Page 192 of 264
PDF/HTML Page 221 of 293
single page version
ଭଵନ୍ତି, ତସ୍ଯାଵଶ୍ଯଂ ଭଵତି ଶୁଭୋଽଶୁଭୋ ଵା ପରିଣାମଃ. ତତ୍ର ଯତ୍ର ପ୍ରଶସ୍ତରାଗଶ୍ଚିତ୍ତପ୍ରସାଦଶ୍ଚ ତତ୍ର ଶୁଭଃ
ପରିଣାମଃ, ଯତ୍ର ତୁ ମୋହଦ୍ଵେଷାଵପ୍ରଶସ୍ତରାଗଶ୍ଚ ତତ୍ରାଽଶୁଭ ଇତି.. ୧୩୧..
ଦୋଣ୍ହଂ ପୋଗ୍ଗଲମେତ୍ତୋ ଭାଵୋ କମ୍ମତ୍ତଣଂ
ଦ୍ଵଯୋଃ ପୁଦ୍ଗଲମାତ୍ରୋ ଭାଵଃ କର୍ମତ୍ଵଂ ପ୍ରାପ୍ତଃ.. ୧୩୨..
[ଚାରିତ୍ରମୋହନୀଯକେ ହୀ] ମଂଦ ଉଦଯସେ ହୋନେଵାଲେ ଜୋ ଵିଶୁଦ୍ଧ ପରିଣାମ ଵହ
ଉସେ ଅଵଶ୍ଯ ଶୁଭ ଅଥଵା ଅଶୁଭ ପରିଣାମ ହୈ. ଉସମେଂ, ଜହାଁ ପ୍ରଶସ୍ତ ରାଗ ତଥା ଚିତ୍ତପ୍ରସାଦ ହୈ ଵହାଁ ଶୁଭ
ପରିଣାମ ହୈ ଔର ଜହାଁ ମୋହ, ଦ୍ଵେଷ ତଥା ଅପ୍ରଶସ୍ତ ରାଗ ହୈ ଵହାଁ ଅଶୁଭ ପରିଣାମ ହୈ.. ୧୩୧..
ପୁଦ୍ଗଲମାତ୍ର ଭାଵ [କର୍ମତ୍ଵଂ ପ୍ରାପ୍ତଃ] କର୍ମପନେକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ [ଅର୍ଥାତ୍ ଜୀଵକେ ପୁଣ୍ଯ–ପାପଭାଵକେ ନିମିତ୍ତସେ
ସାତା–ଅସାତାଵେଦନୀଯାଦି ପୁଦ୍ଗଲମାତ୍ର ପରିଣାମ ଵ୍ଯଵହାରସେ ଜୀଵକା କର୍ମ କହେ ଜାତେ ହୈଂ].
ତେନା ନିମିତ୍ତେ ପୌଦ୍ଗଲିକ ପରିଣାମ କର୍ମପଣୁଂ ଲହେ. ୧୩୨.
Page 193 of 264
PDF/HTML Page 222 of 293
single page version
ଦ୍ରଵ୍ଯପାପସ୍ଯ ନିମିତ୍ତମାତ୍ରତ୍ଵେନ କାରଣୀଭୂତତ୍ଵାତ୍ତଦାସ୍ରଵକ୍ଷଣାଦୂର୍ଧ୍ଵଂ ଭାଵପାପମ୍. ପୁଦ୍ଗଲସ୍ଯ
କର୍ତୁର୍ନିଶ୍ଚଯକର୍ମତାମାପନ୍ନୋ ଵିଶିଷ୍ଟପ୍ରକୃତିତ୍ଵପରିଣାମୋ ଜୀଵଶୁଭପରିଣାମନିମିତ୍ତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯପୁଣ୍ଯମ୍. ପୁଦ୍ଗଲସ୍ଯ
କର୍ତୁର୍ନିଶ୍ଚଯକର୍ମତାମାପନ୍ନୋ ଵିଶିଷ୍ଟପ୍ରକୃତିତ୍ଵପରିଣାମୋ ଜୀଵାଶୁଭପରିଣାମନିମିତ୍ତୋ ଦ୍ରଵ୍ଯପାପମ୍. ଏଵଂ
ଵ୍ଯଵହାରନିଶ୍ଚଯାଭ୍ଯାମାତ୍ମନୋ ମୂର୍ତମମୂର୍ତଞ୍ଚ କର୍ମ ପ୍ରଜ୍ଞାପିତମିତି.. ୧୩୨..
[ସାତାଵେଦନୀଯାଦି ଦ୍ରଵ୍ଯପୁଣ୍ଯାସ୍ରଵକା ଜୋ ପ୍ରସଂଗ ବନତା ହୈ ଉସମେଂ ଜୀଵକେ ଶୁଭପରିଣାମ ନିମିତ୍ତକାରଣ ହୈଂ
ଇସଲିଯେ ‘ଦ୍ରଵ୍ଯପୁଣ୍ଯାସ୍ରଵ’ ପ୍ରସଂଗକେ ପୀଛେ–ପୀଛେ ଉସକେ ନିମିତ୍ତଭୂତ ଶୁଭପରିଣାମକୋ ଭୀ ‘ଭାଵପୁଣ୍ଯ’ ଐସା
ନାମ ହୈ.] ଇସ ପ୍ରକାର ଜୀଵରୂପ କର୍ତାକେ ନିଶ୍ଚଯକର୍ମଭୂତ ଅଶୁଭପରିଣାମ ଦ୍ରଵ୍ଯପାପକୋ ନିମିତ୍ତମାତ୍ରରୂପସେ
କାରଣଭୂତ ହୈଂ ଇସଲିଯେ ‘ଦ୍ରଵ୍ଯପାପାସ୍ରଵ’କେ ପ୍ରସଂଗକା ଅନୁସରଣ କରକେ [–ଅନୁଲକ୍ଷ କରକେ] ଵେ
ଅଶୁଭପରିଣାମ ‘ଭାଵପାପ’ ହୈଂ.
