരതാ ഹൈ, [സഃ] വഹ [സുരലോകം]
ദേവലോകകോ [സമാദത്തേ] സമ്പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.
[–മലിന] ഹൈ ഐസാ വര്തതാ ഹുആ, വിഷയവിഷവൃക്ഷകേ
പര്യംത [–ബഹുത ലമ്ബേ കാല തക] രാഗരൂപീ അംഗാരോംസേ ദഹ്യമാന ഹുആ അന്തരമേം സംതപ്ത [–ദുഃഖീ, വ്യഥിത]
ഹോതാ ഹൈ.. ൧൭൧..
൨. ആമോദ = [൧] സുഗംധ; [൨] മോജ.
വീതരാഗ ഥഈനേ ഏ രീതേ തേ ഭവ്യ ഭവസാഗര തരേ. ൧൭൨.
Page 251 of 264
PDF/HTML Page 280 of 293
single page version
സ തേന വീതരാഗോ ഭവ്യോ ഭവസാഗരം തരതി.. ൧൭൨..
മഹാജനഃ സമസ്തവിഷയമപി രാഗമുത്സൃജ്യാത്യന്തവീതരാഗോ ഭൂത്വാ സമുച്ഛലജ്ജ്വലദ്ദുഃഖസൌഖ്യകല്ലോലം
കര്മാഗ്നിതപ്തകലകലോദഭാരപ്രാഗ്ഭാരഭയങ്കരം ഭവസാഗരമുത്തീര്യ, ശുദ്ധസ്വരൂപപരമാമൃതസമുദ്രമധ്യാസ്യ സദ്യോ
നിര്വാതി..
സമഝകര, സാക്ഷാത് മോക്ഷകാ അഭിലാഷീ മഹാജന സഭീ കീ ഓരസേ രാഗകോ ഛോഡകര, അത്യന്ത വീതരാഗ
ഹോകര, ജിസമേം ഉബലതീ ഹുഈ ദുഃഖസുഖകീ കല്ലോലേം ഊഛലതീ ഹൈ ഔര ജോ കര്മാഗ്നി ദ്വാരാ തപ്ത, ഖലബലാതേ
ജലസമൂഹകീ അതിശയതാസേ ഭയംകര ഹൈ ഐസേ ഭവസാഗരകോ പാര ഉതരകര, ശുദ്ധസ്വരൂപ പരമാമൃതസമുദ്രകോ
അവഗാഹകര, ശീഘ്ര നിര്വാണകോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ.
[വീതരാഗഃ] വീതരാഗ ഹോകര [ഭവസാഗരം തരതി] ഭവസാഗരകോ തരതാ ഹൈ.
അത്യന്ത അന്തരംഗ ജലനകാ കാരണ ഹോതാ ഹൈ.]