Page 112 of 264
PDF/HTML Page 141 of 293
single page version

൧൧൨

നിശ്ചയേന സുഖദുഃഖരൂപാത്മപരിണാമാനാം വ്യവഹാരേണേഷ്ടാ–നിഷ്ടവിഷയാണാം നിമിത്തമാത്രത്വാത്പുദ്ഗലകായാഃ സുഖദുഃഖരൂപം ഫലം പ്രയച്ഛന്തി. ജീവാശ്ച നിശ്ചയേന നിമിത്തമാത്രഭുതദ്രവ്യകര്മനിര്വര്തിതസുഖദുഃഖരൂപാത്മപരിണാമാനാം വ്യവഹാരേണ ----------------------------------------------------------------------------- നിമിത്തമാത്ര ഹോനേകീ അപേക്ഷാസേ നിശ്ചയസേ, ഔര ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയോംകേ നിമിത്തമാത്ര ഹോനേകീ അപേക്ഷാസേ വ്യവഹാരസേ സുഖദുഃഖരൂപ ഫല ദേതേ ഹൈം; തഥാ ജീവ നിമിത്തമാത്രഭൂത ദ്രവ്യകര്മസേ നിഷ്പന്ന ഹോനേവാലേ സുഖദുഃഖരൂപ ആത്മപരിണാമോംകോ ഭോക്താ ഹോനേകീ അപേക്ഷാസേ നിശ്ചയസേ, ഔര [നിമിത്തമാത്രഭൂത] ദ്രവ്യകര്മകേ ഉദയസേ സമ്പാദിത ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയോംകേ ഭോക്താ ഹോനേകീ അപേക്ഷാസേ വ്യവഹാരസേ, ഉസപ്രകാരകാ [സുഖദുഃഖരൂപ] ഫല ഭോഗതേ ഹൈം [അര്ഥാത് നിശ്ചയസേ സുഖദുഃഖപരിണാമരൂപ ഔര വ്യവഹാരസേ ഈഷ്ടാനിഷ്ടാ വിഷയരൂപ ഫല ഭോഗതേ ഹൈം]. -------------------------------------------------------------------------- [൧] സുഖദുഃഖപരിണാമോംമേം തഥാ [൨] ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയോംകേ സംയോഗമേം ശുഭാശുഭ കര്മ നിമിത്തഭൂത ഹോതേ ഹൈം, ഇസലിയേ ഉന

സുഖദുഃഖകേ ദോ അര്ഥ ഹോതേ ഹൈഃ [൧] സുഖദുഃഖപരിണാമ, ഔര [൨] ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയ. ജഹാ ‘നിശ്ചയസേ’ കഹാ ഹൈ വഹാ

Page 113 of 264
PDF/HTML Page 142 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

ോര്ംവ്യകര്മോദയാപാദിതേഷ്ടാനിഷ്ടവിഷയാണാം ഭോക്തൃത്വാത്തഥാവിധം ഫലം ഭുഞ്ജന്തേ ഇതി. ഏതേന ജീവസ്യ ഭോക്തൃത്വഗുണോപി വ്യാഖ്യാതഃ.. ൬൭..

കര്തൃത്വഭോക്തൃത്വവ്യാഖ്യോപസംഹാരോയമ്.

ത്ത ഏതത് സ്ഥിത്ത നിശ്ചയേനാത്മനഃ കര്മ കര്തൃ, വ്യവഹാരേണ ജീവഭാവസ്യ; ജീവോപി നിശ്ചയേനാത്മഭാവസ്യ കര്താ, വ്യവഹാരണേ കര്മണ ഇതി. യഥാത്രോഭയനയാഭ്യാം കര്മ കര്തൃ, തഥൈകേനാപി നയേന ന -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [തസ്മാത്] ഇസലിയേ [അഥ ജീവസ്യ ഭാവേന ഹി സംയുക്തമ്] ജീവകേ ഭാവസേ സംയുക്ത ഐസാ [കര്മ] കര്മ [ദ്രവ്യകര്മ] [കര്തൃ] കര്താ ഹൈ. [–നിശ്ചയസേ അപനാ കര്താ ഔര വ്യവഹാരസേ ജീവഭാവകാ കര്താ; പരന്തു വഹ ഭോക്താ നഹീം ഹൈ]. [ഭോക്താ തു] ഭോക്താ തോ [ജീവഃ ഭവതി] [മാത്ര] ജീവ ഹൈ [ചേതകഭാവേന] ചേതകഭാവകേ കാരണ [കര്മഫലമ്] കര്മഫലകാ.

ഇസലിയേ [പൂര്വോക്ത കഥനസേ] ഐസാ നിശ്ചിത ഹുആ കി–കര്മ നിശ്ചയസേ അപനാ കര്താ ഹൈ, വ്യവഹാരസേ ജീവഭാവകാ കര്താ ഹൈ; ജീവ ഭീ നിശ്ചയസേ അപനേ ഭാവകാ കര്താ ഹൈ, വ്യവഹാരസേ കര്മകാ കര്താ ഹൈ.

ജിസ പ്രകാര യഹ നയോംസേ കര്മ കര്താ ഹൈ, ഉസീ പ്രകാര ഏക ഭീ നയസേ വഹ ഭോക്താ നഹീം ഹൈ. കിസലിയേ? ക്യോംകി ഉസേേ ചൈതന്യപൂര്വക അനുഭൂതികാ സദ്ഭാവ നഹീം ഹൈ. ഇസലിയേ ചേതനാപനേ കേ കാരണ

-------------------------------------------------------------------------- ജോ അനുഭൂതി ചൈതന്യപൂര്വക ഹോ ഉസീകോ യഹാ ഭോക്തൃത്വ കഹാ ഹൈ, ഉസകേ അതിരിക്ത അന്യ അനുഭൂതികോ നഹീം.

Page 114 of 264
PDF/HTML Page 143 of 293
single page version

൧൧൪

ഭോക്തൃ. കുതഃ? ചൈതന്യപൂര്വകാനുഭൂതിസദ്ഭാവാഭാവാത്. തതശ്ചേത–നത്വാത് കേവല ഏവ ജീവഃ കര്മഫലഭൂതാനാം കഥംചിദാത്മനഃ സുഖദുഃഖപരിണാമാനാം കഥംചിദിഷ്ടാ–നിഷ്ടവിഷയാണാം ഭോക്താ പ്രസിദ്ധ ഇതി.. ൬൮..

കര്മസംയുക്തത്വമുഖേന പ്രഭുത്വഗുണവ്യാഖ്യാനമേതത്. ഏവമയമാത്മാ പ്രകടിതപ്രഭുത്വശക്തിഃ സ്വകൈഃ കര്മഭിര്ഗൃഹീതകര്തൃത്വഭോക്തൃത്വാധികാരോനാദിമോഹാ– വച്ഛന്നത്വാദുപജാതവിപരീതാഭിനിവേശഃ പ്രത്യസ്തമിതസമ്യഗ്ജ്ഞാനജ്യോതിഃ സാംതമനംതം വാ സംസാരം പരിഭ്രമതീതി.. ൬൯.. ----------------------------------------------------------------------------- മാത്ര ജീവ ഹീ കര്മഫലകാ – കഥംചിത് ആത്മാകേ സുഖദുഃഖപരിണാമോംകാ ഔര കഥംചിത് ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയോംകാ – ഭോക്താ പ്രസിദ്ധ ഹൈ.. ൬൮..

അന്വയാര്ഥഃ– [ഏവം] ഇസ പ്രകാര [സ്വകൈഃ കര്മഭിഃ] അപനേ കര്മോംസേ [കര്താ ഭോക്താ ഭവന്] കര്താ– ഭോക്താ ഹോതാ ഹുആ [ആത്മാ] ആത്മാ [മോഹസംഛന്നഃ] മോഹാച്ഛാദിത വര്തതാ ഹുആ [പാരമ് അപാരം സംസാരം] സാന്ത അഥവാ അനന്ത സംസാരമേം [ഹിംഡതേ] പരിഭ്രമണ കരതാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, കര്മസംയുക്തപനേകീ മുഖ്യതാസേ പ്രഭുത്വഗുണകാ വ്യാഖ്യാന ഹൈ.