ନିଶ୍ଚଯକର୍ମଭୂତ ଵିଶିଷ୍ଟପ୍ରକୃତିରୂପ ପରିଣାମ [–ଅସାତାଵେଦନୀଯାଦି ଖାସ ପ୍ରକୃତିରୂପ ପରିଣାମ] – କି
ଜିନମେଂ ଜୀଵକେ ଅଶୁଭପରିଣାମ ନିମିତ୍ତ ହୈଂ ଵେ–ଦ୍ରଵ୍ଯପାପ ହୈଂ.
୨. ପୁଦ୍ଗଲ କର୍ତା ହୈ ଔର ଵିଶିଷ୍ଟପ୍ରକୃତିରୂପ ପରିଣାମ ଉସକା ନିଶ୍ଚଯକର୍ମ ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ନିଶ୍ଚଯସେ ପୁଦ୍ଗଲ କର୍ତା ହୈେ ଔର
Page 194 of 264
PDF/HTML Page 223 of 293
single page version
ଜୀଵେଣ ସୁହଂ ଦୁକ୍ଖଂ ତମ୍ହା କମ୍ମାଣି ମୁତ୍ତାଣି.. ୧୩୩..୍ରବଦ୍ଯ
ଜୀଵେନ ସୁଖଂ ଦୁଃଖଂ ତସ୍ମାତ୍କର୍ମାଣି ମୂର୍ତାନି.. ୧୩୩..
୧୩୩..
ଅସାତାଵେଦନୀଯାଦି] ଦ୍ରଵ୍ଯପୁଣ୍ଯପାପ ଵ୍ଯଵହାରସେ ଜୀଵକା କର୍ମ କହେ ଜାତେ ହୈଂ.. ୧୩୨..
ସୁଖରୂପସେ ଅଥଵା ଦୁଃଖରୂପସେ [ଭୁଜ୍ଯତେ] ଭୋଗେ ଜାତେ ହୈଂ, [ତସ୍ମାତ୍] ଇସଲିଯେ [କର୍ମାଣି] କର୍ମ [ମୂର୍ତାନି]
ମୂର୍ତ ହୈଂ.
ମୂର୍ତ ହୈ ଉସୀ ପ୍ରକାର କର୍ମ ମୂର୍ତ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି [ମୂଷକଵିଷକେ ଫଲକୀ ଭାଁତି] ମୂର୍ତକେ ସମ୍ବନ୍ଧ ଦ୍ଵାରା ଅନୁଭଵମେଂ
ଆନେଵାଲା ଐସା ମୂର୍ତ ଉସକା ଫଲ ହୈ. [ଚୂହେକେ ଵିଷକା ଫଲ
ଜୀଵ ଭୋଗଵେ ଦୁଃଖେ–ସୁଖେ, ତେଥୀ କରମ ତେ ମୂର୍ତ ଛେ. ୧୩୩.
Page 195 of 264
PDF/HTML Page 224 of 293
single page version
ଜୀଵୋ ମୁତ୍ତିଵିରହିଦୋ ଗାହଦି ତେ ତେହିଂ ଉଗ୍ଗହଦି.. ୧୩୪..
ଜୀଵୋ ମୂର୍ତିଵିରହିତୋ ଗାହତି ତାନି ତୈରଵଗାହ୍ଯତେ.. ୧୩୪..
ଅଥ ନିଶ୍ଚଯନଯେନାମୂର୍ତୋ ଜୀଵୋଽନାଦିମୂର୍ତକର୍ମନିମିତ୍ତରାଗାଦିପରିଣାମସ୍ନିଗ୍ଧଃ ସନ୍ ଵିଶିଷ୍ଟତଯା ମୂର୍ତାନି
୧୩୩..
ମୂର୍ତକର୍ମୋଂକୋ ଅଵଗାହତା ହୈ ଔର [ତୈଃ ଅଵଗାହ୍ଯତେ] ମୂର୍ତକର୍ମ ଜୀଵକୋ ଅଵଗାହତେ ହୈଂ [ଅର୍ଥାତ୍ ଦୋନୋଂ
ଏକଦୂସରେମେଂ ଅଵଗାହ ପ୍ରାପ୍ତ କରତେ ହୈଂ].
ଵହ ଵହ ଉସକେ ସାଥ, ସ୍ନିଗ୍ଧତ୍ଵଗୁଣକେ ଵଶ [–ଅପନେ ସ୍ନିଗ୍ଧରୂକ୍ଷତ୍ଵପର୍ଯାଯକେ କାରଣ], ବନ୍ଧକୋ ପ୍ରାପ୍ତ
ହୋତା ହୈ. ଯହ, ମୂର୍ତକର୍ମକା ମୂର୍ତକର୍ମକେ ସାଥ ବନ୍ଧପ୍ରକାର ହୈ.
ଆତ୍ମା ଅମୂରତ ନେ କରମ ଅନ୍ଯୋନ୍ଯ ଅଵଗାହନ ଲହେ. ୧୩୪.
Page 196 of 264
PDF/HTML Page 225 of 293
single page version
କଥଞ୍ଚିଦ୍ବନ୍ଧୋ ନ ଵିରୁଧ୍ଯତେ.. ୧୩୪..
ଚିତ୍ତମ୍ହି ଣତ୍ଥି କଲୁସଂ ପୁଣ୍ଣଂ ଜୀଵସ୍ସ ଆସଵଦି.. ୧୩୫..
ଚିତ୍ତେ ନାସ୍ତି କାଲୁଷ୍ଯଂ ପୁଣ୍ଯଂ ଜୀଵସ୍ଯାସ୍ରଵତି.. ୧୩୫..
