Page 32 of 264
PDF/HTML Page 61 of 293
single page version
କଥଂଚିଦ୍ଭେଦେଽପ୍ଯେକାସ୍ତିତ୍ଵନିଯତତ୍ଵାଦନ୍ଯୋନ୍ଯାଜହଦ୍ଵୃତ୍ତୀନାଂ ଵସ୍ତୁତ୍ଵେନାଭେଦ ଇତି.. ୧୩..
ସିଯ ଅତ୍ଥି ଣତ୍ଥି ଉହଯଂ ଅଵ୍ଵତ୍ତଵ୍ଵଂ ପୁଣୋ ଯ ତତ୍ତିଦଯଂ.
ଦଵ୍ଵଂ ଖୁ ସତଭଂଗଂ
ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଖଲୁ ସପ୍ତଭଙ୍ଗମାଦେଶଵଶେନ ସମ୍ଭଵତି.. ୧୪..
ସ୍ଯାଦସ୍ତି ଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ସ୍ଯାନ୍ନାସ୍ତି ଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ସ୍ଯାଦସ୍ତି ଚ ନାସ୍ତି ଚ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ସ୍ଯାଦଵକ୍ତଵ୍ଯଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ସ୍ଯାଦସ୍ତି
ସର୍ଵଥାତ୍ଵନିଷେଧକୋ
ନହୀଂ ହୋତା. ଇସଲିଯେ, ଦ୍ରଵ୍ଯ ଔର ଗୁଣୋଂକା ଆଦେଶଵଶାତ୍ କଥଂଚିତ ଭେଦ ହୈ ତଥାପି, ଵେ ଏକ ଅସ୍ତିତ୍ଵମେଂ
ନିଯତ ହୋନେକେ କାରଣ ଅନ୍ଯୋନ୍ଯଵୃତ୍ତି ନହୀଂ ଛୋଡ଼ତେ ଇସଲିଏ ଵସ୍ତୁରୂପସେ ଉନକା ଭୀ ଅଭେଦ ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯ
ଔର ପର୍ଯାଯୋଂକୀ ଭାଁତି ଦ୍ରଵ୍ଯ ଔର ଗୁଣୋଂକା ଭୀ ଵସ୍ତୁରୂପସେ ଅଭେଦ ହୈ].. ୧୩..
[ଅଵକ୍ତଵ୍ଯମ୍] ସ୍ଯାତ୍ ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ [ପୁନଃ ଚ] ଔର ଫିର [ତତ୍ତ୍ରିତଯମ୍] ଅଵକ୍ତଵ୍ଯତାଯୁକ୍ତ ତୀନ ଭଂଗଵାଲା [–
ସ୍ଯାତ୍ ଅସ୍ତି–ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ, ସ୍ଯାତ୍ ନାସ୍ତି–ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ଔର ସ୍ଯାତ୍ ଅସ୍ତି–ନାସ୍ତି–ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ] [–ସପ୍ତଧଙ୍ଗମ୍]
ଇସପ୍ରକାର ସାତ ଭଂଗଵାଲା [ସମ୍ଭଵତି] ହୈ.
‘ସ୍ଯାତ୍ ନାସ୍ତି ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ; [୭] ଦ୍ରଵ୍ଯ ‘ସ୍ଯାତ୍ ଅସ୍ତି, ନାସ୍ତି ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ.
ଆଦେଶଵଶ ତେ ସାତ ଭଂଗେ ଯୁକ୍ତ ସର୍ଵେ ଦ୍ରଵ୍ଯ ଛେ. ୧୪.
Page 33 of 264
PDF/HTML Page 62 of 293
single page version
ପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈରାଦିଷ୍ଟଂ ନାସ୍ତି ଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଶ୍ଚ କ୍ରମେଣା–
ଦିଷ୍ଟମସ୍ତି ଚ ନାସ୍ତି ଚ ଦଵ୍ଯଂ, ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଶ୍ଚ ଯୁଗପଦାଦିଷ୍ଟମଵକ୍ତଵ୍ଯଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ,
ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈର୍ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଶ୍ଚାଦିଷ୍ଟମସ୍ତି ଚାଵକ୍ତଵ୍ଯଂ ଚ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ଚରଦ୍ରଵ୍ଯ–
କ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈର୍ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଶ୍ଚାଦିଷ୍ଟଂ ନାସ୍ତି ଚାଵକ୍ତଵ୍ଯଂ ଚ ଦ୍ରଵ୍ଯଂ, ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ର–କାଲଭାଵୈଃ
ପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଶ୍ଚ ଯୁଗପତ୍ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯକ୍ଷେତ୍ରକାଲଭାଵୈଶ୍ଚାଦିଷ୍ଟମସ୍ତି ଚ ନାସ୍ତି ଚାଵକ୍ତଵ୍ଯଂ ଚ ଦ୍ରଵ୍ଯମିତି. ନ
ଚୈତଦନୁପପନ୍ନମ୍, ସର୍ଵସ୍ଯ ଵସ୍ତୁନଃ ସ୍ଵରୂପାଦିନା ଅଶୂନ୍ଯତ୍ଵାତ୍, ପରରୂପାଦିନା ଶୂନ୍ଯତ୍ଵାତ୍,
ପର ‘ଅସ୍ତି’ ହୈ; [୨] ଦ୍ରଵ୍ଯ ପରଦ୍ରଵ୍ଯ–କ୍ଷେତ୍ର–କାଲ–ଭାଵସେ କଥନ କିଯା ଜାନେ ପର ‘ନାସ୍ତି’ ହୈେ; [୩] ଦ୍ରଵ୍ଯ
ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯ–କ୍ଷେତ୍ର–କାଲ–ଭାଵସେ ଔର ପରଦ୍ରଵ୍ଯ–କ୍ଷେତ୍ର–କାଲ–ଭାଵସେ କ୍ରମଶଃ କଥନ କିଯା ଜାନେ ପର ‘ଅସ୍ତି
ଔର ନାସ୍ତି’ ହୈ; [୪] ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯ–କ୍ଷେତ୍ର–କାଲ–ଭାଵସେ ଔର ପରଦ୍ରଵ୍ଯ–କ୍ଷେତ୍ର–କାଲ–ଭାଵସେ ଯୁଗପଦ୍
କଥନ କିଯା ଜାନେ ପର ‘
କାଲ–ଭାଵସେ ଔର ଯୁଗପଦ୍ ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯ–କ୍ଷେତ୍ର–କାଲ–ଭାଵସେ କଥନ କିଯା ଜାନେ ପର ‘ନାସ୍ତି ଔର
ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ; [୭] ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଦ୍ରଵ୍ଯ–କ୍ଷେତ୍ର–କାଲ–ଭାଵସେ, ପରଦ୍ରଵ୍ଯ–କ୍ଷେତ୍ର–କାଲ–ଭାଵସେ ଔର ଯୁଗପଦ୍
ସ୍ଵପରଦ୍ରଵ୍ଯ–କ୍ଷେତ୍ର–କାଲ–ଭାଵସେ କଥନ କିଯା ଜାନେ ପର ‘ଅସ୍ତି, ନାସ୍ତି ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ’ ହୈ. – ଯହ
[ଉପର୍ଯୁକ୍ତ ବାତ] ଅଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ସର୍ଵ ଵସ୍ତୁ [୧] ସ୍ଵରୂପାଦିସେ ‘
୨. ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ=ଜୋ କହା ନ ଜା ସକେ; ଅଵାଚ୍ଯ. [ଏକହୀ ସାଥ ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯ ତଥା ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ଦ୍ରଵ୍ଯ କଥନମେଂ
୩. ଅଶୂନ୍ଯ=ଜୋ ଶୂନ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ ଐସା; ଅସ୍ତିତ୍ଵ ଵାଲା; ସତ୍.
୪. ଶୂନ୍ଯ=ଜିସକା ଅସ୍ତିତ୍ଵ ନହୀଂ ହୈ ଐସା; ଅସତ୍.
Page 34 of 264
PDF/HTML Page 63 of 293
single page version
ଗୁଣପଞ୍ଜଯେସୁ ଭାଵା ଉପ୍ପାଦଵଏ ପକୁଵ୍ଵଂତି.. ୧୫..
ଗୁଣପର୍ଯାଯେଷୁ ଭାଵା ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯାନ୍ ପ୍ରକୁର୍ଵନ୍ତି.. ୧୫..
ପରରୂପାଦିସେ] ଏକହୀ ସାଥ ‘ଅଵାଚ୍ଯ’ ହୈ, ଭଂଗୋଂକେ ସଂଯୋଗସେ କଥନ କରନେ ପର [୫] ‘ଅଶୂନ୍ଯ ଔର
ଅଵାଚ୍ଯ’ ହୈ, [୬] ‘ଶୂନ୍ଯ ଔର ଅଵାଚ୍ଯ’ ହୈ, [୭] ‘ଅଶୂନ୍ଯ, ଶୂନ୍ଯ ଔର ଅଵାଚ୍ଯ’ ହୈ.
ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଔର ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ‘ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ’. [୫] ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଔର ଯୁଗପଦ୍
ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ‘ହୈ ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈେ’. [୬] ଦ୍ରଵ୍ଯ ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ, ଔର ଯୁଗପଦ୍
ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ‘ନହୀଂ ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ’. [୭] ଦ୍ରଵ୍ଯ ସ୍ଵଚତୁଷ୍ଟଯକୀ, ପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଔର
ଯୁଗପଦ୍ ସ୍ଵପରଚତୁଷ୍ଟଯକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ ‘ହୈ, ନହୀଂ ହୈ ଔର ଅଵକ୍ତଵ୍ଯ ହୈ’. – ଇସପ୍ରକାର ଯହାଁ ସପ୍ତଭଂଗୀ କହୀ ଗଈ
ହୈ.. ୧୪..
ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂ] [ଗୁଣପର୍ଯାଯଷୁ] ଗୁଣପର୍ଯାଯୋଂମେଂ [ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯାନ୍] ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯ [ପ୍ରକୃର୍ଵନ୍ତି] କରତେ ହୈଂ.
ଅପନୀ ଵର୍ତମାନ ପର୍ଯାଯ; ସ୍ଵଭାଵ ଅର୍ଥାତ୍ ନିଜଗୁଣ– ସ୍ଵଶକ୍ତି.
‘ଭାଵୋ’ କରେ ଛେ ନାଶ ନେ ଉତ୍ପାଦ ଗୁଣପର୍ଯାଯମାଂ. ୧୫.
Page 35 of 264
PDF/HTML Page 64 of 293
single page version
ହି ଘୃତୋତ୍ପତୌ ଗୋରସସ୍ଯ ସତୋ ନ ଵିନାଶଃ ନ ଚାପି ଗୋରସଵ୍ଯତିରିକ୍ତସ୍ଯାର୍ଥାନ୍ତରସ୍ଯାସତଃ ଉତ୍ପାଦଃ କିନ୍ତୁ
ଗୋରସସ୍ଯୈଵ ସଦୁଚ୍ଛେଦମସଦୁତ୍ପାଦଂ ଚାନୁପଲଭ–ମାନସ୍ଯ ସ୍ପର୍ଶରସଗନ୍ଧଵର୍ଣାଦିଷୁ ପରିଣାମିଷୁ ଗୁଣେଷୁ
ପୂର୍ଵାଵସ୍ଥଯା ଵିନଶ୍ଯତ୍ସୂତ୍ତରାଵସ୍ଥଯା ପ୍ରାଦର୍ଭଵତ୍ସୁ ନଶ୍ଯତି ଚ ନଵନୀତପର୍ଯାଯୋ ଘତୃପର୍ଯାଯ ଉତ୍ପଦ୍ଯତେ, ତଥା
ସର୍ଵଭାଵାନାମପୀତି.. ୧୫..
ଟୀକାଃ– ଯହାଁ ଉତ୍ପାଦମେଂ ଅସତ୍କେ ପ୍ରାଦୁର୍ଭାଵକା ଔର ଵ୍ଯଯମେଂ ସତ୍କେ ଵିନାଶକା ନିଷେଧ କିଯା ହୈ
ହୋତା ––ଐସା ଇସ ଗାଥାମେଂ କହା ହୈ].
ଵିନାଶ ଔର ଉତ୍ପାଦ କରତେ ହୈଂ. ଜିସପ୍ରକାର ଘୀକୀ ଉତ୍ପତ୍ତିମେଂ ଗୋରସକା–ସତ୍କା–ଵିନାଶ ନହୀଂ ହୈ ତଥା
ଗୋରସସେ ଭିନ୍ନ ପଦାର୍ଥାନ୍ତରକା–ଅସତ୍କା–ଉତ୍ପାଦ ନହୀଂ ହୈ, କିନ୍ତୁ ଗୋରସକୋ ହୀ, ସତ୍କା ଵିନାଶ ଔର
ଅସତ୍କା ଉତ୍ପାଦ କିଯେ ବିନା ହୀ, ପୂର୍ଵ ଅଵସ୍ଥାସେ ଵିନାଶ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେ ଵାଲେ ଔର ଉତ୍ତର ଅଵସ୍ଥାସେ ଉତ୍ପନ୍ନ
ହୋନେ ଵାଲେ ସ୍ପର୍ଶ–ରସ–ଗଂଧ–ଵର୍ଣାଦିକ ପରିଣାମୀ ଗୁଣୋଂମେଂ ମକ୍ଖନପର୍ଯାଯ ଵିନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତୀ ହୈ ତଥା
ଘୀପର୍ଯାଯ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୈ; ଉସୀପ୍ରକାର ସର୍ଵ ଭାଵୋଂକା ଭୀ ଵୈସା ହୀ ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ସମସ୍ତ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ ନଵୀନ
ପର୍ଯାଯକୀ ଉତ୍ପତ୍ତିମେଂ ସତ୍କା ଵିନାଶ ନହୀଂ ହୈ ତଥା ଅସତ୍କା ଉତ୍ପାଦ ନହୀଂ ହୈ, କିନ୍ତୁ ସତ୍କା ଵିନାଶ ଔର
ଅସତ୍କା ଉତ୍ପାଦ କିଯେ ବିନା ହୀ, ପହଲେକୀ [ପୁରାନୀ] ଅଵସ୍ଥାସେ ଵିନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେଵାଲେ ଔର ବାଦକୀ
[ନଵୀନ] ଅଵସ୍ଥାସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ
ପରିଣାମୀ=ପରିଣମିତ ହୋନେଵାଲେ; ପରିଣାମଵାଲେ. [ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ ନଯସେ ଗୁଣ ପରିଣାମୀ ହୈଂ ଅର୍ଥାତ୍ ପରିଣମିତ ହୋତେ ହୈଂ.]
Page 36 of 264
PDF/HTML Page 65 of 293
single page version
ସୁରଣରଣାରଯତିରିଯା ଜୀଵସ୍ସ ଯ ପଜ୍ଜଯା ବହୁଗା.. ୧୬..
ସୁରନରନାରକତିର୍ଯଞ୍ଚୋ ଜୀଵସ୍ଯ ଚ ପର୍ଯାଯାଃ ବହଵଃ.. ୧୬..
କାର୍ଯାନୁଭୂତିଲକ୍ଷଣା କର୍ମଫଲାନୁଭୂତିଲକ୍ଷଣା ଚାଶୁଦ୍ଧଚେତନା, ଚୈତନ୍ଯାନୁଵିଧାଯିପରିଣାମଲକ୍ଷଣଃ ସ–
ଵିକଲ୍ପନିର୍ଵିକଲ୍ପରୂପଃ ଶୁଦ୍ଧାଶୁଦ୍ଧତଯା ସକଲଵିକଲତାଂ
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଜୀଵାଦ୍ଯାଃ] ଜୀଵାଦି [ଦ୍ରଵ୍ଯ] ଵେ [ଭାଵାଃ] ‘ଭାଵ’ ହୈଂ. [ଜୀଵଗୁଣାଃ] ଜୀଵକେ ଗୁଣ
[ସୁରନରନାରକତିର୍ଯଞ୍ଚଃ] ଦେଵ–ମନୁଷ୍ଯ–ନାରକ–ତିର୍ଯଂଚରୂପ [ବହଵଃ] ଅନେକ ହୈଂ.
ହୈଃ–
୩. ଚୈତନ୍ଯ–ଅନୁଵିଧାଯୀ ପରିଣାମ ଅର୍ଥାତ୍ ଚୈତନ୍ଯକା ଅନୁସରଣ କରନେଵାଲା ପରିଣାମ ଵହ ଉପଯୋଗ ହୈ. ସଵିକଲ୍ପ
ହୋନେସେ ସକଲ [ଅଖଣ୍ଡ, ପରିପୂର୍ଣ] ହୈ ଔର ଅନ୍ଯ ସବ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୋନେସେ ଵିକଲ [ଖଣ୍ଡିତ, ଅପୂର୍ଣ] ହୈଂ;
ଦର୍ଶନୋପଯୋଗକେ ଭେଦୋଂମେସେ ମାତ୍ର କେଵଲଦର୍ଶନ ହୀ ଶୁଦ୍ଧ ହୋନେସେ ସକଲ ହୈ ଔର ଅନ୍ଯ ସବ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୋନେସେ ଵିକଲ ହୈଂ.
ଜୀଵାଦି ସୌ ଛେ ‘ଭାଵ,’ ଜୀଵଗୁଣ ଚେତନା ଉପଯୋଗ ଛେ;
ଜୀଵପର୍ଯଯୋ ତିର୍ଯଂଚ–ନାରକ–ଦେଵ–ମନୁଜ ଅନେକ ଛେ. ୧୬.
Page 37 of 264
PDF/HTML Page 66 of 293
single page version
ତିର୍ଯଙ୍ମନୁଷ୍ଲକ୍ଷଣାଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯସମ୍ବନ୍ଧନିର୍ଵୃତ୍ତତ୍ଵାଦଶୁଦ୍ଧାଶ୍ଚେତି.. ୧୬..
ଉଭଯତ୍ଥ ଜୀଵଭାଵୋ ଣ ଣସ୍ସଦି ଣ ଜାଯଦେ ଅଣ୍ଣୋ.. ୧୭..
