Page 172 of 264
PDF/HTML Page 201 of 293
single page version

੧੭੨

ਨਿਸ਼੍ਚੀਯਤੇ, ਤੇਨ ਪ੍ਰਕਾਰੇਣੈਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਾਮਪਿ, ਉਭਯੇਸ਼ਾਮਪਿ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵਕਵ੍ਯਾਪਾਰਾਦਰ੍ਸ਼ਨਸ੍ਯ ਸਮਾਨ–ਤ੍ਵਾਦਿਤਿ.. ੧੧੩..

ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਕਾਰਸੂਚਨੇਯਮ੍. -----------------------------------------------------------------------------

ਅਂਡੇਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ, ਗਰ੍ਭਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਔਰ ਮੂਰ੍ਛਾ ਪਾਏ ਹੁਏ [ਪ੍ਰਾਣਿਯੋਂਂ] ਕੇ ਜੀਵਤ੍ਵਕਾ, ਉਨ੍ਹੇਂ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵਕ ਵ੍ਯਾਪਾਰ ਨਹੀਂ ਦੇਖਾ ਜਾਤਾ ਤਥਾਪਿ, ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਜੀਵਤ੍ਵਕਾ ਭੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਦੋਨੋਂਮੇਂ ਬੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵਕ ਵ੍ਯਾਪਾਰਕਾ ਅਦਰ੍ਸ਼ਨ ਸਮਾਨ ਹੈ.

ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਗਰ੍ਭਸ੍ਥਾਦਿ ਪ੍ਰਾਣਿਯੋਂਮੇਂ, ਈਹਾਪੂਰ੍ਵਕ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਜੀਵਤ੍ਵ ਹੈ ਹੀ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਮੇਂ ਭੀ, ਈਹਾਪੂਰ੍ਵਕ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਜੀਵਤ੍ਵ ਹੈ ਹੀ ਐਸਾ ਆਗਮ, ਅਨੁਮਾਨ ਇਤ੍ਯਾਦਿਸੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਕਿਯਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ.

ਯਹਾਁ ਐਸਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨਾ ਕਿ–ਜੀਵ ਪਰਮਾਰ੍ਥੇਸੇ ਸ੍ਵਾਧੀਨ ਅਨਨ੍ਤ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਸੌਖ੍ਯ ਸਹਿਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਅਜ੍ਞਾਨ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪਰਾਧੀਨ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸੁਖਮੇਂ ਆਸਕ੍ਤ ਹੋਕਰ ਜੋ ਕਰ੍ਮ ਬਨ੍ਧ ਕਰਤਾ ਹੈ ਉਸਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ ਅਪਨੇਕੋ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਔਰ ਦੁਃਖੀ ਕਰਤਾ ਹੈ.. ੧੧੩..

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਸ਼ਂਬੂਕਮਾਤ੍ਰੁਵਾਹਾਃ] ਸ਼ਂਬੂਕ, ਮਾਤ੍ਰੁਵਾਹ, [ਸ਼ਙ੍ਖਾਃ] ਸ਼ਂਖ, [ਸ਼ੁਕ੍ਤਯਃ] ਸੀਪ [ਚ] ਔਰ [ਅਪਾਦਕਾਃ ਕ੍ਰੁਮਯਃ] ਪਗ ਰਹਿਤ ਕ੍ਰੁਮਿ–[ਯੇ] ਜੋ ਕਿ [ਰਸਂ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਂ] ਰਸ ਔਰ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਕੋ [ਜਾਨਨ੍ਤਿ] ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ [ਤੇ] ਵੇ–[ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ ਜੀਵਾਃ] ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ ਹੈਂ.

ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵੋਂਕੇ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਸੂਚਨਾ ਹੈ. -------------------------------------------------------------------------- ਅਦਰ੍ਸ਼ਨ = ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿਗੋਚਰ ਨਹੀਂ ਹੋਨਾ.

Page 173 of 264
PDF/HTML Page 202 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਏਤੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਰਸਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਤ੍ ਸ਼ੇਸ਼ੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣੋਦਯੇ ਨੋਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣੋਦਯੇ ਚ ਸਤਿ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰਸਯੋਃ ਪਰਿਚ੍ਛੇਤ੍ਤਾਰੋ ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਮਨਸੋ ਭਵਂਤੀਤਿ.. ੧੧੪..

ਤ੍ਰੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਕਾਰਸੂਚਨੇਯਮ੍.

ਏਤੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਰਸਨਘ੍ਰਾਣੇਂਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਤ੍ ਸ਼ੇਸ਼ੇਂਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣੋਦਯੇ ਨੋਇਂਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣੋਦਯੇ ਚ ਸਤਿ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰਸਗਂਧਾਨਾਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਤ੍ਤਾਰਸ੍ਤ੍ਰੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਮਨਸੋ ਭਵਂਤੀਤਿ.. ੧੧੫.. -----------------------------------------------------------------------------

ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਔਰ ਰਸਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੇ [–ਇਨ ਦੋ ਭਾਵੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ] ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਕੇ ਕਾਰਣ ਤਥਾ ਸ਼ੇਸ਼ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ [–ਤੀਨ ਭਾਵੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ] ਆਵਰਣਕਾ ਉਦਯ ਤਥਾ ਮਨਕੇ [–ਭਾਵਮਨਕੇ] ਆਵਰਣਕਾ ਉਦਯ ਹੋਨੇਸੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਔਰ ਰਸਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਯਹ [ਸ਼ਂਬੂਕ ਆਦਿ] ਜੀਵ ਮਨਰਹਿਤ ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ ਹੈਂ.. ੧੧੪..

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਯੁਕਾਕੁਂਭੀਮਤ੍ਕੁਣਪਿਪੀਲਿਕਾਃ] ਜੂ, ਕੁਂਭੀ, ਖਟਮਲ, ਚੀਂਟੀ ਔਰ [ਵ੍ਰੁਸ਼੍ਚਿਕਾਦਯਃ] ਬਿਚ੍ਛੂ ਆਦਿ [ਕੀਟਾਃ] ਜਨ੍ਤੁ [ਰਸਂ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਂ ਗਂਧਂ] ਰਸ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਔਰ ਗਂਧਕੋ [ਜਾਨਨ੍ਤਿ] ਜਾਨਤੇ ਹੈਂ; [ਤ੍ਰੀਂਦ੍ਰਿਯਾਃ ਜੀਵਾਃ] ਵੇ ਤ੍ਰੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ ਹੈਂ.

ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਰਸਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਔਰ ਘ੍ਰਾਣੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੇ ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਕੇ ਕਾਰਣ ਤਥਾ ਸ਼ੇਸ਼ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਆਵਰਣਕਾ ਉਦਯ ਤਥਾ ਮਨਕੇ ਆਵਰਣਕਾ ਉਦਯ ਹੋਨੇਸੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਰਸ ਔਰ ਗਨ੍ਧਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਯਹ [ਜੂ ਆਦਿ] ਜੀਵ ਮਨਰਹਿਤ ਤ੍ਰੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ ਹੈਂ.. ੧੧੫.. --------------------------------------------------------------------------

Page 174 of 264
PDF/HTML Page 203 of 293
single page version

੧੭੪

ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਕਾਰਸੂਚਨੇਯਮ੍. ਏਤੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਰਸਨਘ੍ਰਾਣਚਕ੍ਸ਼ੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਤ੍ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣੋਦਯੇ ਨੋਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ–ਵਰਣੋਦਯੇ ਚ ਸਤਿ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰਸਗਂਧਵਰ੍ਣਾਨਾਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਤ੍ਤਾਰਸ਼੍ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਮਨਸੋ ਭਵਂਤੀਤਿ.. ੧੧੬..

-----------------------------------------------------------------------------

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਪੁਨਃ] ਪੁਨਸ਼੍ਚ [ਉਦ੍ਦਂਸ਼ਮਸ਼ਕਮਕ੍ਸ਼ਿਕਾਮਧੁਕਰੀਭ੍ਰਮਰਾਃ] ਡਾਁਸ, ਮਚ੍ਛਰ, ਮਕ੍ਖੀ, ਮਧੁਮਕ੍ਖੀ, ਭਁਵਰਾ ਔਰ [ਪਤਙ੍ਗਾਦ੍ਯਾਃ ਤੇ] ਪਤਂਗੇ ਆਦਿ ਜੀਵ [ਰੂਪਂ] ਰੂਪ, [ਰਸਂ] ਰਸ, [ਗਂਧਂ] ਗਨ੍ਧ [ਚ] ਔਰ [ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਂ] ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਕੋ [ਵਿਜਾਨਨ੍ਤਿ] ਵਜਾਨਤੇ ਹੈਂ. [ਵੇ ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ ਹੈਂ.]

ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵੋਂਕੇ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਸੂਚਨਾ ਹੈ.

ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਰਸਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਘ੍ਰਾਣੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਔਰ ਚਕ੍ਸ਼ੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੇ ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਕੇ ਕਾਰਣ ਤਥਾ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੇ ਆਵਰਣਕਾ ਉਦਯ ਤਥਾ ਮਨਕੇ ਆਵਰਣਕਾ ਉਦਯ ਹੋਨੇਸੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਰਸ, ਗਨ੍ਧ ਔਰ ਵਰ੍ਣਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਯਹ [ਡਾਁਸ ਆਦਿ] ਜੀਵ ਮਨਰਹਿਤ ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ ਹੈਂ.. ੧੧੬.. --------------------------------------------------------------------------

Page 175 of 264
PDF/HTML Page 204 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਪਞ੍ਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪ੍ਰਕਾਰਸੂਚਨੇਯਮ੍. ਅਥ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਰਸਨਘ੍ਰਾਣਚਕ੍ਸ਼ੁਃਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਤ੍ ਨੋਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣੋਦਯੇ ਸਤਿ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼– ਰਸਗਂਧਵਰ੍ਣਸ਼ਬ੍ਦਾਨਾਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਤ੍ਤਾਰਃ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਮਨਸ੍ਕਾਃ. ਕੇਚਿਤ੍ਤੁ ਨੋਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਰਣਸ੍ਯਾਪਿ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪ–ਸ਼ਮਾਤ੍ ਸਮਨਸ੍ਕਾਸ਼੍ਚ ਭਵਨ੍ਤਿ. ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਮਨੁਸ਼੍ਯਨਾਰਕਾਃ ਸਮਨਸ੍ਕਾ ਏਵ, ਤਿਰ੍ਯਂਚ ਉਭਯਜਾਤੀਯਾ ਇਤਿ..੧੧੭..

-----------------------------------------------------------------------------

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਵਰ੍ਣਰਸਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਗਂਧਸ਼ਬ੍ਦਜ੍ਞਾਃ] ਵਰ੍ਣ, ਰਸ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਗਨ੍ਧ ਔਰ ਸ਼ਬ੍ਦਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਂ[ਸੁਰਨਰਨਾਰਕਤਿਰ੍ਯਂਞ੍ਚਃ] ਦੇਵ–ਮਨੁਸ਼੍ਯ–ਨਾਰਕ–ਤਿਰ੍ਯਂਚ–[ਜਲਚਰਸ੍ਥਲਚਰਖਚਰਾਃ] ਜੋ ਜਲਚਰ, ਸ੍ਥਲਚਰ, ਖੇਚਰ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਵੇ –[ਬਲਿਨਃ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ ਜੀਵਾਃ] ਬਲਵਾਨ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ ਹੈਂ.

ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਰਸਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਘ੍ਰਾਣੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਚਕ੍ਸ਼ੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਔਰ ਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੇ ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਕੇ ਕਾਰਣ, ਮਨਕੇ ਆਵਰਣਕਾ ਉਦਯ ਹੋਨੇਸੇ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਰਸ, ਗਨ੍ਧ, ਵਰ੍ਣ ਔਰ ਸ਼ਬ੍ਦਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲੇ ਜੀਵ ਮਨਰਹਿਤ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ ਹੈਂ; ਕਤਿਪਯ [ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ] ਤੋ, ਉਨ੍ਹੇਂ ਮਨਕੇ ਆਵਰਣਕਾ ਭੀ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਹੋਨੇਸੇ, ਮਨਸਹਿਤ [ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਜੀਵ] ਹੋਤੇ ਹੈਂ.

ਉਨਮੇਂ, ਦੇਵ, ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਔਰ ਨਾਰਕੀ ਮਨਸਹਿਤ ਹੀ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਤਿਰ੍ਯਂਚ ਦੋਨੋਂ ਜਾਤਿਕੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਮਨਰਹਿਤ ਤਥਾ ਮਨਸਹਿਤ] ਹੋਤੇ ਹੈਂ.. ੧੧੭..

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਦੇਵਾਃ ਚਤੁਰ੍ਣਿਕਾਯਾਃ] ਦੇਵੋਂਕੇ ਚਾਰ ਨਿਕਾਯ ਹੈਂ, [ਮਨੁਜਾਃ ਕਰ੍ਮਭੋਗ– --------------------------------------------------------------------------

Page 176 of 264
PDF/HTML Page 205 of 293
single page version

੧੭੬

ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਭੇਦੇਨੋਕ੍ਤਾਨਾਂ ਜੀਵਾਨਾਂ ਚਤੁਰ੍ਗਤਿਸਂਬਂਧਤ੍ਵੇਨੋਪਸਂਹਾਰੋਯਮ੍. ਦੇਵਗਤਿਨਾਮ੍ਨੋ ਦੇਵਾਯੁਸ਼ਸ਼੍ਚੋਦਯਾਦ੍ਦੇਵਾਃ, ਤੇ ਚ ਭਵਨਵਾਸਿਵ੍ਯਂਤਰਜ੍ਯੋਤਿਸ਼੍ਕਵੈਮਾਨਿਕਨਿਕਾਯ–ਭੇਦਾਚ੍ਚਤੁਰ੍ਧਾ. ਮਨੁਸ਼੍ਯਗਤਿਨਾਮ੍ਨੋ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਯੁਸ਼ਸ਼੍ਚ ਉਦਯਾਨ੍ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਃ. ਤੇ ਕਰ੍ਮਭੋਗਭੂਮਿਜਭੇਦਾਤ੍ ਦ੍ਵੇਧਾ. ਤਿਰ੍ਯਗ੍ਗਤਿਨਾਮ੍ਨਸ੍ਤਿਰ੍ਯਗਾਯੁਸ਼ਸ਼੍ਚ ਉਦਯਾਤ੍ਤਿਰ੍ਯਞ੍ਚਃ. ਤੇ ਪ੍ਰੁਥਿਵੀਸ਼ਮ੍ਬੂਕਯੂਕੋਦ੍ਦਂਸ਼ਜਲਚਰੋਰਗਪਕ੍ਸ਼ਿਪਰਿਸਰ੍ਪ– ਚਤੁਸ਼੍ਪਦਾਦਿਭੇਦਾਦਨੇਕਧਾ. ਨਰਕਗਤਿਨਾਮ੍ਨੋ ਨਰਕਾਯੁਸ਼ਸ਼੍ਚ ਉਦਯਾਨ੍ਨਾਰਕਾਃ. ਤੇ ਰਤ੍ਨਸ਼ਰ੍ਕਰਾਵਾਲੁਕਾ– ਪਙ੍ਕਧੂਮਤਮੋਮਹਾਤਮਃਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜਭੇਦਾਤ੍ਸਪ੍ਤਧਾ. ਤਤ੍ਰ ਦੇਵਮਨੁਸ਼੍ਯਨਾਰਕਾਃ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਏਵ. ਤਿਰ੍ਯਂਚਸ੍ਤੁ ਕੇਚਿਤ੍ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਃ, ਕੇਚਿਦੇਕ–ਦ੍ਵਿ–ਤ੍ਰਿ–ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ ਅਪੀਤਿ.. ੧੧੮.. ----------------------------------------------------------------------------- ਭੂਮਿਜਾਃ] ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਕਰ੍ਮਭੂਮਿਜ ਔਰ ਭੋਗਭੂਮਿਜ ਐਸੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ, [ਤਿਰ੍ਯਞ੍ਚਃ ਬਹੁਪ੍ਰਕਾਰਾਃ] ਤਿਰ੍ਯਂਚ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ [ਪੁਨਃ] ਔਰ [ਨਾਰਕਾਃ ਪ੍ਰੁਥਿਵੀਭੇਦਗਤਾਃ] ਨਾਰਕੋਂਕੇ ਭੇਦ ਉਨਕੀ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵਿਯੋਂਕੇ ਭੇਦ ਜਿਤਨੇ ਹੈਂ.

ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਭੇਦਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਕਹੇ ਗਯੇ ਜੀਵੋਂਕਾ ਚਤੁਰ੍ਗਤਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਦਰ੍ਸ਼ਾਤੇ ਹੁਏ ਉਪਸਂਹਾਰ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯਹਾਁ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ–ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਰੂਪ ਜੀਵਭੇਦੋਂਕਾ ਚਾਰ ਗਤਿਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧ ਦਰ੍ਸ਼ਾਕਰ ਜੀਵਭੇਦੋਂ ਉਪਸਂਹਾਰ ਕਿਯਾ ਗਯਾ ਹੈ].

ਦੇਵਗਤਿਨਾਮ ਔਰ ਦੇਵਾਯੁਕੇ ਉਦਯਸੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦੇਵਗਤਿਨਾਮਕਰ੍ਮ ਔਰ ਦੇਵਾਯੁਕਰ੍ਮਕੇ ਉਦਯਕੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਸੇ] ਦੇਵ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਵੇ ਭਵਨਵਾਸੀ, ਵ੍ਯਂਤਰ, ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼੍ਕ ਔਰ ਵੈਮਾਨਿਕ ਐਸੇ ੧ਨਿਕਾਯਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ. ਮਨੁਸ਼੍ਯਗਤਿਨਾਮ ਔਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯਾਯੁਕੇ ਉਦਯਸੇ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਵੇ ਕਰ੍ਮਭੂਮਿਜ ਔਰ ਭੋਗਭੂਮਿਜ ਐਸੇ ਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ. ਤਿਰ੍ਯਂਚਗਤਿਨਾਮ ਔਰ ਤਿਰ੍ਯਂਚਾਯੁਕੇ ਉਦਯਸੇ ਤਿਰ੍ਯਂਚ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਵੇ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀ, ਸ਼ਂਬੂਕ, ਜੂਂ, ਡਾਁਸ, ਜਲਚਰ, ਉਰਗ, ਪਕ੍ਸ਼ੀ, ਪਰਿਸਰ੍ਪ, ਚਤੁਸ਼੍ਪਾਦ [ਚੌਪਾਯੇ] ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ. ਨਰਕਗਤਿਨਾਮ ਔਰ ਨਰਕਾਯੁਕੇ ਉਦਯਸੇ ਨਾਰਕ ਹੋਤੇ ਹੈਂ; ਵੇ ੨ਰਤ੍ਨਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਸ਼ਰ੍ਕਰਾਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਬਾਲੁਕਾਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਪਂਕਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਧੂਮਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ, ਤਮਃਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ ਔਰ ਮਹਾਤਮਃਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ ਐਸੇ ਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਸਾਤ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ.

ਉਨਮੇਂ, ਦੇਵ, ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਔਰ ਨਾਰਕੀ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਹੀ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. ਤਿਰ੍ਯਂਚ ਤੋ ਕਤਿਪਯ -------------------------------------------------------------------------- ੧. ਨਿਕਾਯ = ਸਮੂਹ ੨. ਰਤ੍ਨਪ੍ਰਭਾਭੂਮਿਜ = ਰਤ੍ਨਪ੍ਰਭਾ ਨਾਮਕੀ ਭੂਮਿਮੇਂ [–ਪ੍ਰਥਮ ਨਰਕਮੇਂ] ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ .

Page 177 of 264
PDF/HTML Page 206 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਗਤ੍ਯਾਯੁਰ੍ਨਾਮੋਦਯਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਤ੍ਵਾਦ੍ਦੇਵਤ੍ਵਾਦੀਨਾਮਨਾਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵੋਦ੍ਯੋਤਨਮੇਤਤ੍.

ਕ੍ਸ਼ੀਯਤੇ ਹਿ ਕ੍ਰਮੇਣਾਰਬ੍ਧਫਲੋ ਗਤਿਨਾਮਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯੁਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸ਼੍ਚ ਜੀਵਾਨਾਮ੍. ਏਵਮਪਿ ਤੇਸ਼ਾਂ ਗਤ੍ਯਂਤਰਸ੍ਯਾਯੁਰਂਤਰਸ੍ਯ ਚ ਕਸ਼ਾਯਾਨੁਰਂਜਿਤਾ ਯੋਗਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰ੍ਲੇਸ਼੍ਯਾ ਭਵਤਿ ਬੀਜਂ, ਤਤਸ੍ਤਦੁਚਿਤਮੇਵ ----------------------------------------------------------------------------- ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਕਤਿਪਯ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਤ੍ਰੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਔਰ ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਭੀ ਹੋਤੇ ਹੈਂ.

ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਯਹਾਁ ਐਸਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ ਚਾਰ ਗਤਿਸੇ ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣ, ਸ੍ਵਾਤ੍ਮੋਪਲਬ੍ਧਿ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਐਸੀ ਜੋ ਸਿਦ੍ਧਗਤਿ ਉਸਕੀ ਭਾਵਨਾਸੇ ਰਹਿਤ ਜੀਵ ਅਥਵਾ ਸਿਦ੍ਧਸਦ੍ਰਸ਼ ਨਿਜਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਾਕੀ ਭਾਵਨਾਸੇ ਰਹਿਤ ਜੀਵ ਜੋ ਚਤੁਰ੍ਗਤਿਨਾਮਕਰ੍ਮ ਉਪਾਰ੍ਜਿਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਉਸਕੇ ਉਦਯਵਸ਼ ਵੇ ਦੇਵਾਦਿ ਗਤਿਯੋਂਮੇਂ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ.. ੧੧੮..

ਕ੍ਸ਼ੀਣ ਹੋਨੇਸੇ [ਤੇ ਅਪਿ] ਜੀਵ [ਸ੍ਵਲੇਸ਼੍ਯਾਵਸ਼ਾਤ੍] ਅਪਨੀ ਲੇਸ਼੍ਯਾਕੇ ਵਸ਼ [ਖਲੁ] ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ [ਅਨ੍ਯਾਂ ਗਤਿਮ੍ ਆਯੁਸ਼੍ਕਂ ਚ] ਅਨ੍ਯ ਗਤਿ ਔਰ ਆਯੁਸ਼੍ਯ [ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ] ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ.

ਅਨਾਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤ ਹੈਂ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦੇਵਤ੍ਵ, ਮਨੁਸ਼੍ਯਤ੍ਵ, ਤਿਰ੍ਯਂਚਤ੍ਵ ਔਰ ਨਾਰਕਤ੍ਵ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈ] ਐਸਾ ਦਰ੍ਸ਼ਾਯਾ ਗਯਾ ਹੈ.

ਜੀਵੋਂਕੋ, ਜਿਸਕਾ ਫਲ ਪ੍ਰਾਰਮ੍ਭ ਹੋਜਾਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਅਮੁਕ ਗਤਿਨਾਮਕਰ੍ਮ ਔਰ ਅਮੁਕ ਆਯੁਸ਼ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਰਮਸ਼ਃ ਕ੍ਸ਼ਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਐਸਾ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਉਨ੍ਹੇਂ ਕਸ਼ਾਯ–ਅਨੁਰਂਜਿਤ ਯੋਗਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਰੂਪ ਲੇਸ਼੍ਯਾ ਅਨ੍ਯ -------------------------------------------------------------------------- ਕਸ਼ਾਯ–ਅਨੁਰਂਜਿਤ =ਕਸ਼ਾਯਰਂਜਿਤ; ਕਸ਼ਾਯਸੇ ਰਂਗੀ ਹੁਈ. [ਕਸ਼ਾਯਸੇ ਅਨੁਰਂਜਿਤ ਯੋਗਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਸੋ ਲੇਸ਼੍ਯਾ ਹੈ.]

Page 178 of 264
PDF/HTML Page 207 of 293
single page version

੧੭੮

ਗਤ੍ਯਂਤਰਮਾਯੁਰਂਤਰਂਚ ਤੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਨੁਵਨ੍ਤਿ. ਏਵਂ ਕ੍ਸ਼ੀਣਾਕ੍ਸ਼ੀਣਾਭ੍ਯਾਮਪਿ ਪੁਨਃ ਪੁਨਰ੍ਨਵੀਭੂਤਾਭ੍ਯਾਂ ਗਤਿਨਾਮਾਯੁਃਕਰ੍ਮਭ੍ਯਾਮਨਾਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤਾਭ੍ਯਾਮਪਿ ਚਿਰਮਨੁਗਮ੍ਯਮਾਨਾਃ ਸਂਸਰਂਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਨਮਚੇਤਯਮਾਨਾ ਜੀਵਾ ਇਤਿ.. ੧੧੯..

