Page 12 of 264
PDF/HTML Page 41 of 293
single page version

൧൨

ദ്വയണുകപുദ്ഗലസ്കന്ധാനാമപി തഥാവിധത്വമ്. അണവശ്ച മഹാന്തശ്ച വ്യക്തിശക്തിരൂപാഭ്യാമിതി പരമാണു– നാമേകപ്രദേശാത്മകത്വേപി തത്സിദ്ധിഃ. വ്യക്തയപേക്ഷയാ ശക്തയപേക്ഷയാ ച പ്രദേശ പ്രചയാത്മകസ്യ മഹത്ത്വസ്യാഭാവാത്കാലാണൂനാമസ്തിത്വനിയതത്വേപ്യകായത്വമനേനൈവ സാധിതമ്. അത ഏവ തേഷാമസ്തികായ– പ്രകരണേ സതാമപ്യനുപാദാനമിതി.. ൪.. -----------------------------------------------------------------------------

ഉനകേ കായപനാ ഭീ ഹൈ ക്യോംകി വേ അണുമഹാന ഹൈം. യഹാ അണു അര്ഥാത് പ്രദേശ–മൂര്ത ഔര അമൂര്ത നിര്വിഭാഗ [ഛോടേസേ ഛോടേ] അംശ; ‘ഉനകേ ദ്വാരാ [–ബഹു പ്രദേശോം ദ്വാരാ] മഹാന ഹോ’ വഹ അണുമഹാന; അര്ഥാത് പ്രദേശപ്രചയാത്മക [–പ്രദേശോംകേ സമൂഹമയ] ഹോ വഹ അണുമഹാന ഹൈ. ഇസപ്രകാര ഉന്ഹേം [ഉപര്യുക്ത പാ ച ദ്രവ്യോംകോ] കായത്വ സിദ്ധ ഹുആ. [ഉപര ജോ അണുമഹാനകീ വ്യുത്പത്തി കീ ഉസമേം അണുഓംകേ അര്ഥാത് പ്രദേശോംകേ ലിയേ ബഹുവചനകാ ഉപയോഗ കിയാ ഹൈ ഔര സംസ്കൃത ഭാഷാകേ നിയമാനുസാര ബഹുവചനമേം ദ്വിവചനകാ സമാവേശ നഹീം ഹോതാ ഇസലിയേ അബ വ്യുത്പത്തിമേം കിംചിത് ഭാഷാകാ പരിവര്തന കരകേ ദ്വി–അണുക സ്കംധോംകോ ഭീ അണുമഹാന ബതലാകര ഉനകാ കായത്വ സിദ്ധ കിയാ ജാതാ ഹൈഃ] ‘ദോ അണുഓം [–ദോ പ്രദേശോം] ദ്വാരാ മഹാന ഹോ’ വഹ അണുമഹാന– ഐസീ വ്യുത്പത്തിസേ ദ്വി–അണുക പുദ്ഗലസ്കംധോംകോ ഭീ [അണുമഹാനപനാ ഹോനേസേ] കായത്വ ഹൈ. [അബ, പരമാണുഓംകോ അണുമഹാനപനാ കിസപ്രകാര ഹൈ വഹ ബതലാകര പരമാണുഓംകോ ഭീ കായത്വ സിദ്ധ കിയാ ജാതാ ഹൈ;] വ്യക്തി ഔര ശക്തിരൂപസേ ‘അണു തഥാ മഹാന’ ഹോനേസേ [അര്ഥാത് പരമാണു വ്യക്തിരൂപസേ ഏക പ്രദേശീ തഥാ ശക്തിരൂപസേ അനേക പ്രദേശീ ഹോനേകേ കാരണ] പരമാണുഓംകോ ഭീ , ഉനകേ ഏക പ്രദേശാത്മകപനാ ഹോനേ പര ഭീ [അണുമഹാനപനാ സിദ്ധ ഹോനേസേ] കായത്വ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ. കാലാണുഓംകോ വ്യക്തി–അപേക്ഷാസേ തഥാ ശക്തി–അപേക്ഷാസേ പ്രദേശപ്രചയാത്മക മഹാനപനേകാ അഭാവ ഹോനേസേ, യദ്യപി വേ അസ്തിത്വമേം നിയത ഹൈ തഥാപി, ഉനകേ അകായത്വ ഹൈ ––ഐസാ ഇസീസേ [–ഇസ കഥനസേ ഹീ] സിദ്ധ ഹുആ. ഇസലിയേ, യദ്യപി വേ സത് [വിദ്യമാന] ഹൈം തഥാപി, ഉന്ഹേം അസ്തികായകേ പ്രകരണമേം നഹീം ലിയാ ഹൈ. ഭാവാര്ഥഃ– പാ ച അസ്തികായോംകേ നാമ ജീവ, പുദ്ഗല, ധര്മ, അധര്മ ഔര ആകാശ ഹൈം. വേ നാമ ഉനകേ അര്ഥാനുസാര ഹൈം .

യേ പാ ചോം ദ്രവ്യ പര്യായാര്ഥിക നയസേ അപനേസേ കഥംചിത ഭിന്ന ഐസേ അസ്തിത്വമേം വിദ്യമാന ഹൈം ഔര ദ്രവ്യാര്ഥിക നയസേ അസ്തിത്വസേ അനന്യ ഹൈം.

Page 13 of 264
PDF/HTML Page 42 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

-----------------------------------------------------------------------------

പുനശ്ച, യഹ പാ ചോം ദ്രവ്യ കായത്വവാലേ ഹൈം കാരണ ക്യോംകി വേ അണുമഹാന ഹൈ. വേ അണുമഹാന കിസപ്രകാര ഹൈം സോ ബതലാതേ ഹൈംഃ––‘അണുമഹാന്തഃ’ കീ വ്യുത്പത്തി തീന പ്രകാരസേ ഹൈഃ [൧] അണുഭിഃ മഹാന്തഃ അണുമഹാന്തഃ അര്ഥാത ജോ ബഹു പ്രദേശോം ദ്വാരാ [– ദോ സേ അധിക പ്രദേശോം ദ്വാരാ] ബഡേ ഹോം വേ അണുമഹാന ഹൈം. ഇസ വ്യുത്പത്തികേ അനുസാര ജീവ, ധര്മ ഔര അധര്മ അസംഖ്യപ്രദേശീ ഹോനേസേ അണുമഹാന ഹൈം; ആകാശ അനംതപ്രദേശീ ഹോനേസേ അണുമഹാന ഹൈ; ഔര ത്രി–അണുക സ്കംധസേ ലേകര അനന്താണുക സ്കംധ തകകേ സര്വ സ്കന്ധ ബഹുപ്രദേശീ ഹോനേസേ അണുമഹാന ഹൈ. [൨] അണുഭ്യാമ് മഹാന്തഃ അണുമഹാന്തഃ അര്ഥാത ജോ ദോ പ്രദേശോം ദ്വാരാ ബഡേ ഹോം വേ അണുമഹാന ഹൈം. ഇസ വ്യുത്പത്തികേ അനുസാര ദ്വി–അണുക സ്കംധ അണുമഹാന ഹൈം. [൩] അണവശ്ച മഹാന്തശ്ച അണുമഹാന്തഃ അര്ഥാത് ജോ അണുരൂപ [–ഏക പ്രദേശീ] ഭീ ഹോം ഔര മഹാന [അനേക പ്രദേശീ] ഭീ ഹോം വേ അണുമഹാന ഹൈം. ഇസ വ്യുത്പത്തികേ അനുസാര പരമാണു അണുമഹാന ഹൈ, ക്യോംകി വ്യക്തി–അപേക്ഷാസേ വേ ഏകപ്രദേശീ ഹൈം ഔര ശക്തി–അപേക്ഷാസേ അനേകപ്രദേശീ ഭീ [ഉപചാരസേ] ഹൈം. ഇസപ്രകാര ഉപര്യുക്ത പാ ചോം ദ്രവ്യ അണുമഹാന ഹോനേസേ കായത്വവാലേ ഹൈം ഐസാ സിദ്ധ ഹുആ.

കാലാണുകോ അസ്തിത്വ ഹൈ കിന്തു കിസീ പ്രകാര ഭീ കായത്വ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ ദ്രവ്യ ഹൈ കിന്തു അസ്തികായ നഹീം ഹൈ.. ൪..

പ്രവാഹക്രമനകേ തഥാ വിസ്താരക്രമകേ അംശോംകേ] [സഹ] സാഥ [സ്വഭാവഃ] അപനത്വ [അസ്തി] ഹൈ [തേ] വേ [അസ്തികായാഃ ഭവന്തി] അസ്തികായ ഹൈ [യൈഃ] കി ജിനസേ [ത്രൈലോക്യമ്] തീന ലോക [നിഷ്പന്നമ്] നിഷ്പന്ന ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------- പര്യായേം = [പ്രവാഹക്രമകേ തഥാ വിസ്താരക്രമകേ] നിര്വിഭാഗ അംശ. [പ്രവാഹക്രമകേ അംശ തോ പ്രത്യേക ദ്രവ്യകേ ഹോതേ ഹൈം, കിന്തു വിസ്താരക്രമകേ അംശ അസ്തികായകേ ഹീ ഹോതേ ഹൈം.]

Page 14 of 264
PDF/HTML Page 43 of 293
single page version

൧൪

അത്ര പഞ്ചാസ്തികായാനാമസ്തിത്വസംഭവപ്രകാരഃ കായത്വസംഭവപ്രകാരശ്ചോക്തഃ.