ഇസ പ്രകാര പ്രഗട പ്രഭുത്വശക്തികേ കാരണ ജിസനേ അപനേ കര്മോം ദ്വാരാ [–നിശ്ചയസേ ഭാവകര്മോം ഔര വ്യവഹാരസേ ദ്രവ്യകര്മോം ദ്വാരാ] കര്തൃത്വ ഔര ഭോക്തൃത്വകാ അധികാര ഗ്രഹണ കിയാ ഹൈ ഐസേ ഇസ ആത്മാകോ, അനാദി മോഹാച്ഛാദിതപനേകേ കാരണ വിപരീത അഭിനിവേശകീ ഉത്പത്തി ഹോനേസേ സമ്യഗ്ജ്ഞാനജ്യോതി അസ്ത ഹോ ഗഈ ഹൈ, ഇസലിയേ വഹ സാന്ത അഥവാ അനന്ത സംസാരമേം പരിഭ്രമണ കരതാ ഹൈ. [ഇസ പ്രകാര ജീവകേ കര്മസഹിതപനേകീ മുഖ്യതാപൂര്വക പ്രഭുത്വഗുണകാ വ്യാഖ്യാന കിയാ ഗയാ..] ൬൯.. -------------------------------------------------------------------------- അഭിനിവേശ =അഭിപ്രായ; ആഗ്രഹ.

Page 115 of 264
PDF/HTML Page 144 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

കര്മവിയുക്തത്വമുഖേന പ്രഭുത്വഗുണവ്യാഖ്യാനമേതത്. അയമേവാത്മാ യദി ജിനാജ്ഞയാ മാര്ഗമുപഗമ്യോപശാംതക്ഷീണമോഹത്വാത്പ്രഹീണവിപരീതാഭിനിവേശഃ സമുദ്ഭിന്നസമ്ഗ്ജ്ഞാനജ്യോതിഃ കര്തൃത്വഭോക്തൃത്വാധികാരം പരിസമാപ്യ സമ്യക്പ്രകടിതപ്രഭുത്വശക്തിര്ജ്ഞാനസ്യൈ– വാനുമാര്ഗേണ ചരതി, തദാ വിശുദ്ധാത്മതത്ത്വോപലംഭരൂപമപവര്ഗനഗരം വിഗാഹത ഇതി.. ൭൦.. -----------------------------------------------------------------------------

[ഉപശാംതക്ഷീണമോഹഃ] ഉപശാംതക്ഷീണമോഹ ഹോതാ ഹുആ [അര്ഥാത് ജിസേ ദര്ശനമോഹകാ ഉപശമ, ക്ഷയ അഥവാ ക്ഷയോപശമ ഹുആ ഹൈ ഐസാ ഹോതാ ഹുആ] [ജ്ഞാനാനുമാര്ഗചാരീ] ജ്ഞാനാനുമാര്ഗമേം വിചരതാ ഹൈ [–ജ്ഞാനകാ അനുസരണ കരനേവാലേ മാര്ഗേ വര്തതാ ഹൈ], [ധീരഃ] വഹ ധീര പുരുഷ [നിര്വാണപുരം വ്രജതി] നിര്വാണപുരകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ.

ടീകാഃ– യഹ, കര്മവിയുക്തപനേകീ മുഖ്യതാസേ പ്രഭുത്വഗുണകാ വ്യാഖ്യാന ഹൈ.

ജബ യഹീ ആത്മാ ജിനാജ്ഞാ ദ്വാരാ മാര്ഗകോ പ്രാപ്ത കരകേ, ഉപശാംതക്ഷീണമോഹപനേകേ കാരണ [ദര്ശനമോഹകേ ഉപശമ, ക്ഷയ അഥവാ ക്ഷയോപശമകേ കാരണ] ജിസേ വിപരീത അഭിനിവേശ നഷ്ട ഹോ ജാനേസേ സമ്യഗ്ജ്ഞാനജ്യോതി പ്രഗട ഹുഈ ഹൈ ഐസാ ഹോതാ ഹുആ, കര്തൃത്വ ഔര ഭോക്തൃത്വകേ അധികാരകോ സമാപ്ത കരകേ സമ്യക്രൂപസേ പ്രഗട പ്രഭുത്വശക്തിവാന ഹോതാ ഹുആ ജ്ഞാനകാ ഹീ അനുസരണ കരനേവാലേ മാര്ഗമേം വിചരതാ ഹൈ --------------------------------------------------------------------------

Page 116 of 264
PDF/HTML Page 145 of 293
single page version

൧൧൬

അഥ ജീവവികല്പാ ഉച്യന്തേ.

----------------------------------------------------------------------------- [–പ്രവര്തതാ ഹൈ, പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ, ആചരണ കരതാ ഹൈ], തബ വഹ വിശുദ്ധ ആത്മതത്ത്വകീ ഉപലബ്ധിരൂപ അപവര്ഗനഗരകോ [മോക്ഷപുരകോ] പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ. [ഇസ പ്രകാര ജീവകേ കര്മരഹിതപനേകീ മുഖ്യതാപൂര്വക പ്രഭുത്വഗുണകാ വ്യാഖ്യാന കിയാ ഗയാ ..] ൭൦..

അന്വയാര്ഥഃ– [സഃ മഹാത്മാ] വഹ മഹാത്മാ [ഏകഃ ഏവ] ഏക ഹീ ഹൈ, [ദ്വിവികല്പഃ] ദോ ഭേദവാലാ ഹൈ ഔര [ത്രിലക്ഷണഃ ഭവതി] ത്രിലക്ഷണ ഹൈ; [ചതുശ്ചംക്രമണഃ] ഔര ഉസേ ചതുര്വിധ ഭ്രമണവാലാ [ച] തഥാ [പഞ്ചാഗ്രഗുണപ്രധാനഃ] പാ ച മുഖ്യ ഗുണോസേ പ്രധാനതാവാലാ [ഭണിതഃ] കഹാ ഹൈ. [ഉപയുക്തഃ ജീവഃ] ഉപയോഗീ ഐസാ വഹ ജീവ [ഷട്കാപക്രമയുക്തഃ] ഛഹ അപക്രമ സഹിത, [സപ്തഭംഗസദ്ഭാവഃ] സാത ഭംഗപൂര്വക സദ്ഭാവവാന, [അഷ്ടാശ്രയഃ] ആഠകേ ആശ്രയരൂപ, [നവാര്ഥഃ] നൌ–അര്ഥരൂപ ഔര [ദശസ്ഥാനഗഃ] ദശസ്ഥാനഗത [ഭണിതഃ] കഹാ ഗയാ ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------- അപക്രമ=[സംസാരീ ജീവകോ അന്യ ഭവമേം ജാതേ ഹുഏ] അനുശ്രേണീ ഗമന അര്ഥാത് വിദിശാഓംകോ ഛോഡകര ഗമന.

Page 117 of 264
PDF/HTML Page 146 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

സ ഖലു ജീവോ മഹാത്മാ നിത്യചൈതന്യോപയുക്തത്വാദേക ഏവ, ജ്ഞാനദര്ശനഭേദാദ്വിവികല്പഃ, കര്മഫലകാര്യജ്ഞാനചേതനാഭേദേന ലക്ഷ്യമാണത്വാത്രിലക്ഷണഃ ധ്രൌവ്യോത്പാദവിനാശഭേദേന വാ, ചതസൃഷു ഗതിഷു ചംക്രമണത്വാച്ചതുശ്ചംക്രമണഃ, പഞ്ചഭിഃ പാരിണാമികൌദയികാദിഭിരഗ്രഗുണൈഃ പ്രധാനത്വാത്പഞ്ചാഗ്രഗുണപ്രധാനഃ, ചതസൃഷു ദിക്ഷൂര്ധ്വമധശ്ചേതി ഭവാംതരസംക്രമണഷട്കേനാപക്രമേണ യുക്തത്വാത്ഷട്കാപക്രമയുക്തഃ, അസിത– നാസ്ത്യാദിഭിഃ സപ്തഭങ്ഗൈഃ സദ്ഭാവോ യസ്യേതി സപ്തഭങ്ഗസദ്ഭാവഃ അഷ്ടാനാം കര്മണാം ഗുണാനാം വാ ആശ്രയത്വാദഷ്ടാശ്രയഃ, നവപദാര്ഥരൂപേണ വര്തനാന്നവാര്ഥഃ, പൃഥിവ്യപ്തേജോവായുവനസ്പതിസാധാരണപ്രത്യേക–ദ്വിത്രിചതുഃ പഞ്ചേന്ദ്രിയരൂപേഷു ദശസു സ്ഥാനേഷു ഗതത്വാദ്രശസ്ഥാനഗ ഇതി.. ൭൧–൭൨..