ମୂର୍ତକର୍ମୋଂକୋ ଵିଶିଷ୍ଟରୂପସେ ଅଵଗାହତା ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଏକ–ଦୂସରେକୋ ପରିଣାମମେଂ ନିମିତ୍ତମାତ୍ର ହୋଂ ଐସେ
ସମ୍ବନ୍ଧଵିଶେଷ ସହିତ ମୂର୍ତକର୍ମୋଂକେ କ୍ଷେତ୍ରମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୈ] ଔର ଉସ ରାଗାଦିପରିଣାମକେ ନିମିତ୍ତସେ ଜୋ
ଅପନେ [ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି] ପରିଣାମକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ ଐସେ ମୂର୍ତକର୍ମ ଭୀ ଜୀଵକୋ ଵିଶିଷ୍ଟରୂପସେ ଅଵଗାହତେ ହୈଂ
[ଅର୍ଥାତ୍ ଜୀଵକେ ପ୍ରଦେଶୋଂକେ ସାଥ ଵିଶିଷ୍ଟତାପୂର୍ଵକ ଏକକ୍ଷେତ୍ରାଵଗାହକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ]. ଯହ, ଜୀଵ ଔର
ମୂର୍ତକର୍ମକା ଅନ୍ଯୋନ୍ଯ–ଅଵଗାହସ୍ଵରୂପ ବନ୍ଧପ୍ରକାର ହୈ. ଇସ ପ୍ରକାର
ହୈ, [ଜୀଵସ୍ଯ] ଉସ ଜୀଵକୋ [ପୁଣ୍ଯମ୍ ଆସ୍ରଵତି] ପୁଣ୍ଯ ଆସ୍ରଵିତ ହୋତା ହୈ.
ମନମାଂ ନହୀଂ କାଲୁଷ୍ଯ ଛେ, ତ୍ଯାଂ ପୁଣ୍ଯ–ଆସ୍ରଵ ହୋଯ ଛେ. ୧୩୫.
Page 197 of 264
PDF/HTML Page 226 of 293
single page version
ପ୍ରଶସ୍ତରାଗୋଽନୁକମ୍ପାପରିଣତିଃ ଚିତ୍ତସ୍ଯାକଲୁଷତ୍ଵଞ୍ଚେତି ତ୍ରଯଃ ଶୁଭା ଭାଵାଃ ଦ୍ରଵ୍ଯପୁଣ୍ଯାସ୍ରଵସ୍ଯ
ଯୋଗଦ୍ଵାରେଣ ପ୍ରଵିଶତାଂ ପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯପୁଣ୍ଯାସ୍ରଵ ଇତି.. ୧୩୫..
ଅଣୁଗମଣଂ ପି ଗୁରୂଣଂ ପସତ୍ଥରାଗୋ ତ୍ତି
ଅନୁଗମନମପି ଗୁରୂଣାଂ ପ୍ରଶସ୍ତରାଗ ଇତି ବ୍ରୁଵନ୍ତି.. ୧୩୬..
ପ୍ରଵିଷ୍ଟ ହୋନେଵାଲେ ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ଶୁଭକର୍ମପରିଣାମ [–ଶୁଭକର୍ମରୂପ ପରିଣାମ] ଵେ ଦ୍ରଵ୍ଯପୁଣ୍ଯାସ୍ରଵ ହୈଂ.. ୧୩୫..
ଇତି ବ୍ରୁଵନ୍ତି] ଵହ ‘ପ୍ରଶସ୍ତ ରାଗ’ କହଲାତା ହୈ.
‘ଭାଵପୁଣ୍ଯାସ୍ରଵ’ ଐସା ନାମ ହୈ.
ଗୁରୁଓ ତଣୁଂ ଅନୁଗମନ–ଏ ପରିଣାମ ରାଗ ପ୍ରଶସ୍ତନା. ୧୩୬.
Page 198 of 264
PDF/HTML Page 227 of 293
single page version
ଅନନ୍ତ ଚତୁଷ୍ଟଯ ସହିତ ହୁଏ, ଵେ ଅର୍ହନ୍ତ କହଲାତେ ହୈଂ.
ବିନା ଵୈସା ହୀ ଅନୁଷ୍ଠାନ–ଐସେ ନିଶ୍ଚଯପଂଚାଚାରକୋ ତଥା ଉସକେ ସାଧକ ଵ୍ଯଵହାରପଂଚାଚାରକୋ–କି ଜିସକୀ ଵିଧି
ଆଚାରାଦିଶାସ୍ତ୍ରୋଂମେଂ କହୀ ହୈ ଉସେେ–ଅର୍ଥାତ୍ ଉଭଯ ଆଚାରକୋ ଜୋ ସ୍ଵଯଂ ଆଚରତେ ହୈ ଔର ଦୂସରୋଂକୋ ଉସକା ଆଚରଣ
କରାତେ ହୈଂ, ଵେ ଆଚାର୍ଯ ହୈଂ.
କରତେ ହୈଂ ଔର ସ୍ଵଯଂ ଭାତେ [–ଅନୁଭଵ କରତେ ] ହୈଂ, ଵେ ଉପାଧ୍ଯାଯ ହୈଂ.
୩. ଭାଵନାପ୍ରଧାନ ଚେଷ୍ଟା = ଭାଵପ୍ରଧାନ ପ୍ରଵୃତ୍ତି; ଶୁଭଭାଵପ୍ରଧାନ ଵ୍ଯାପାର.
୪. ଅନୁଗମନ = ଅନୁସରଣ; ଆଜ୍ଞାଂକିତପନା; ଅନୁକୂଲ ଵର୍ତନ. [ଗୁରୁଓଂକେ ପ୍ରତି ରସିକଭାଵସେ
Page 199 of 264
PDF/HTML Page 228 of 293
single page version
ସ୍ଥୂଲଲକ୍ଷ୍ଯତଯା କେଵଲଭକ୍ତିପ୍ରଧାନସ୍ଯାଜ୍ଞାନିନୋ ଭଵତି. ଉପରିତନଭୂମିକାଯାମଲବ୍ଧାସ୍ପଦସ୍ଯାସ୍ଥାନ–
ରାଗନିଷେଧାର୍ଥଂ ତୀଵ୍ରରାଗଜ୍ଵରଵିନୋଦାର୍ଥଂ ଵା କଦାଚିଜ୍ଜ୍ଞାନିନୋଽପି ଭଵତୀତି.. ୧୩୬..