ଉଭଯତ୍ର ଜୀଵଭାଵୋ ନ ନଶ୍ଯତି ନ ଜାଯତେଽନ୍ଯଃ.. ୧୭..
ହୋତୀ ହୈ ଇସଲିଯେ ଅଶୁଦ୍ଧ ପର୍ଯାଯେଂ ହୈଂ.. ୧୬..
[ନ ନଶ୍ଯତି] ନଷ୍ଟ ନହୀଂ ହୋତା ଔର [ଅନ୍ଯଃ] ଦୂସରା ଜୀଵଭାଵ [ନ ଜାଯତେ] ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ ହୋତା.
ମନୁଜତ୍ଵଥୀ ଵ୍ଯଯ ପାମୀନେ ଦେଵାଦି ଦେହୀ ଥାଯ ଛେ;
ତ୍ଯାଂ ଜୀଵଭାଵ ନ ନାଶ ପାମେ, ଅନ୍ଯ ନହି ଉଦ୍ଭଵ ଲହେ. ୧୭.
Page 38 of 264
PDF/HTML Page 67 of 293
single page version
ପର୍ଯାଯେଣୋତ୍ପଦ୍ଯତେ. ନ ଚ ମନୁଷ୍ଯତ୍ଵେନ ନାଶେ ଜୀଵତ୍ଵେନାପି ନଶ୍ଯତି, ଦେଵତ୍ଵାଦିନୋତ୍ପାଦେ ଜୀଵତ୍ଵେନାପ୍ଯୁତ୍ପଦ୍ଯତେଃ
କିଂ ତୁ ସଦୁଚ୍ଛେଦମସଦୁତ୍ପାଦମନ୍ତରେଣୈଵ ତଥା ଵିଵର୍ତତ ଇତି..୧୭..
ଉପ୍ପଣ୍ଣୋ ଯ ଵିଣଟ୍ଠୋ ଦେଵୋ ମଣୁସୁ ତ୍ତି ପଜ୍ଜାଓ.. ୧୮..
ଉତ୍ପନ୍ନଶ୍ଚ ଵିନଷ୍ଟୋ ଦେଵୋ ମନୁଷ୍ଯ ଇତି ପର୍ଯାଯଃ.. ୧୮..
ତଥାଵିଧ [–ସ୍ଵଭାଵପର୍ଯାଯୋଂକେ ପ୍ରଵାହକୋ ନ ତୋଡ଼ନେଵାଲୀ ସୋପାଧିକ] ଦେଵତ୍ଵସ୍ଵରୂପ, ନାରକତ୍ଵସ୍ଵରୂପ ଯା
ତିର୍ଯଂଚତ୍ଵସ୍ଵରୂପ ଅନ୍ଯ ପର୍ଯାଯସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ. ଵହାଁ ଐସା ନହୀଂ ହୈ କି ମନୁଷ୍ଯପତ୍ଵସେ ଵିନଷ୍ଟ ହୋନେପର
ଜୀଵତ୍ଵସେ ଭୀ ନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ ଔର ଦେଵତ୍ଵସେ ଆଦିସେ ଉତ୍ପାଦ ହୋନେପର ଜୀଵତ୍ଵ ଭୀ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତା ହୈ, କିନ୍ତୁ
ସତ୍କେ ଉଚ୍ଛେଦ ଔର ଅସତ୍କେ ଉତ୍ପାଦ ବିନା ହୀ ତଦନୁସାର ଵିଵର୍ତନ [–ପରିଵର୍ତନ, ପରିଣମନ] କରତା ହୈ..
୧୭..
ମନୁଷ୍ଯଃ] ଦେଵ, ମୁନଷ୍ଯ [ଇତି ପର୍ଯାଯଃ] ଐସୀ ପର୍ଯାଯ [ଉତ୍ପନ୍ନଃ] ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୈ [ଚ] ଔର [ଵିନଷ୍ଟଃ]
ଵିନଷ୍ଟ ହୋତୀ ହୈ.
ଜନ୍ମେ ମରେ ଛେ ତେ ଜ, ତୋପଣ ନାଶ–ଉଦ୍ଭଵ ନଵ ଲହେ;
ସୁର–ମାନଵାଦିକ ପର୍ଯଯୋ ଉତ୍ପନ୍ନ ନେ ଲଯ ଥାଯ ଛେ. ୧୮.
Page 39 of 264
PDF/HTML Page 68 of 293
single page version
ସ୍ଵଭାଵେନାଵିନଷ୍ଟମନୁତ୍ପନ୍ନଂ ଵା ଵେଦ୍ଯତେ. ପର୍ଯାଯାସ୍ତୁ ତସ୍ଯ ପୂର୍ଵପୂର୍ଵପରିଣାମୋ–ପମର୍ଦୋତ୍ତରୋତ୍ତରପରିଣାମୋତ୍ପାଦରୂପାଃ
ପ୍ରଣାଶସଂଭଵଧର୍ମାଣୋଽଭିଧୀଯନ୍ତେ. ତେ ଚ ଵସ୍ତୁତ୍ଵେନ ଦ୍ରଵ୍ଯାଦପୃଥଗ୍ଭୂତା ଏଵୋକ୍ତାଃ. ତତଃ ପର୍ଯାଯୈଃ
ସହୈକଵସ୍ତୁତ୍ଵାଜ୍ଜାଯମାନଂ ମ୍ରିଯମାଣମତି ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯଂ ସର୍ଵଦାନୁତ୍ପନ୍ନା ଵିନଷ୍ଟଂ ଦ୍ରଷ୍ଟଵ୍ଯମ୍. ଦେଵମନୁଷ୍ଯାଦିପର୍ଯାଯାସ୍ତୁ
କ୍ରମଵର୍ତିତ୍ଵାଦୁପସ୍ଥିତାତିଵାହିତସ୍ଵସମଯା ଉତ୍ପଦ୍ଯନ୍ତେ ଵିନଶ୍ଯନ୍ତି ଚେତି.. ୧୮..
ତାଵଦିଓ ଜୀଵାଣଂ ଦେଵୋ ମଣୁସୋ ତ୍ତି ଗଦିଣାମୋ.. ୧୯..
ତାଵଜ୍ଜୀଵାନାଂ ଦେଵୋ ମନୁଷ୍ଯ ଇତି ଗତିନାମ.. ୧୯..
ଜୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ
ଅଵସ୍ଥାମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋନେଵାଲା ଜୋ ପ୍ରତିନିଯତ ଏକଵସ୍ତୁତ୍ଵକେ କାରଣଭୂତ ସ୍ଵଭାଵ ଉସକେ ଦ୍ଵାରା [–ଉସ
ସ୍ଵଭାଵକୀ ଅପେକ୍ଷାସେ] ଅଵିନଷ୍ଟ ଏଵଂ ଅନୁତ୍ପନ୍ନ ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ; ଉସକୀ ପର୍ଯାଯେଂ ପୂର୍ଵ–ପୂର୍ଵ ପରିଣାମକେ ନାଶରୂପ
ଔର ଉତ୍ତର–ଉତ୍ତର ପରିଣାମକେ ଉତ୍ପାଦରୂପ ହୋନେସେ ଵିନାଶ–ଉତ୍ପାଦଧର୍ମଵାଲୀ [–ଵିନାଶ ଏଵଂ ଉତ୍ପାଦରୂପ
ଧର୍ମଵାଲୀ] କହୀ ଜାତୀ ହୈ, ଔର ଵେ [ପର୍ଯାଯେଂ] ଵସ୍ତୁରୂପସେ ଦ୍ରଵ୍ଯସେ ଅପୃଥଗ୍ଭୂତ ହୀ କହୀ ଗଈ ହୈ. ଇସଲିଯେ,
ପର୍ଯାଯୋଂକେ ସାଥ ଏକଵସ୍ତୁପନେକେ କାରଣ ଜନ୍ମତା ଔର ମରତା ହୋନେ ପର ଭୀ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯ ସର୍ଵଦା ଅନୁତ୍ପନ୍ନ ଏଵଂ
ଅଵିନଷ୍ଟ ହୀ ଦେଖନା [–ଶ୍ରଦ୍ଧା କରନା]; ଦେଵ ମନୁଷ୍ଯାଦି ପର୍ଯାଯେଂ ଉପଜତୀ ହୈ ଔର ଵିନଷ୍ଟ ହୋତୀ ହୈଂ କ୍ଯୋଂକି
ଵେ କ୍ରମଵର୍ତୀ ହୋନେସେ ଉନକା ସ୍ଵସମଯ ଉପସ୍ଥିତ ହୋତା ହୈ ଔର ବୀତ ଜାତା ହୈ.. ୧୮..
ଐସା କହା ଜାତା ହୈ ଉସକା ଯହ କାରଣ ହୈ କି] [ଜୀଵାନାମ୍] ଜୀଵୋଂକୀ [ଦେଵଃ ମନୁଷ୍ଯଃ] ଦେଵ, ମନୁଷ୍ଯ
[ଇତି ଗତିନାମ] ଐସା ଗତିନାମକର୍ମ [ତାଵତ୍] ଉତନେ ହୀ କାଲକା ହୋତା ହୈ.