അസ്തി ഹ്യസ്തികായാനാം ഗുണൈഃ പര്യായൈശ്ച വിവിധൈഃ സഹ സ്വഭാവോ ആത്മഭാവോ നന്യത്വമ്. വസ്തുനോ വിശേഷാ ഹി വ്യതിരേകിണഃ പര്യായാ ഗുണാസ്തു ത ഏവാന്വയിനഃ. തത ഐകേന പര്യായേണ പ്രലീയമാനസ്യാന്യേനോപജായമാനസ്യാന്വയിനാ ഗുണേന ധ്രൌവ്യം ബിഭ്രാണസ്യൈകസ്യാപി വസ്തുനഃ സമുച്ഛേദോത്പാദധ്രൌവ്യലക്ഷണമസ്തിത്വമുപപദ്യത ഏവ. ഗുണപര്യായൈഃ സഹ സര്വഥാന്യത്വേ ത്വന്യോ വിനശ്യത്യന്യഃ പ്രാദുര്ഭവത്യന്യോ ധ്രവുത്വമാലമ്ബത ഇതി സര്വം വിപ്ലവതേ. തതഃ സാധ്വസ്തിത്വസംഭവ–പ്രകാരകഥനമ്. കായത്വസംഭവപ്രകാരസ്ത്വയമുപദിശ്യതേ. അവയവിനോ ഹി ജീവപുദ്ഗലധര്മാധര്മാകാശ–പദാര്ഥാസ്തേഷാമവയവാ അപി പ്രദേശാഖ്യാഃ പരസ്പരവ്യതിരേകിത്വാത്പര്യായാഃ ഉച്യന്തേ. തേഷാം തൈഃ സഹാനന്യത്വേ കായത്വസിദ്ധിരൂപപത്തിമതീ. നിരവയവസ്യാപി പരമാണോഃ സാവയവത്വശക്തിസദ്ഭാവാത് കായത്വസിദ്ധിരനപവാദാ. ന ചൈതദാങ്കയമ്

-----------------------------------------------------------------------------

ടീകാഃ– യഹാ , പാ ച അസ്തികായോംകോ അസ്തിത്വ കിസ പ്രകാര ഹൈേ ഔര കായത്വ കിസ പ്രകാര ഹൈ വഹ കഹാ ഹൈ.

വാസ്തവമേം അസ്തികായോംകോ വിവിധ ഗുണോം ഔര പര്യായോംകേ സാഥ സ്വപനാ–അപനാപന–അനന്യപനാ ഹൈ. വസ്തുകേ ൧വ്യതിരേകീ വിശേഷ വേ പര്യായേം ഹൈം ഔര ൨അന്വയീ വിശേഷോ വേ ഗുണ ഹൈം. ഇസലിയേ ഏക പര്യായസേ പ്രലയകോ പ്രാപ്ത ഹോനേവാലീ, അന്യ പര്യായസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലീ ഔര അന്വയീ ഗുണസേ ധ്രുവ രഹനേവാലീ ഏക ഹീ വസ്തുകോ ൩വ്യയ–ഉത്പാദ–ധൌവ്യലക്ഷണ അസ്തിത്വ ഘടിത ഹോതാ ഹീ ഹൈ. ഔര യദി ഗുണോം തഥാ പര്യായോംകേ സാഥ [വസ്തുകോ] സര്വഥാ അന്യത്വ ഹോ തബ തോ അന്യ കോഈ വിനാശകോ പ്രാപ്ത ഹോഗാ, അന്യ കോഈ പ്രാദുര്ഭാവകോ [ഉത്പാദകോ] പ്രാപ്ത ഹോഗാ ഔര അന്യ കോഈ ധ്രുവ രഹേഗാ – ഇസപ്രകാര സബ ൪വിപ്ലവ പ്രാപ്ത ഹോ ജായേഗാ. ഇസലിയേ [പാ ച അസ്തികായോംകോ] അസ്തിത്വ കിസ പ്രകാര ഹൈ തത്സമ്ബന്ധീ യഹ [ഉപര്യുക്ത] കഥന സത്യ– യോഗ്യ–ന്യായയുക്ത ഹൈേ. -------------------------------------------------------------------------- ൧. വ്യതിരേക=ഭേദ; ഏകകാ ദുസരേരൂപ നഹീം ഹോനാ; ‘യഹ വഹ നഹീം ഹൈ’ ഐസേ ജ്ഞാനകേ നിമിത്തഭൂത ഭിന്നരൂപതാ. [ഏക പര്യായ

൨. അന്വയ=ഏകരൂപതാ; സദ്രശതാ; ‘യഹ വഹീ ഹൈ’ ഐസേ ജ്ഞാനകേ കാരണഭൂത ഏകരൂപതാ. [ഗുണോംമേം സദൈവ സദ്രശതാ രഹതീ

൩. അസ്തിത്വകാ ലക്ഷണ അഥവാ സ്വരൂപ വ്യയ–ഉത്പാദ–ധ്രൌവ്യ ഹൈ. ൪. വിപ്ലവ=അംധാധൂ്രന്ധീ; ഉഥലപുഥല; ഗഡബഡീ; വിരോധ.

Page 15 of 264
PDF/HTML Page 44 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

ന ചൈതദാങ്കയമ് പുദ്ഗലാദന്യേഷാമമൂര്തര്ര്ത്വാദവിഭാജ്യാനാം സാവയവത്വകല്പനമന്യായ്യമ്. ദ്രശ്യത ഏവാവിഭാജ്യേപി വിഹായ–സീദം ഘടാകാശമിദമഘടാകാശമിതി വിഭാഗകല്പനമ്. യദി തത്ര വിഭാഗോ ന കല്പേത തദാ യദേവ ഘടാകാശം തദേവാഘടാകാശം സ്യാത്. ന ച തദിഷ്ടമ്. തതഃ കാലാണുഭ്യോന്യത്ര സര്വേഷാം കായത്വാഖ്യം സാവയവത്വമവസേയമ്. ത്രൈലോക്യരൂപേണ നിഷ്പന്നത്വമപി തേഷാമസ്തികായത്വസാധനപരമുപന്യസ്തമ്. തഥാ ച–ത്രയാണാമൂര്ധ്വാധോമധ്യലോകാനാമുത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യവന്തസ്തദ്വിശേഷാത്മകാ ഭാവാ ഭവന്തസ്തേഷാം മൂല– -----------------------------------------------------------------------------

അബ, [ഉന്ഹേം] കായത്വ കിസ പ്രകാര ഹൈ ഉസകാ ഉപദേശ കിയാ ജാതാ ഹൈഃ– ജീവ, പുദ്ഗല, ധര്മ, അധര്മ, ഔര ആകാശ യഹ പദാര്ഥ ൧അവയവീ ഹൈം. പ്രദേശ നാമകേ ഉനകേ ജോ അവയവ ഹൈം വേ ഭീ പരസ്പര വ്യതിരേകവാലേ ഹോനേസേ ൨പര്യായേം കഹലാതീ ഹൈ. ഉനകേ സാഥ ഉന [പാ ച] പദാര്ഥോംകോ അനന്യപനാ ഹോനേസേ കായത്വസിദ്ധി ഘടിത ഹോതീ ഹൈ. പരമാണു [വ്യക്തി–അപേക്ഷാസേ] ൩നിരവയവ ഹോനേപര ഭീ ഉനകോ സാവയവപനേകീ ശക്തികാ സദ്ഭാവ ഹോനേസേ കായത്വസിദ്ധി ൪നിരപവാദ ഹൈ. വഹാ ഐസീ ആശംകാ കരനാ യോഗ്യ നഹീം ഹൈ കി പുദ്ഗലകേ അതിരിക്ത അന്യ പദാര്ഥ അമൂര്തപനേകേ കാരണ ൫അവിഭാജ്യ ഹോനേസേ ഉനകേ സാവയവപനേകീ കല്പനാ ന്യായ വിരുദ്ധ [അനുചിത] ഹൈ. ആകാശ അവിഭാജ്യ ഹോനേപര ഭീ ഉസമേം ‘യഹ ഘടാകാശ ഹൈ, യഹ അഘടാകാശ [ പടാകാശ] ഹൈ’ ഐസീ വിഭാഗകല്പനാ ദ്രഷ്ടിഗോചര ഹോതീ ഹീ ഹൈ. യദി വഹാ [കഥംചിത്] വിഭാഗകീ കല്പനാ ന കീ ജായേ തോ ജോ ഘടാകാശ ഹൈേ വഹീ [സര്വഥാ] അഘടാകാശ ഹോ ജായേഗാ; ഔര വഹ തോ ഈഷ്ട [മാന്യ] നഹീം ഹൈ. ഇസലിയേ കാലാണുഓംകേ അതിരിക്ത അന്യ സര്വമേം കായത്വ നാമകാ സാവയവപനാ നിശ്ചിത കരനാ ചാഹിയേ.

-------------------------------------------------------------------------- ൧. അവയവീ=അവയവവാലാ; അംശവാലാ; അംശീ; ജിനകേേ അവയവ [അര്ഥാത്] ഏകസേ അധിക പ്രദേശ] ഹോം ഐസേ. ൨. പര്യായകാ ലക്ഷണ പരസ്പര വ്യതിരേക ഹൈ. വഹ ലക്ഷണ പ്രദേശോംമേം ഭീ വ്യാപ്ത ഹൈ, ക്യോംകി ഏക പ്രദേശ ദൂസരേ പ്രദേശരൂപ ന

൩. നിരവയവ=അവയവ രഹിത; അംശ രഹിത ; നിരംശ; ഏകസേ അധിക പ്രദേശ രഹിത. ൪. നിരപവാദ=അപവാദ രഹിത. [പാ ച അസ്തികായോംകോ കായപനാ ഹോനേമേം ഏക ഭീ അപവാദ നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി [ഉപചാരസേ]

൫. അവിഭാജ്യ=ജിനകേ വിഭാഗ ന കിയേ ജാ സകേം ഐസേ.

Page 16 of 264
PDF/HTML Page 45 of 293
single page version

൧൬

പദാര്ഥാനാം ഗുണപര്യായയോഗപൂര്വകമസ്തിത്വം സാധയന്തി. അനുമീയതേ ച ധര്മാധര്മാകാശാനാം പ്രത്യേകമൂര്ധ്വാ– ധോമധ്യലോകവിഭാഗരൂപേണ പരിണമനാത്കായത്വാഖ്യം സാവയവത്വമ്. ഝവിാനാമപി പ്രത്യേകമൂര്ധ്വാധോമധ്യലോകവിഭാഗരൂപേണ പരിണമനാല്ലോകപൂരണാവസ്ഥാവ്യവസ്ഥിതവ്യക്തേസ്സദാ സന്നിഹിത– ശക്തേസ്തദനുമീയത ഏവ. പുദ്ഗലാനാമപ്യൂര്ധ്വാധോമധ്യലോകവിഭാഗരൂപപരിണതമഹാസ്കന്ധത്വപ്രാപ്തിവ്യക്തി– ശക്തിയോഗിത്വാത്തഥാവിധാ സാവയവത്വസിദ്ധിരസ്ത്യേവേതി.. ൫.. -----------------------------------------------------------------------------

ഉനകീ ജോ തീന ലോകരൂപ നിഷ്പന്നതാ [–രചനാ] കഹീ വഹ ഭീ ഉനകാ അസ്തികായപനാ [അസ്തിപനാ തഥാ കായപനാ] സിദ്ധ കരനേകേ സാധന രൂപസേ കഹീ ഹൈ. വഹ ഇസപ്രകാര ഹൈഃ–

[൧] ഊര്ധ്വ–അധോ–മധ്യ തീന ലോകകേ ഉത്പാദ–വ്യയ–ധ്രൌവ്യവാലേ ഭാവ– കി ജോ തീന ലോകകേ വിശേഷസ്വരൂപ ഹൈം വേ–ഭവതേ ഹുഏ [പരിണമത ഹോതേ ഹുഏ] അപനേ മൂലപദാര്ഥോംകാ ഗുണപര്യായയുക്ത അസ്തിത്വ സിദ്ധ കരതേ ഹൈം. [തീന ലോകകേ ഭാവ സദൈവ കഥംചിത് സദ്രശ രഹതേ ഹൈം ഔര കഥംചിത് ബദലതേ രഹതേ ഹൈം വേ ഐസാ സിദ്ധ കരതേ ഹൈ കി തീന ലോകകേ മൂല പദാര്ഥ കഥംചിത് സദ്രശ രഹതേ ഹൈം ഔര കഥംചിത് പരിവര്തിത ഹോതേ രഹതേ ഹൈം അര്ഥാത് ഉന മൂല പദാര്ഥോംകാ ഉത്പാദ–വ്യയ–ധൌവ്യവാലാ അഥവാ ഗുണപര്യായവാലാ അസ്തിത്വ ഹൈ.]