----------------------------------------------------------------------------- ਗਤਿ ਔਰ ਅਨ੍ਯ ਆਯੁਸ਼ਕਾ ਬੀਜ ਹੋਤੀ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਲੇਸ਼੍ਯਾ ਅਨ੍ਯ ਗਤਿਨਾਮਕਰ੍ਮ ਔਰ ਅਨ੍ਯ ਆਯੁਸ਼ਕਰ੍ਮਕਾ ਕਾਰਣ ਹੋਤੀ ਹੈ], ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਉਚਿਤ ਹੀ ਅਨ੍ਯ ਗਤਿ ਤਥਾ ਅਨ੍ਯ ਆਯੁਸ਼ ਵੇ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ. ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕ੍ਸ਼ੀਣ–ਅਕ੍ਸ਼ੀਣਪਨੇਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਪੁਨਃ–ਪੁਨਃ ਨਵੀਨ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋੇਵਾਲੇ ਗਤਿਨਾਮਕਰ੍ਮ ਔਰ ਆਯੁਸ਼ਕਰ੍ਮ [ਪ੍ਰਵਾਹਰੂਪਸੇ] ਯਦ੍ਯਪਿੇ ਵੇ ਅਨਾਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਭੂਤ ਹੈਂ ਤਥਾਪਿ–ਚਿਰਕਾਲ [ਜੀਵੋਂਕੇ] ਸਾਥ ਸਾਥ ਰਹਤੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ, ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਨਹੀਂ ਚੇਤਨੇਵਾਲੇ ਜੀਵ ਸਂਸਰਣ ਕਰਤੇ ਹੈਂ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾਕਾ ਅਨੁਭਵ ਨਹੀਂ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਜੀਵ ਸਂਸਾਰਮੇਂ ਪਰਿਭ੍ਰਮਣ ਕਰਤੇ ਹੈਂ].

ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਜੀਵੋਂਕੋ ਦੇਵਤ੍ਵਾਦਿਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਮੇਂ ਪੌਦ੍ਗਲਿਕ ਕਰ੍ਮ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ ਦੇਵਤ੍ਵਾਦਿ ਜੀਵਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੈ.

[ਪੁਨਸ਼੍ਚ, ਦੇਵ ਮਰਕਰ ਦੇਵ ਹੀ ਹੋਤਾ ਰਹੇ ਔਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਮਰਕਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਹੀ ਹੋਤਾ ਰਹੇ ਇਸ ਮਾਨ੍ਯਤਾਕਾ ਭੀ ਯਹਾਁ ਨਿਸ਼ੇਧ ਹੁਆ. ਜੀਵੋਂਕੋ ਅਪਨੀ ਲੇਸ਼੍ਯਾਕੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੀ ਗਤਿਨਾਮਕਰ੍ਮ ਔਰ ਆਯੁਸ਼ਕਰ੍ਮਕਾ ਬਨ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਇਸਲਿਯੇ ਉਸਕੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੀ ਅਨ੍ਯ ਗਤਿ–ਆਯੁਸ਼ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੀ ਹੈ] .. ੧੧੯..

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਏਤੇ ਜੀਵਨਿਕਾਯਾਃ] ਯਹ [ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤ] ਜੀਵਨਿਕਾਯ [ਦੇਹਪ੍ਰਵੀਚਾਰਮਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ] ਦੇਹਮੇਂ ਵਰ੍ਤਨੇਵਾਲੇ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦੇਹਸਹਿਤ [ਭਣਿਤਾਃ] ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ; [ਦੇਹਵਿਹੀਨਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ] ਦੇਹਰਹਿਤ ਐਸੇ ਸਿਦ੍ਧ ਹੈਂ. -------------------------------------------------------------------------- ਪਹਲੇਕੇ ਕਰ੍ਮ ਕ੍ਸ਼ੀਣ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਬਾਦਕੇ ਅਕ੍ਸ਼ੀਣਰੂਪਸੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੈਂ.

Page 179 of 264
PDF/HTML Page 208 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਉਕ੍ਤਜੀਵਪ੍ਰਪਂਚੋਪਸਂਹਾਰੋਯਮ੍.

ਏਤੇ ਹ੍ਯੁਕ੍ਤਪ੍ਰਕਾਰਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਸਂਸਾਰਿਣੋ ਦੇਹਪ੍ਰਵੀਚਾਰਾਃ, ਅਦੇਹਪ੍ਰਵੀਚਾਰਾ ਭਗਵਂਤਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾ ਜੀਵਾਃ. ਤਤ੍ਰ ਦੇਹਪ੍ਰਵੀਚਾਰਤ੍ਵਾਦੇਕਪ੍ਰਕਾਰਤ੍ਵੇਪਿ ਸਂਸਾਰਿਣੋ ਦ੍ਵਿਪ੍ਰਕਾਰਾਃ ਭਵ੍ਯਾ ਅਭਵ੍ਯਾਸ਼੍ਚ. ਤੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧ– ਸ੍ਵਰੂਪੋਪਲਮ੍ਭਸ਼ਕ੍ਤਿਸਦ੍ਭਾਵਾਸਦ੍ਭਾਵਾਭ੍ਯਾਂ ਪਾਚ੍ਯਾਪਾਚ੍ਯਮੁਦ੍ਗਵਦਭਿਧੀਯਂਤ ਇਤਿ.. ੧੨੦..

----------------------------------------------------------------------------- [ਸਂਸਾਰਿਣਾਃ] ਸਂਸਾਰੀ [ਭਵ੍ਯਾਃ ਅਭਵ੍ਯਾਃ ਚ] ਭਵ੍ਯ ਔਰ ਅਭਵ੍ਯ ਐਸੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ.

ਟੀਕਾਃ– ਯਹ ਉਕ੍ਤ [–ਪਹਲੇ ਕਹੇ ਗਯੇ] ਜੀਵਵਿਸ੍ਤਾਰਕਾ ਉਪਸਂਹਾਰ ਹੈ.

ਜਿਨਕੇ ਪ੍ਰਕਾਰ [ਪਹਲੇ] ਕਹੇ ਗਯੇ ਐਸੇ ਯਹ ਸਮਸ੍ਤ ਸਂਸਾਰੀ ਦੇਹਮੇਂ ਵਰ੍ਤਨੇਵਾਲੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦੇਹਸਹਿਤ] ਹੈਂ; ਦੇਹਮੇਂ ਨਹੀਂ ਵਰ੍ਤਨੇਵਾਲੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਦੇਹਰਹਿਤ] ਐਸੇ ਸਿਦ੍ਧਭਗਵਨ੍ਤ ਹੈਂ– ਜੋ ਕਿ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਜੀਵ ਹੈ. ਵਹਾਁ, ਦੇਹਮੇਂ ਵਰ੍ਤਨੇਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਸਂਸਾਰੀ ਜੀਵੋਂਕਾ ਏਕ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਵੇ ਭਵ੍ਯ ਔਰ ਅਭਵ੍ਯ ਐਸੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ. ‘੧ਪਾਚ੍ਯ’ ਔਰ ‘੨ਅਪਾਚ੍ਯ’ ਮੂਁਗਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਜਿਨਮੇਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਸ੍ਵਰੂਪਕੀ ੩ਉਪਲਬ੍ਧਿਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿਕਾ ਸਦ੍ਭਾਵ ਹੈ ਉਨ੍ਹੇਂ ‘ਭਵ੍ਯ’ ਔਰ ਜਿਨਮੇਂ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਸ੍ਵਰੂਪਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿਕਾ ਅਸਦ੍ਭਾਵ ਹੈ ਉਨ੍ਹੇਂ ‘ਅਭਵ੍ਯ’ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈਂ .. ੧੨੦..

ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀਕਾਯਿਕਾਦਿ ‘ਜੀਵੋਂ’ਮੇਂ] ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ ਜੀਵ ਨਹੀਂ ਹੈ ਔਰ [ਸ਼ਟ੍ਪ੍ਰਕਾਰਾਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਪ੍ਤਾਃ ਕਾਯਾਃ ਪੁਨਃ] ਛਹ -------------------------------------------------------------------------- ੧. ਪਾਚ੍ਯ = ਪਕਨੇਯੋਗ੍ਯ; ਰਂਧਨੇਯੋਗ੍ਯ; ਸੀਝਨੇ ਯੋਗ੍ਯ; ਕੋਰਾ ਨ ਹੋ ਐਸਾ. ੨. ਅਪਾਚ੍ਯ = ਨਹੀਂ ਪਕਨੇਯੋਗ੍ਯ; ਰਂਧਨੇ–ਸੀਝਨੇਕੀ ਯੋਗ੍ਯਤਾ ਰਹਿਤ; ਕੋਰਾ. ੩. ਉਪਲਬ੍ਧਿ = ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ; ਅਨੁਭਵ.