ପଡିଵଜ୍ଜଦି ତଂ କିଵଯା ତସ୍ସେସା ହୋଦି
ପ୍ରତିପଦ୍ଯତେ ତଂ କୃପଯା ତସ୍ଯୈଷା ଭଵତ୍ଯନୁକମ୍ପା.. ୧୩୭..
କରୁଣାସେ ଵର୍ତତା ହୈ, [ତସ୍ଯ ଏଷା ଅନୁକମ୍ପା ଭଵତି] ଉସକା ଵହ ଭାଵ ଅନୁକମ୍ପା ହୈ.
ଭୂମିକାମେଂ ଵିହରତେ ହୁଏ [–ସ୍ଵଯଂ ନୀଚଲେ ଗୁଣସ୍ଥାନୋଂମେଂ ଵର୍ତତା ହୋ ତବ], ଜନ୍ମାର୍ଣଵମେଂ ନିମଗ୍ନ ଜଗତକେ
୨. ଅସ୍ଥାନକା = ଅଯୋଗ୍ଯ ସ୍ଥାନକା, ଅଯୋଗ୍ଯ ଵିଷଯକୀ ଓରକା ; ଅଯୋଗ୍ଯ ପଦାର୍ଥୋଂକା ଅଵଲମ୍ବନ ଲେନେ ଵାଲା.
ଦୁଃଖିତ, ତୃଷିତ ଵା କ୍ଷୁଧିତ ଦେଖୀ ଦୁଃଖ ପାମୀ ମନ ଵିଷେ
କରୁଣାଥୀ ଵର୍ତେ ଜେହ, ଅନୁକଂପା ସହିତ ତେ ଜୀଵ ଛେ. ୧୩୭.
Page 200 of 264
PDF/HTML Page 229 of 293
single page version
କଞ୍ଚିଦୁଦନ୍ଯାଦିଦୁଃଖପ୍ଲୁତମଵଲୋକ୍ଯ କରୁଣଯା ତତ୍ପ୍ରତିଚିକୀର୍ଷାକୁଲିତଚିତ୍ତତ୍ଵମଜ୍ଞାନିନୋଽନୁ–କମ୍ପା.
ଜୀଵସ୍ସ କୁଣଦି ଖୋହଂ କଲୁସୋ ତ୍ତି ଯ ତଂ ବୁଧା
ଜୀଵସ୍ଯ କରୋତି କ୍ଷୋଭଂ କାଲୁଷ୍ଯମିତି ଚ ତଂ ବୁଧା ବ୍ରୁଵନ୍ତି.. ୧୩୮..
କ୍ରୋଧମାନମାଯାଲୋଭାନାଂ ତୀଵ୍ରୋଦଯେ ଚିତ୍ତସ୍ଯ କ୍ଷୋଭଃ କାଲୁଷ୍ଯମ୍. ତେଷାମେଵ ମଂଦୋଦଯେ ତସ୍ଯ
ଵୃତ୍ତେରସମଗ୍ରଵ୍ଯାଵର୍ତିତୋପଯୋଗସ୍ଯାଵାଂତରଭୂମିକାସୁ କଦାଚିତ୍ ଜ୍ଞାନିନୋଽପି ଭଵତୀତି.. ୧୩୮..
କରତେ ହୈୈଂ, ତବ [ତଂ] ଉସେ [ବୁଧାଃ] ଜ୍ଞାନୀ [କାଲୁଷ୍ଯମ୍ ଇତି ଚ ବ୍ରୁଵନ୍ତି] ‘କଲୁଷତା’ କହତେ ହୈଂ.
ଵ୍ଯାକୁଲ ହୋକର ଅନୁକମ୍ପା କରତା ହୈ; ଜ୍ଞାନୀ ତୋ ସ୍ଵାତ୍ମଭାଵନାକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ନ କରତା ହୁଆ [ଅର୍ଥାତ୍ ନିଜାତ୍ମାକେ
ଅନୁଭଵକୀ ଉପଲବ୍ଧି ନ ହୋତୀ ହୋ ତବ], ସଂକ୍ଲେଶକେ ପରିତ୍ଯାଗ ଦ୍ଵାରା [–ଅଶୁଭ ଭାଵକୋ ଛୋଡ଼କର] ଯଥାସମ୍ଭଵ
ପ୍ରତିକାର କରତା ହୈ ତଥା ଉସେ ଦୁଃଖୀ ଦେଖକର ଵିଶେଷ ସଂଵେଗ ଔର ଵୈରାଗ୍ଯକୀ ଭାଵନା କରତା ହୈ.
ଜୀଵନେ କରେ ଜେ କ୍ଷୋଭ, ତେନେ କଲୁଷତା ଜ୍ଞାନୀ କହେ. ୧୩୮.
Page 201 of 264
PDF/HTML Page 230 of 293
single page version
ପରପରିଦାଵପଵାଦୋ ପାଵସ୍ସ ଯ ଆସଵଂ
ପରପରିତାପାପଵାଦଃ ପାପସ୍ଯ ଚାସ୍ରଵଂ କରୋତି.. ୧୩୯..
ପ୍ରମାଦବହୁଲଚର୍ଯାପରିଣତିଃ, କାଲୁଷ୍ଯପରିଣତିଃ, ଵିଷଯଲୌଲ୍ଯପରିଣତିଃ, ପରପରିତାପପରିଣତିଃ,
ତ୍ତଦାସ୍ରଵକ୍ଷଣାଦୂର୍ଧ୍ଵଂ ଭାଵପାପାସ୍ରଵଃ. ତନ୍ନିମିତ୍ତୋଽଶୁଭକର୍ମପରିଣାମୋ ଯୋଗଦ୍ଵାରେଣ ପ୍ରଵିଶତାଂ ପୁଦ୍ଗଲାନାଂ
ଦ୍ରଵ୍ଯପାପାସ୍ରଵ ଇତି.. ୧୩୯..