[൨] പുനശ്ച, ധര്മ, അധര്മ ഔര ആകാശ യഹ പ്രത്യേക പദാര്ഥ ഊര്ധ്വ–അധോ–മധ്യ ഐസേ ലോകകേ [തീന] ൧വിഭാഗരൂപസേ പരിണമിത ഹോനേസേ ഉനകേേ കായത്വ നാമകാ സാവയവപനാ ഹൈ ഐസാ അനുമാന കിയാ ജാ സകതാ ഹൈ. പ്രത്യേക ജീവകേ ഭീ ഊര്ധ്വ–അധോ–മധ്യ ഐസേ തീന ലോകകേ [തീന] വിഭാഗരൂപസേ പരിണമിത --------------------------------------------------------------------------

Page 17 of 264
PDF/HTML Page 46 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

അത്ര പഞ്ചാസ്തികായാനാം കാലസ്യ ച ദ്രവ്യത്വമുക്തമ്. ----------------------------------------------------------------------------- ലോകപൂരണ അവസ്ഥാരൂപ വ്യക്തികീ ശക്തികാ സദൈവ സദ്ഭാവ ഹോനേസേ ജീവോംകോ ഭീ കായത്വ നാമകാ സാവയവപനാ ഹൈ ഐസാ അനുമാന കിയാ ഹീ ജാ സകതാ ഹൈ. പുദ്ഗലോ ഭീ ഊര്ധ്വ അധോ–മധ്യ ഐസേ ലോകകേ [തീന] വിഭാഗരൂപ പരിണത മഹാസ്കംധപനേകീ പ്രാപ്തികീ വ്യക്തിവാലേ അഥവാ ശക്തിവാലേ ഹോനേസേ ഉന്ഹേം ഭീ വൈസീ [കായത്വ നാമകീ] സാവയവപനേകീ സിദ്ധി ഹൈ ഹീ.. ൫..

അന്വയാര്ഥഃ– [ത്രൈകാലികഭാവപരിണതാഃ] ജോ തീന കാലകേ ഭാവോംരൂപ പരിണമിത ഹോതേ ഹൈം തഥാ [നിത്യാഃ] നിത്യ ഹൈം [തേ ച ഏവ അസ്തികായാഃ] ഐസേ വേ ഹീ അസ്തികായ, [പരിവര്തനലിങ്ഗസംയുക്താഃ] പരിവര്തനലിംഗ [കാല] സഹിത, [ദ്രവ്യഭാവം ഗച്ഛന്തി] ദ്രവ്യത്വകോ പ്രാപ്ത ഹോതേ ഹൈം [അര്ഥാത് വേ ഛഹോം ദ്രവ്യ ഹൈം.]

-------------------------------------------------------------------------- ലോകപൂരണ=ലോകവ്യാപീ. [കേവലസമുദ്ദ്യാത കേ സമയ ജീവകീ ത്രിലോകവ്യാപീ ദശാ ഹോതീ ഹൈ. ഉസ സമയ ‘യഹ

Page 18 of 264
PDF/HTML Page 47 of 293
single page version

൧൮

അത്ര പഞ്ചാസ്തികായാനാം കാലസ്യ ച ദ്രവ്യത്വമുക്തമ്.

വൃത്തവര്തമാനവര്തിഷ്യമാണാനാം ഭാവാനാം പര്യായാണാ സ്വരൂപേണ പരിണതത്വാദസ്തികായാനാം പരിവര്തനലിങ്ഗസ്യ കാലസ്യ ചാസ്തി ദ്രവ്യത്വമ്. ന ച തേഷാം ഭൂതഭവദ്ഭവിഷ്യദ്ഭാവാത്മനാ പരിണമമാനാനാമനിത്യത്വമ്, യതസ്തേ ഭൂതഭവദ്ഭവിഷ്യദ്ഭാവാവസ്ഥാസ്വപി പ്രതിനിയതസ്വരൂപാപരിത്യാഗാ–ന്നിത്യാ ഏവ. അത്ര കാലഃ പുദ്ഗലാദിപരിവര്തനഹേതുത്വാത്പുദ്ഗലാദിപരിവര്തനഗമ്യമാനപര്യായത്വാ–ച്ചാസ്തികായേഷ്വന്തര്ഭാവാര്ഥ സ പരിവര്തന– ലിങ്ഗ ഇത്യുക്ത ഇതി.. ൬.. -----------------------------------------------------------------------------

ദ്രവ്യ വാസ്തവമേം സഹഭാവീ ഗുണോംകോ തഥാ ക്രമഭാവീ പര്യായോംകോ ൧അനന്യരൂപസേ ആധാരഭൂത ഹൈ. ഇസലിയേ ജോ വര്ത ചൂകേ ഹൈം, വര്ത രഹേ ഹൈം ഔര ഭവിഷ്യമേം വര്തേംഗേ ഉന ഭാവോം–പര്യായോംരൂപ പരിണമിത ഹോനേകേ കാരണ [പാ ച] അസ്തികായ ഔര ൨പരിവര്തനലിംഗ കാല [വേ ഛഹോം] ദ്രവ്യ ഹൈം. ഭൂത, വര്തമാന ഔര ഭാവീ ഭാവസ്വരൂപ പരിണമിത ഹോനേസേ വേ കഹീം അനിത്യ നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി ഭൂത, വര്തമാന ഔര ഭാവീ ഭാവരൂപ അവസ്ഥാഓംമേം ഭീ പ്രതിനിയത [–അപനേ–അപനേ നിശ്വിത] സ്വരൂപകോ നഹീം ഛോഡതേ ഇസലിയേ വേ നിത്യ ഹീ ഹൈ.

യഹാ കാല പുദ്ഗലാദികേ പരിവര്തനകാ ഹേതു ഹോനേസേ തഥാ പുദ്ഗലാദികേ പരിവര്തന ദ്വാരാ ഉസകീ പര്യായ ഗമ്യ [ജ്ഞാത] ഹോതീ ഹൈം ഇസലിയേ ഉസകാ അസ്തികായോംമേം സമാവേശ കരനേകേ ഹേതു ഉസേ ‘൩പരിവര്തനലിംഗ’ കഹാ ഹൈ. [പുദ്ഗലാദി അസ്തികായോംകാ വര്ണന കരതേ ഹുഏ ഉനകേ പരിവര്തന (പരിണമന) കാ വര്ണന കരനാ ചാഹിയേ. ഔര ഉനകേ പരിവര്തനകാ വര്ണന കരതേ ഹുഏ ഉന പരിവര്തനമേം നിമിത്തഭൂത പദാര്ഥകാ [കാലകാ] അഥവാ ഉസ പരിവര്തന ദ്വാരാ ജിനകീ പര്യായേം വ്യക്ത ഹോതീ ഹൈം ഉസ പദാര്ഥകാ [കാലകാ] വര്ണന കരനാ അനുചിത നഹീം കഹാ ജാ സകതാ. ഇസപ്രകാര പംചാസ്തികായകേ വര്ണനമേം കാലകേ വര്ണനകാ സമാവേശ കരനാ അനുചിത നഹീം ഹൈ ഐസാ ദര്ശാനേകേ ഹേതു ഇസ ഗാഥാസൂത്രമേം കാലകേ ലിയേ ‘പരിവര്തനലിംഗ’ ശബ്ദകാ ഉപയോഗ കിയാ ഹൈ.].. ൬.. -------------------------------------------------------------------------- ൧. അനന്യരൂപ=അഭിന്നരൂപ [ജിസപ്രകാര അഗ്നി ആധാര ഹൈ ഔര ഉഷ്ണതാ ആധേയ ഹൈ തഥാപി വേ അഭിന്ന ഹൈം, ഉസീപ്രകാര ദ്രവ്യ

൨. പരിവര്തനലിംഗ=പുദ്ഗലാദികാ പരിവര്തന ജിസകാ ലിംഗ ഹൈ; വഹ പുദ്ഗലാദികേ പരിണമന ദ്വാരാ ജോ ജ്ഞാന ഹോതാ ഹൈ

൩. [൧] യദി പുദ്ഗലാദികാ പരിവര്തന ഹോതാ ഹൈ തോ ഉസകാ കോഈ നിമിത്ത ഹോനാ ചാഹിയേ–ഇസപ്രകാര പരിവര്തനരൂപീ ചിഹ്ന

Page 19 of 264
PDF/HTML Page 48 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

അത്ര ഷണ്ണാം ദ്രവ്യാണാം പരസ്പരമത്യന്തസംകരേപി പ്രതിനിയതസ്വരൂപാദപ്രച്യവനമുക്തമ്.

അത ഏവ തേഷാം പരിണാമവത്ത്വേപി പ്രാഗ്നിത്യത്വമുക്തമ്. അത ഏവ ച ന തേഷാമേകത്വാപത്തിര്ന ച ജീവകര്മണോര്വ്യവഹാരനയാദേശാദേകത്വേപി പരസ്പരസ്വരൂപോപാദാനമിതി.. ൭.. ----------------------------------------------------------------------------

[അവകാശമ് ദദന്തി] അവകാശ ദേതേ ഹൈം, [മിലന്തി] പരസ്പര [ക്ഷീര–നീരവത്] മില ജാതേ ഹൈം. [അപി ച] തഥാപി [നിത്യം] സദാ [സ്വകം സ്വഭാവം] അപനേ–അപനേ സ്വഭാവകോ [ന വിജഹന്തി] നഹീം ഛോഡതേ.