ସୁରନରପ୍ରମୁଖ ଗତିନାମନୋ ହଦଯୁକ୍ତ କାଳ ଜ ହୋଯ ଛେ. ୧୯.
Page 40 of 264
PDF/HTML Page 69 of 293
single page version
ତଦଵଧୃତକାଲଦେଵମନୁଷ୍ଯତ୍ଵପର୍ଯାଯନିର୍ଵର୍ତକସ୍ଯ ଦେଵମନୁଷ୍ଯଗତିନାମ୍ନସ୍ତନ୍ମାତ୍ରତ୍ଵାଦଵିରୁଦ୍ଧମ୍. ଯଥା ହି ମହତୋ
ଵେଣୁଦଣ୍ଡସ୍ଯୈକସ୍ଯ କ୍ରମଵୃତ୍ତୀନ୍ଯନେ କାନି ପର୍ଵାଣ୍ଯାତ୍ମୀଯାତ୍ମୀଯପ୍ରମାଣାଵଚ୍ଛିନ୍ନତ୍ଵାତ୍ ପର୍ଵାନ୍ତରମଗଚ୍ଛନ୍ତି
ସ୍ଵସ୍ଥାନେଷୁ ଭାଵଭାଜ୍ଜି ପରସ୍ଥାନେଷ୍ଵଭାଵଭାଜ୍ଜି ଭଵନ୍ତି, ଵେଣୁଦଣ୍ଡସ୍ତୁ ସର୍ଵେଷ୍ଵପି ପର୍ଵସ୍ଥାନେଷୁ ଭାଵଭାଗପି
ପର୍ଵାନ୍ତରସଂବନ୍ଧେନ ପର୍ଵାନ୍ତରସଂବନ୍ଧାଭାଵାଦଭାଵଭାଗ୍ଭଵତି; ତଥା ନିରଵଧିତ୍ରି–କାଲାଵସ୍ଥାଯିନୋ
ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯୈକସ୍ଯ କ୍ରମଵୃତ୍ତଯୋଽନେକେଃ ମନୁଷ୍ଯତ୍ଵାଦିପର୍ଯାଯା ଆତ୍ମୀଯାତ୍ମୀଯପ୍ରମାଣା–ଵଚ୍ଛିନ୍ନତ୍ଵାତ୍
ପର୍ଯାଯାନ୍ତରମଗଚ୍ଛନ୍ତଃ ସ୍ଵସ୍ଥାନେଷୁ ଭାଵଭାଜଃ ପରସ୍ଥାନେଷ୍ଵଭାଵଭାଜୋ ଭଵନ୍ତି, ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯଂ ତୁ
ସର୍ଵପର୍ଯାଯସ୍ଥାନେଷୁ ଭାଵଭାଗପି ପର୍ଯାଯାନ୍ତରସଂବନ୍ଧେନ ପର୍ଯାଯାନ୍ତରସଂବନ୍ଧାଭାଵାଦଭାଵଭାଗ୍ଭଵତି..୧୯..
ଯଦି ଵାସ୍ତଵମେଂ ଜୋ ଜୀଵ ମରତା ହୈ ଵହୀ ଜନ୍ମତା ହୈ, ଜୋ ଜୀଵ ଜନ୍ମତା ହୈ ଵହୀ ମରତା ହୈ, ତୋ
ଔର ମନୁଷ୍ଯ ମରତା ହୈ’ ଐସା ଜୋ କହା ଜାତା ହୈ ଵହ [ଭୀ] ଅଵିରୁଦ୍ଧ ହୈ କ୍ଯୋଂକି ମର୍ଯାଦିତ କାଲକୀ
ଦେଵତ୍ଵପର୍ଯାଯ ଔର ମନୁଷ୍ଯତ୍ଵପର୍ଯାଯକୋ ରଚନେ ଵାଲେ ଦେଵଗତିନାମକର୍ମ ଔର ମନୁଷ୍ଯଗତିନାମକର୍ମ ମାତ୍ର ଉତନେ
କାଲ ଜିତନେ ହୀ ହୋତେ ହୈଂ. ଜିସପ୍ରକାର ଏକ ବଡେ଼ ବାଁସକେ କ୍ର୍ରମଵର୍ତୀ ଅନେକ
ସ୍ଥାନୋଂମେଂ ଅଭାଵଵାଲେ [–ଅଵିଦ୍ଯମାନ] ହୈଂ ତଥା ବାଁସ ତୋ ସମସ୍ତ ପର୍ଵସ୍ଥାନୋଂମେଂ ଭାଵଵାଲା ହୋନେପର ଭୀ ଅନ୍ଯ
ପର୍ଵକେ ସମ୍ବନ୍ଧ ଦ୍ଵାରା ଅନ୍ଯ ପର୍ଵକେ ସମ୍ବନ୍ଧକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଅଭାଵଵାଲା [ଭୀ] ହୈ; ଉସୀପ୍ରକାର ନିରଵଧି
ତ୍ରିକାଲ ସ୍ଥିତ ରହନେଵାଲେ ଏକ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯକୀ କ୍ରମଵର୍ତୀ ଅନେକ ମନୁଷ୍ଯତ୍ଵାଦିପର୍ଯାଯ ଅପନେ–ଅପନେ ମାପମେଂ
ମର୍ଯାଦିତ ହୋନେସେ ଅନ୍ଯ ପର୍ଯାଯମେଂ ନ ଜାତୀ ହୁଈ ଅପନେ–ଅପନେ ସ୍ଥାନୋଂମେଂ ଭାଵଵାଲୀ ହୈଂ ଔର ପର ସ୍ଥାନୋଂମେଂ
ଅଭାଵଵାଲୀ ହୈଂ ତଥା ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯ ତୋ ସର୍ଵପର୍ଯାଯସ୍ଥାନୋମେଂ ଭାଵଵାଲା ହୋନେ ପର ଭୀ ଅନ୍ଯ ପର୍ଯାଯକେ ସମ୍ବନ୍ଧ ଦ୍ଵାରା
ଅନ୍ଯ ପର୍ଯାଯକେ ସମ୍ବନ୍ଧକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଅଭାଵଵାଲା [ଭୀ] ହୈ.
Page 41 of 264
PDF/HTML Page 70 of 293
single page version
ତେସିମଭାଵଂ କିଚ୍ଚା
ତେଷାମଭାଵଂ କୁତ୍ଵାଽଭୂତପୂର୍ଵୋ ଭଵତି ସିଦ୍ଧଃ.. ୨୦..
ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତୀ. ଜିସପ୍ରକାର ଏକ ବଡେ଼ ବାଁସକୀ ଅନେକ ପୋରେଂ ଅପନେ–ଅପନେ ସ୍ଥାନୋଂମେଂ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୈଂ ଔର
ଦୂସରୀ ପୋରୋଂକେ ସ୍ଥାନୋଂମେଂ ଅଵିଦ୍ଯମାନ ହୈଂ ତଥା ବାଁସ ତୋ ସର୍ଵ ପୋରୋଂକେ ସ୍ଥାନୋଂମେଂ ଅନ୍ଵଯରୂପସେ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୋନେ
ପର ଭୀ ପ୍ରଥମାଦି ପୋରକେ ରୂପମେଂ ଦ୍ଵିତୀଯାଦି ପୋରମେଂ ନ ହୋନେସେ ଅଵିଦ୍ଯମାନ ଭୀ କହା ଜାତା ହୈ; ଉସୀପ୍ରକାର
ତ୍ରିକାଲ–ଅଵସ୍ଥାଯୀ ଏକ ଜୀଵକୀ ନରନାରକାଦି ଅନେକ ପର୍ଯାଯେଂ ଅପନେ–ଅପନେ କାଲମେଂ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୈଂ ଔର
ଦୂସରୀ ପର୍ଯାଯୋଂକେ କାଲମେଂ ଅଵିଦ୍ଯମାନ ହୈଂ ତଥା ଜୀଵ ତୋ ସର୍ଵ ପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ଅନ୍ଵଯରୂପସେ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୋନେ ପର ଭୀ
ମନୁଷ୍ଯାଦିପର୍ଯାଯରୂପସେ ଦେଵାଦିପର୍ଯାଯମେଂ ନ ହୋନେସେ ଅଵିଦ୍ଯମାନ ଭୀ କହା ଜାତା ହୈ.. ୧୯..
ଅଭୂତପୂର୍ଵ ସିଦ୍ଧ [ଭଵତି] ହୋତା ହୈ.
ତେନୋ କରୀନେ ନାଶ, ପାମେ ଜୀଵ ସିଦ୍ଧି ଅପୂର୍ଵନେ. ୨୦.