ଵିଶିଷ୍ଟ [–ଖାସ ପ୍ରକାରକା] କ୍ଷଯୋପଶମ ହୋନେ ପର, ଅଜ୍ଞାନୀକୋ ହୋତୀ ହୈ; କଷାଯକେ ଉଦଯକା ଅନୁସରଣ
କରନେଵାଲୀ ପରିଣତିମେଂସେ ଉପଯୋଗକୋ
ମଧ୍ଯମ ଗୁଣସ୍ଥାନୋଂମେଂ], କଦାଚିତ୍ ଜ୍ଞାନୀକୋ ଭୀ ହୋତୀ ହୈ.. ୧୩୮..
ବୋଲନା–ଵହ [ପାପସ୍ଯ ଚ ଆସ୍ରଵଂ କରୋତି] ପାପକା ଆସ୍ରଵ କରତା ହୈ.
ପରକେ ଅପଵାଦରୂପ ପରିଣତି–ଯହ ପାଁଚ ଅଶୁଭ ଭାଵ ଦ୍ରଵ୍ଯପାପାସ୍ରଵକୋ ନିମିତ୍ତମାତ୍ରରୂପସେ
ପରିତାପ ନେ ଅପଵାଦ ପରନା, ପାପ–ଆସ୍ରଵନେ କରେ. ୧୩୯.
Page 202 of 264
PDF/HTML Page 231 of 293
single page version
ଣାଣଂ ଚ ଦୁପ୍ପଉତ୍ତଂ ମୋହୋ ପାଵପ୍ପଦା
ଜ୍ଞାନଂ ଚ ଦୁଃପ୍ରଯୁକ୍ତଂ ମୋହଃ ପାପପ୍ରଦା ଭଵନ୍ତି.. ୧୪୦..
କୃଷ୍ଣନୀଲକାପୋତଲେଶ୍ଯାସ୍ତିସ୍ରଃ, ରାଗଦ୍ଵେଷୋଦଯପ୍ରକର୍ଷାଦିନ୍ଦ୍ରିଯାଧୀନତ୍ଵମ୍,
ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ଅଶୁଭକର୍ମପରିଣାମ [–ଅଶୁଭକର୍ମରୂପ ପରିଣାମ] ଵେ ଦ୍ରଵ୍ଯପାପାସ୍ରଵ ହୈଂ.. ୧୩୯..
କାର୍ଯମେଂ ଲଗା ହୁଆ ଜ୍ଞାନ] [ଚ] ଔର [ମୋହଃ] ମୋହ–[ପାପପ୍ରଦାଃ ଭଵନ୍ତି] ଯହ ଭାଵ ପାପପ୍ରଦ ହୈ.
‘ଭାଵପାପାସ୍ରଵ’ ଐସା ନାମ ହୈ.
ସଂଜ୍ଞା, ତ୍ରିଲେଶ୍ଯା, ଇନ୍ଦ୍ରିଵଶତା, ଆର୍ତରୌଦ୍ର ଧ୍ଯାନ
Page 203 of 264
PDF/HTML Page 232 of 293
single page version
ପ୍ରଯୁକ୍ତଂ ଜ୍ଞାନମ୍, ସାମାନ୍ଯେନ ଦର୍ଶନ–ଚାରିତ୍ରମୋହନୀଯୋଦଯୋପଜନିତାଵିଵେକରୂପୋ ମୋହଃ, –ଏଷଃ
ଭାଵପାପାସ୍ରଵପ୍ରପଞ୍ଚୋ ଦ୍ରଵ୍ଯପାପାସ୍ରଵପ୍ରପଞ୍ଚପ୍ରଦୋ ଭଵତୀତି.. ୧୪୦..
ଜାଵତ୍ତାଵତ୍ତେସିଂ ପିହିଦଂ
ଔର ସାମାନ୍ଯରୂପସେ ଦର୍ଶନଚାରିତ୍ର ମୋହନୀଯକେ ଉଦଯସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଅଵିଵେକରୂପ ମୋହ;– ଯହ, ଭାଵପାପାସ୍ରଵକା
ଵିସ୍ତାର ଦ୍ରଵ୍ଯପାପାସ୍ରଵକେ ଵିସ୍ତାରକୋ ପ୍ରଦାନ କରନେଵାଲା ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଉପରୋକ୍ତ ଭାଵପାପାସ୍ରଵରୂପ ଅନେକଵିଧ
ଭାଵ ଵୈସେ–ଵୈସେ ଅନେକଵିଧ ଦ୍ରଵ୍ଯପାପାସ୍ରଵମେଂ ନିମିତ୍ତଭୂତ ହୈଂ].. ୧୪୦..
୨. ଉଦ୍ରେକ = ବହୁଲତା; ଅଧିକତା .
ମାର୍ଗେ ରହୀ ସଂଜ୍ଞା–କଷାଯୋ–ଇନ୍ଦ୍ରିନୋ ନିଗ୍ରହ କରେ,
ପାପାସରଵନୁଂ ଛିଦ୍ର ତେନେ ତେଟଲୁଂ ରୂଂଧାଯ ଛେ. ୧୪୧.
Page 204 of 264
PDF/HTML Page 233 of 293
single page version
ଯାଵତ୍ତାଵତେଷାଂ ପିହିତଂ ପାପାସ୍ରଵଛିଦ୍ରମ୍.. ୧୪୧..
ଦ୍ରଵ୍ଯପାପାସ୍ରଵହେତୁଃ ପୂର୍ଵମୁକ୍ତଃ. ଇହ ତନ୍ନିରୋଧୋ ଭାଵପାପସଂଵରୋ ଦ୍ରଵ୍ଯପାପସଂଵରହେତୁରଵଧାରଣୀଯ ଇତି..୧୪୧..
ଣାସଵଦି
[ପାପାସ୍ରଵଛିଦ୍ରମ୍] ପାପାସ୍ରଵକା ଛିଦ୍ର [ତେଷାମ୍] ଉନକୋ [ପିହିତମ୍] ବନ୍ଧ ହୋତା ହୈ.
ପାପାସ୍ରଵଦ୍ଵାରା ବନ୍ଧ ହୋତା ହୈ.