-----------------------------------------------------------------------------

ടീകാഃ– വഹ ജീവ മഹാത്മാ [൧] വാസ്തവമേം നിത്യചൈതന്യ–ഉപയോഗീ ഹോനേസേ ‘ഏക ’ ഹീ ഹൈ; [൨] ജ്ഞാന ഔര ദര്ശന ഐസേ ഭേദോംകേ കാരണ ‘ദോ ഭേദവാലാ’ ഹൈ; [൩] കര്മഫലചേതനാ, കാര്യചേതനാ ഔര ജ്ഞാനചേതനാ ഐസേ ഭേദോംം ദ്വാരാ അഥവാ ധ്രൌവ്യ, ഉത്പാദ ഔര വിനാശ ഐസേ ഭേദോം ദ്വാരാ ലക്ഷിത ഹോനേസേ ‘ത്രിലക്ഷണ [തീന ലക്ഷണവാലാ]’ ഹൈ; [൪] ചാര ഗതിയോംമേം ഭ്രമണ കരതാ ഹൈ ഇസലിയേ ‘ചതുര്വിധ ഭ്രമണവാലാ’ ഹൈ; [൫] പാരിണാമിക ഔദയിക ഇത്യാദി പാ ച മുഖ്യ ഗുണോം ദ്വാരാ പ്രധാനതാ ഹോനേസേ ‘പാ ച മുഖ്യ ഗുണോംസേ പ്രധാനതാവാലാ’ ഹൈ; [൬] ചാര ദിശാഓംമേം, ഊപര ഔര നീചേ ഇസ പ്ര്രകാര ഷഡ്വിധ ഭവാന്തരഗമനരൂപ അപക്രമസേ യുക്ത ഹോനേകേ കാരണ [അര്ഥാത് അന്യ ഭവമേം ജാതേ ഹുഏ ഉപരോക്ത ഛഹ ദിശാഓംമേം ഗമന ഹോതാ ഹൈ ഇസലിയേ] ‘ഛഹ അപക്രമ സഹിത’ ഹൈ; [൭] അസ്തി, നാസ്തി ആദി സാത ഭംഗോ ദ്വാരാ ജിസകാ സദ്ഭാവ ഹൈ ഐസാ ഹോനേസേ ‘സാത ഭംഗപൂര്വക സദ്ഭാവവാന’ ഹൈ; [൮] [ജ്ഞാനാവരണീയാദി] ആഠ കര്മോംകേ അഥവാ [സമ്യക്ത്വാദി] ആഠ ഗുണോംകേ ആശ്രയഭൂത ഹോനേസേ ‘ആഠകേ ആശ്രയരൂപ’ ഹൈ; [൯] നവ പദാര്ഥരൂപസേ വര്തതാ ഹൈ ഇസലിയേ ‘നവ–അര്ഥരൂപ’ ഹൈ; [൧൦] പൃഥ്വീ, ജല, അഗ്നി, വായു, സാധാരണ വനസ്പതി, പ്രത്യേക വനസ്പതി, ദ്വീന്ദ്രിയ, ത്രീന്ദ്രിയ ചതുരിന്ദ്രിയ ഔര പംചേന്ദ്രിയരൂപ ദശ സ്ഥാനോമേം പ്രാപ്ത ഹോനേസേ ‘ദശസ്ഥാനഗത’ ഹൈ.. ൭൧– ൭൨.. --------------------------------------------------------------------------

Page 118 of 264
PDF/HTML Page 147 of 293
single page version

൧൧൮

അഥ പുദ്ഗലദ്രവ്യാസ്തികായവ്യാഖ്യാനമ്.

-----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [പ്രകൃതിസ്ഥിത്യനുഭാഗപ്രദേശബംധൈഃ] പ്രകൃതിബന്ധ, സ്ഥിതിബന്ധ, അനുഭാഗബന്ധ ഔര പ്രദേശബന്ധസേ [സര്വതഃ മുക്തഃ] സര്വതഃ മുക്ത ജീവ [ഊധ്വം ഗച്ഛതി] ഊര്ധ്വഗമന കരതാ ഹൈ; [ശേഷാഃ] ശേഷ ജീവ [ഭവാന്തരമേം ജാതേ ഹുഏ] [വിദിഗ്വര്ജാ ഗതിം യാംതി] വിദിശാഏ ഛോഡ കര ഗമന കരതേ ഹൈം.

ടീകാഃ– ബദ്ധ ജീവകോ കര്മനിമിത്തക ഷഡ്വിധ ഗമന [അര്ഥാത് കര്മ ജിസമേം നിമിത്തഭൂത ഹൈം ഐസാ ഛഹ ദിശാഓംംമേം ഗമന] ഹോതാ ഹൈ; മുക്ത ജീവകോ ഭീ സ്വാഭാവിക ഐസാ ഏക ഊര്ധ്വഗമന ഹോതാ ഹൈ. – ഐസാ യഹാ കഹാ ഹൈ.

ഭാവാര്ഥഃ– സമസ്ത രാഗാദിവിഭാവ രഹിത ഐസാ ജോ ശുദ്ധാത്മാനുഭൂതിലക്ഷണ ധ്യാന ഉസകേ ബല ദ്വാരാ ചതുര്വിധ ബന്ധസേ സര്വഥാ മുക്ത ഹുആ ജീവ ഭീ, സ്വാഭാവിക അനന്ത ജ്ഞാനാദി ഗുണോംസേ യുക്ത വര്തതാ ഹുആ, ഏകസമയവര്തീ അവിഗ്രഹഗതി ദ്വാരാ [ലോകാഗ്രപര്യംത] സ്വാഭാവിക ഊര്ധ്വഗമന കരതാ ഹൈ. ശേഷ സംസാരീ ജീവ മരണാന്തമേം വിദിശാഏ ഛോഡകര പൂര്വോക്ത ഷട്–അപക്രമസ്വരൂപ [കര്മനിമിത്തക] അനുശ്രേണീഗമന കരതേ ഹൈം.. ൭൩..

ഇസ പ്രകാര ജീവദ്രവ്യാസ്തികായകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ.

അബ പുദ്ഗലദ്രവ്യാസ്തികായകാ വ്യാഖ്യാന ഹൈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 119 of 264
PDF/HTML Page 148 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

പുദ്ഗലദ്രവ്യവികല്പാദേശോയമ്.

പുദ്ഗലദ്രവ്യാണി ഹി കദാചിത്സ്കംധപര്യായേണ, കദാചിത്സ്കംധദേശപര്യായേണ, കദാചിത്സ്കംധപ്രദേശപര്യായേണ, കദാചിത്പരമാണുത്വേനാത്ര തിഷ്ടന്തി. നാന്യാ ഗതിരസ്തി. ഇതി തേഷാം ചതുര്വികല്പത്വമിതി.. ൭൪..

-----------------------------------------------------------------------------

[സ്കംധാഃ ച] സ്കംധ, [സ്കംധദേശാഃ] സ്കംധദേശ [സ്കംധപ്രദേശാഃ] സ്കംധപ്രദേശ [ച] ഔര [പരമാണവഃ ഭവന്തി ഇതി] പരമാണുു.

പുദ്ഗലദ്രവ്യ കദാചിത് സ്കംധപര്യായസേ, കദാചിത് സ്കംധദേശരൂപ പര്യായസേ, കദാചിത് സ്കംധപ്രദേശരൂപ പര്യായസേ ഔര കദാചിത് പരമാണുരൂപസേ യഹാ [ലോകമേം] ഹോതേ ഹൈം; അന്യ കോഈ ഗതി നഹീം ഹൈ. ഇസ പ്രകാര ഉനകേ ചാര ഭേദ ഹൈം.. ൭൪..

സ്കംധ ഹൈ. [തസ്യ അര്ധം തു] ഉസകേ അര്ധകോ [ദേശഃ ഇതി ഭണന്തി] ദേശ കഹതേ ഹൈം, [അര്ധാധം ച] അര്ധകാ അര്ധ വഹ [പ്രദേശഃ] പ്രദേശ ഹൈ [ച] ഔര [അവിഭാഗീ] അവിഭാഗീ വഹ [പരമാണുഃ ഏവ] സചമുച പരമാണു ഹൈ. ------------------------------------------------------------------------

Page 120 of 264
PDF/HTML Page 149 of 293
single page version

൧൨൦

സ്കംധപ്രദേശോ നാമ പര്യായഃ. ഏവം ഭേദവശാത് ദ്വയണുകസ്കംധാദനംതാഃ സ്കംധപ്രദേശപര്യായാഃ നിര്വിഭാഗൈകപ്രദേശഃ സ്കംധസ്യാംത്യോ ഭേദഃ പരമാണുരേകഃ. പുനരപി ദ്വയോഃ പരമാണ്വോഃ സംധാതാദേകോ ദ്വയണുകസ്കംധപര്യായഃ. ഏവം സംധാതവശാദനംതാഃ സ്കംധപര്യായാഃ. ഏവം ഭേദസംധാതാഭ്യാമപ്യനംതാ ഭവംതീതി.. ൭൫.. -----------------------------------------------------------------------------

ടീകാഃ– യഹ, പുദ്ഗല ഭേദോംകാ വര്ണന ഹൈ അനന്താനന്ത പരമാണുഓംസേ നിര്മിത ഹോനേ പര ഭീ ജോ ഏക ഹോ വഹ സ്കംധ നാമകീ പര്യായ ഹൈ; ഉസകീ ആധീ സ്കംധദേശ നാമക പര്യായ ഹൈ; ആധീകീ ആധീ സ്കംധപ്രദേശ നാമകീ പര്യായ ഹൈ. ഇസ പ്രകാര ഭേദകേ കാരണ [പൃഥക ഹോനകേ കാരണ] ദ്വി–അണുക സ്കംധപര്യംത അനന്ത സ്കംധപ്രദേശരൂപ പര്യായേം ഹോതീ ഹൈം. നിര്വിഭാഗ–ഏക–പ്രദേശവാലാ, സ്കംധകാ അന്തിമ അംശ വഹ ഏക പരമാണു ഹൈ. [ഇസ പ്രകാര ഭേദസേ ഹോനേവാലേ പുദ്ഗലവികല്പോംകാ വര്ണന ഹുആ.]