Page 180 of 264
PDF/HTML Page 209 of 293
single page version

੧੮੦

ਵ੍ਯਵਹਾਰਜੀਵਤ੍ਵੈਕਾਂਤਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਨਿਰਾਸੋਯਮ੍.

ਯ ਇਮੇ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਯਃ ਪ੍ਰੁਥਿਵੀਕਾਯਿਕਾਦਯਸ਼੍ਚਾਨਾਦਿਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਪਰਸ੍ਪਰਾਵਗਾਹਮਵਲੋਕ੍ਯ ਵ੍ਯ– ਵਹਾਰਨਯੇਨ ਜੀਵਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯਾਞ੍ਜੀਵਾ ਇਤਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪ੍ਯਂਤੇ. ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨ ਤੇਸ਼ੁ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਾਦੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਪ੍ਰੁਥਿਵ੍ਯਾਦਯਸ਼੍ਚ ਕਾਯਾਃ ਜੀਵਲਕ੍ਸ਼ਣਭੂਤਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਾਭਾਵਾਨ੍ਨ ਜੀਵਾ ਭਵਂਤੀਤਿ. ਤੇਸ਼੍ਵੇਵ ਯਤ੍ਸ੍ਵਪਰਪਰਿਚ੍ਛਿਤ੍ਤਿਰੂਪੇਣ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨਂ ਜ੍ਞਾਨਂ ਤਦੇਵ ਗੁਣਗੁਣਿਨੋਃ ਕਥਞ੍ਚਿਦਭੇਦਾਜ੍ਜੀਵਤ੍ਵੇਨ ਪ੍ਰਰੂਪ੍ਯਤ ਇਤਿ.. ੧੨੧..

----------------------------------------------------------------------------- ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰੋਕ੍ਤ ਕਾਯੇਂ ਭੀ ਜੀਵ ਨਹੀਂ ਹੈ; [ਤੇਸ਼ੁ] ਉਨਮੇਂ [ਯਦ੍ ਜ੍ਞਾਨਂ ਭਵਤਿ] ਜੋ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ [ਤਤ੍ ਜੀਵਃ] ਵਹ ਜੀਵ ਹੈ [ਇਤਿ ਚ ਪ੍ਰਰੂਪਯਨ੍ਤਿ] ਐਸੀ [ਜ੍ਞਾਨੀ] ਪ੍ਰਰੂਪਣਾ ਕਰਤੇ ਹੈਂ.

ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਵ੍ਯਵਹਾਰਜੀਵਤ੍ਵਕੇ ਏਕਾਨ੍ਤਕੀ ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿਕਾ ਖਣ੍ਡਨ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਿਸੇ ਮਾਤ੍ਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਜੀਵ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ ਉਸਕਾ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਜੀਵਰੂਪਸੇ ਸ੍ਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਉਚਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ ਐਸਾ ਯਹਾਁ ਸਮਝਾਯਾ ਹੈ].

ਯਹ ਜੋ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿ ਤਥਾ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀਕਾਯਿਕਾਦਿ, ‘ਜੀਵ’ ਕਹੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ, ਅਨਾਦਿ ਜੀਵ –ਪੁਦ੍ਗਲਕਾ ਪਰਸ੍ਪਰ ਅਵਗਾਹ ਦੇਖਕਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਜੀਵਕੇ ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯ ਦ੍ਵਾਰਾ [–ਜੀਵਕੋ ਮੁਖ੍ਯਤਾ ਦੇਕਰ] ‘ਜੀਵ’ ਕਹੇ ਜਾਤੇ ਹੈਂ. ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਉਨਮੇਂ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਾਦਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ ਤਥਾ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀ–ਆਦਿ ਕਾਯੇਂ, ਜੀਵਕੇ ਲਕ੍ਸ਼ਣਭੂਤ ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ, ਜੀਵ ਨਹੀਂ ਹੈਂ; ਉਨ੍ਹੀਂਮੇਂ ਜੋ ਸ੍ਵਪਰਕੋ ਜ੍ਞਪ੍ਤਿਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ ਵਹੀ, ਗੁਣ–ਗੁਣੀਕੇ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਅਭੇਦਕੇ ਕਾਰਣ, ਜੀਵਰੂਪਸੇ ਪ੍ਰਰੂਪਿਤ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ.. ੧੨੧..

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਜੀਵਃ] ਜੀਵ [ਸਰ੍ਵਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ਼੍ਯਤਿ] ਸਬ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਔਰ ਦੇਖਤਾ ਹੈ, [ਸੌਖ੍ਯਮ੍ ਇਚ੍ਛਤਿ] ਸੁਖਕੀ ਇਚ੍ਛਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, [ਦੁਃਖਾਤ੍ ਬਿਭੇਤਿ] ਦੁਃਖਸੇ ਡਰਤਾ ਹੈ, [ਹਿਤਮ੍ ਅਹਿਤਮ੍ ਕਰੋਤਿ] -------------------------------------------------------------------------- ਪ੍ਰਤਿਪਤ੍ਤਿ = ਸ੍ਵੀਕ੍ਰੁਤਿ; ਮਾਨ੍ਯਤਾ.

Page 181 of 264
PDF/HTML Page 210 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਅਨ੍ਯਾਸਾਧਾਰਣਜੀਵਕਾਰ੍ਯਖ੍ਯਾਪਨਮੇਤਤ੍.

ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵਾਤ੍ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਸ੍ਥਾਯਾਃ ਕ੍ਰਿਯਾਯਾਃ ਜ੍ਞਪ੍ਤੇਰ੍ਦ੍ਰਸ਼ੇਸ਼੍ਚ ਜੀਵ ਏਵ ਕਰ੍ਤਾ, ਨ ਤਤ੍ਸਂਬਨ੍ਧਃ ਪੁਦ੍ਗਲੋ, ਯਥਾਕਾਸ਼ਾਦਿ. ਸੁਖਾਭਿਲਾਸ਼ਕ੍ਰਿਯਾਯਾਃ ਦੁਃਖੋਦ੍ਵੇਗਕ੍ਰਿਯਾਯਾਃ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਿਤਹਿਤਾਹਿਤਨਿਰ੍ਵਿਰ੍ਤਨਕ੍ਰਿਯਾਯਾਸ਼੍ਚ ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਵਰ੍ਤਰੂਪਸਙ੍ਕਲ੍ਪਪ੍ਰਭਵਤ੍ਵਾਤ੍ਸ ਏਵ ਕਰ੍ਤਾ, ਨਾਨ੍ਯਃ. ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭਾਕਰ੍ਮਫਲਭੂਤਾਯਾ ਇਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟ– ਵਿਸ਼ਯੋਪਭੋਗਕ੍ਰਿਯਾਯਾਸ਼੍ਚ ਸੁਖਦੁਃਖਸ੍ਵਰੂਪਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਕ੍ਰਿਯਾਯਾ ਇਵ ਸ ਏਵ ਕਰ੍ਤਾ, ਨਾਨ੍ਯਃ. ਏਤੇਨਾਸਾਧਾਰਣਕਾਰ੍ਯਾਨੁਮੇਯਤ੍ਵਂ ਪੁਦ੍ਗਲਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤਸ੍ਯਾਤ੍ਮਨੋ ਦ੍ਯੋਤਿਤਮਿਤਿ.. ੧੨੨.. ----------------------------------------------------------------------------- ਹਿਤ–ਅਹਿਤਕੋ [ਸ਼ੁਭ–ਅਸ਼ੁਭ ਭਾਵੋਂਕੋ] ਕਰਤਾ ਹੈ [ਵਾ] ਔਰ [ਤਯੋਃ ਫਲਂ ਭੁਂਕ੍ਤੇ] ਉਨਕੇ ਫਲਕੋ ਭੋਗਤਾ ਹੈ.

ਐਸੇ ਜੋ ਜੀਵਕੇ ਕਾਰ੍ਯ ਵੇ ਯਹਾਁ ਦਰ੍ਸ਼ਾਯੇ ਹੈਂ].

ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ, ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਸ੍ਥਿਤ [ਕਰ੍ਤਾਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲੀ] ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ–ਜ੍ਞਪ੍ਤਿ ਤਥਾ ਦ੍ਰਸ਼ਿਕਾ–ਜੀਵ ਹੀ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ; ਉਸਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਰਹਾ ਹੁਆ ਪੁਦ੍ਗਲ ਉਸਕਾ ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਆਕਾਸ਼ਾਦਿ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ. [ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਜਾਨਨੇ ਔਰ ਦੇਖਨੇ ਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ ਜੀਵ ਹੀ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ; ਜਹਾਁ ਜੀਵ ਹੈ ਵਹਾਁ ਚਾਰ ਅਰੂਪੀ ਅਚੇਤਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਭੀ ਹੈਂ ਤਥਾਪਿ ਵੇ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜਾਨਨੇ ਔਰ ਦੇਖਨੇ ਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾਕੇ ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਰਹੇ ਹੁਏ ਕਰ੍ਮ–ਨੋਕਰ੍ਮਰੂਪ ਪੁਦ੍ਗਲ ਭੀ ਉਸ ਕ੍ਰਿਯਾਕੇ ਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ.] ਚੈਤਨ੍ਯਕੇ ਵਿਵਰ੍ਤਰੂਪ [–ਪਰਿਵਰ੍ਤਨਰੂਪ] ਸਂਕਲ੍ਪਕੀ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿ [ਜੀਵਮੇਂ] ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ, ਸੁਖਕੀ ਅਭਿਲਾਸ਼ਾਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ, ਦੁਃਖਕੇ ਉਦ੍ਵੇਗਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ ਤਥਾ ਸ੍ਵਸਂਵੇਦਿਤ ਹਿਤ–ਅਹਿਤਕੀ ਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ [–ਅਪਨੇਸੇ ਸਂਚੇਤਨ ਕਿਯੇ ਜਾਨੇਵਾਲੇ ਸ਼ੁਭ–ਅਸ਼ੁਭ ਭਾਵੋਂਕੋ ਰਚਨੇਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕਾ] ਜੀਵ ਹੀ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ; ਅਨ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਸ਼ੁਭਾਸ਼ੁਭ ਕਰ੍ਮਕੇ ਫਲਭੂਤ ਇਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟਵਿਸ਼ਯੋਪਭੋਗਕ੍ਰਿਯਾਕਾ, ਸੁਖ– ਦੁਃਖਸ੍ਵਰੂਪ ਸ੍ਵਪਰਿਣਾਮਕ੍ਰਿਯਾਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਜੀਵ ਹੀ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈ; ਅਨ੍ਯ ਨਹੀਂ.

ਇਸਸੇ ਐਸਾ ਸਮਝਾਯਾ ਕਿ [ਉਪਰੋਕ੍ਤ] ਅਸਾਧਾਰਣ ਕਾਰ੍ਯੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਪੁਦ੍ਗਲਸੇ ਭਿਨ੍ਨ ਐਸਾ ਆਤ੍ਮਾ ਅਨੁਮੇਯ [–ਅਨੁਮਾਨ ਕਰ ਸਕਨੇ ਯੋਗ੍ਯ] ਹੈ. -------------------------------------------------------------------------- ਇਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟ ਵਿਸ਼ਯ ਜਿਸਮੇਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਐਸੇ ਸੁਖਦੁਃਖਪਰਿਣਾਮੋਂਕੇ ਉਪਭੋਗਰੂਪ ਕ੍ਰਿਯਾਕੋ ਜੀਵ ਕਰਤਾ ਹੈ

Page 182 of 264
PDF/HTML Page 211 of 293
single page version

੧੮੨

ਜੀਵਾਜੀਵਵ੍ਯਾਖਯੋਪਸਂਹਾਰੋਪਕ੍ਸ਼ੇਪਸੂਚਨੇਯਮ੍. -----------------------------------------------------------------------------

ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਸ਼ਰੀਰ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ, ਮਨ, ਕਰ੍ਮ ਆਦਿ ਪੁਦ੍ਗਲ ਯਾ ਅਨ੍ਯ ਕੋਈ ਅਚੇਤਨ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਕਦਾਪਿ ਜਾਨਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਦੇਖਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸੁਖਕੀ ਇਚ੍ਛਾ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ, ਦੁਃਖਸੇ ਡਰਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਹਿਤ–ਅਹਿਤਮੇਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ ਯਾ ਉਨਕੇ ਫਲਕੋ ਨਹੀਂ ਭੋਗਤੇ; ਇਸਲਿਯੇ ਜੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਔਰ ਦੇਖਤਾ ਹੈ, ਸੁਖਕੀ ਇਚ੍ਛਾ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਦੁਃਖਸੇ ਭਯਭੀਤ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਸ਼ੁਭ–ਅਸ਼ੁਭ ਭਾਵੋਂਮੇਂ ਪ੍ਰਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ ਔਰ ਉਨਕੇ ਫਲਕੋ ਭੋਗਤਾ ਹੈ, ਵਹ, ਅਚੇਤਨ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਸਾਥ ਰਹਨੇ ਪਰ ਭੀ ਸਰ੍ਵ ਅਚੇਤਨ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾਓਂਸੇ ਬਿਲਕੁਲ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਕ੍ਰਿਯਾਏਁ ਕਰਨੇਵਾਲਾ, ਏਕ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ. ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵ ਨਾਮਕਾ ਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵੀ ਪਦਾਰ੍ਥਵਿਸ਼ੇਸ਼–ਕਿ ਜਿਸਕਾ ਜ੍ਞਾਨੀ ਸ੍ਵਯਂ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਅਨੁਭਵ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਵਹ–ਅਪਨੀ ਅਸਾਧਾਰਣ ਕ੍ਰਿਯਾਓਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਨੁਮੇਯ ਭੀ ਹੈ.. ੧੨੨..

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਏਵਮ੍] ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ [ਅਨ੍ਯੈਃ ਅਪਿ ਬਹੁਕੈਃ ਪਰ੍ਯਾਯੈਃ] ਅਨ੍ਯ ਭੀ ਬਹੁਤ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਂ ਦ੍ਵਾਰਾ [ਜੀਵਮ੍ ਅਭਿਗਮ੍ਯ] ਜੀਵਕੋ ਜਾਨਕਰ [ਜ੍ਞਾਨਾਂਤਰਿਤੈਃ ਲਿਙ੍ਗੈਃ] ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਨ੍ਯ ਐਸੇ [ਜੜ] ਲਿਂਗੋਂਂ ਦ੍ਵਾਰਾ [ਅਜੀਵਮ੍ ਅਭਿਗਚ੍ਛਤੁ] ਅਜੀਵ ਜਾਨੋ.

ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਜੀਵ–ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਕੇ ਉਪਸਂਹਾਰਕੀ ਔਰ ਅਜੀਵ–ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਕੇ ਪ੍ਰਾਰਮ੍ਭਕੀ ਸੂਚਨਾ ਹੈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 183 of 264
PDF/HTML Page 212 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਪ੍ਰਪਞ੍ਚਿਤਵਿਵਿਤ੍ਰਵਿਕਲ੍ਪਰੂਪੈਃ, ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਪਰਿਣਤਿਸਂਪਾਦਿਤਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਤ੍ਵਾਤ੍ਕਦਾਚਿਦਸ਼ੁਦ੍ਧੈਃ ਕਦਾਚਿਤ੍ਤਦਭਾਵਾਚ੍ਛੁਦ੍ਧੈਸ਼੍ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਵਰ੍ਤਗ੍ਰਨ੍ਥਿਰੂਪੈਰ੍ਬਹੁਭਿਃ ਪਰ੍ਯਾਯੈਃ ਜੀਵਮਧਿਗਚ੍ਛੇਤ੍. ਅਧਿਗਮ੍ਯ ਚੈਵਮਚੈਤਨ੍ਯ– ਸ੍ਵਭਾਵਤ੍ਵਾਤ੍ ਜ੍ਞਾਨਾਦਰ੍ਥਾਂਤਰਭੂਤੈਰਿਤਃ ਪ੍ਰਪਂਚ੍ਯਮਾਨੈਰ੍ਲਿਙ੍ਗੈਰ੍ਜੀਵਸਂਬਦ੍ਧਮਸਂਬਦ੍ਧਂ ਵਾ ਸ੍ਵਤੋ ਭੇਦਬੁਦ੍ਧਿ–ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਯ ਰ੍ਥਮਜੀਵਮਧਿਗਚ੍ਛੇਦਿਤਿ.. ੧੨੩..