നിശ്വിത] സ്വരൂപസേ ച്യുത നഹീം ഹോതേ ഐസാ കഹാ ഹൈ. ഇസലിയേ [–അപനേ–അപനേ സ്വഭാവസേ ച്യുത നഹീം ഹോതേ ഇസലിയേ], പരിണാമവാലേ ഹോനേ പര ഭീ വേ നിത്യ ഹൈം–– ഐസാ പഹലേ [ഛഠവീ ഗാഥാമേം] കഹാ ഥാ; ഔര ഇസലിയേ വേ ഏകത്വകോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹോതേ; ഔര യദ്യപി ജീവ തഥാ കര്മകോ വ്യവഹാരനയകേ കഥനസേ ഏകത്വ [കഹാ ജാതാ] ഹൈ തഥാപി വേ [ജീവ തഥാ കര്മ] ഏക–ദൂസരേകേ സ്വരൂപകോ ഗ്രഹണ നഹീം കരതേ.. ൭.. -------------------------------------------------------------------------- സംകര=മിലന; മിലാപ; [അന്യോന്യ–അവഗാഹരൂപ] മിശ്രിതപനാ.

Page 20 of 264
PDF/HTML Page 49 of 293
single page version

൨൦

അത്രാസ്തിത്വസ്വരൂപമുക്തമ്. അസ്തിത്വം ഹി സത്താ നാമ സതോ ഭാവഃ സത്ത്വമ്. ന സര്വഥാ നിത്യതയാ സര്വഥാ ക്ഷണികതയാ വാ വിദ്യമാനമാത്രം വസ്തു. സര്വഥാ നിത്യസ്യ വസ്തുനസ്തത്ത്വതഃ ക്രമഭുവാം ഭാവാനാമഭാവാത്കുതോ വികാരവത്ത്വമ്. സര്വഥാ ക്ഷണികസ്യ ച തത്ത്വതഃ പ്രത്യഭിജ്ഞാനാഭാവാത് കുത ഏകസംതാനത്വമ്. തതഃ പ്രത്യഭിജ്ഞാനഹേതുഭൂതേന കേനചിത്സ്വരൂപേണ ധ്രൌവ്യമാലമ്ബ്യമാനം കാഭ്യാംചിത്ക്രമപ്രവൃത്താഭ്യാം സ്വരൂപാഭ്യാം പ്രലീയമാനമുപജായമാനം ചൈകകാലമേവ പരമാര്ഥതസ്ത്രിതയീമവസ്ഥാം ബിഭ്രാണം വസ്തു സദവബോധ്യമ്. അത ഏവ സത്താപ്യുത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യാത്മികാവബോദ്ധവ്യാ, ഭാവഭാവവതോഃ കഥംചിദേകസ്വരൂപത്വാത്. സാ ച ത്രിലക്ഷണസ്യ -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [സത്താ] സത്താ [ഭങ്ഗോത്പാദധ്രൌവ്യാത്മികാ] ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യാത്മക, [ഏകാ] ഏക, [സര്വപദാര്ഥാ] സര്വപദാര്ഥസ്ഥിത, [സവിശ്വരൂപാ] സവിശ്വരൂപ, [അനന്തപര്യായാ] അനന്തപര്യായമയ ഔര [സപ്രതിപക്ഷാ] സപ്രതിപക്ഷ [ഭവതി] ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹാ അസ്തിത്വകാ സ്വരൂപ കഹാ ഹൈ.

അസ്തിത്വ അര്ഥാത സത്താ നാമക സത്കാ ഭാവ അര്ഥാത ൧സത്ത്വ.

വിദ്യമാനമാത്ര വസ്തു ന തോ സര്വഥാ നിത്യരൂപ ഹോതീ ഹൈ ഔര ന സര്വഥാ ക്ഷണികരൂപ ഹോതീ ഹൈ. സര്വഥാ നിത്യ വസ്തുകോ വാസ്തവമേം ക്രമഭാവീ ഭാവോംകാ അഭാവ ഹോനേസേ വികാര [–പരിവര്തന, പരിണാമ] കഹാ സേ ഹോഗാ? ഔര സര്വഥാ ക്ഷണിക വസ്തുമേം വാസ്തവമേം ൨പ്രത്യഭിജ്ഞാനകാ അഭാവ ഹോനേസേ ഏകപ്രവാഹപനാ കഹാ സേ രഹേഗാ? ഇസലിയേേ പ്രത്യഭിജ്ഞാനകേ ഹേതുഭൂത കിസീ സ്വരൂപസേ ധ്രുവ രഹതീ ഹുഈ ഔര കിന്ഹീം ദോ ക്രമവര്തീ സ്വരൂപോംസേ നഷ്ട ഹോതീ ഹുഈ തഥാ ഉത്പന്ന ഹോതീ ഹുഈ – ഇസപ്രകാര പരമാര്ഥതഃ ഏക ഹീ കാലമേം തിഗുനീ [തീന അംശവാലീ] അവസ്ഥാകോ ധാരണ കരതീ ഹുഈ വസ്തു സത് ജാനനാ. ഇസലിയേ ‘സത്താ’ ഭീ

-------------------------------------------------------------------------- ൧. സത്ത്വ=സത്പനാം; അസ്തിത്വപനാ; വിദ്യമാനപനാ; അസ്തിത്വകാ ഭാവ; ‘ഹൈ’ ഐസാ ഭാവ. ൨. വസ്തു സര്വഥാ ക്ഷണിക ഹോ തോ ‘ജോ പഹലേ ദേഖനേമേം [–ജാനനേമേം] ആഈ ഥീ വഹീ യഹ വസ്തു ഹൈ’ ഐസാ ജ്ഞാന നഹീം ഹോ

Page 21 of 264
PDF/HTML Page 50 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

സമസ്തസ്യാപി വസ്തുവിസ്താരസ്യ സാദ്രശ്യസൂചകത്വാദേകാ. സര്വപദാര്ഥസ്ഥിതാ ച ത്രിലക്ഷണസ്യ സദിത്യഭിധാനസ്യ സദിതി പ്രത്യയസ്യ ച സര്വപദാര്ഥേഷു തന്മൂലസ്യൈവോപലമ്ഭാത്. സവിശ്വരൂപാ ച വിശ്വസ്യ സമസ്തവസ്തുവിസ്താരസ്യാപി രൂപൈസ്ത്രിലക്ഷണൈഃ സ്വഭാവൈഃ സഹ വര്തമാനത്വാത്. അനന്തപര്യായാ ചാനന്താഭിര്ദ്രവ്യപര്യായവ്യക്തിഭിസ്ത്രിലക്ഷണാഭിഃ പരിഗമ്യമാനത്വാത് ഏവംഭൂതാപി സാ ന ഖലു നിരകുശാ കിന്തു സപ്രതിപക്ഷാ. പ്രതിപക്ഷോ ഹ്യസത്താ സത്തായാഃ അത്രിലക്ഷണത്വം ത്രിലക്ഷണായാഃ, അനേകത്വമേകസ്യാഃ, ഏകപദാര്ഥസ്ഥിതത്വം സര്വപദാര്ഥസ്ഥിതായാഃ, ഏകരൂപത്വം സവിശ്വരൂപായാഃ, ഏകപര്യായത്വമനന്തപര്യായായാ ഇതി. ----------------------------------------------------------------------------- ‘ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യാത്മക’ [ത്രിലക്ഷണാ] ജാനനാ; ക്യോംകി ൧ഭാവ ഔര ഭാവവാനകാ കഥംചിത് ഏക സ്വരൂപ ഹോതാ ഹൈ. ഔര വഹ [സത്താ] ‘ഏക’ ഹൈ, ക്യോംകി വഹ ത്രിലക്ഷണവാലേ സമസ്ത വസ്തുവിസ്താരകാ സാദ്രശ്യ സൂചിത കരതീ ഹൈ. ഔര വഹ [സത്താ] ‘സര്വപദാര്ഥസ്ഥിത’ ഹൈ; ക്യോംകി ഉസകേ കാരണ ഹീ [–സത്താകേ കാരണ ഹീ] സര്വ പദാര്ഥോമേം ത്രിലക്ഷണകീ [–ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യകീ], ‘സത്’ ഐസേ കഥനകീ തഥാ ‘സത’ ഐസീ പ്രതീതികീ ഉപലബ്ധി ഹോതീ ഹൈ. ഔര വഹ [സത്താ] ‘സവിശ്വരൂപ’ ഹൈ, ക്യോംകി വഹ വിശ്വകേ രൂപോം സഹിത അര്ഥാത് സമസ്ത വസ്തുവിസ്താരകേ ത്രിലക്ഷണവാലേ സ്വഭാവോം സഹിത വര്തതീ ഹൈ. ഔര വഹ [സത്താ] ‘അനംതപര്യായമയ’ ഹൈ. ക്യോംകി വഹ ത്രിലക്ഷണവാലീ അനന്ത ദ്രവ്യപര്യായരൂപ വ്യക്തിയോംസേ വ്യാപ്ത ഹൈ. [ഇസപ്രകാര ൨സാമാന്യ–വിശേഷാത്മക സത്താകാ ഉസകേ സാമാന്യ പക്ഷകീ അപേക്ഷാസേ അര്ഥാത് മഹാസത്താരൂപ പക്ഷകീ അപേക്ഷാസേ വര്ണന ഹുആ.]

പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൨] ത്രിലക്ഷണാകോ അത്രിലക്ഷണപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൩] ഏകകോ അനേകപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൪] സര്വപദാര്ഥസ്ഥിതകോ ഏകപദാര്ഥസ്ഥിതപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൫] സവിശ്വരൂപകോ ഏകരൂപപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ; [൬]അനന്തപര്യായമയകോ ഏകപര്യായമയപനാ പ്രതിപക്ഷ ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------- ൧. സത്താ ഭാവ ഹൈ ഔര വസ്തു ഭാവവാന ഹൈ. ൨. യഹാ ‘സാമാന്യാത്മക’കാ അര്ഥ ‘മഹാ’ സമഝനാ ചാഹിയേ ഔര ‘വിശേഷാത്മക’ കാ അര്ഥ ‘അവാന്തര’ സമഝനാ ചാഹിയേ.

൩. നിരംകുശ=അംകുശ രഹിത; വിരുദ്ധ പക്ഷ രഹിത ; നിഃപ്രതിപക്ഷ. [സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താകാ ഊപര ജോ വര്ണന കിയാ

൪. സപ്രതിപക്ഷ=പ്രതിപക്ഷ സഹിത; വിപക്ഷ സഹിത; വിരുദ്ധ പക്ഷ സഹിത.