Page 42 of 264
PDF/HTML Page 71 of 293
single page version
ଯଥା ସ୍ତୋକକାଲାନ୍ଵଯିଷୁ ନାମକର୍ମଵିଶେଷୋଦଯନିର୍ଵୃତ୍ତେଷୁ ଜୀଵସ୍ଯ ଦେଵାଦିପର୍ଯାଯେଷ୍ଵେକସ୍ମିନ୍
ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦିକର୍ମସାମାନ୍ଯୋଦଯନିର୍ଵୃତ୍ତିସଂସାରିତ୍ଵପର୍ଯାଯେ ଭଵ୍ଯସ୍ଯ ସ୍ଵକାରଣନିଵୃତ୍ତୌ ନିଵୃତ୍ତେ ସୁମୁତ୍ପନ୍ନେ
ଚାଭୂତପୂର୍ଵେ ସିଦ୍ଧତ୍ଵପର୍ଯାଯେ ନାସଦୁତ୍ପତ୍ତିରିତି. କିଂ ଚ–ଯଥା ଦ୍ରାଘୀଯସି ଵେଣୁଦଣ୍ଡେ ଵ୍ଯଵହିତା–
ଵ୍ଯଵହିତଵିଚିତ୍ରଚିତ୍ରକିର୍ମୀରତାଖଚିତାଧସ୍ତନାର୍ଧଭାଗେ ଏକାନ୍ତଵ୍ଯଵହିତସୁଵିଶୁଦ୍ଧୋର୍ଧ୍ଵାର୍ଧଭାଗେଽଵତାରିତା
ଦ୍ରଷ୍ଟିଃ ସମନ୍ତତୋ ଵିଚିତ୍ରଚିତ୍ରକିର୍ମୀରତାଵ୍ଯାପ୍ତିଂ ପଶ୍ଯନ୍ତୀ ସମୁନମିନୋତି ତସ୍ଯ ସର୍ଵତ୍ରାଵିଶୁଦ୍ଧତ୍ଵଂ, ତଥା
କ୍ଵଚିଦପି ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯେ ଵ୍ଯଵହିତାଵ୍ଯଵହିତଜ୍ଞାନାଵରଣାଦିକର୍ମକିର୍ମୀରତାଖଚିତବହୁତରାଧସ୍ତନଭାଗେ ଏକାନ୍ତ–
ଵ୍ଯଵହିତସୁଵିଶୁଦ୍ଧବହୁତରୋର୍ଧ୍ଵଭାଗେଽଵତାରିତା ବୁଦ୍ଧିଃ ସମନ୍ତତୋ ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦିକର୍ମକିର୍ମୀରତାଵ୍ଯାପ୍ତି
ଵ୍ଯଵସ୍ଯନ୍ତୀ ସମନୁମିନୋତି ତସ୍ଯ ସର୍ଵତ୍ରାଵିଶୁଦ୍ଧତ୍ଵମ୍. ଯଥା ଚ ତତ୍ର ଵେଣୁଦଣ୍ଡେ ଵ୍ଯାପ୍ତିଜ୍ଞାନାଭାସନି–
ବନ୍ଧନଵିଚିତ୍ରଚିତ୍ର କିର୍ମୀରତାନ୍ଵଯଃ ତଥା ଚ କ୍ଵଚିଜ୍ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯେ ଜ୍ଞାନାଵର–
ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲୀ ଜୋ ଦେଵାଦିପର୍ଯାଯେଂ ଉନମେଂସେ ଜୀଵକୋ ଏକ ପର୍ଯାଯ ସ୍ଵକାରଣକୀ ନିଵୃତ୍ତି ହୋନେପର ନିଵୃତ୍ତ ହୋ
ତଥା ଅନ୍ଯ କୋଈ ଅଭୂତପୂର୍ଵ ପର୍ଯାଯହୀ ଉତ୍ପନ୍ନହୋ, ଵହାଁ ଅସତ୍କୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ନହୀଂ ହୈ; ଉସୀପ୍ରକାର ଦୀର୍ଧ କାଲ
ତକ ଅନ୍ଵଯରୂପସେ ରହନେଵାଲୀ, ଜ୍ଞାନଵରଣାଦିକର୍ମସାମାନ୍ଯକେ ଉଦଯସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲୀ ସଂସାରିତ୍ଵପର୍ଯାଯ
ଭଵ୍ଯକୋ ସ୍ଵକାରଣକୀ ନିଵୃତ୍ତି ହୋନେ ପର ନିଵୃତ୍ତ ହୋ ଔର ଅଭୂତପୂର୍ଵ [–ପୂର୍ଵକାଲମେଂ ନହୀଂ ହୁଈ ଐସୀ]
ସିଦ୍ଧତ୍ଵପର୍ଯାଯ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋ, ଵହାଁ ଅସତ୍କୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ନହୀଂ ହୈ.
ବାଁସ ପର ଦ୍ରଷ୍ଟି ଡାଲନେସେ ଵହ ଦ୍ରଷ୍ଟି ସର୍ଵତ୍ର ଵିଚିତ୍ର ଚତ୍ରୋଂସେ ହୁଏ ଚିତ୍ରଵିଚିତ୍ରପନେକୀ ଵ୍ଯାପ୍ତିକା ନିର୍ଣଯ କରତୀ
ହୁଈ ‘ଵହ ବାଁସ ସର୍ଵତ୍ର ଅଵିଶୁଦ୍ଧ ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ସମ୍ପୂର୍ଣ ରଂଗବିରଂଗା ହୈ]’ ଐସା ଅନୁମାନ କରତୀ ହୈ;
ଉସୀପ୍ରକାର ଜିସକା ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି କର୍ମୋଂସେ ହୁଆ ଚିତ୍ରଵିଚିତ୍ରତାଯୁକ୍ତ [–ଵିଵିଧ ଵିଭାଵପର୍ଯାଯଵାଲା]
ବହୁତ ବଡ଼ା ନୀଚେକା ଭାଗ କୁଛ ଢଁକା ହୁଆ ଔର କୁଛ ବିନ ଢଁକା ହୈ ତଥା ସୁଵିଶୁଦ୍ଧ [ସିଦ୍ଧପର୍ଯାଯଵାଲା],
ବହୁତ ବଡ଼ା ଊପରକା ଭାଗ ମାତ୍ର ଢଁକା ହୁଆ ହୀ ହୈ ଐସେ କିସୀ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ବୁଦ୍ଧି ଲଗାନେସେ ଵହ ବୁଦ୍ଧି ସର୍ଵତ୍ର
ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି କର୍ମସେ ହୁଏ ଚିତ୍ରଵିଚିତ୍ରପନେକୀ ଵ୍ଯାପ୍ତିକା ନିର୍ଣଯ କରତୀ ହୁଈ ‘ଵହ ଜୀଵ ସର୍ଵତ୍ର ଅଵିଶୁଦ୍ଧ ହୈ
[ଅର୍ଥାତ୍ ସମ୍ପୂର୍ଣ ସଂସାରପର୍ଯାଯଵାଲା ହୈ]’ ଐସା ଅନୁମାନ କରତୀ ହୈ. ପୁନଶ୍ଚ ଜିସ ପ୍ରକାର ଉସ ବାଁସମେଂ
ଵ୍ଯାପ୍ତିଜ୍ଞାନାଭାସକା କାରଣ [ନୀଚେକେ ଖୁଲେ ଭାଗମେଂ] ଵିଚିତ୍ର ଚିତ୍ରୋଂସେ ହୁଏ ଚିତ୍ରଵିଚିତ୍ରପନେକା ଅନ୍ଵଯ [–
ସଂତତି, ପ୍ରଵାହ] ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଉସ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତିଜ୍ଞାନାଭାସକା କାରଣ [ନିଚେକେ ଖୁଲେ ଭାଗମେଂ]
Page 43 of 264
PDF/HTML Page 72 of 293
single page version
ଚ କ୍ଵଚିଜ୍ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯେ ଜ୍ଞାନଵରଣାଦିକର୍ମ କିର୍ମୀରତାନ୍ଵଯାଭାଵାଦାପ୍ତାଗମସମ୍ଯଗନୁମାନାତୀନ୍ଦ୍ରିଯ–
ଜ୍ଞାନପରିଚ୍ଛିନ୍ନାତ୍ସିଦ୍ଧତ୍ଵମିତି.. ୨୦..
ସୁଵିଶୁଦ୍ଧପନା ହୈ କ୍ଯୋଂକି [ଵହାଁ] ଵିଚିତ୍ର ଚିତ୍ରୋଂସେ ହୁଏ ଚିତ୍ରଵିଚିତ୍ରପନେକେ ଅନ୍ଵଯକା ଅଭାଵ ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର
ଉସ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ [ଉପରକେ ଭାଗମେଂ] ସିଦ୍ଧପନା ହୈ କ୍ଯୋଂକି [ଵହାଁ] ଜ୍ଞାନାଵରଣାଦି କର୍ମସେ ହୁଏ
ଚିତ୍ରଵିଚିତ୍ରପନେକେ ଅନ୍ଵଯକା ଅଭାଵ ହୈ– କି ଜୋ ଅଭାଵ ଆପ୍ତ– ଆଗମକେ ଜ୍ଞାନସେ ସମ୍ଯକ୍ ଅନୁମାନଜ୍ଞାନସେ
ଔର ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ ଜ୍ଞାନସେ ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ.
ଉତ୍ପାଦକା ପ୍ରସଂଗ ଉପସ୍ଥିତ ହୋ.’ କିନ୍ତୁ ଅଜ୍ଞାନୀକୀ ଯହ ବାତ ଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ.