പുനശ്ച, ദോ പരമാണുഓംകേ സംഘാതസേ [മിലനേസേ] ഏക ദ്വിഅണുക–സ്കംധരൂപ പര്യായ ഹോതീ ഹൈ. ഇസ പ്രകാര സംഘാതകേ കാരണ [ദ്വിഅണുകസ്കംധകീ ഭാ തി ത്രിഅണുക–സ്കംധ, ചതുരണുക–സ്കംധ ഇത്യാദി] അനന്ത സ്കംധരൂപ പര്യായേം ഹോതീ ഹൈ. [ഇസ പ്രകാര സംഘാതസേ ഹോനേവാലേ പുദ്ഗലവികല്പകാ വര്ണന ഹുആ. ]

ഇസ പ്രകാര ഭേദ–സംഘാത ദോനോംസേ ഭീ [ഏക സാഥ ഭേദ ഔര സംഘാത ദോനോ ഹോനേസേ ഭീ] അനന്ത [സ്കംധരൂപ പര്യായേം] ഹോതീ ഹൈം. [ഇസ പ്രകാര ഭേദ–സംഘാതസേ ഹോനേവാലേ പുദ്ഗലവികല്പകാ വര്ണന ഹുആ..] ൭൫.. -------------------------------------------------------------------------- ഭേദസേ ഹോനേഭാലേ പുദ്ഗലവികല്പോംകാ [പുദ്ഗലഭേദോംകാ] ടീകാകാര ശ്രീ ജയസേനാചാര്യനേേ ജോ വര്ണന കിയാ ഹൈ ഉസകാ

Page 121 of 264
PDF/HTML Page 150 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

സ്കംധാനാം പുദ്ഗലവ്യവഹാരസമര്ഥനമേതത്.

സ്പര്ശരസഗംധവര്ണഗുണവിശേഷൈഃ ഷട്സ്ഥാനപതിതവൃദ്ധിഹാനിഭിഃ പൂരണഗലനധര്മത്വാത് സ്കംധ– വ്യക്ത്യാവിര്ഭാവതിരോഭാവാഭ്യാമപി ച പൂരണഗലനോപപത്തേഃ പരമാണവഃ പുദ്ഗലാ ഇതി നിശ്ചീയംതേ. സ്കംധാസ്ത്വനേകപുദ്ഗലമയൈകപര്യായത്വേന പുദ്ഗലേഭ്യോനന്യത്വാത്പുദ്ഗലാ ഇതി -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [ബാദരസൌക്ഷ്മ്യഗതാനാം] ബാദര ഔര സൂക്ഷ്മരൂപസേ പരിണത [സ്കംധാനാം] സ്കംധോംകോ [പുദ്ഗലഃ] ‘പുദ്ഗല’ [ഇതി] ഐസാ [വ്യവഹാരഃ] വ്യവഹാര ഹൈ. [തേ] വേ [ഷട്പ്രകാരാഃ ഭവന്തി] ഛഹ പ്രകാരകേ ഹൈം, [യൈഃ] ജിനസേ [ത്രൈലോക്യം] തീന ലോക [നിഷ്പന്നമ്] നിഷ്പന്ന ഹൈ.

ടീകാഃ– സ്കംധോംമേം ‘പുദ്ഗല’ ഐസാ ജോ വ്യവഹാര ഹൈ ഉസകാ യഹ സമര്ഥന ഹൈ.

[൧] ജിനമേം ഷട്സ്ഥാനപതിത [ഛഹ സ്ഥാനോംമേം സമാവേശ പാനേവാലീ] വൃദ്ധിഹാനി ഹോതീ ഹൈ ഐസേ സ്പര്ശ– രസ–ഗംധ–വര്ണരൂപ ഗുണവിശേഷോംകേ കാരണ [പരമാണു] ‘പൂരണഗലന’ ധര്മവാലേ ഹോനേസേ തഥാ [൨] സ്കംധവ്യക്തികേ [–സ്കംധപര്യായകേ] ആവിര്ഭാവ ഔര തിരോഭാവകീ അപേക്ഷാസേ ഭീ [പരമാണുഓംമേം] --------------------------------------------------------------------------

Page 122 of 264
PDF/HTML Page 151 of 293
single page version

൧൨൨

വ്യവഹ്രിയംതേ, തഥൈവ ച ബാദരസൂക്ഷ്മത്വപരിണാമവികല്പൈഃ ഷട്പ്രകാരതാമാപദ്യ ത്രൈലോക്യരൂപേണ നിഷ്പദ്യ സ്ഥിതവംത ഇതി. തഥാ ഹി–ബാദരബാദരാഃ, ബാദരാഃ, ബാദരസൂക്ഷ്മാഃ, സൂക്ഷ്മബാദരാഃ, സൂക്ഷ്മാഃ, സൂക്ഷ്മ–സൂക്ഷ്മാ ഇതി. തത്ര ഛിന്നാഃ സ്വയം സംധാനാസമര്ഥാഃ കാഷ്ഠപാഷാണദയോ ബാദരബാദരാഃ. ഛിന്നാഃ സ്വയം സംധാനസമര്ഥാഃ ക്ഷീരധൃതതൈലതോയരസപ്രഭൃതയോ ബാദരാഃ. സ്ഥൂലോപലംഭാ അപി ഛേത്തും ഭേത്തുമാദാതുമശക്യാഃ ഛായാതപതമോജ്യോത്സ്ത്രാദയോ ബാദരസൂക്ഷ്മാഃ. സൂക്ഷ്മത്വേപി സ്ഥൂലോപലംഭാഃ സ്പര്ശരസഗംധശബ്ദാഃ സൂക്ഷ്മ–ബാദരാഃ. സൂക്ഷ്മത്വേപി ഹി കരണാനുപലഭ്യാഃ കര്മവര്ഗണാദയഃ സൂക്ഷ്മാഃ. അത്യംതസൂക്ഷ്മാഃ കര്മവര്ഗണാ–ഭ്യോധോ ദ്വയണുക സ്കംധപര്യന്താഃ സൂക്ഷ്മസൂക്ഷ്മാ ഇതി.. ൭൬.. ----------------------------------------------------------------------------- ‘പൂരണ – ഗലന’ ഘടിത ഹോനേസേ പരമാണു നിശ്ചയസേ ‘൧പുദ്ഗല’ ഹൈം. സ്കംധ തോ ൨അനേകപുദ്ഗലമയ ഏകപര്യായപനേകേ കാരണ പുദ്ഗലോംസേ അനന്യ ഹോനേസേ വ്യവഹാരസേ ‘പുദ്ഗല’ ഹൈ; തഥാ [വേ] ബാദരത്വ ഔര സൂക്ഷ്മത്വരൂപ പരിണാമോംകേ ഭേദോം ദ്വാരാ ഛഹ പ്രകാരോംകോ പ്രാപ്ത കരകേ തീന ലോകരൂപ ഹോകര രഹേ ഹൈം. വേ ഛഹ പ്രകാരകേ സ്കംധ ഇസ പ്രകാര ഹൈംഃ– [൧] ബാദരബാദര; [൨] ബാദര; [൩] ബാദരസൂക്ഷ്മ; [൪] സൂക്ഷ്മബാദര; [൫] സൂക്ഷ്മ; [൬] സൂക്ഷ്മസൂക്ഷ്മ. വഹാ , [൧] കാഷ്ഠപാഷാണാദിക [സ്കംധ] ജോ കി ഛേദന ഹോനേപര സ്വയം നഹീം ജുഡ സകതേ വേ [ഘന പദാര്ഥ] ‘ബാദരബാദര’ ഹൈം; [൨] ദൂധ, ഘീ, തേല, ജല, രസ ആദി [സ്കംധ] ജോ കി ഛേദന ഹോനേപര സ്വയം ജുഡ ജാതേ ഹൈം വേ [പ്രവാഹീ പദാര്ഥ] ‘ബാദര’ ഹൈ; [൩] ഛായാ, ധൂപ, അംധകാര, ചാംദനീ ആദി [സ്കംധ] ജോ കി സ്ഥൂല ജ്ഞാത ഹോനേപര ഭീ ജിനകാ ഛേദന, ഭേദന അഥവാ [ഹസ്താദി ദ്വാരാ] ഗ്രഹണ നഹീം കിയാ ജാ സകതാ വേ ‘ബാദരസൂക്ഷ്മ’ ഹൈം; [൪] സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–ശബ്ദ ജോ കി സൂക്ഷ്മ ഹോനേ പര ഭീ സ്ഥൂല ജ്ഞാത ഹോതേ ഹൈം [അര്ഥാത് ചക്ഷകോു ഛോഡകര ചാര ഇന്ദ്രിയോംംകേ വിഷയഭൂത സ്കംധ ജോ കി ആ ഖസേ ദിഖാഈ ന ദേനേ പര ഭീ സ്പര്ശനേന്ദ്രിയ ദ്വാരാ സ്പര്ശ കിയാ ജാ സകതാ ഹൈേ] ജീഭ ദ്വാരാ ജിനകാ സ്വാദ ലിയാ ജാ സകതാ ഹൈേ, നാകസേ സൂംംധാ ജാ സകതാ ഹൈേ അഥവാ കാനസേ സുനാ ജാ സകതാ ഹൈേ വേ ‘സൂക്ഷ്മബാദര’ ഹൈം; [൫] കര്മവര്ഗണാദി [സ്കംധ] കി ജിന്ഹേം സൂക്ഷ്മപനാ ഹൈ തഥാ ജോ ഇന്ദ്രിയോംസേ ജ്ഞാത ന ഹോം ഐസേ ഹൈം വേ ‘സൂക്ഷ്മ’ ഹൈം; [൬] കര്മവര്ഗണാസേ നീചേകേ [കര്മവര്ഗണാതീത ദ്വിഅണുക–സ്കംധ തകകേ [സ്കംധ] ജോ കി അത്യന്ത സൂക്ഷ്മ ഹൈം വേ ‘സൂക്ഷ്മസൂക്ഷ്മ’ ഹൈം.. ൭൬.. -------------------------------------------------------------------------- ൧. ജിസമേം [സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണകീ അപേക്ഷാസേ തഥാ സ്കംധപര്യായകീ അപേക്ഷാസേ] പൂരണ ഔര ഗലന ഹോ വഹ പുദ്ഗല ഹൈ.