Page 22 of 264
PDF/HTML Page 51 of 293
single page version

൨൨

ദ്വിവിധാ ഹി സത്താ– മഹാസത്താ–വാന്തരസത്താ ച. തത്ര സവപദാര്ഥസാര്ഥവ്യാപിനീ സാദ്രശ്യാസ്തിത്വസൂചികാ മഹാസത്താ പ്രോക്തൈവ. അന്യാ തു പ്രതിനിയതവസ്തുവര്തിനീ സ്വരൂപാസ്തിത്വസൂചികാവാന്തരസത്താ. തത്ര മഹാസത്താവാന്തരസത്താരൂപേണാ–സത്താവാന്തരസത്താ ച മഹാസത്താരൂപേണാസത്തേത്യസത്താ സത്തായാഃ. യേന സ്വരൂപേണോത്ത്പാദസ്തത്തഥോ–ത്പാദൈകലക്ഷണമേവ, യേന സ്വരൂപേണോച്ഛേദസ്തത്തഥോച്ഛേുദൈകലക്ഷണമേവ, യേന സ്വരൂപേണ ധ്രോവ്യം തത്തഥാ ധ്രൌവ്യൈകലക്ഷണമേവ, തത ഉത്പദ്യമാനോച്ഛിദ്യമാനാവതിഷ്ഠമാനാനാം വസ്തുനഃ സ്വരൂപാണാം പ്രത്യേകം ത്രൈലക്ഷണ്യാഭാവാദത്രിലക്ഷണത്വംഃ ത്രിലക്ഷണായാഃ. ഏകസ്യ വസ്തുനഃ സ്വരൂപസത്താ നാന്യസ്യ വസ്തുനഃ സ്വരൂപസത്താ ഭവതീത്യനേകത്വമേകസ്യാഃ. പ്രതിനിയതപദാര്ഥസ്ഥിതാഭിരേവ സത്താഭിഃ പദാര്ഥാനാം പ്രതിനിയമോ -----------------------------------------------------------------------------

[ഉപര്യുക്ത സപ്രതിപക്ഷപനാ സ്പഷ്ട സമഝായാ ജാതാ ഹൈഃ–] സത്താ ദ്വിവിധ ഹൈഃ മഹാസത്താ ഔര അവാന്തരസത്താ . ഉനമേം സര്വ പദാര്ഥസമൂഹമേം വ്യാപ്ത ഹോനേവാലീ, സാദ്രശ്യ അസ്തിത്വകോ സൂചിത കരനേവാലീ മഹാസത്താ [സാമാന്യസത്താ] തോ കഹീ ജാ ചുകീ ഹൈ. ദൂസരീ, പ്രതിനിശ്ചിത [–ഏക–ഏക നിശ്ചിത] വസ്തുമേം രഹേനേവാലീ, സ്വരൂപ–അസ്തിത്വകോ സൂചിത കരനേവാലീ അവാന്തരസത്താ [വിശേഷസത്താ] ഹൈ. [൧] വഹാ മഹാസത്താ അവാന്തരസത്താരൂപസേ അസത്താ ഹൈേ ഔര അവാന്തരസത്താ മഹാസത്താരൂപസേ അസത്താ ഹൈ ഇസലിയേ സത്താകോ അസത്താ ഹൈ [അര്ഥാത് ജോ സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താ മഹാസത്താരൂപ ഹോനേസേ ‘സത്താ’ ഹൈ വഹീ അവാന്തരസത്താരൂപ ഭീ ഹോനേസേ ‘അസത്താ’ ഭീ ഹൈ]. [൨] ജിസ സ്വരൂപസേ ഉത്പാദ ഹൈ ഉസകാ [–ഉസ സ്വരൂപകാ] ഉസപ്രകാരസേ ഉത്പാദ ഏക ഹീ ലക്ഷണ ഹൈ, ജിസ സ്വരൂപസേ വ്യയ ഹൈേ ഉസകാ [–ഉസ സ്വരൂപകാ] ഉസപ്രകാരസേ വ്യയ ഏക ഹീ ലക്ഷണ ഹൈ ഔര ജിസ സ്വരൂപസേ ധ്രൌവ്യ ഹൈ ഉസകാ [–ഉസ സ്വരൂപകാ] ഉസപ്രകാരസേ ധ്രൌവ്യ ഏക ഹീ ലക്ഷണ ഹൈ ഇസലിയേ വസ്തുകേ ഉത്പന്ന ഹോേനേവാലേ, നഷ്ട ഹോേനേവാലേ ഔര ധ്രുവ രഹനേതവാലേ സ്വരൂപോംമേംസേ പ്രത്യേകകോ ത്രിലക്ഷണകാ അഭാവ ഹോനേസേ ത്രിലക്ഷണാ [സത്താ] കോ അത്രിലക്ഷണപനാ ഹൈ. [അര്ഥാത് ജോ സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താ മഹാസത്താരൂപ ഹോനേസേ ‘ത്രിലക്ഷണാ’ ഹൈ വഹീ യഹാ കഹീ ഹുഈ അവാന്തരസത്താരൂപ ഭീ ഹോനേസേ ‘അത്രിലക്ഷണാ’ ഭീ ഹൈ]. [൩] ഏക വസ്തുകീ സ്വരൂപസത്താ അന്യ വസ്തുകീ സ്വരൂപസത്താ നഹീം ഹൈ ഇസലിയേ ഏക [സത്താ] കോ അനേകപനാ ഹൈ. [അര്ഥാത് ജോ സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താ മഹാസത്താരൂപ ഹോനേസേ ‘ഏക’ ഹൈ വഹീ യഹാ കഹീ ഹുഈ അവാന്തരസത്താരൂപ ഭീ ഹോനേസേ ‘അനേക’ ഭീ ഹൈ]. [൪] പ്രതിനിശ്ചിത [വ്യക്തിഗത നിശ്ചിത] പദാര്ഥമേം സ്ഥിത സത്താഓം ദ്വാരാ ഹീ പദാര്ഥോംകാ പ്രതിനിശ്ചിതപനാ [–ഭിന്ന–ഭിന്ന നിശ്ചിത വ്യക്തിത്വ] ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ സര്വപദാര്ഥസ്ഥിത [സത്താ] കോ ഏകപദാര്ഥസ്ഥിതപനാ ഹൈ. [അര്ഥാത് ജോ സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താ മഹാസത്താരൂപ ഹോനേസേ

Page 23 of 264
PDF/HTML Page 52 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

ഭവതീത്യേകപദാര്ഥസ്ഥിതത്വം സര്വപദാര്ഥ സ്ഥിതായാഃ. പ്രതിനിയതൈകരൂപാഭിരേവ സത്താഭിഃ പ്രതിനിയതൈകരൂപത്വം വസ്തൂനാം ഭവതീത്യേകരൂപത്വം സവിശ്വരൂപായാഃ പ്രതിപര്യായനിയതാഭിരേവ സത്താഭിഃ പ്രതിനിയതൈകപര്യായാണാമാനന്ത്യം ഭവതീത്യേകപര്യായ–ത്വമനന്തപര്യായായാഃ. ഇതി സര്വമനവദ്യം സാമാന്യവിശേഷപ്രരൂപണപ്രവണനയദ്വയായത്തത്വാത്തദ്ദേശനായാഃ.. ൮..

----------------------------------------------------------------------------- ‘സര്വപദാര്ഥസ്ഥിത’ ഹൈ വഹീ യഹാ കഹീ ഹുഈ അവാന്തരസത്താരൂപ ഭീ ഹോനേസേ ‘ഏകപദാര്ഥസ്ഥിത’ ഭീ ഹൈ.] [൫] പ്രതിനിശ്ചിത ഏക–ഏക രൂപവാലീ സത്താഓം ദ്വാരാ ഹീ വസ്തുഓംകാ പ്രതിനിശ്ചിത ഏക ഏകരൂപ ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ സവിശ്വരൂപ [സത്താ] കോ ഏകരൂപപനാ ഹൈ [അര്ഥാത് ജോ സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താ മഹാസത്താരൂപ ഹോനേസേ ‘സവിശ്വരൂപ’ ഹൈ വഹീ യഹാ കഹീ ഹുഈ അവാന്തരസത്താരൂപ ഭീ ഹോനേസേ ‘ഏകരൂപ’ ഭീ ഹൈ]. [൬] പ്രത്യേക പര്യായമേം സ്ഥിത [വ്യക്തിഗത ഭിന്ന–ഭിന്ന] സത്താഓം ദ്വാരാ ഹീ പ്രതിനിശ്വിത ഏക–ഏക പര്യായോംകാ അനന്തപനാ ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ അനംതപര്യായമയ [സത്താ] കോ ഏകപര്യായമയപനാ ഹൈ [അര്ഥാത് ജോ സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താ മഹാസത്താരൂപ ഹോനേസേ ‘അനംതപര്യായമയ’ ഹൈ വഹീ യഹാ കഹീ ഹുഈ അവാന്തരസത്താരൂപ ഭീ ഹോനേസേ ‘ഏകപര്യായമയ’ ഭീ ഹൈ].

ഇസപ്രകാര സബ നിരവദ്യ ഹൈ [അര്ഥാത് ഊപര കഹാ ഹുആ സര്വ സ്വരൂപ നിര്ദോഷ ഹൈ, നിര്ബാധ ഹൈ, കിംചിത വിരോധവാലാ നഹീം ഹൈ] ക്യോംകി ഉസകാ [–സത്താകേ സ്വരൂപകാ] കഥന സാമാന്യ ഔര വിശേഷകേ പ്രരൂപണ കീ ഓര ഢലതേ ഹുഏ ദോ നയോംകേ ആധീന ഹൈ.