-----------------------------------------------------------------------------

ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਇਸ ਨਿਰ੍ਦੇਸ਼ਕੇ ਅਨੁਸਾਰ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਪਰ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਮੇਂ ਸਮਝਾਯੇ ਅਨੁਸਾਰ], [੧] ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ੧ਕਰ੍ਮਗ੍ਰਂਥਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਜੀਵਸ੍ਥਾਨ–ਗੁਣਸ੍ਥਾਨ–ਮਾਰ੍ਗਣਾਸ੍ਥਾਨ ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਦ੍ਵਾਰਾ ੨ਪ੍ਰਪਂਚਿਤ ਵਿਚਿਤ੍ਰ ਭੇਦਰੂਪ ਬਹੁ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ, ਤਥਾ [੨] ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਮੋਹਰਾਗ–ਦ੍ਵੇਸ਼ਪਰਿਣਤਿਸਂਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ੩ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਤਾਕੇ ਕਾਰਣ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ [ਐਸੀ] ਔਰ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਉਸਕੇ [–ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਪਰਿਣਤਿਕੇ] ਅਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਐਸੀ ੪ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਵਰ੍ਤਗ੍ਰਨ੍ਥਿਰੂਪ ਬਹੁ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ, ਜੀਵਕੋ ਜਾਨੋ. ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵਕੋ ਜਾਨਕਰ, ਅਚੈਤਨ੍ਯਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਕਾਰਣ, ੫ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਰ੍ਥਾਂਤਰਭੂਤ ਐਸੇ, ਯਹਾਁਸੇ [ਅਬਕੀ ਗਾਥਾਓਂਮੇਂ] ਕਹੇ ਜਾਨੇਵਾਲੇ ਲਿਂਗੋਂਂ ਦ੍ਵਾਰਾ, ੬ਜੀਵ– ਸਮ੍ਬਦ੍ਧ ਯਾ ਜੀਵ–ਅਸਮ੍ਬਦ੍ਧ ਅਜੀਵਕੋ, ਅਪਨੇਸੇ ਭੇਦਬੁਦ੍ਧਿਕੀ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਿਕੇ ਲਿਯੇ ਜਾਨੋ.. ੧੨੩..

ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜੀਵਪਦਾਰ੍ਥਕਾ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ ਸਮਾਪ੍ਤ ਹੁਆ. -------------------------------------------------------------------------- ੧. ਕਰ੍ਮਗ੍ਰਂਥਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ = ਗੋਮ੍ਮਟਸਾਰਾਦਿ ਕਰ੍ਮਪਦ੍ਧਤਿਕੇ ਗ੍ਰਨ੍ਥੋਮੇਂ ਪ੍ਰਰੂਪਿਤ –ਨਿਰੂਪਿਤ . ੨. ਪ੍ਰਪਂਚਿਤ = ਵਿਸ੍ਤਾਰਪੂਰ੍ਵਕ ਕਹੀ ਗਈ. ੩. ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਪਰਿਣਤਿਕੇ ਕਾਰਣਾ ਜੀਵਕੋ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਤਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਨੇਕਰੂਪਤਾ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੀ ਹੈ. ੪. ਗ੍ਰਨ੍ਥਿ = ਗਾਁਠ. [ਜੀਵਕੀ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਅਸ਼ੁਦ੍ਧ ਔਰ ਕਦਾਚਿਤ੍ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਐਸੀ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਵਰ੍ਤਕੀ–ਚੈਤਨ੍ਯਪਰਿਣਮਨਕੀ–

੫. ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਰ੍ਥਾਂਨ੍ਤਰਭੂਤ = ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਨ੍ਯਵਸ੍ਤੁਭੂਤ; ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਨ੍ਯ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੜ਼਼. [ਅਜੀਵਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਅਚੈਤਨ੍ਯ ਹੋਨੇਕੇ

੬. ਜੀਵਕੇ ਸਾਥ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧ ਯਾ ਜੀਵ ਸਾਥ ਅਸਮ੍ਬਦ੍ਧ ਐਸੇ ਅਜੀਵਕੋ ਜਾਨਨੇਕਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਯਹ ਹੈ ਕਿ ਸਮਸ੍ਤ ਅਜੀਵ

Page 184 of 264
PDF/HTML Page 213 of 293
single page version

੧੮੪

ਅਥ ਅਜੀਵਪਦਾਰ੍ਥਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮ੍.

ਆਕਾਸ਼ਾਦੀਨਾਮੇਵਾਜੀਵਤ੍ਵੇ ਹੇਤੂਪਨ੍ਯਾਸੋਯਮ੍.

ਆਕਾਸ਼ਕਾਲਪੁਦ੍ਗਲਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੇਸ਼ੁ ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪਾ ਜੀਵਗੁਣਾ ਨੋ ਵਿਦ੍ਯਂਤੇ, ਆਕਾਸ਼ਾਦੀਨਾਂ ਤੇਸ਼ਾਮਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯਤ੍ਵਾਤ੍. ਅਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯਞ੍ਚਾਕਾਸ਼ਾਦੀਨਾਮੇਵ, ਜੀਵਸ੍ਯੈਵ ਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯਾ– ਦਿਤਿ.. ੧੨੪..

-----------------------------------------------------------------------------

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਆਕਾਸ਼ਕਾਲਪੁਦ੍ਗਲਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੇਸ਼ੁ] ਆਕਾਸ਼, ਕਾਲ, ਪੁਦ੍ਗਲ, ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮਮੇਂ [ਜੀਵਗੁਣਾਃ ਨ ਸਨ੍ਤਿ] ਜੀਵਕੇ ਗੁਣ ਨਹੀਂ ਹੈ; [ਕ੍ਯੋਂਕਿ] [ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਅਚੇਤਨਤ੍ਵਂ ਭਣਿਤਮ੍] ਉਨ੍ਹੇਂ ਅਚੇਤਨਪਨਾ ਕਹਾ ਹੈ, [ਜੀਵਸ੍ਯ ਚੇਤਨਤਾ] ਜੀਵਕੋ ਚੇਤਨਤਾ ਕਹੀ ਹੈ.

ਟੀਕਾਃ– ਯਹ, ਆਕਾਸ਼ਾਦਿਕਾ ਹੀ ਅਜੀਵਪਨਾ ਦਰ੍ਸ਼ਾਨੇਕੇ ਲਿਯੇ ਹੇਤੁਕਾ ਕਥਨ ਹੈ.

ਆਕਾਸ਼, ਕਾਲ, ਪੁਦ੍ਗਲ, ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮਮੇਂ ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਸ਼ੇਸ਼ੋਂਰੂਪ ਜੀਵਗੁਣ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਨ ਆਕਾਸ਼ਾਦਿਕੋ ਅਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯ ਹੈ. ਔਰ ਅਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯ ਆਕਾਸ਼ਾਦਿਕੋ ਹੀ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਜੀਵਕੋ ਹੀ ਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯ ਹੈ.. ੧੨੪.. --------------------------------------------------------------------------

Page 185 of 264
PDF/HTML Page 214 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਆਕਾਸ਼ਾਦੀਨਾਮਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯੇ ਪੁਨਰਨੁਮਾਨਮੇਤਤ੍. ਸੁਖਦੁਃਖਜ੍ਞਾਨਸ੍ਯ ਹਿਤਪਰਿਕਰ੍ਮਣੋਹਿਤਭੀਰੁਤ੍ਵਸ੍ਯ ਚੇਤਿ ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਣਾਂ ਨਿਤ੍ਯਮਨੁਪਲਬ੍ਧੇਰ– ਵਿਦ੍ਯਮਾਨਚੈਤਨ੍ਯਸਾਮਾਨ੍ਯਾ ਏਵਾਕਾਸ਼ਾਦਯੋਜੀਵਾ ਇਤਿ.. ੧੨੫.. -----------------------------------------------------------------------------

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਸੁਖਦੁਃਖਜ੍ਞਾਨਂ ਵਾ] ਸੁਖਦੁਃਖਕਾ ਜ੍ਞਾਨ [ਹਿਤਪਰਿਕਰ੍ਮ] ਹਿਤਕਾ ਉਦ੍ਯਮ [ਚ] ਔਰ [ਅਹਿਤਭੀਰੁਤ੍ਵਮ੍] ਅਹਿਤਕਾ ਭਯ– [ਯਸ੍ਯ ਨਿਤ੍ਯਂ ਨ ਵਿਦ੍ਯਤੇ] ਯਹ ਜਿਸੇ ਸਦੈਵ ਨਹੀਂ ਹੋਤੇ, [ਤਮ੍] ਉਸੇ [ਸ਼੍ਰਮਣਾਃ] ਸ਼੍ਰਮਣ [ਅਜੀਵਮ੍ ਬ੍ਰੁਵਨ੍ਤਿ] ਅਜੀਵ ਕਹਤੇ ਹੈਂ.