൨. സ്കംധ അനേകപരമാണുമയ ഹൈ ഇസലിയേ വഹ പരമാണുഓംസേ അനന്യ ഹൈ; ഔര പരമാണു തോ പുദ്ഗല ഹൈം; ഇസലിയേ സ്കംധ ഭീ

Page 123 of 264
PDF/HTML Page 152 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

പരമാണുവ്യാഖ്യേയമ്.

ഉക്താനാം സ്കംധരൂപപര്യായാണാം യോന്ത്യോ ഭേദഃ സ പരമാണുഃ. സ തു പുനര്വിഭാഗാഭാവാദ–വിഭാഗീ, നിര്വിഭാഗൈകപ്രദേശത്വാദേകഃ, മൂര്തദ്രവ്യത്വേന സദാപ്യവിനശ്വരത്വാന്നിത്യഃ, അനാദിനിധനരൂപാദിപരിണാമോത്പന്നത്വാന്മൂര്തിഭവഃ, രൂപാദിപരിണാമോത്പന്നത്വേപി ശബ്ദസ്യ പരമാണുഗുണത്വാഭാവാത്പുദ്ഗലസ്കംധപര്യായത്വേന വക്ഷ്യമാണത്വാച്ചാശബ്ദോ നിശ്ചീയത ഇതി.. ൭൭.. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [സര്വഷാം സ്കംധാനാം] സര്വ സ്കംധോംകാ [യഃ അന്ത്യഃ] ജോ അന്തിമ ഭാഗ [തം] ഉസേ [പരമാണുമ് വിജാനീഹി] പരമാണു ജാനോ. [സഃ] വഹ [അവിഭാഗീ] അവിഭാഗീ, [ഏകഃ] ഏക, [ശാശ്വതഃ], ശാശ്വത [മൂര്തിഭവഃ] മൂര്തിപ്രഭവ [മൂര്തരൂപസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലാ] ഔര [അശബ്ദഃ] അശബ്ദ ഹൈ.

പൂര്വോക്ത സ്കംധരൂപ പര്യായോംകാ ജോ അന്തിമ ഭേദ [ഛോടേ–സേ–ഛോടാ അംശ] വഹ പരമാണു ഹൈ. ഔര വഹ തോ, വിഭാഗകേ അഭാവകേ കാരണ അവിഭാഗീ ഹൈ; നിര്വിഭാഗ–ഏക–പ്രദേശീ ഹോനേസേ ഏക ഹൈ; മൂര്തദ്രവ്യരൂപസേ സദൈവ അവിനാശീ ഹോനേസേ നിത്യ ഹൈ; അനാദി–അനന്ത രൂപാദികേ പരിണാമസേ ഉത്പന്ന ഹോനേകേ കാരണ മൂര്തിപ്രഭവ ഹൈ; ഔര രൂപാദികേ പരിണാമസേ ഉത്പന്ന ഹോനേ പര ഭീ അശബ്ദ ഹൈ ഐസാ നിശ്ചിത ഹൈ, ക്യോംകി ശബ്ദ പരമാണുകാ ഗുണ നഹീം ഹൈ തഥാ ഉസകാ[ശബ്ദകാ] അബ [൭൯ വീം ഗാഥാമേം] പുദ്ഗലസ്കംധപര്യായരൂപസേ കഥന ഹൈ.. ൭൭.. -------------------------------------------------------------------------- മൂര്തിപ്രഭവ = മൂര്തപനേരൂപസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലാ അര്ഥാത് രൂപ–ഗന്ധ–രസ സ്പര്ശകേ പരിണാമരൂപസേ ജിസകാ ഉത്പാദ ഹോതാ ഹൈ ഐസാ.[മൂര്തി = മൂര്തപനാ]

Page 124 of 264
PDF/HTML Page 153 of 293
single page version

൧൨൪

പരമാണൂനാം ജാത്യംതരത്വനിരാസോയമ്.

പരമണോര്ഹി മൂര്തത്വനിബംധനഭൂതാഃ സ്പര്ശരസംഗധവര്ണാ ആദേശമാത്രേണൈവ ഭിദ്യംതേ; വസ്തുവസ്തു യഥാ തസ്യ സ ഏവ പ്രദേശ ആദിഃ സ ഏവ മധ്യം, സ ഏവാംതഃ ഇതി, ഏവം ദ്രവ്യഗുണയോരവിഭക്തപ്രദേശത്വാത് യ ഏവ പരമാണോഃ -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [യഃ തു] ജോ [ആദേശമാത്രമൂര്തഃ] ആദേശമാത്രസേ മൂര്ത ഹൈ. [അര്ഥാത് മാത്ര ഭേദവിവക്ഷാസേ മൂര്തത്വവാലാ കഹലാതാ ഹൈ] ഔര [ധാതുചതുഷ്കസ്യ കാരണം] ജോ [പൃഥ്വീ ആദി] ചാര ധാതുഓംകാ കാരണ ഹൈ [സഃ] വഹ [പരമാണുഃ ജ്ഞേയഃ] പരമാണു ജാനനാ – [പരിണാമഗുണഃ] ജോ കി പരിണാമഗുണവാലാ ഹൈ ഔര [സ്വയമ് അശബ്ദഃ] സ്വയം അശബ്ദ ഹൈ.

ടീകാഃ– പരമാണു ഭിന്ന ഭിന്ന ജാതികേ ഹോനേകാ യഹ ഖണ്ഡന ഹൈ.