ନିରୋଧ]–ଭାଵପାପସଂଵର–ଦ୍ରଵ୍ଯ–ପାପସଂଵରକା ହେତୁ ଅଵଧାରନା [–ସମଝନା].. ୧୪୧..
Page 205 of 264
PDF/HTML Page 234 of 293
single page version
ନାସ୍ରଵତି ଶୁଭମଶୁଭଂ ସମସୁଖଦୁଃଖସ୍ଯ ଭିକ୍ଷୋଃ.. ୧୪୨..
ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷପରିଣାମନିରୋଧୋ ଭାଵସଂଵରଃ. ତନ୍ନିମିତ୍ତଃ ଶୁଭାଶୁଭକର୍ମପରିଣାମନିରୋଧୋ ଯୋଗଦ୍ଵାରେଣ ପ୍ରଵିଶତାଂ
ପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯସଂଵର ଇତି.. ୧୪୨..
ସୁଖଦୁଃଖକେ ପ୍ରତି ସମଭାଵଵାଲେ ମୁନିକୋ] [ଶୁଭମ୍ ଅଶୁଭମ୍] ଶୁଭ ଔର ଅଶୁଭ କର୍ମ [ନ ଆସ୍ରଵତି]
ଆସ୍ରଵିତ ନହୀଂ ହୋତେ.
ଭାଵସଂଵର ହୈ, ଔର ଵହ [ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷରୂପ ପରିଣାମକା ନିରୋଧ] ଜିସକା ନିମିତ୍ତ ହୈ ଐସା ଜୋ ଯୋଗଦ୍ଵାରା
ପ୍ରଵିଷ୍ଟ ହୋନେଵାଲେ ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ଶୁଭାଶୁଭକର୍ମପରିଣାମକା [ଶୁଭାଶୁଭକର୍ମରୂପ ପରିଣାମକା] ନିରୋଧ ସୋ
ଦ୍ରଵ୍ଯସଂଵର ହୈ.. ୧୪୨..
ଵିକାରରହିତ ହୈ ଇସଲିଯେ ସମସୁଖଦୁଃଖ ହୈ.]
Page 206 of 264
PDF/HTML Page 235 of 293
single page version
ସଂଵରଣଂ ତସ୍ସ ତଦା ସୁହାସୁହକଦସ୍ସ
ସଂଵରଣଂ ତସ୍ଯ ତଦା ଶୁଭାଶୁଭକୃତସ୍ଯ କର୍ମଣଃ.. ୧୪୩..
ସ୍ଵକାରଣାଭାଵାତ୍ପ୍ରସିଦ୍ଧଯତି. ତଦତ୍ର ଶୁଭାଶୁଭପରିଣାମନିରୋଧୋ ଭାଵପୁଣ୍ଯପାପସଂଵରୋ ଦ୍ରଵ୍ଯପୁଣ୍ଯପାପ–ସଂଵରସ୍ଯ
ହେତୁଃ ପ୍ରଧାନୋଽଵଧାରଣୀଯ ଇତି.. ୧୪୩..
[ତସ୍ଯ] ଉସେ [ଶୁଭାଶୁଭକୃତସ୍ଯ କର୍ମଣାଃ] ଶୁଭାଶୁଭଭାଵକୃତ କର୍ମକା [ସଂଵରଣମ୍] ସଂଵର ହୋତା ହୈ.
ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମକା [–ଶୁଭାଶୁଭଭାଵ ଜିସକା ନିମିତ୍ତ ହୋତା ହୈ ଐସେ ଦ୍ରଵ୍ଯକର୍ମକା], ସ୍ଵକାରଣକେ ଅଭାଵକେ କାରଣ
ସଂଵର ହୋତା ହୈ. ଇସଲିଯେ ଯହାଁ [ଇସ ଗାଥାମେଂ] ଶୁଭାଶୁଭ ପରିଣାମକା ନିରୋଧ–ଭାଵପୁଣ୍ଯପାପସଂଵର–
ଦ୍ରଵ୍ଯପୁଣ୍ଯପାପସଂଵରକା
ନିରୋଧ ନହୀଂ ହୈ. [ ଯହାଁ ଯହ ଧ୍ଯାନ ରଖନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈ କି ଦ୍ରଵ୍ଯସଂଵରକା ଉପାଦାନ କାରଣ– ନିଶ୍ଚଯ କାରଣ ତୋ ପୁଦ୍ଗଲ
ସ୍ଵଯଂ ହୀ ହୈ.]
ତ୍ଯାରେ ଶୁଭାଶୁଭକୃତ କରମନୋ ଥାଯ ସଂଵର ତେହନେ. ୧୪୩.
Page 207 of 264
PDF/HTML Page 236 of 293
single page version
କମ୍ମାଣଂ ଣିଜ୍ଜରଣଂ ବହୁଗାଣଂ
କର୍ମଣାଂ ନିର୍ଜରଣଂ ବହୁକାନାଂ କରୋତି ସ ନିଯତମ୍.. ୧୪୪..
ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯଵ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗଧ୍ଯାନଭେଦାଦନ୍ତରଙ୍ଗୈଶ୍ଚ ବହୁଵିଧୈର୍ଯଶ୍ଚେଷ୍ଟତେ ସ ଖଲୁ
[ବହୁକାନାମ୍ କର୍ମଣାମ୍] ଅନେକ କର୍ମୋଂକୀ [ନିର୍ଜରଣଂ କରୋତି] ନିର୍ଜରା କରତା ହୈ.