ସଂସାରପର୍ଯାଯକେ କାରଣଭୂତ ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷାଦିକା ନାଶ ହୋନେ ପର ସଂସାରପର୍ଯାଯକା ନାଶ ହୋକର ସିଦ୍ଧପର୍ଯାଯ
ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୈ, ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯ ତୋ ଜୋ ହୈ ଵହୀ ରହତା ହୈ. ସଂସାରପର୍ଯାଯ ଔର ସିଦ୍ଧପର୍ଯାଯ ଦୋନୋଂ ଏକ ହୀ
ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ପର୍ଯାଯେଂ ହୈଂ.
ଶୁଦ୍ଧ] ହୈ. ଉସ ବାଁସକେ ରଂଗବିରଂଗେ ଭାଗମେଂସେ କୁଛ ଭାଗ ଖୁଲା ରଖା ଗଯା ହୈ ଔର ଶେଷ ସାରା ରଂଗବିରଂଗା
ଭାଗ ଔର ପୂରା ଅରଂଗୀ ଭାଗ ଢକ ଦିଯା ଗଯା ହୈ. ଉସ ବାଁସକା ଖୁଲା ଭାଗ ରଂଗବିେରଂଗା ଦେଖକର ଅଵିଚାରୀ
ଜୀଵ ‘ଜହାଁ–ଜହାଁ ବାଁସ ହୋ ଵହାଁ–ଵହାଁ ରଂଗବିରଂଗୀପନା ହୋତା ହୈ’ ଐସୀ ଵ୍ଯାପ୍ତି [–ନିଯମ,
ଅଵିନାଭାଵସମ୍ବନ୍ଧ] କୀ କଲ୍ପନା କର ଲେତା ହୈ ଔର ଐସେ ମିଥ୍ଯା ଵ୍ଯାପ୍ତିଜ୍ଞାନ ଦ୍ଵାରା ଐସା ଅନୁମାନ ଖୀଂଚ
ଲେତା ହୈ କି ‘ନୀଚେସେ ଉପର ତକ ସାରା
Page 44 of 264
PDF/HTML Page 73 of 293
single page version
ଗୁଣପର୍ଯଯୈଃ ସହିତଃ ସଂସରନ୍ କରୋତି ଜୀଵଃ.. ୨୧..
ରଂଗବିରଂଗେପନେକେ ଅଭାଵଵାଲା ହୈ, ଅରଂଗୀ ହୈ. ବାଁସକେ ଦ୍ରଷ୍ଟାଂତକୀ ଭାଁତି–କୋଈ ଏକ ଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ହୈ; ଉସକା
ନୀଚେକା କୁଛ ଭାଗ [ଅର୍ଥାତ୍ ଅନାଦି କାଲସେ ଵର୍ତମାନ କାଲ ତକକା ଔର ଅମୁକ ଭଵିଷ୍ଯ କାଲ ତକକା
ଭାଗ] ସଂସାରୀ ହୈ ଔର ଊପରକା ଅନନ୍ତ ଭାଗ ସିଦ୍ଧରୂପ [–ସ୍ଵାଭାଵିକ ଶୁଦ୍ଧ] ହୈ. ଉସ ଜୀଵକେ
ସଂସାରୀ ଭାଗମେଂ ସେ କୁଛ ଭାଗ ଖୁଲା [ପ୍ରଗଟ] ହୈ ଔର ଶେଷ ସାରା ସଂସାରୀ ଭାଗ ଔର ପୂରା ସିଦ୍ଧରୂପ ଭାଗ
ଢଁକା ହୁଆ [ଅପ୍ରଗଟ] ହୈେ. ଉସ ଜୀଵକା ଖୁଲା [ପ୍ରଗଟ] ଭାଗ ସଂସାରୀ ଦେଖକର ଅଜ୍ଞାନୀ ଜୀଵ ‘ଜହାଁ–
ଜହାଁ ଜୀଵ ହୋ ଵହାଁ–ଵହାଁ ସଂସାରୀପନା ହୈ’ ଐସୀ ଵ୍ଯାପ୍ତିକୀ କଲ୍ପନା କର ଲେତା ହୈ ଔର ଐସେ ମିଥ୍ଯା
ଵ୍ଯାପ୍ତିଜ୍ଞାନ ଦ୍ଵାରା ଐସା ଅନୁମାନ କରତା ହୈ କି ‘ଅନାଦି–ଅନନ୍ତ ସାରା ଜୀଵ ସଂସାରୀ ହୈ.’ ଯହ ଅନୁମାନ
ମିଥ୍ଯା ହୈେ; କ୍ଯୋଂକି ଉସ ଜୀଵକା ଉପରକା ଭାଗ [–ଅମୁକ ଭଵିଷ୍ଯ କାଲକେ ବାଦକା ଅନନ୍ତ ଭାଗ]
ସଂସାରୀପନେକେ ଅଭାଵଵାଲା ହୈ, ସିଦ୍ଧରୂପ ହୈ– ଐସା ସର୍ଵଜ୍ଞପ୍ରଣୀତ ଆଗମକେ ଜ୍ଞାନସେ, ସମ୍ଯକ୍ ଅନୁମାନଜ୍ଞାନସେ
ତଥା ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ ଜ୍ଞାନସେ ସ୍ପଷ୍ଟ ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ.
ଉଦ୍ଭଵ, ଵିଲଯ, ଵଲୀ ଭାଵ–ଵିଲଯ, ଅଭାଵ–ଉଦ୍ଭଵନେ କରେ. ୨୧.
Page 45 of 264
PDF/HTML Page 74 of 293
single page version
ଦ୍ରଵ୍ଯଂ ହି ସର୍ଵଦାଽଵିନଷ୍ଟାନୁତ୍ପନ୍ନମାମ୍ନତମ୍ ତତୋ ଜୀଵଦ୍ରଵ୍ଯସ୍ଯ ଦ୍ରଵ୍ଯରୂପେଣ ନିତ୍ଯତ୍ଵମୁପନ୍ଯସ୍ତମ୍ ତସ୍ଯୈଵ
ଵ୍ଯଯତୋଽଭାଵକର୍ତୃତ୍ଵମାଖ୍ଯାତଂ; ତସ୍ଯୈଵ ଚ ସତୋ ଦେଵାଦିପର୍ଯାଯସ୍ଯୋଚ୍ଛେଦମାରଭମାଣସ୍ଯ ଭାଵାଭାଵ–
କର୍ତୃତ୍ଵମୁଦିତଂ; ତସ୍ଯୈଵ ଚାସତଃ ପୁନର୍ମନୁଷ୍ଯାଦିପର୍ଯାଯସ୍ଯୋତ୍ପାଦମାରଭମାଣସ୍ଯାଭାଵଭାଵକର୍ତୃତ୍ଵମଭିହିତମ୍
ସର୍ଵମିଦମନଵଦ୍ଯଂ ଦ୍ରଵ୍ଯପର୍ଯାଯାଣାମନ୍ଯତରଗୁଣମୁଖ୍ଯତ୍ଵେନ ଵ୍ଯାଖ୍ଯାନାତ୍ ତଥା ହି–ଯଦା ଜୀଵଃ ପର୍ଯାଯ–ଗୁଣତ୍ଵେନ
ଦ୍ରଵ୍ଯମୁଖ୍ଯତ୍ଵେନ ଵିଵକ୍ଷ୍ଯତେ ତଦା ନୋତ୍ପଦ୍ଯତେ, ନ ଵିନଶ୍ଯତି, ନ ଚ କ୍ରମଵୃତ୍ତ୍ଯାଵର୍ତମାନତ୍ଵାତ୍
[ଅଭାଵଭାଵମ୍] ଅଭାଵଭାଵକୋ [କରୋତି] କରତା ହୈ.
ଭାଵକା [–ଉତ୍ପାଦକା] କର୍ତୃତ୍ଵ କହା ଗଯା ହୈ; [୨] ମନୁଷ୍ଯାଦିପର୍ଯାଯରୂପସେ ନାଶକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ
ଇସଲିଯେ ଉସୀକୋ ଅଭାଵକା [–ଵ୍ଯଯକା] କର୍ତୃତ୍ଵ କହା ଗଯା ହୈ; [୩] ସତ୍ [ଵିଦ୍ଯମାନ] ଦେଵାଦିପର୍ଯାଯକା
ନାଶ କରତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଉସୀକୋ ଭାଵାଭାଵକା [–ସତ୍କେ ଵିନାଶକା] କର୍ତୃତ୍ଵ କହା ଗଯା ହୈ; ଔର [୪]
ଫିରସେ ଅସତ୍ [–ଅଵିଦ୍ଯମାନ] ମନୁଷ୍ଯାଦିପର୍ଯାଯକା ଉତ୍ପାଦ କରତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଉସୀକୋ ଅଭାଵଭାଵକା [–
ଅସତ୍କେ ଉତ୍ପାଦକା] କର୍ତୃତ୍ଵ କହା ଗଯା ହୈ.