മൂര്തത്വകേ കാരണഭൂത സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണകാ, പരമാണുസേ ആദേശമാത്ര ദ്വാരാ ഹീ ഭേദ കിയാ ജാതാ ഹൈേ; വസ്തുതഃ തോ ജിസ പ്രകാര പരമാണുകാ വഹീ പ്രദേശ ആദി ഹൈ, വഹീ മധ്യ ഹൈ ഔര വഹീ അന്ത ഹൈ; ഉസീ പ്രകാര ദ്രവ്യ ഔര ഗുണകേ അഭിന്ന പ്രദേശ ഹോനേസേ, ജോ പരമാണുകാ പ്രദേശ ഹൈ, വഹീ സ്പര്ശകാ ഹൈ, വഹീ രസകാ ഹൈ, വഹീ ഗംധകാ ഹൈ, വഹീ രൂപകാ ഹൈ. ഇസലിയേ കിസീ പരമാണുമേം ഗംധഗുണ കമ ഹോ, കിസീ പരമാണുമേം ഗംധഗുണ ഔര രസഗുണ കമ ഹോ, കിസീ പരമാണുമേം ഗംധഗുണ, രസഗുണ ഔര രൂപഗുണ കമ ഹോ, -------------------------------------------------------------------------- ആദേശ=കഥന [മാത്ര ഭേദകഥന ദ്വാരാ ഹീ പരമാണുസേ സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണകാ ഭേദ കിയാ ജാതാ ഹൈ, പരമാര്ഥതഃ തോ

Page 125 of 264
PDF/HTML Page 154 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

പ്രദേശഃ, സ ഏവ സ്പര്ശസ്യ, സ ഏവ രസസ്യ, സ ഏവ ഗംധസ്യ, സ ഏവ രൂപസ്യേതി. തതഃ ക്വചിത്പരമാണൌ ഗംധഗുണേ, ക്വചിത് ഗംധരസഗുണയോഃ, ക്വചിത് ഗംധരസരൂപഗുണേഷു അപകൃഷ്യമാണേഷു തദവിഭക്തപ്രദേശഃ പരമാണുരേവ വിനശ്യതീതി. ന തദപകര്ഷോ യുക്തഃ. തതഃ പൃഥിവ്യപ്തേജോവായുരൂപസ്യ ധാതുചതുഷ്കസ്യൈക ഏവ പരമാണുഃ കാരണം പരിണാമവശാത് വിചിത്രോ ഹി പരമാണോഃ പരിണാമഗുണഃ ക്വചിത്കസ്യചിദ്ഗുണസ്യ വ്യക്താവ്യക്തത്വേന വിചിത്രാം പരിണതിമാദധാതി. യഥാ ച തസ്യ പരിണാമവശാദവ്യക്തോ ഗംധാദിഗുണോസ്തീതി പ്രതിജ്ഞായതേ ന തഥാ ശബ്ദോപ്യവ്യക്തോസ്തീതി ജ്ഞാതും ശക്യതേ ശക്യതേ തസ്യൈകപ്രദേശസ്യാനേകപ്രദേശാത്മകേന ശബ്ദേന സഹൈകത്വവിരോധാദിതി.. ൭൮.. ----------------------------------------------------------------------------- തോ ഉസ ഗുണസേ അഭിന്ന പ്രദേശീ പരമാണു ഹീ വിനഷ്ട ഹോ ജായേഗാ. ഇസലിയേ ഉസ ഗുണകീ ന്യൂനതാ യുക്ത [ഉചിത] നഹീം ഹൈ. [കിസീ ഭീ പരമാണുമേം ഏക ഭീ ഗുണ കമ ഹോ തോ ഉസ ഗുണകേ സാഥ അഭിന്ന പ്രദേശീ പരമാണു ഹീ നഷ്ട ഹോ ജായേഗാ; ഇസലിയേ സമസ്ത പരമാണു സമാന ഗുണവാലേ ഹീ ഹൈ, അര്ഥാത് വേ ഭിന്ന ഭിന്ന ജാതികേ നഹീം ഹൈം.] ഇസലിയേ പൃഥ്വീ, ജല, അഗ്നി ഔര വായുരൂപ ചാര ധാതുഓംകാ, പരിണാമകേ കാരണ, ഏക ഹീ പരമാണു കാരണ ഹൈ [അര്ഥാത് പരമാണു ഏക ഹീ ജാതികേ ഹോനേ പര ഭീ വേ പരിണാമകേ കാരണ ചാര ധാതുഓംകേ കാരണ ബനതേ ഹൈം]; ക്യോംകി വിചിത്ര ഐസാ പരമാണുകാ പരിണാമഗുണ കഹീം കിസീ ഗുണകീ ൧വ്യക്താവ്യക്തതാ ദ്വാരാ വിചിത്ര പരിണതികോ ധാരണ കരതാ ഹൈ.

പ്രകാര ശബ്ദ ഭീ അവ്യക്ത ഹൈ ഐസാ നഹീം ജാനാ ജാ സകതാ, ക്യോംകി ഏകപ്രദേശീ പരമാണുകോ അനേകപ്രദേശാത്മക ശബ്ദകേ സാഥ ഏകത്വ ഹോനേമേം വിരോധ ഹൈ.. ൭൮.. -------------------------------------------------------------------------- ൧. വ്യക്താവ്യക്തതാ=വ്യക്തതാ അഥവാ അവ്യക്തതാ; പ്രഗടതാ അഥവാ അപ്രഗടതാ. [പൃഥ്വീമേം സ്പര്ശ, രസ, ഗംധ ഔര വര്ണ യഹ

൨. ജിസ പ്രകാര പരമാണുമേം ഗംധാദിഗുണ ഭലേ ഹീ അവ്യക്തരൂപസേ ഭീ ഹോതേ തോ അവശ്യ ഹൈം; ഉസീ പ്രകാര പരമാണുമേം ശബ്ദ ഭീ

Page 126 of 264
PDF/HTML Page 155 of 293
single page version

൧൨൬

ശബ്ദസ്യ പദ്ഗലസ്കംധപര്യായത്വഖ്യാപനമേതത്.

ഇഹ ഹി ബാഹ്യശ്രവണേന്ദ്രിയാവലമ്ബിതോ ഭാവേന്ദ്രിയപരിച്ഛേദ്യോ ധ്വനിഃ ശബ്ദഃ. സ ഖലു സ്വ– രൂപേണാനംതപരമാണൂനാമേകസ്കംധോ നാമ പര്യായഃ. ബഹിരങ്ഗസാധനീഭൂതമഹാസ്കംധേഭ്യഃ തഥാവിധപരിണാമേന സമുത്പദ്യമാനത്വാത് സ്കംധപ്രഭവഃ, യതോ ഹി പരസ്പരാഭിഹതേഷു മഹാസ്കംധേഷു ശബ്ദഃ സമുപജായതേ. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [ശബ്ദഃ സ്കംധപ്രഭവഃ] ശബ്ദ സ്കംധജന്യ ഹൈ. [സ്കംധഃ പരമാണുസങ്ഗസങ്ഗാതഃ] സ്കംധ പരമാണുദലകാ സംഘാത ഹൈ, [തേഷു സ്പൃഷ്ടേഷു] ഔര വേ സ്കംധ സ്പര്ശിത ഹോനേസേ– ടകരാനേസേ [ശബ്ദഃ ജായതേ] ശബ്ദ ഉത്പന്ന ഹോതാ ഹൈ; [നിയതഃ ഉത്പാദികഃ] ഇസ പ്രകാര വഹ [ശബ്ദ] നിയതരൂപസേ ഉത്പാദ്യ ഹൈം.

ടീകാഃ– ശബ്ദ പുദ്ഗലസ്കംധപര്യായ ഹൈ ഐസാ യഹാ ദര്ശായാ ഹൈ.

ഇസ ലോകമേം, ബാഹ്യ ശ്രവണേന്ദ്രിയ ദ്വാരാ ൧അവലമ്ബിത ഭാവേന്ദ്രിയ ദ്വാരാ ജാനനേ–യോഗ്യ ഐസീ ജോ ധ്വനി വഹ ശബ്ദ ഹൈ. വഹ [ശബ്ദ] വാസ്തവമേം സ്വരൂപസേ അനന്ത പരമാണുഓംകേ ഏകസ്കംധരൂപ പര്യായ ഹൈ. ബഹിരംഗ സാധനഭൂത [–ബാഹ്യ കാരണഭൂത] മഹാസ്കന്ധോം ദ്വാരാ തഥാവിധ പരിണാമരൂപ [ശബ്ദപരിണാമരൂപ] ഉത്പന്ന -------------------------------------------------------------------------- ൧. ശബ്ദ ശ്രവണേംദ്രിയകാ വിഷയ ഹൈ ഇസലിയേ വഹ മൂര്ത ഹൈ. കുഛ ലോഗ മാനതേ ഹൈം തദനുസാര ശബ്ദ ആകാശകാ ഗുണ നഹീം ഹൈ,

Page 127 of 264
PDF/HTML Page 156 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