ସଂଵର ଅର୍ଥାତ୍ ଶୁଭାଶୁଭ ପରିଣାମକା ନିରୋଧ, ଔର ଯୋଗ ଅର୍ଥାତ୍ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ; ଉନସେ [–ସଂଵର ଔର
ତଥା କାଯକ୍ଲେଶାଦି ଭେଦୋଂଵାଲେ ବହିରଂଗ ତପୋଂ ସହିତ ଔର ପ୍ରାଯଶ୍ଚିତ୍ତ, ଵିନଯ, ଵୈଯାଵୃତ୍ତ୍ଯ, ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯ, ଵ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗ
ଔର ଧ୍ଯାନ ଐସେ ଭେଦୋଂଵାଲେ ଅଂତରଂଗ ତପୋଂ ସହିତ–ଇସ ପ୍ରକାର ବହୁଵିଧ
ଉସମେଂ ଵର୍ତତା ହୁଆ ଶୁଦ୍ଧିରୂପ ଅଂଶ ଵହ ନିଶ୍ଚଯ–ତପ ହୈ ଔର
ଯଥାର୍ଥ ତପକା ସଦ୍ଭାଵ ହୀ ନହୀଂ ହୈ, ଵହାଁ ଉନ ଶୁଭ ଭାଵୋଂମେଂ ଆରୋପ କିସକା କିଯା ଜାଵେ?]
ଜେ ଯୋଗ–ସଂଵରଯୁକ୍ତ ଜୀଵ ବହୁଵିଧ ତପୋ ସହ ପରିଣମେ,
ତେନେ ନିଯମଥୀ ନିର୍ଜରା ବହୁ କର୍ମ କେରୀ ଥାଯ ଛେ. ୧୪୪.
Page 208 of 264
PDF/HTML Page 237 of 293
single page version
ଭାଵନିର୍ଜରା, ତଦନୁଭାଵନୀରସୀଭୂତାନାମେକଦେଶସଂକ୍ଷଯଃ ସମୁପାତ୍ତକର୍ମପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯ–ନିର୍ଜରେତି.. ୧୪୪..
କହା କି], କର୍ମକେ ଵୀର୍ଯକା [–କର୍ମକୀ ଶକ୍ତିକା] ଶାତନ କରନେମେଂ ସମର୍ଥ ଐସା ଜୋ ବହିରଂଗ ଔର ଅଂତରଂଗ
ତପୋଂ ଦ୍ଵାରା ଵୃଦ୍ଧିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ ସୋ ଭାଵନିର୍ଜରା ହୈେ ଔର ଉସକେ ପ୍ରଭାଵସେ [–ଵୃଦ୍ଧିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ
ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକେ ନିମିତ୍ତସେ] ନୀରସ ହୁଏ ଐସେ ଉପାର୍ଜିତ କର୍ମପୁଦ୍ଗଲୋଂକା ଏକଦେଶ ସଂକ୍ଷଯ ସୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ ନିର୍ଜରା
ହୈ.. ୧୪୪..
ମୁଣିଊଣ ଝାଦି ଣିଯଦଂ ଣାଣଂ ସୋ ସଂଧୁଣୋଦି କମ୍ମରଯଂ.. ୧୪୫..
ଜ୍ଞାତ୍ଵା ଧ୍ଯାଯତି ନିଯତଂ ଜ୍ଞାନଂ ସ ସଂଧୁନୋତି କର୍ମରଜଃ.. ୧୪୫..
୨. ଵୃଦ୍ଧିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ = ବଢ଼ା ହୁଆ; ଉଗ୍ର ହୁଆ. [ସଂଵର ଔର ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗଵାଲେ ଜୀଵକୋ ଜବ ଉଗ୍ର ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ ହୋତା ହୈ ତବ
ହୀ ହୈ. ଐସା କରନେଵାଲେକୋ, ସହଜଦଶାମେଂ ହଠ ରହିତ ଜୋ ଅନଶନାଦି ସମ୍ବନ୍ଧୀ ଭାଵ ଵର୍ତତେ ହୈଂ ଉନମେଂଂ [ଶୁଭପନେରୂପ
ଅଂଶକେ ସାଥ] ଉଗ୍ର–ଶୁଦ୍ଧିରୂପ ଅଂଶ ହୋତା ହୈ, ଜିସସେ ବହୁତ କର୍ମୋଂକୀ ନିର୍ଜରା ହୋତୀ ହୈ. [ମିଥ୍ଯାଦ୍ରଷ୍ଟିକୋ ତୋ
ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ଭାସିତ ହୀ ନହୀଂ ହୁଆ ହୈଂ, ଇସଲିଯେ ଉସେ ସଂଵର ନହୀଂ ହୈ, ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ ନହୀଂ ହୈ, ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକୀ ଵୃଦ୍ଧିକୀ
ତୋ ବାତ ହୀ କହାଁ ରହୀ? ଇସଲିଯେ ଉସେ, ସହଜ ଦଶା ରହିତ–ହଠପୂର୍ଵକ–ଅନଶନାଦିସମ୍ବନ୍ଧୀ ଶୁଭଭାଵ କଦାଚିତ୍ ଭଲେ
ହୋଂ ତଥାପି, ମୋକ୍ଷକେ ହେତୁଭୂତ ନିର୍ଜରା ବିଲକୁଲ ନହୀଂ ହୋତୀ.]]
୩. ସଂକ୍ଷଯ = ସମ୍ଯକ୍ ପ୍ରକାରସେ କ୍ଷଯ.
Page 209 of 264
PDF/HTML Page 238 of 293
single page version
ତ୍ଵେନାଭେଦାତ୍ତଦେଵ ଜ୍ଞାନଂ ସ୍ଵଂ ସ୍ଵେନାଵିଚଲିତମନାସ୍ସଂଚେତଯତେ ସ ଖଲୁ ନିତାନ୍ତନିସ୍ସ୍ନେହଃ ପ୍ରହୀଣ–
ସ୍ନେହାଭ୍ଯଙ୍ଗପରିଷ୍ଵଙ୍ଗଶୁଦ୍ଧସ୍ଫଟିକସ୍ତମ୍ଭଵତ୍ ପୂର୍ଵୋପାତ୍ତଂ କର୍ମରଜଃ ସଂଧୁନୋତି ଏତେନ ନିର୍ଜରାମୁଖ୍ଯତ୍ଵେ ହେତୁତ୍ଵଂ
ଧ୍ଯାନସ୍ଯ ଦ୍ଯୋତିତମିତି.. ୧୪୫..