Page 46 of 264
PDF/HTML Page 75 of 293
single page version
ପ୍ରାଦୁର୍ଭଵତି, ଵିନଶ୍ଯତି, ସତ୍ପର୍ଯାଯଜାତମତିଵାହିତସ୍ଵକାଲମୁଚ୍ଛିନତ୍ତି, ଅସଦୁପସ୍ଥିତ–ସ୍ଵକାଲମୁତ୍ପାଦ
ଯତି ଚେତି. ସ ଖଲ୍ଵଯଂ ପ୍ରସାଦୋଽନେକାନ୍ତଵାଦସ୍ଯ ଯଦୀଦ୍ରଶୋଽପି ଵିରୋଧୋ ନ ଵିରୋଧଃ..୨୧..
ଅମଯା ଅତ୍ଥିତ୍ତମଯା କାରଣଭୁଦା
ଅମଯା ଅସ୍ତିତ୍ଵମଯାଃ କାରଣଭୂତା ହି ଲୋକସ୍ଯ.. ୨୨..
ପର୍ଯାଯସମୂକୋେ ଵିନଷ୍ଟ ନହୀଂ କରତା ଔର [୪] ଅସତ୍କୋ [–ଅଵିଦ୍ଯମାନ ପର୍ଯାଯସମୂହକୋ] ଉତ୍ପନ୍ନ ନହୀଂ
କରତା; ଔର ଜବ ଜୀଵ ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ଗୌଣତାସେ ଔର ପର୍ଯାଯକୀ ମୁଖ୍ଯତାସେ ଵିଵକ୍ଷିତ ହୋତା ହୈ ତବ ଵହ [୧]
ଉପଜତା ହୈ, [୨] ଵିନଷ୍ଟ ହୋତା ହୈ, [୩] ଜିସକା ସ୍ଵକାଲ ବୀତ ଗଯା ହୈ ଐସେ ସତ୍ [–ଵିଦ୍ଯମାନ]
ପର୍ଯାଯସମୂହକୋ ଵିନଷ୍ଟ କରତା ହୈ ଔର [୪] ଜିସକା ସ୍ଵକାଲ ଉପସ୍ଥିତ ହୁଆ ହୈ [–ଆ ପହୁଁଚା ହୈ] ଐସେ
ଅସତ୍କୋ [–ଅଵିଦ୍ଯମାନ ପର୍ଯାଯସମୂହକୋ] ଉତ୍ପନ୍ନ କରତା ହୈ.
ଅନ୍ଵଯାର୍ଥଃ– [ଜୀଵାଃ] ଜୀଵ, [ପୁଦ୍ଗଲକାଯାଃ] ପୁଦ୍ଗଲକାଯ, [ଆକାଶମ୍] ଆକାଶ ଔର [ଶେଷୌ
ଵାସ୍ତଵମେଂ [ଲୋକସ୍ଯ କାରଣଭୂତାଃ] ଲୋକକେ କାରଣଭୂତ ହୈଂ.
ଅଣୁକୃତକ ଛେ, ଅସ୍ତିତ୍ଵମଯ ଛେ, ଲୋକକାରଣଭୂତ ଛେ. ୨୨.
Page 47 of 264
PDF/HTML Page 76 of 293
single page version
ଅକୃତତ୍ଵାତ୍ ଅସ୍ତିତ୍ଵମଯତ୍ଵାତ୍ ଵିଚିତ୍ରାତ୍ମପରିଣତିରୂପସ୍ଯ ଲୋକସ୍ଯ କାରଣତ୍ଵାଚ୍ଚାଭ୍ଯୁପଗମ୍ଯମାନେଷୁ
କାଲସ୍ତଦଭାଵାଦସ୍ତିକାଯ ଇତି ସାମର୍ଥ୍ଯାଦଵସୀଯତ ଇତି.. ୨୨..
ପରିଯଟ୍ଟଣସଂଭୂଦୋ କାଲୋ ଣିଯମେଣ ପଣ୍ଣତ୍ତୋ.. ୨୩..
ପରିଵର୍ତନସମ୍ଭୂତଃ କାଲୋ ନିଯମେନ ପ୍ରଜ୍ଞପ୍ତ.. ୨୩..
ଅଧର୍ମ ପ୍ରଦେଶପ୍ରଚଯାତ୍ମକ [–ପ୍ରଦେଶୋଂକେ ସମୂହମଯ] ହୋନେସେ ଵେ ପାଁଚ ଅସ୍ତିକାଯ ହୈଂ. କାଲକୋ
ପ୍ରଦେଶପ୍ରଚଯାତ୍ମକପନେକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଅସ୍ତିକାଯ ନହୀଂ ହୈଂ ଐସା [ବିନା–କଥନ କିଯେ ଭୀ]
ସାମର୍ଥ୍ଯସେ ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ.. ୨୨..
ପ୍ରଜ୍ଞପ୍ତଃ] [ସର୍ଵଜ୍ଞୋଂ ଦ୍ଵାରା] ନିଯମସେ [ନିଶ୍ଚଯସେ] ଉପଦେଶ ଦିଯା ଗଯା ହୈ.
କାରଣ ହୈଂ.
ଛେ ସିଦ୍ଧି ଜେନୀ, କାଲ ତେ ଭାଖ୍ଯୋ ଜିଣଂଦେ ନିଯମଥୀ . ୨୩.
Page 48 of 264
PDF/HTML Page 77 of 293
single page version
ତତ୍ପରିଣାମାନ୍ଯଥାନୁପପତିଗମ୍ଯମାନତ୍ଵାଦନୁକ୍ତୋଽପି ନିଶ୍ଚଯକାଲୋଽ–ସ୍ତୀତି ନିଶ୍ଚୀଯତେ. ଯସ୍ତୁ
ନିଶ୍ଚଯକାଲପର୍ଯାଯରୂପୋ ଵ୍ଯଵହାରକାଲଃ ସ ଜୀଵପଦ୍ଗଲପରିଣାମେନାଭି–ଵ୍ଯଜ୍ଯମାନତ୍ଵାତ୍ତଦାଯତ୍ତ ଏଵାଭିଗମ୍ଯତ
ଏଵେତି.. ୨୩..
ସଦ୍ଭାଵମେଂ ଦିଖାଈ ଦେତା ହୈ, ଗତି–ସ୍ଥିତ–ଅଵଗାହପରିଣାମକୀ ଭାଁତି. [ଜିସପ୍ରକାର ଗତି, ସ୍ଥିତି ଔର
ଅଵଗାହରୂପ ପରିଣାମ ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ ଔର ଆକାଶରୂପ ସହକାରୀ କାରଣୋଂକେ ସଦ୍ଭାଵମେଂ ହୋତେ ହୈଂ, ଉସୀ ପ୍ରକାର
ଉତ୍ପାଦଵ୍ଯଯଧ୍ରୌଵ୍ଯକୀ ଏକତାରୂପ ପରିଣାମ ସହକାରୀ କାରଣକେ ସଦ୍ଭାଵମେଂ ହୋତେ ହୈଂ.] ଯହ ଜୋ ସହକାରୀ
କାରଣ ସୋ କାଲ ହୈ.
ଔର ଜୋ ନିଶ୍ଚଯକାଲକୀ ପର୍ଯାଯରୂପ ଵ୍ଯଵହାରକାଲ ଵହ, ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲୋଂକେ ପରିଣାମସେ ଵ୍ଯକ୍ତ [–ଗମ୍ଯ]
ହୋତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଅଵଶ୍ଯ ତଦାଶ୍ରିତ ହୀ [–ଜୀଵ ତଥା ପୁଦ୍ଗଲକେ ପରିଣାମକେ ଆଶ୍ରିତ ହୀ] ଗିନା ଜାତା ହୈ
..୨୩..
ପରିଣାମକୀ ହୀ ବାତ ଲୀ ଗଈ ହୈ.
ପରିଣାମ ଅର୍ଥାତ୍ ଉନକୀ ସମଯଵିଶିଷ୍ଟ ଵୃତ୍ତି. ଵହ ସମଯଵିଶିଷ୍ଟ ଵୃତ୍ତି ସମଯକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରନେଵାଲେ କିସୀ ପଦାର୍ଥକେ
ବିନା [–ନିଶ୍ଚଯକାଲକେ ବିନା] ନହୀଂ ହୋ ସକତୀ. ଜିସପ୍ରକାର ଆକାଶ ବିନା ଦ୍ରଵ୍ଯ ଅଵଗାହନ ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ କର
ସକତେ ଅର୍ଥାତ୍ ଉନକା ଵିସ୍ତାର [ତିର୍ଯକପନା] ନହୀଂ ହୋ ସକତା ଉସୀ ପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯକାଲ ବିନା ଦ୍ରଵ୍ଯ ପରିଣାମକୋ
ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋ ସକତେ ଅର୍ଥାତ୍ ଉନକୋ ପ୍ରଵାହ [ଊର୍ଧ୍ଵପନା] ନହୀଂ ହୋ ସକତା. ଇସ ପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯକାଲକେ ଅସ୍ତିତ୍ଵ
ବିନା [ଅର୍ଥାତ୍ ନିମିତ୍ତଭୂତ କାଲଦ୍ରଵ୍ଯକେ ସଦ୍ଭାଵ ବିନା] ଅନ୍ଯ କିସୀ ପ୍ରକାର ଜୀଵ–ପୁଦ୍ଗଲକେ ପରିଣାମ ବନ ନହୀଂ
ସକତେ ଇସଲିଯେ ‘ନିଶ୍ଚଯକାଲ ଵିଦ୍ଯମାନ ହୈ’ ଐସା ଜ୍ଞାତ ହୋତା ହୈ– ନିଶ୍ଚିତ ହୋତା ହୈ.]