കിം ച സ്വഭാവനിര്വൃത്താഭിരേവാനംതപരമാണുമയീഭിഃ ശബ്ദയോഗ്യവര്ഗണാഭിരന്യോന്യമനുപ്രവിശ്യ സമംതതോഭിവ്യാപ്യ പൂരിതേപി സകലേ ലോകേ. യത്ര യത്ര ബഹിരങ്ഗകാരണസാമഗ്രീ സമദേതി തത്ര തത്ര താഃ ശബ്ദത്വേനസ്വയം വ്യപരിണമംത ഇതി ശബ്ദസ്യ നിയതമുത്പാദ്യത്വാത് സ്കംധപ്രഭവത്വമിതി.. ൭൯.. ----------------------------------------------------------------------------- ഹോനേസേ വഹ സ്കന്ധജന്യ ഹൈം, ക്യോംകി മഹാസ്കന്ധ പരസ്പര ടകരാനേസേ ശബ്ദ ഉത്പന്ന ഹോതാ ഹൈ. പുനശ്ച യഹ ബാത വിശേഷ സമഝാഈ ജാതീ ഹൈഃ– ഏകദൂസരേമേം പ്രവിഷ്ട ഹോകര സര്വത്ര വ്യാപ്ത ഹോകര സ്ഥിത ഐസീ ജോ സ്വഭാവനിഷ്പന്ന ഹീ [–അപനേ സ്വഭാവസേ ഹീ നിര്മിത്ത], അനന്തപരമാണുമയീ ശബ്ദയോഗ്യ–വര്ഗണാഓംസേ സമസ്ത ലോക ഭരപൂര ഹോനേ പര ഭീ ജഹാ –ജഹാ ബഹിരംഗകാരണ സാമഗ്രീ ഉദിത ഹോതീ ഹൈ വഹാ –വഹാ വേ വര്ഗണാഏ ൧ശബ്ദരൂപസേ സ്വയം പരിണമിത ഹോതീ ഹൈം; ഇസ പ്രകാര ശബ്ദ നിത്യതരൂപസേ [അവശ്യ] ൨ഉത്പാദ്യ ഹൈ; ഇസലിയേ വഹ ൩സ്കന്ധജന്യ ഹൈ.. ൭൯.. -------------------------------------------------------------------------- ൧. ശബ്ദകേ ദോ പ്രകാര ഹൈംഃ [൧] പ്രായോഗിക ഔര [൨] വൈശ്രസിക. പുരുഷാദികേ പ്രയോഗസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലേ ശബ്ദ വഹ

൨. ഉത്പാദ്യ=ഉത്പന്ന കരാനേ യോഗ്യ; ജിസകീ ഉത്പത്തിമേം അന്യ കോഈ നിമിത്ത ഹോതാ ഹൈ ഐസാ. ൩. സ്കന്ധജന്യ=സ്കന്ധോം ദ്വാരാ ഉത്പന്ന ഹോ ഐസാഃ ജിസകീ ഉത്പത്തിമേം സ്കന്ധ നിമിത്ത ഹോതേ ഹൈം ഐസാ. [സമസ്ത ലോകമേം

Page 128 of 264
PDF/HTML Page 157 of 293
single page version

൧൨൮

പരമാണോരേകപ്രദേശത്വഖ്യാപനമേതത്.

പരമാണുംഃ സ ഖല്വേകേന പ്രദേശേന രൂപാദിഗുണസാമാന്യഭാജാ സര്വദൈവാവിനശ്വരത്വാന്നിത്യഃ. ഏകേന പ്രദേശേന പദവിഭക്തവൃത്തീനാം സ്പര്ശാദിഗുണാനാമവകാശദാനാന്നാനവകാശഃ. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [പ്രദേശതഃ] പ്രദേശ ദ്വാരാ [നിത്യഃ] പരമാണു നിത്യ ഹൈ, [ന അനവകാശഃ] അനവകാശ നഹീം ഹൈ, [ന സാവകാശഃ] സാവകാശ നഹീം ഹൈ, [സ്കംധാനാമ് ഭേത്താ] സ്കന്ധോംകാ ഭേദന കരനേവാലാ [അപി ച കര്താ] തഥാ കരനേവാലാ ഹൈ ഔര [കാലസംഖ്യായാഃ പ്രവിഭക്താ] കാല തഥാ സംഖ്യാകോ വിഭാജിത കരനേവാലാ ഹൈ [അര്ഥാത് കാലകാ വിഭാജന കരതാ ഹൈ ഔര സംഖ്യാകാ മാപ കരതാ ഹൈ].

ടീകാഃ– യഹ, പരമാണുകേ ഏകപ്രദേശീപനേകാ കഥന ഹൈ.

ജോ പരമാണു ഹൈ, വഹ വാസ്തവമേം ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ – ജോ കി രൂപാദിഗുണസാമാന്യവാലാ ഹൈ ഉസകേ ദ്വാരാ – സദൈവ അവിനാശീ ഹോനേസേ നിത്യ ഹൈ; വഹ വാസ്തവമേം ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ ഉസസേ [–പ്രദേശസേ] അഭിന്ന അസ്തിത്വവാലേ സ്പര്ശാദിഗുണോംകോ അവകാശ ദേതാ ഹൈ ഇസലിയേ അനവകാശ നഹീം ഹൈ; വഹ വാസ്തവമേം ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ [ഉസമേം] ദ്വി–ആദി പ്രദേശോംകാ അഭാവ ഹോനേസേ, സ്വയം ഹീ ആദി, സ്വയം ഹീ മധ്യ ഔര സ്വയം ഹീ അംത ഹോനേകേ കാരണ [അര്ഥാത് നിരംശ ഹോനേകേ കാരണ], സാവകാശ നഹീം ഹൈ; വഹ വാസ്തവമേം ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ സ്കംധോംകേ ഭേദകാ നിമിത്ത ഹോനേസേ [അര്ഥാത് സ്കംധകേ ബിഖരനേ – ടൂടനേകാ നിമിത്ത ഹോനേസേ] സ്കംധോംകാ ഭേദന കരനേവാലാ ഹൈ; വഹ വാസ്തവമേം ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ സ്കംധകേ സംഘാതകാ നിമിത്ത ഹോനേസേ [അര്ഥാത് സ്കന്ധകേ മിലനേകാ –രചനാകാ നിമിത്ത ഹോനേസേ] സ്കംധോംകാ കര്താ ഹൈ; വഹ വാസ്തവമേം ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ – ജോ കി ഏക --------------------------------------------------------------------------

Page 129 of 264
PDF/HTML Page 158 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

ഏകേന പ്രദേശേന ദ്വയാദിപ്രദേശാഭാവാദാത്മാദിനാത്മമധ്യേനാത്മാംതേന ന സാവകാശഃ. ഏകേന പ്രദേശേന സ്കംധാനാം ഭേദനിമിത്തത്വാത് സ്കംധാനാം ഭേത്താ. ഐകന പ്രദേശേന സ്കംധസംഘാതനിമിത്തത്വാത്സ്കംധാനാം കര്താ ഏകേന പ്രദേശേനൈകാകാശപ്രദേശാതിവര്തിതദ്നതിപരിണാമാപന്നേന സമയലക്ഷണകാലവിഭാഗകരണാത് കാലസ്യ പ്രവിഭക്താ. ഏകേന പ്രദേശേന തത്സൂത്രത്രിതദ്വയാദിഭേദപൂര്വികായാഃ സ്കംധേഷു ദ്രവ്യസംഖ്യായാഃ ഏകേന പ്രദേശേന തദവച്ഛിന്നൈകാകാശപ്രദേശ– ----------------------------------------------------------------------------- ആകാശപ്രദേശകാ അതിക്രമണ കരനേവാലേ [–ലാ ഘനേവാലേ] അപനേ ഗതിപരിണാമകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ ഉസകേ ദ്വാരാ –‘സമയ’ നാമക കാലകാ വിഭാഗ കരതാ ഹൈ ഇസലിയേ കാലകാ വിഭാജക ഹൈ; വഹ വാസ്തവമേം ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ സംഖ്യാകാ ഭീ ൧വിഭാജക ഹൈ ക്യോംകി [൧] വഹ ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ ഉസകേ രചേ ജാനേവാലേ ദോ ആദി ഭേദോംസേ ലേകര [തീന അണു, ചാര അണു, അസംഖ്യ അണു ഇത്യാദി] ദ്രവ്യസംഖ്യാകേ വിഭാഗ സ്കംധോംമേം കരതാ ഹൈ, [൨] വഹ ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ ഉസകീ ജിതനീ മര്യാദാവാലേ ഏക ‘൨ആകാശപ്രദേശ’ സേ ലേകര [ദോ ആകാശപ്രദേശ, തീന ആകാശപ്രദേശ, അസംഖ്യ ആകാശപ്രദേശ ഇത്യാദി] ക്ഷേത്രസംഖ്യാകേ വിഭാഗ കരതാ ഹൈ, [൩] വഹ ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ, ഏക ആകാശപ്രദേശകാ അതിക്രമ കരനേവാലേ ഉസകേ ഗതിപരിണാമ ജിതനീ മര്യാദാവാലേ ‘൩സമയ’ സേ ലേകര [ദോസമയ, തീന സമയ, അസംഖ്യ സമയ ഇത്യാദി] കാലസംഖ്യാകേ വിഭാഗ കരതാ ഹൈ, ഔര [൪] വഹ ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ ഉസമേം വിവര്തന പാനേവാലേ [–പരിവര്തിത, പരിണമിത] ജഘന്യ വര്ണാദിഭാവകോ ജാനനേവാലേ ജ്ഞാനസേ ലേകര ഭാവസംഖ്യാകേ വിഭാഗ കരതാ ഹൈ.. ൮൦.. -------------------------------------------------------------------------- ൧. വിഭാജക = വിഭാഗ കരനേവാലാ; മാപനേവാലാ. [സ്കംധോംമേം ദ്രവ്യസംഖ്യാകാ മാപ [അര്ഥാത് വേ കിതനേ അണുഓം–