ഭാവാര്ഥഃ– സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താകേ ദോ പക്ഷ ഹൈംഃ–– ഏക പക്ഷ വഹ മഹാസത്താ ഔര ദൂസരാ പക്ഷ വഹ അവാന്തരസത്താ. [൧] മഹാസത്താ അവാന്തരസത്താരൂപസേ അസത്താ ഹൈേ ഔര അവാന്തരസത്താ മഹാസത്താരൂപസേ അസത്താ ഹൈേ; ഇസലിയേ യദി മഹാസത്താകോ ‘സത്താ’ കഹേ തോ അവാന്തരസത്താകോ ‘അസത്താ’ കഹാ ജായഗാ. [൨] മഹാസത്താ ഉത്പാദ, വ്യയ ഔര ധ്രൌവ്യ ഐസേ തീന ലക്ഷണവാലീ ഹൈ ഇസലിയേ വഹ ‘ത്രിലക്ഷണാ’ ഹൈ. വസ്തുകേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലേ സ്വരൂപകാ ഉത്പാദ ഹീ ഏക ലക്ഷണ ഹൈ, നഷ്ട ഹോനേവാലേ സ്വരൂപകാ വ്യയ ഹീ ഏക ലക്ഷണ ഹൈ ഔര ധ്രുവ രഹനേവാലേ സ്വരൂപകാ ധ്രൌവ്യ ഹീ ഏക ലക്ഷണ ഹൈ ഇസലിയേ ഉന തീന സ്വരൂപോംമേംസേ പ്രത്യേകകീ അവാന്തരസത്താ ഏക ഹീ ലക്ഷണവാലീ ഹോനേസേ ‘അത്രിലക്ഷണാ’ ഹൈ. [൩] മഹാസത്താ സമസ്ത പദാര്ഥസമൂഹമേം ‘സത്, സത്, സത്’ ഐസാ സമാനപനാ ദര്ശാതീ ഹൈ ഇസലിയേ ഏക ഹൈേ. ഏക വസ്തുകീ സ്വരൂപസത്താ അന്യ കിസീ വസ്തുകീ സ്വരൂപസത്താ നഹീം ഹൈ, ഇസലിയേ ജിതനീ വസ്തുഏ ഉതനീ സ്വരൂപസത്താഏ ; ഇസലിയേ ഐസീ സ്വരൂപസത്താഏ അഥവാ അവാന്തരസത്താഏ ‘അനേക’ ഹൈം.

Page 24 of 264
PDF/HTML Page 53 of 293
single page version

൨൪

----------------------------------------------------------------------------- [൪] സര്വ പദാര്ഥ സത് ഹൈ ഇസലിയേ മഹാസത്താ ‘സര്വ പദാര്ഥോംമേം സ്ഥിത’ ഹൈ. വ്യക്തിഗത പദാര്ഥോംമേം സ്ഥിത ഭിന്ന–ഭിന്ന വ്യക്തിഗത സത്താഓം ദ്വാരാ ഹീ പദാര്ഥോംകാ ഭിന്ന–ഭിന്ന നിശ്ചിത വ്യക്തിത്വ രഹ സകതാ ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസ–ഉസ പദാര്ഥകീ അവാന്തരസത്താ ഉസ–ഉസ ‘ഏക പദാര്ഥമേം ഹീ സ്ഥിത’ ഹൈ. [൫] മഹാസത്താ സമസ്ത വസ്തുസമൂഹകേ രൂപോം [സ്വഭാവോം] സഹിത ഹൈ ഇസലിയേ വഹ ‘സവിശ്വരൂപ’ [സര്വരൂപവാലീ] ഹൈ. വസ്തുകീ സത്താകാ [കഥംചിത്] ഏക രൂപ ഹോ തഭീ ഉസ വസ്തുകാ നിശ്ചിത ഏക രൂപ [–നിശ്ചിത ഏക സ്വഭാവ] രഹ സകതാ ഹൈ, ഇസലിയേ പ്രത്യേക വസ്തുകീ അവാന്തരസത്താ നിശ്ചിത ‘ഏക രൂപവാലീ’ ഹീ ഹൈ. [൬] മഹാസത്താ സര്വ പര്യായോംമേം സ്ഥിത ഹൈ ഇസലിയേ വഹ ‘അനന്തപര്യായമയ’ ഹൈ. ഭിന്ന–ഭിന്ന പര്യായോംമേം [കഥംചിത്] ഭിന്ന–ഭിന്ന സത്താഏ ഹോം തഭീ പ്രത്യേക പര്യായ ഭിന്ന–ഭിന്ന രഹകര അനന്ത പര്യായേം സിദ്ധ ഹോംഗീ, നഹീം തോ പര്യായോംകാ അനന്തപനാ ഹീ നഹീം രഹേഗാ–ഏകപനാ ഹോ ജായഗാ; ഇസലിയേ പ്രത്യേക പര്യായകീ അവാന്തരസത്താ ഉസ–ഉസ ‘ഏക പര്യായമയ’ ഹീ ഹൈ.

ഇസ പ്രകാര സാമാന്യവിശേഷാത്മക സത്താ, മഹാസത്താരൂപ തഥാ അവാന്തരസത്താരൂപ ഹോനേസേ, [൧] സത്താ ഭീ ഹൈ ഔര അസത്താ ഭീ ഹൈ, [൨] ത്രിലക്ഷണാ ഭീ ഹൈ ഔര അത്രിലക്ഷണാ ഭീ ഹൈ, [൩] ഏക ഭീ ഹൈ ഔര അനേക ഭീ ഹൈ, [൪] സര്വപദാര്ഥസ്ഥിത ഭീ ഹൈ ഔര ഏകപദാര്ഥസ്ഥിത ഭീ ഹൈ. [൫] സവിശ്വരൂപ ഭീ ഹൈ ഔര ഏകരൂപ ഭീ ഹൈ, [൬] അനംതപര്യായമയ ഭീ ഹൈ ഔര ഏകപര്യായമയ ഭീ ഹൈ.. ൮.. --------------------------------------------------------------------------

Page 25 of 264
PDF/HTML Page 54 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

അത്ര സത്താദ്രവ്യയോരര്ഥാന്തരത്വം പ്രത്യാഖ്യാതമ്. ദ്രവതി ഗച്ഛതി സാമാന്യരൂപേണ സ്വരൂപേണ വ്യാപ്നോതി താംസ്താന് ക്രമഭുവഃ സഹഭുവശ്വസദ്ഭാവപര്യായാന് സ്വഭാവവിശേഷാനിത്യനുഗതാര്ഥയാ നിരുക്തയാ ദ്രവ്യം വ്യാഖ്യാതമ്. ദ്രവ്യം ച ലക്ഷ്യ–ലക്ഷണഭാവാദിഭ്യഃ കഥഞ്ചിദ്ഭേദേപി വസ്തുതഃ സത്തായാ അപൃഥഗ്ഭൂതമേവേതി മന്തവ്യമ്. തതോ യത്പൂര്വം സത്ത്വമസത്ത്വം ത്രിലക്ഷണത്വമത്രിലക്ഷണത്വമേകത്വമനേകത്വം സര്വപദാര്ഥസ്ഥിതത്വമേകപദാര്ഥസ്ഥിതത്വം വിശ്വ– -----------------------------------------------------------------------------

ദ്രവിത ഹോതാ ഹൈ – [ഗച്ഛതി] പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ, [തത്] ഉസേ [ദ്രവ്യം ഭണന്തി] [സര്വജ്ഞ] ദ്രവ്യ കഹതേ ഹൈം – [സത്താതഃ അനന്യഭൂതം തു] ജോ കി സത്താസേ അനന്യഭൂത ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹാ സത്താനേ ഔര ദ്രവ്യകോ അര്ഥാന്തരപനാ [ഭിന്നപദാര്ഥപനാ, അന്യപദാര്ഥപനാ] ഹോനേകാ ഖണ്ഡന കിയാ ഹൈ.

ഹോതാ ഹൈ – പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ – സാമാന്യരൂപ സ്വരൂപസേേ വ്യാപ്ത ഹോതാ ഹൈ വഹ ദ്രവ്യ ഹൈ’ – ഇസ പ്രകാര ൨അനുഗത അര്ഥവാലീ നിരുക്തിസേ ദ്രവ്യകീ വ്യാഖ്യാ കീ ഗഈ. ഔര യദ്യപി ൩ലക്ഷ്യലക്ഷണഭാവാദിക ദ്വാരാ ദ്രവ്യകോ സത്താസേ കഥംചിത് ഭേദ ഹൈ തഥാപി വസ്തുതഃ [പരമാര്ഥേതഃ] ദ്രവ്യ സത്താസേ അപൃഥക് ഹീ ഹൈ ഐസാ മാനനാ. ഇസലിയേ പഹലേ [൮വീം ഗാഥാമേം] സത്താകോ ജോ സത്പനാ, അസത്പനാ, ത്രിലക്ഷണപനാ, അത്രിലക്ഷണപനാ, ഏകപനാ,

-------------------------------------------------------------------------- ൧. ശ്രീ ജയസേനാചാര്യദേവകീ ടീകാമേം ഭീ യഹാ കീ ഭാ തി ഹീ ‘ദ്രവതി ഗച്ഛതി’ കാ ഏക അര്ഥ തോ ‘ദ്രവിത ഹോതാ ഹൈ അര്ഥാത്

൨. യഹാ ദ്രവ്യകീ ജോ നിരുക്തി കീ ഗഈ ഹൈ വഹ ‘ദ്രു’ ധാതുകാ അനുസരണ കരതേ ഹുഏ [–മിലതേ ഹുഏ] അര്ഥവാലീ ഹൈം. ൩. സത്താ ലക്ഷണ ഹൈ ഔര ദ്രവ്യ ലക്ഷ്യ ഹൈ.

Page 26 of 264
PDF/HTML Page 55 of 293
single page version

൨൬

രൂപത്വമേകരൂപത്വമനന്തപര്യായത്വമേകപര്യായത്വം ച പ്രതിപാദിതം സത്തായാസ്തത്സര്വം തദനര്ഥാന്തരഭൂതസ്യ ദ്രവ്യാസ്യൈവ ദ്രഷ്ടവ്യമ്. തതോ ന കശ്ചിദപി തേഷു സത്താ വിശേഷോവശിഷ്യേത യഃ സത്താം വസ്തുതോ ദ്രവ്യാത്പൃഥക് വ്യവസ്ഥാപയേദിതി.. ൯..

അത്ര ത്രേധാ ദ്രവ്യലക്ഷണമുക്തമ്. സദ്ര്രവ്യലക്ഷണമ് ഉക്തലക്ഷണായാഃ സത്തായാ അവിശേഷാദ്ര്രവ്യസ്യ സത്സ്വരൂപമേവ ലക്ഷണമ്. ന ചാനേകാന്താത്മകസ്യ ദ്രവ്യസ്യ സന്മാത്രമേവ സ്വം രൂപം യതോ ലക്ഷ്യലക്ഷണവിഭാഗാഭാവ ഇതി. ഉത്പാദ– ----------------------------------------------------------------------------- അനേകപനാ, സര്വപദാര്ഥസ്ഥിതപനാ, ഏകപദാര്ഥസ്ഥിതപനാ, വിശ്വരൂപപനാ, ഏകരൂപപനാ, അനന്തപര്യായമയപനാ ഔര ഏകപര്യായമയപനാ കഹാ ഗയാ വഹ സര്വ സത്താസേ അനര്ഥാംതരഭൂത [അഭിന്നപദാര്ഥഭൂത, അനന്യപദാര്ഥഭൂത] ദ്രവ്യകോ ഹീ ദേഖനാ [അര്ഥാത് സത്പനാ, അസത്പനാ, ത്രിലക്ഷണപനാ, അത്രിലക്ഷണപനാ ആദി സമസ്ത സത്താകേ വിശേഷ ദ്രവ്യകേ ഹീ ഹൈ ഐസാ മാനനാ]. ഇസലിയേ ഉനമേം [–ഉന സത്താകേ വിശേഷോമേം] കോഈ സത്താവിശേഷ ശേഷ നഹീം രഹതാ ജോ കി സത്താകോ വസ്തുതഃ [പരമാര്ഥതഃ] ദ്രവ്യസേ പൃഥക് സ്ഥാപിത കരേ .. ൯..