Page 49 of 264
PDF/HTML Page 78 of 293
single page version
ଅଗୁରୁଲହୁଗୋ ଅମୁତ୍ତୋ ଵଟ୍ଟଣଲକ୍ଖୋ ଯ କାଲୋ ତ୍ତି.. ୨୪..
ଅଗୁରୁଲଘୁକୋ ଅମୂର୍ତୋ ଵର୍ତନଲକ୍ଷଣଶ୍ଚ କାଲ ଇତି.. ୨୪..
[ଅମୂର୍ତଃ] ଅମୂର୍ତ [ଚ] ଔର [ଵର୍ତନଲକ୍ଷଣଃ] ଵର୍ତନାଲକ୍ଷଣଵାଲା ହୈ.
ହୈ. କାଲକା ଲକ୍ଷଣ ଵର୍ତନାହେତୁତ୍ଵ ହୈ; ଅର୍ଥାତ୍ ଜିସ ପ୍ରକାର ଶୀତଋତୁମେଂ ସ୍ଵଯଂ ଅଧ୍ଯଯନକ୍ରିଯା କରତେ ହୁଏ
ପୁରୁଷକୋ ଅଗ୍ନି ସହକାରୀ [–ବହିରଂଗ ନିମିତ୍ତ] ହୈ ଔର ଜିସ ପ୍ରକାର ସ୍ଵଯଂ ଘୁମନେ କୀ କ୍ରିଯା କରତେ ହୁଏ
କୁମ୍ଭାରକେ ଚାକକୋ ନୀଚେକୀ କୀଲୀ ସହକାରୀ ହୈ ଉସୀ ପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯସେ ସ୍ଵଯମେଵ ପରିଣାମକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ଜୀଵ–
ପୁଦ୍ଗଲାଦି ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ [ଵ୍ଯଵହାରସେ] କାଲାଣୁରୂପ ନିଶ୍ଚଯକାଲ ବହିରଂଗ ନିମିତ୍ତ ହୈ.
ରସଵର୍ଣପଂଚକ ସ୍ପର୍ଶ–ଅଷ୍ଟକ, ଗଂଧଯୁଗଲ ଵିହୀନ ଛେ,
ଛେ ମୂର୍ତିହୀନ, ଅଗୁରୁଲଘୁକ ଛେ, କାଳ ଵର୍ତନଲିଂଗ ଛେ. ୨୪.
Page 50 of 264
PDF/HTML Page 79 of 293
single page version
ମାସୋଦୁଅଯଣସଂଵଚ୍ଛରୋ ତ୍ତି
ମାସର୍ତ୍ଵଯନସଂଵତ୍ସରମିତି କାଲଃ ପରାଯତ୍ତ.. ୨୫..
ପରମାଣୁପ୍ରଚଲନାଯତ୍ତଃ ସମଯଃ. ନଯନପୁଟଘଟନାଯତ୍ତୋ ନିମିଷଃ. ତତ୍ସଂଖ୍ଯାଵିଶେଷତଃ କାଷ୍ଠା କଲା ନାଲୀ
ରସନେନ୍ଦ୍ରିଯଵିଷଯକା ଶରୀରକେ ଏକ ହୀ ଭାଗମେଂ ସ୍ପର୍ଶ ହୋନେ ପର ଭୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଆତ୍ମାମେଂ ସୁଖାନୁଭଵ ହୋତା ହୈ
ଔର ଜିସ ପ୍ରକାର ସର୍ପଦଂଶ ଯା ଵ୍ରଣ [ଘାଵ] ଆଦି ଶରୀରକେ ଏକ ହୀ ଭାଗମେଂ ହୋନେ ପର ଭୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଆତ୍ମାମେଂ
ଦୁଃଖଵେଦନା ହୋତୀ ହୈ, ଉସୀ ପ୍ରକାର କାଲଦ୍ରଵ୍ଯ ଲୋକାକାଶମେଂ ହୀ ହୋନେ ପର ଭୀ ସମ୍ପୂର୍ଣ ଆକାଶମେଂ ପରିଣତି
ହୋତୀ ହୈ କ୍ଯୋଂକି ଆକାଶ ଅଖଣ୍ଡ ଏକ ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୈ.
ଯହାଁ ଯହ ବାତ ମୁଖ୍ଯତଃ ଧ୍ଯାନମେଂ ରଖନା ଚାହିଯେ କି କାଲ କିସୀ ଦ୍ରଵ୍ଯକୋ ପରିଣମିତ ନହୀଂ କରତା,
ଇସ ପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯକାଲକା ସ୍ଵରୂପ ଦର୍ଶାଯା ଗଯା.. ୨୪..
– [ଇତି କାଲଃ] ଐସା ଜୋ କାଲ [ଅର୍ଥାତ୍ ଵ୍ଯଵହାରକାଲ] [ପରାଯତ୍ତଃ] ଵହ ପରାଶ୍ରିତ ହୈ.
ଉସକୀ [–ଅହୋରାତ୍ରକୀ] ଅମୁକ ସଂଖ୍ଯାସେ ମାସ, ଋତୁ, ଅଯନ ଔର ଵର୍ଷ ହୋତେ ହୈଂ. –ଐସା ଵ୍ଯଵହାରକାଲ
Page 51 of 264
PDF/HTML Page 80 of 293
single page version
ଇତି.. ୨୫..
ପୋଗ୍ଗଲଦଵ୍ଵେଣ
ପୁଦ୍ଗଲଦ୍ରଵ୍ଯେଣ ଵିନା ତସ୍ମାତ୍କାଲ ପ୍ରତୀତ୍ଯଭଵଃ.. ୨୬..
ଆଂଖ, ସୂର୍ଯ ଆଦି ପର ପଦାର୍ଥୋକୀ ଅପେକ୍ଷା ବିନା–ଵ୍ଯଵହାରକାଲକା ମାପ ନିଶ୍ଚିତ କରନା ଅଶକଯ ହୋନେସେ]
ଉସେ ‘ପରାଶ୍ରିତ’ ଐସୀ ଉପମା ଦୀ ଜାତୀ ହୈ.
ଜୋ ସମଯ ଲଗେ ଉସେ ସମଯ କହା ଜାତା ହୈ]. ‘ନିମେଷ’ ଆଁଖକେ ମିଚନେସେ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ [ଅର୍ଥାତ୍ ଖୁଲୀ
ଆଁଖକେ ମିଚନେମେଂ ଜୋ ସମଯ ଲଗେ ଉସେ ନିମେଷ କହା ଜାତା ହୈ ଔର ଵହ ଏକ ନିମେଷ ଅସଂଖ୍ଯାତ ସମଯକା
ହୋତା ହୈ]. ପନ୍ଦ୍ରହ ନିମେଷକା ଏକ ‘କାଷ୍ଠା’, ତୀସ କାଷ୍ଠାକୀ ଏକ ‘କଲା’, ବୀସସେ କୁଛ ଅଧିକ କଲାକୀ
ଏକ ‘ଘଡ଼ୀ’ ଔର ଦୋ ଘଡ଼ୀକା ଏକ ‘ମହୂର୍ତ ବନତା ହୈ]. ‘ଅହୋରାତ୍ର’ ସୂର୍ଯକେ ଗମନସେ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ [ଔର
ଵହ ଏକ ଅହୋରାତ୍ର ତୀସ ମୁହୂର୍ତକା ହୋତା ହୈ] ତୀସ ଅହୋରାତ୍ରକା ଏକ ‘ମାସ’, ଦୋ ମାସକୀ ଏକ ‘ଋତୁ’
ତୀନ ଋତୁକା ଏକ ‘ଅଯନ’ ଔର ଦୋ ଅଯନକା ଏକ ‘ଵର୍ଷ’ ବନତା ହୈ. – ଯହ ସବ ଵ୍ଯଵହାରକାଲ ହୈେ.
‘ପଲ୍ଯୋପମ’, ‘ସାଗରୋପମ’ ଆଦି ଭୀ ଵ୍ଯଵହାରକାଲକେ ଭେଦ ହୈଂ.
ଇସଲିଯେ] ଉନ୍ହେଂ ଉପଚାରସେ ପରାଶ୍ରିତ କହା ଜାତା ହୈ.. ୨୫..
‘ଚିର’ ‘ଶୀଧ୍ର’ ନହି ମାତ୍ରା ବିନା, ମାତ୍ରା ନହୀଂ ପୁଦ୍ଗଲ ବିନା,
ତେ କାରଣେ ପର–ଆଶ୍ରଯେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଭାଖ୍ଯୋ କାଲ ଆ. ୨୬.