൨. ഏക പരമാണുപ്രദേശ ജിതനേ ആകാശകേ ഭാഗകോ [ക്ഷേത്രകോ] ‘ആകാശപ്രദേശ’ കഹാ ജാത ഹൈ. വഹ ‘ആകാശപ്രദേശ’

൩. പരമാണുകോ ഏക ആകാശപ്രദേശേസേ ദൂസരേ അനന്തര ആകാശപ്രദേശമേം [മംദഗതിസേ] ജാതേ ഹുഏ ജോ കാല ലഗതാ ഹൈ ഉസേ

Page 130 of 264
PDF/HTML Page 159 of 293
single page version

൧൩൦

പൂര്വികായാഃ ക്ഷേത്രസംഖ്യായാഃ ഏകേന പ്രദേശേനൈകാകാശപ്രദേശാതിവര്തിതദ്ഗതിപരിണാമാവച്ഛിന്നസമയപൂര്വികായാ കാലസംഖ്യായാഃ ഐകന പ്രദേശേന പദ്വിവര്തിജഘന്യവര്ണാദിഭാവാവബോധപൂര്വികായാ ഭാവസംഖ്യായാഃ പ്രവിഭാഗ– കരണാത് പ്രവിഭക്താ സംഖ്യായാ അപീതി.. ൮൦..

പരമാണുദ്രവ്യേ ഗുണപര്യായവൃത്തിപ്രരൂപണമേതത്.

സര്വത്രാപി പരമാണൌ രസവര്ണഗംധസ്പര്ശാഃ സഹഭുവോ ഗുണാഃ. തേ ച ക്രമപ്രവൃത്തൈസ്തത്ര സ്വപര്യായൈര്വര്തന്തേ. തഥാ ഹി– പഞ്ചാനാം രസപര്യായാണാമന്യതമേനൈകേനൈകദാ രസോ വര്തതേ. -----------------------------------------------------------------------------

അന്വയാര്ഥഃ– [തം പരമാണും] വഹ പരമാണു [ഏകരസവര്ണഗംധ] ഏക രസവാലാ, ഏക വര്ണവാലാ, ഏക ഗംധവാലാ തഥാ [ദ്വിസ്പര്ശേ] ദോ സ്പര്ശവാലാ ഹൈ, [ശബ്ദകാരണമ്] ശബ്ദകാ കാരണ ഹൈ, [അശബ്ദമ്] അശബ്ദ ഹൈ ഔര [സ്കംധാംതരിതം] സ്കന്ധകേ ഭീതര ഹോ തഥാപി [ദ്രവ്യം] [പരിപൂര്ണ സ്വതംത്ര] ദ്രവ്യ ഹൈ ഐസാ [വിജാനീഹി] ജാനോ.

ടീകാഃ– യഹ, പരമാണുദ്രവ്യമേം ഗുണ–പര്യായ വര്തനേകാ [ഗുണ ഔര പര്യായ ഹോനേകാ] കഥന ഹൈ.

സര്വത്ര പരമാണുമേം രസ–വര്ണ–ഗംധ–സ്പര്ശ സഹഭാവീ ഗുണ ഹോതേ ഹൈ; ഔര വേ ഗുണ ഉസമേം ക്രമവര്തീ നിജ പര്യായോം സഹിത വര്തതേ ഹൈം. വഹ ഇസ പ്രകാരഃ– പാ ച രസപര്യായോമേംസേ ഏക സമയ കോഈ ഏക [രസപര്യായ] സഹിത രസ വര്തതാ ഹൈ; പാ ച വര്ണപര്യായോംമേംസേ ഏക സമയ കിസീ ഏക [വര്ണപര്യായ] സഹിത വര്ണ വര്തതാ ഹൈ ; --------------------------------------------------------------------------

Page 131 of 264
PDF/HTML Page 160 of 293
single page version

കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന

പഞ്ചാനാം വര്ണപര്യായാണാമന്യതമേനൈകേനൈകദാ വര്ണോ വര്തതേ. ഉഭയോര്ഗംധപര്യായയോരന്യതരേണൈകേനൈകദാ ഗംധോ വര്തതേ. ചതുര്ണാം ശീതസ്നിഗ്ധശീതരൂക്ഷോഷ്ണസ്നിഗ്ധോഷ്ണരൂക്ഷരൂപാണാം സ്പര്ശപര്യായദ്വംദ്വാനാമന്യതമേനൈകേനൈകദാ സ്പര്ശോ വര്തതേ. ഏവമയമുക്തഗുണവൃത്തിഃ പരമാണുഃ ശബ്ദസ്കംധപരിണതിശക്തിസ്വഭാവാത് ശബ്ദകാരണമ്. ഏകപ്രദേശത്വേന ശബ്ദപര്യായപരിണതിവൃത്ത്യഭാവാദശബ്ദഃ. സ്നിഗ്ധരൂക്ഷത്വപ്രത്യയബംധവശാദനേകപരമാണ്വേക– ത്വപരിണതിരൂപസ്കംധാംതരിതോപി സ്വഭാവമപരിത്യജന്നുപാത്തസംഖ്യത്വാദേക ഏവ ദ്രവ്യമിതി.. ൮൧..

----------------------------------------------------------------------------- ദോ ഗംധപര്യായോംമേംസേ ഏക സമയ കിസീ ഏക [ഗംധപര്യായ] സഹിത ഗംധ വര്തതാ ഹൈ; ശീത–സ്നിഗ്ധ, ശീത–രൂക്ഷ, ഉഷ്ണ–സ്നിഗ്ധ ഔര ഉഷ്ണ–രൂക്ഷ ഇന ചാര സ്പര്ശപര്യായോംകേ യുഗലമേംസേ ഏക സമയ കിസീ ഏക യുഗക സഹിത സ്പര്ശ വര്തതാ ഹൈ. ഇസ പ്രകാര ജിസമേം ഗുണോംകാ വര്തന [–അസ്തിത്വ] കഹാ ഗയാ ഹൈ ഐസാ യഹ പരമാണു ശബ്ദസ്കംധരൂപസേ പരിണമിത ഹോനേ കീ ശക്തിരൂപ സ്വഭാവവാലാ ഹോനേസേ ശബ്ദകാ കാരണ ഹൈ; ഏകപ്രദേശീ ഹോനേകേ കാരണ ശബ്ദപര്യായരൂപ പരിണതി നഹീ വര്തതീ ഹോനേസേ അശബ്ദ ഹൈ; ഔര ൧സ്നിഗ്ധ–രൂക്ഷത്വകേ കാരണ ബന്ധ ഹോനേസേ അനേക പരമാണുഓംകീ ഏകത്വപരിണതിരൂപ സ്കന്ധകേ ഭീതര രഹാ ഹോ തഥാപി സ്വഭാവകോ നഹീം ഛോഡതാ ഹുആ, സംഖ്യാകോ പ്രാപ്ത ഹോനേസേ [അര്ഥാത് പരിപൂര്ണ ഏകകേ രൂപമേം പൃഥക് ഗിനതീമേം ആനേസേ] ൨അകേലാ ഹീ ദ്രവ്യ ഹൈ.. ൮൧..

അന്വയാര്ഥഃ– [ഇന്ദ്രിയൈഃ ഉപഭോഗ്യമ് ച] ഇന്ദ്രിയോംം ദ്വാരാ ഉപഭോഗ്യ വിഷയ, [ഇന്ദ്രിയകായാഃ] ഇന്ദ്രിയാ , ശരീര, [മനഃ] മന, [കര്മാണി] കര്മ [ച] ഔര [അന്യത് യത്] അന്യ ജോ കുഛ [മൂര്ത്തം ഭവതി] മൂര്ത ഹോ [തത് സര്വം] വഹ സബ [പുദ്ഗലം ജാനീയാത്] പുദ്ഗല ജാനോ. -------------------------------------------------------------------------- ൧. സ്നിഗ്ധ–രൂക്ഷത്വ=ചികനാഈ ഔര രൂക്ഷതാ. ൨. യഹാ ഐസാ ബതലായാ ഹൈ കി സ്കംധമേം ഭീ പ്രത്യേക പരമാണു സ്വയം പരിപൂര്ണ ഹൈ, സ്വതംത്ര ഹൈ, പരകീ സഹായതാസേ രഹിത ,