ସ୍ଵପ୍ରଯୋଜନ ସାଧନେମେଂ ଜିସକା
ଉସୀ
ଆତ୍ମାକୋ ଜାନକର [–ଅନୁଭଵ କରକେ] [ଜ୍ଞାନଂ ନିଯତଂ ଧ୍ଯାଯତି] ଜ୍ଞାନକୋ ନିଶ୍ଚଲରୂପସେ ଧ୍ଯାତା ହୈ, [ସଃ]
ଵହ [କର୍ମରଜଃ] କର୍ମରଜକୋ [ସଂଧୁନୋତି] ଖିରା ଦେତା ହୈ.
୨. ମନ = ମତି; ବୁଦ୍ଧି; ଭାଵ; ପରିଣାମ.
୩. ଉଦ୍ଯତ ହୋନା = ତତ୍ପର ହୋନା ; ଲଗନା; ଉଦ୍ଯମଵଂତ ହୋନା ; ମୁଡ଼଼ନା; ଢଲନା.
୪. ଗୁଣୀ ଔର ଗୁଣମେଂ ଵସ୍ତୁ–ଅପେକ୍ଷାସେ ଅଭେଦ ହୈ ଇସଲିଯେ ଆତ୍ମା କହୋ ଯା ଜ୍ଞାନ କହୋ–ଦୋନୋଂ ଏକ ହୀ ହୈଂ. ଉପର ଜିସକା
ନିଜାତ୍ମା ଦ୍ଵାରା ନିଶ୍ଚଲ ପରିଣତି କରକେ ଉସକା ସଂଚେତନ–ସଂଵେଦନ–ଅନୁଭଵନ କରନା ସୋ ଧ୍ଯାନ ହୈ.
ଜାଣୀ, ସୁନିଶ୍ଚଳ ଜ୍ଞାନ ଧ୍ଯାଵେ, ତେ କରମରଜ ନିର୍ଜରେ. ୧୪୫.
Page 210 of 264
PDF/HTML Page 239 of 293
single page version
ତସ୍ଯ ଶୁଭାଶୁଭଦହନୋ ଧ୍ଯାନମଯୋ ଜାଯତେ ଅଗ୍ନିଃ.. ୧୪୬..
ହୋନେସେ ଉସ ଵିପାକକୋ [ଅପନେସେ ଭିନ୍ନ ଐସେ ଅଚେତନ] କର୍ମୋଂମେଂ ସମେଟକର, ତଦନୁସାର ପରିଣତିସେ ଉପଯୋଗକୋ
ଵ୍ଯଵୃତ୍ତ କରକେ [–ଉସ ଵିପାକକେ ଅନୁରୂପ ପରିଣମନମେଂସେ ଉପଯୋଗକା ନିଵର୍ତନ କରକେ], ମୋହୀ, ରାଗୀ ଔର
ଦ୍ଵେଷୀ ନ ହୋନେଵାଲେ ଐସେ ଉସ ଉପଯୋଗକୋ ଅତ୍ଯନ୍ତ ଶୁଦ୍ଧ ଆତ୍ମାମେଂ ହୀ ନିଷ୍କମ୍ପରୂପସେ ଲୀନ କରତା
ମୁହ୍ଯନ୍ତମରଜ୍ଯନ୍ତମଦ୍ଵିଷନ୍ତଂ ଚାତ୍ଯନ୍ତଶୁଦ୍ଧ ଏଵାତ୍ମନି ନିଷ୍କମ୍ପଂ
ଉସେ [ଶୁଭାଶୁଭଦହନଃ] ଶୁଭାଶୁଭକୋ ଜଲାନେଵାଲୀ [ଧ୍ଯାନମଯଃ ଅଗ୍ନିଃ] ଧ୍ଯାନମଯ ଅଗ୍ନି [ଜାଯତେ] ପ୍ରଗଟ
ହୋତୀ ହୈ.
ପ୍ରଗଟେ ଶୁଭାଶୁଭ ବାଳନାରୋ ଧ୍ଯାନ–ଅଗ୍ନି ତେହନେ. ୧୪୬.
Page 211 of 264
PDF/HTML Page 240 of 293
single page version
ଵ୍ଯାପାରଯତଃ ସକଲଶୁଭାଶୁଭକର୍ମେନ୍ଧନଦହନସମର୍ଥତ୍ଵାତ୍ ଅଗ୍ନିକଲ୍ପଂ ପରମପୁରୁଷାର୍ଥସିଦ୍ଧଯୁପାଯଭୂତଂ ଧ୍ଯାନଂ
ଜାଯତେ ଇତି. ତଥା ଚୋକ୍ତମ୍–
ସିକ୍ଖିଯଵ୍ଵଂ ଜଂ ଜରମରଣଂ ଖଯଂ କୁଣଈ’’.. ୧୪୬..
ନହୀଂ
ଵହାଁ ସେ ଚଯ କର [ମନୁଷ୍ଯଭଵ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ] ନିର୍ଵାଣକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତେ ହୈଂ.
୧. ଭାନା = ଚିଂତଵନ କରନା; ଧ୍ଯାନା; ଅନୁଭଵ କରନା.
୨. ଵ୍ଯାପାର = ପ୍ରଵୃତ୍ତି [ସ୍ଵରୂପଵିଶ୍ରାନ୍ତ ଯୋଗୀକୋ ଅପନେ ପୂର୍ଵୋପାର୍ଜିତ କର୍ମୋଂମେଂ ପ୍ରଵର୍ତନ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଵହ ମୋହନୀଯକର୍ମକେ
ଵିମୁଖ କିଯା ହୈ.]
୩. ପୁରୁଷାର୍ଥ = ପୁରୁଷକା ଅର୍ଥ; ପୁରୁଷକା ପ୍ରଯୋଜନ; ଆତ୍ମାକା ପ୍ରଯୋଜନ; ଆତ୍ମପ୍ରଯୋଜନ. [ପରମପୁରୁଷାର୍ଥ ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମାକା
ଧ୍ଯାନ ହୈେ.]