അന്വയാര്ഥഃ– [യത്] ജോ [സല്ലക്ഷണകമ്] ‘സത്’ ലക്ഷണവാലാ ഹൈ, [ഉത്പാദവ്യയധ്രുവത്വസംയുക്തമ്] ജോ ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യസംയുക്ത ഹൈ [വാ] അഥവാ [ഗുണപര്യായാശ്രയമ്] ജോ ഗുണപര്യായോംകാ ആശ്രയ ഹൈ, [തദ്] ഉസേേ [സര്വജ്ഞാഃ] സര്വജ്ഞ [ദ്രവ്യം] ദ്രവ്യ [ഭണന്തി] കഹതേ ഹൈം.

ടീകാഃ– യഹാ തീന പ്രകാരസേ ദ്രവ്യകാ ലക്ഷണ കഹാ ഹൈ.

‘സത്’ ദ്രവ്യകാ ലക്ഷണ ഹൈ. പുര്വോക്ത ലക്ഷണവാലീ സത്താസേ ദ്രവ്യ അഭിന്ന ഹോനേകേ കാരണ ‘സത്’ സ്വരൂപ ഹീ ദ്രവ്യകാ ലക്ഷണ ഹൈ. ഔര അനേകാന്താത്മക ദ്രവ്യകാ സത്മാത്ര ഹീ സ്വരൂപ നഹീം ഹൈ കി ജിസസേ ലക്ഷ്യലക്ഷണകേ വിഭാഗകാ അഭാവ ഹോ. [സത്താസേ ദ്രവ്യ അഭിന്ന ഹൈ ഇസലിയേ ദ്രവ്യകാ ജോ സത്താരൂപ സ്വരൂപ വഹീ --------------------------------------------------------------------------

Page 27 of 264
PDF/HTML Page 56 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

വ്യയധ്രൌവ്യാണി വാ ദ്രവ്യലക്ഷണമ്. ഏകജാത്യവിരോധിനി ക്രമഭുവാം ഭാവാനാം സംതാനേ പൂര്വഭാവവിനാശഃ സുമച്ഛേദഃ, ഉത്തരഭാവപ്രാദുര്ഭാവശ്ച സമുത്പാദഃ, പൂര്വോതരഭാവോച്ഛേദോത്പാദയോരപി സ്വജാതേരപരിത്യാഗോ ധ്രൌവ്യമ്. താനി സാമാന്യാദേശാദ–ഭിന്നാനി വിശേഷാദേശാദ്ഭിന്നാനി യുഗപദ്ഭാവീനി സ്വഭാവഭൂതാനി ദ്രവ്യസ്യ ലക്ഷണം ഭവന്തീതി. ഗുണപര്യായാ വാ ദ്രവ്യലക്ഷണമ്. അനേകാന്താത്മകസ്യ വസ്തുനോന്വയിനോ വിശേഷാ ഗുണാ വ്യതിരേകിണഃ പര്യായാസ്തേ ദ്രവ്യേ യൌഗപദ്യേന ക്രമേണ ച പ്രവര്തമാനാഃ കഥഞ്ചിദ്ഭിന്നാഃ കഥഞ്ചിദഭിന്നാഃ സ്വഭാവഭൂതാഃ ദ്രവ്യലക്ഷണതാമാ– ----------------------------------------------------------------------------- ദ്രവ്യകാ ലക്ഷണ ഹൈ. പ്രശ്നഃ–– യദി സത്താ ഔര ദ്രവ്യ അഭിന്ന ഹൈ – സത്താ ദ്രവ്യകാ സ്വരൂപ ഹീ ഹൈ, തോ ‘സത്താ ലക്ഷണ ഹൈ ഔര ദ്രവ്യ ലക്ഷ്യ ഹൈ’ – ഐസാ വിഭാഗ കിസപ്രകാര ഘടിത ഹോതാ ഹൈ? ഉത്തരഃ–– അനേകാന്താത്മക ദ്രവ്യകേ അനന്ത സ്വരൂപ ഹൈേം, ഉനമേംസേ സത്താ ഭീ ഉസകാ ഏക സ്വരൂപ ഹൈ; ഇസലിയേ അനന്തസ്വരൂപവാലാ ദ്രവ്യ ലക്ഷ്യ ഹൈ ഔര ഉസകാ സത്താ നാമകാ സ്വരൂപ ലക്ഷണ ഹൈ – ഐസാ ലക്ഷ്യലക്ഷണവിഭാഗ അവശ്യ ഘടിത ഹോതാ ഹൈ. ഇസപ്രകാര അബാധിതരൂപസേ സത് ദ്രവ്യകാ ലക്ഷണ ഹൈ.]

ഭാവോംകാ പ്രവാഹ ഉസമേം പൂര്വ ഭാവകാ വിനാശ സോ വ്യയ ഹൈ, ഉത്തര ഭാവകാ പ്രാദുര്ഭാവ [–ബാദകേ ഭാവകീ അര്ഥാത വര്തമാന ഭാവകീ ഉത്പത്തി] സോ ഉത്പാദ ഹൈ ഔര പൂര്വ–ഉത്തര ഭാവോംകേ വ്യയ–ഉത്പാദ ഹോനേ പര ഭീ സ്വജാതികാ അത്യാഗ സോ ധ്രൌവ്യ ഹൈ. വേ ഉത്പാദ–വ്യയ–ധ്രൌവ്യ –– ജോ–കി സാമാന്യ ആദേശസേ അഭിന്ന ഹൈം [അര്ഥാത സാമാന്യ കഥനസേ ദ്രവ്യസേ അഭിന്ന ഹൈം], വിശേഷ ആദേശസേ [ദ്രവ്യസേ] ഭിന്ന ഹൈം, യുഗപദ് വര്തതേ ഹൈേം ഔര സ്വഭാവഭൂത ഹൈം വേ – ദ്രവ്യകാ ലക്ഷണ ഹൈം.

വ്യതിരേകീ വിശേഷ വേ പര്യായേം ഹൈം. വേ ഗുണപര്യായേം [ഗുണ ഔര പര്യായേം] – ജോ കി ദ്രവ്യമേം ഏക ഹീ സാഥ തഥാ ക്രമശഃ പ്രവര്തതേ ഹൈം, [ദ്രവ്യസേ] കഥംചിത ഭിന്ന ഔര കഥംചിത അഭിന്ന ഹൈം തഥാ സ്വഭാവഭൂത ഹൈം വേ – ദ്രവ്യകാ ലക്ഷണ ഹൈം.

-------------------------------------------------------------------------- ൧. ദ്രവ്യമേം ക്രമഭാവീ ഭാവോംകാ പ്രവാഹ ഏക ജാതികോ ഖംഡിത നഹീം കരതാ–തോഡതാ നഹീം ഹൈ അര്ഥാത് ജാതി–അപേക്ഷാസേ

൨. അന്വയ ഔര വ്യതിരേകകേ ലിയേ പൃഷ്ഠ ൧൪ പര ടിപ്പണീ ദേഖിയേ.

Page 28 of 264
PDF/HTML Page 57 of 293
single page version

൨൮

പദ്യന്തേ. ത്രയാണാമപ്യമീഷാം ദ്രവ്യലക്ഷണാനാമേകസ്മിന്നഭിഹിതേന്യദുഭയമര്ഥാദേവാപദ്യതേ. സച്ചേദുത്പാദ– വ്യയധ്രൌവ്യവച്ച ഗുണപര്യായവച്ച. ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യവച്ചേത്സച്ച ഗുണപര്യായവച്ച. ഗുണപര്യായവച്ചേത്സ– ച്ചോത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യവച്ചേതി. സദ്ധി നിന്യാനിത്യസ്വഭാവത്വാദ്ധ്രുവത്വമുത്പാദവ്യയാത്മകതാഞ്ച പ്രഥയതി, ധ്രുവത്വാത്മകൈര്ഗുണൈരുത്പാദവ്യയാത്മകൈഃ പര്യായൈശ്ച സഹൈകത്വഞ്ചാഖ്യാതി. ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യാണി തു നിത്യാ–നിത്യസ്വരൂപം പരമാര്ഥം സദാവേദയന്തി, ഗുണപര്യായാംശ്ചാത്മലാഭനിബന്ധനഭൂതാന പ്രഥയന്തി. -----------------------------------------------------------------------------

ദ്രവ്യകേ ഇന തീനോം ലക്ഷണോംമേംസേ [–സത്, ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യ ഔര ഗുണപര്യായേം ഇന തീന ലക്ഷണോംമേംസേ] ഏക കാ കഥന കരനേ പര ശേഷ ദോനോം [ബിനാ കഥന കിയേ] അര്ഥസേ ഹീ ആജാതേ ഹൈം. യദി ദ്രവ്യ സത് ഹോ, തോ വഹ [൧] ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യവാലാ ഔര [൨] ഗുണപര്യായവാലാ ഹോഗാ; യദി ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യവാലാ ഹോ, തോ വഹ [൧] സത് ഔര [൨] ഗുണപര്യായവാലാ ഹോഗാ; ഗുണപര്യായവാലാ ഹോ, തോ വഹ [൧] സത് ഔര [൨] ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യവാലാ ഹോഗാ. വഹ ഇസപ്രകാരഃ– സത് നിത്യാനിത്യസ്വഭാവവാലാ ഹോനേസേ [൧] ധ്രൌവ്യകോേ ഔര ഉത്പാദവ്യയാത്മകതാകോ പ്രകട കരതാ ഹൈ തഥാ [൨] ധ്രൌവ്യാത്മക ഗുണോം ഔര ഉത്പാദവ്യയാത്മക പര്യായോംകേ സാഥ ഏകത്വ ദര്ശാതാ ഹൈ. ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യ [൧] നിത്യാനിത്യസ്വരൂപ ൧പാരമാര്ഥിക സത്കോ ബതലാതേ ഹൈം തഥാ [൨] ൨അപനേ സ്വരൂപകീ പ്രാപ്തികേ കാരണഭൂത ഗുണപര്യായോംകോ പ്രകട കരതേ ഹൈം, ൩ഗുണപര്യായേം അന്വയ ഔര -------------------------------------------------------------------------- ൧. പാരമാര്ഥിക=വാസ്തവിക; യഥാര്ഥ; സച്ചാ . [വാസ്തവിക സത് നിത്യാനിത്യസ്വരൂപ ഹോതാ ഹൈ. ഉത്പാദവ്യയ അനിത്യതാകോ

൨. അപനേ= ഉത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യകേ. [യദി ഗുണ ഹോ തഭീ ധ്രൌവ്യ ഹോതാ ഹൈ ഔര യദി പര്യായേം ഹോം തഭീ ഉത്പാദവ്യയ ഹോതാ

൩. പ്രഥമ തോ, ഗുണപര്യായേം അന്വയ ദ്വാരാ ധ്രാവ്യകോ സിൂചത കരതേ ഹൈം ഔര വ്യതിരേക ദ്വാരാ ഉത്പാദവ്യയനേ സിൂചത കരതേ ഹൈം ;

Page 29 of 264
PDF/HTML Page 58 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

ഗുണപര്യായാസ്ത്വന്വയവ്യ–തിരേകിത്വാദ്ധ്രൌവ്യോത്പത്തിവിനാശാന് സുചയന്തി, നിത്യാനിത്യസ്വഭാവം പരമാര്ഥം സച്ചോപലക്ഷയന്തീതി..൧൦..

അത്രോഭയനയാഭ്യാം ദ്രവ്യലക്ഷണം പ്രവിഭക്തമ്. ----------------------------------------------------------------------------- വ്യതിരേകവാലീ ഹോനേസേ [൧] ധ്രൌവ്യകോ ഔര ഉത്പാദവ്യയകോ സൂചിത കരതേ ഹൈം തഥാ [൨] നിത്യാനിത്യസ്വഭാവവാലേ പാരമാര്ഥിക സത്കോ ബതലാതേ ഹൈം.

അവിനാഭാവീ ഹൈം; ജഹാ ഏക ഹോ വഹാ ശേഷ ദോനോം നിയമസേ ഹോതേ ഹീ ഹൈം.. ൧൦..

നഹീം ഹൈ, [സദ്ഭാവഃ അസ്തി] സദ്ഭാവ ഹൈ. [തസ്യ ഏവ പര്യായാഃ] ഉസീകീ പര്യായേം [വിഗമോത്പാദധ്രുവത്വം] വിനാശ, ഉത്പാദ ഔര ധ്രുവതാ [കുര്വന്തി] കരതീ ഹൈം.

ദ്രവ്യകേ ലക്ഷണകേ ദോ വിഭാഗ കിയേ ഗയേ ഹൈം].

സഹവര്തീ ഗുണോം ഔര ക്രമവര്തീ പര്യായോംകേ സദ്ഭാവരൂപ, ത്രികാല–അവസ്ഥായീ [ ത്രികാല സ്ഥിത രഹനേവാലേ], അനാദി–അനന്ത ദ്രവ്യകേ വിനാശ ഔര ഉത്പാദ ഉചിത നഹീം ഹൈ. പരന്തു ഉസീകീ പര്യായോംകേ– --------------------------------------------------------------------------

Page 30 of 264
PDF/HTML Page 59 of 293
single page version

൩൦

ദ്രവ്യസ്യ ഹി സഹക്രമപ്രവൃത്തഗുണപര്യായസദ്ഭാവരൂപസ്യ ത്രികാലാവസ്ഥായിനോനാദിനിധനസ്യ ന സമുച്ഛേദസമുദയൌ യുക്തൌ. അഥ തസ്യൈവ പര്യായാണാം സഹപ്രവൃത്തിഭാജാം കേഷാംചിത് ധ്രൌവ്യസംഭവേപ്യരേഷാം ക്രമപ്രവൃത്തിഭാജാം വിനാശസംഭവസംഭാവനമുപപന്നമ്. തതോ ദ്രവ്യാര്ഥാര്പണായാമനുത്പാദമുച്ഛേദം സത്സ്വഭാവമേവ ദ്രവ്യം, തദേവ പര്യായാര്ഥാര്പണായാം സോത്പാദം സോച്ഛേദം ചാവബോദ്ധവ്യമ്. സര്വമിദമനവദ്യഞ്ച ദ്രവ്യപര്യായാണാമഭേദാത്.. ൧൧..

അത്ര ദ്രവ്യപര്യായാണാമഭേദോ നിര്ദിഷ്ട. ----------------------------------------------------------------------------- സഹവര്തീ കതിപയ [പര്യായോം] കാ ധ്രൌവ്യ ഹോനേ പര ഭീ അന്യ ക്രമവര്തീ [പര്യായോം] കേ–വിനാശ ഔര ഉത്പാദ ഹോനാ ഘടിത ഹോതേ ഹൈം. ഇസലിയേ ദ്രവ്യ ദ്രവ്യാര്ഥിക ആദേശസേ [–കഥനസേ] ഉത്പാദ രഹിത, വിനാശ രഹിത, സത്സ്വഭാവവാലാ ഹീ ജാനനാ ചാഹിയേ ഔര വഹീ [ദ്രവ്യ] പര്യായാര്ഥിക ആദേശസേ ഉത്പാദവാലാ ഔര വിനാശവാലാ ജാനനാ ചാഹിയേ.

–––യഹ സബ നിരവദ്യ [–നിര്ദോഷ, നിര്ബാധ, അവിരുദ്ധ] ഹൈ, ക്യോംകി ദ്രവ്യ ഔര പര്യായോംകാ അഭേദ [–അഭിന്നപനാ ] ഹൈ.. ൧൧..

അന്വയാര്ഥഃ– [പര്യയവിയുതം] പര്യായോംസേ രഹിത [ദ്രവ്യം] ദ്രവ്യ [ച] ഔര [ദ്രവ്യവിയുക്താഃ] ദ്രവ്യ രഹിത [പര്യായാഃ] പര്യായേം [ന സന്തി] നഹീം ഹോതീ; [ദ്വയോഃ] ദോനോംകാ [അനന്യഭൂതം ഭാവം] അനന്യഭാവ [– അനന്യപനാ] [ശ്രമണാഃ] ശ്രമണ [പ്രരൂപയന്തി] പ്രരൂപിത കരതേ ഹൈം.

ടീകാഃ– യഹാ ദ്രവ്യ ഔര പര്യായോംകാ അഭേദ ദര്ശായാ ഹൈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 31 of 264
PDF/HTML Page 60 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

ദുഗ്ധദധിനവനീതധൃതാദിവിയുതഗോരസവത്പര്യായവിയുതം ദ്രവ്യം നാസ്തി. ഗോരസവിയുക്തദുഗ്ധദധി– നവനീതധൃതാദിവദ്ര്രവ്യവിയുക്താഃ പര്യായാ ന സന്തി. തതോ ദ്രവ്യസ്യ പര്യായാണാഞ്ചാദേശവശാത്കഥംചിദ്ഭേദേ– പ്പേകാസ്തിത്വനിയതത്വാദന്യോന്യാജഹദ്വൃത്തീനാം വസ്തുത്വേനാഭേദ ഇതി.. ൧൨..

അത്രദ്രവ്യഗുണാനാമഭേദോ നിര്ദഷ്ടഃ. പുദ്ഗലപൃഥഗ്ഭൂതസ്പര്ശരസഗന്ധവര്ണവദ്ര്രവ്യേണ വിനാ ന ഗുണാഃ സംഭവന്തി സ്പര്ശരസ– -----------------------------------------------------------------------------

ജിസപ്രകാര ദൂധ, ദഹീ, മക്ഖണ, ഘീ ഇത്യാദിസേ രഹിത ഗോരസ നഹീം ഹോതാ ഉസീപ്രകാര പര്യായോംസേ രഹിത ദ്രവ്യ നഹീം ഹോതാ; ജിസപ്രകാര ഗോരസസേ രഹിത ദൂധ, ദഹീ, മക്ഖണ, ഘീ ഇത്യാദി നഹീം ഹോതേ ഉസീപ്രകാര ദ്രവ്യസേ രഹിത പര്യായേം നഹീം ഹോതീ. ഇസലിയേ യദ്യപി ദ്രവ്യ ഔര പര്യായോംകാ ആദേശവശാത് [– കഥനകേ വശ] കഥംചിത ഭേദ ഹൈ തഥാപി, വേ ഏക അസ്തിത്വമേം നിയത [–ദ്രഢരൂപസേ സ്ഥിത] ഹോനേകേ കാരണ അന്യോന്യവൃത്തി നഹീം ഛോഡതേ ഇസലിഏ വസ്തുരൂപസേ ഉനകാ അഭേദ ഹൈ.. ൧൨..

അന്വയാര്ഥഃ– [ദ്രവ്യേണ വിനാ] ദ്രവ്യ ബിനാ [ഗുണഃ ന] ഗുണ നഹീം ഹോതേ, [ഗുണൈഃ വിനാ] ഗുണോം ബിനാ [ദ്രവ്യം ന സമ്ഭവതി] ദ്രവ്യ നഹീം ഹോതാ; [തസ്മാത്] ഇസലിയേ [ദ്രവ്യഗുണാനാമ്] ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകാ [അവ്യതിരിക്തഃ ഭാവഃ] അവ്യതിരിക്തഭാവ [–അഭിന്നപണും] [ഭവതി] ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹാ ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകാ അഭേദ ദര്ശായാ ഹൈ .

ജിസപ്രകാര പുദ്ഗലസേ പൃഥക് സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണ നഹീം ഹോതേ ഉസീപ്രകാര ദ്രവ്യകേ ബിനാ ഗുണ നഹീം ഹോതേ; ജിസപ്രകാര സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണസേ പൃഥക് പുദ്ഗല നഹീം ഹോതാ ഉസീപ്രകാര ഗുണോംകേ ബിനാ ദ്രവ്യ -------------------------------------------------------------------------- അന്യോന്യവൃത്തി=ഏക–ദൂസരേകേ ആശ്രയസേ നിര്വാഹ കരനാ; ഏക–ദൂസരേകേ ആധാരസേ സ്ഥിത രഹനാ; ഏക–ദൂസരേകേ ബനാ