ਅਨੁਪਲਬ੍ਧਿ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਯਹ ਚੈਤਨ੍ਯਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਕਾਸ਼ਾਦਿਕੋ ਕਿਸੀ ਕਾਲ ਨਹੀਂ ਦੇਖੇ ਜਾਤੇ], ਇਸਲਿਯੇ [ਐਸਾ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ] ਆਕਾਸ਼ਾਦਿ ਅਜੀਵੋਂਕੋ ਚੈਤਨ੍ਯਸਾਮਾਨ੍ਯ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ.

ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਜਿਸੇ ਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯ ਹੋ ਉਸੇ ਚੇਤਨਤ੍ਵਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੋਨਾ ਹੀ ਚਾਹਿਏ. ਜਿਸੇ ਚੇਤਨਤ੍ਵਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨ ਹੋ ਉਸੇ ਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ. ਅਬ, ਆਕਾਸ਼ਾਦਿ ਪਾਁਚ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੋ ਸੁਖਦੁਃਖਕਾ ਸਂਚੇਤਨ, ਹਿਤ ਕੇ ਲਿਏ ਪ੍ਰਯਤ੍ਨ ਔਰ ਅਹਿਤਕੇ ਲਿਏ ਭੀਤਿ–ਯਹ ਚੇਤਨਤ੍ਵਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਭੀ ਦੇਖੇ ਨਹੀਂ ਜਾਤੇ; ਇਸਲਿਯੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਕਿ ਆਕਾਸ਼ਾਦਿਕੋ ਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਚੇਤਨਤ੍ਵਸਾਮਾਨ੍ਯ ਹੀ ਹੈ.. ੧੨੫.. -------------------------------------------------------------------------- ਹਿਤ ਔਰ ਅਹਿਤਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਆਚਾਰ੍ਯਵਰ ਸ਼੍ਰੀ ਜਯਸੇਨਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਕ੍ਰੁਤ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਨਾਮਕ ਟੀਕਾਮੇਂ ਨਿਮ੍ਨੋਕ੍ਤਾਨੁਸਾਰ

Page 186 of 264
PDF/HTML Page 215 of 293
single page version

੧੮੬

-----------------------------------------------------------------------------

ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਸਂਸ੍ਥਾਨਾਨਿ] [ਸਮਚਤੁਰਸ੍ਰਾਦਿ] ਸਂਸ੍ਥਾਨ, [ਸਂਘਾਤਾਃ] [ਔਦਾਰਿਕ ਸ਼ਰੀਰ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ] ਸਂਘਾਤ, [ਵਰ੍ਣਰਸਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਗਂਧਸ਼ਬ੍ਦਾਃ ਚ] ਵਰ੍ਣ, ਰਸ, ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼, ਗਨ੍ਧ ਔਰ ਸ਼ਬ੍ਦ–[ਬਹਵਃ ਗੁਣਾਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾਃ ਚ] ਐਸੇ ਜੋ ਬਹੁ ਗੁਣ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੈਂ, [ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਪ੍ਰਭਵਾਃ ਭਵਨ੍ਤਿ] ਵੇ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਹੈ.

[ਅਰਸਮ੍ ਅਰੂਪਮ੍ ਅਗਂਧਮ੍] ਜੋ ਅਰਸ, ਅਰੂਪ ਤਥਾ ਅਗਨ੍ਧ ਹੈ, [ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਮ੍] ਅਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੈ, [ਅਸ਼ਬ੍ਦਮ੍] ਅਸ਼ਬ੍ਦ ਹੈ, [ਅਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਸਂਸ੍ਥਾਨਮ੍] ਅਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਸਂਸ੍ਥਾਨ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਿਸਕਾ ਕੋਈ ਸਂਸ੍ਥਾਨ ਨਹੀਂ ਕਹਾ ਐਸਾ ਹੈ], [ਚੇਤਨਾਗੁਣਮ੍] ਚੇਤਨਾਗੁਣਵਾਲਾ ਹੈ ਔਰ [ਅਲਿਙ੍ਗਗ੍ਰਹਣਮ੍] ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਗ੍ਰਾਹ੍ਯ ਹੈ, [ਜੀਵਂ ਜਾਨੀਹਿ] ਉਸੇ ਜੀਵ ਜਾਨੋ.

ਟੀਕਾਃ– ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਸਂਯੋਗਮੇਂ ਭੀ, ਉਨਕੇ ਭੇਦਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਯਹ ਕਥਨ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜੀਵ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਸਂਯੋਗਮੇਂ ਭੀ, ਜਿਸਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਉਨਕਾ ਭੇਦ ਜਾਨਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ ਐਸੇ ਉਨਕੇ ਭਿਨ੍ਨ– ਭਿਨ੍ਨ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਯਹ ਕਥਨ ਹੈ]. --------------------------------------------------------------------------

Page 187 of 264
PDF/HTML Page 216 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਯੋਃ ਸਂਯੋਗੇਪਿ ਭੇਦਨਿਬਂਧਨਸ੍ਵਰੂਪਾਖ੍ਯਾਨਮੇਤਤ੍.

ਯਤ੍ਖਲੁ ਸ਼ਰੀਰਸ਼ਰੀਰਿਸਂਯੋਗੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰਸਗਂਧਵਰ੍ਣਗੁਣਤ੍ਵਾਤ੍ਸਸ਼ਬ੍ਦਤ੍ਵਾਤ੍ਸਂਸ੍ਥਾਨਸਙ੍ਗਾਤਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯ– ਪਰਿਣਤਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਹਣਯੋਗ੍ਯਂ, ਤਤ੍ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍. ਯਤ੍ਪੁਨਰਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰਸਗਂਧਵਰ੍ਣਗੁਣਤ੍ਵਾਦਸ਼ਬ੍ਦਤ੍ਵਾਦ– ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਸਂਸ੍ਥਾਨਤ੍ਵਾਦਵ੍ਯਕ੍ਤਤ੍ਵਾਦਿਪਰ੍ਯਾਯੈਃ ਪਰਿਣਤਤ੍ਵਾਚ੍ਚ ਨੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਹਣਯੋਗ੍ਯਂ, ਤਚ੍ਚੇਤਨਾ– ਗੁਣਤ੍ਵਾਤ੍ ਰੂਪਿਭ੍ਯੋਰੂਪਿਭ੍ਯਸ਼੍ਚਾਜੀਵੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਂ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਮ੍. ਏਵਮਿਹ ਜੀਵਾਜੀਵਯੋਰ੍ਵਾਸ੍ਤਵੋ ਭੇਦਃ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਿਨਾਂ ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਯਰ੍ਥਂ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਇਤਿ.. ੧੨੬–੧੨੭..

-----------------------------------------------------------------------------

ਕਾਰਣ, ਸਸ਼ਬ੍ਦ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਤਥਾ ਸਂਸ੍ਥਾਨ–ਸਂਘਾਤਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਹਣਯੋਗ੍ਯ ਹੈ, ਵਹ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈੇ; ਔਰ [੨] ਜੋ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼–ਰਸ–ਗਨ੍ਧ–ਵਰ੍ਣਗੁਣ ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ, ਅਸ਼ਬ੍ਦ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ, ਅਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਸਂਸ੍ਥਾਨ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਤਥਾ ੨ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਤ੍ਵਾਦਿ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਤ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਹਣਯੋਗ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਵਹ, ਚੇਤਨਾਗੁਣਮਯਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਰੂਪੀ ਤਥਾ ਅਰੂਪੀ ਅਜੀਵੋਂਸੇ ੩ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ [ਭਿਨ੍ਨ] ਐਸਾ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੈ.

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਯਹਾਁ ਜੀਵ ਔਰ ਅਜੀਵਕਾ ਵਾਸ੍ਤਵਿਕ ਭੇਦ ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨੀਯੋਂਕੇ ਮਾਰ੍ਗਕੀ ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਿਕੇ ਹੇਤੁ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤ ਕਿਯਾ ਗਯਾ.

ਹੈ ਔਰ ਅਪਨੇਕੋ ਸ਼ਰੀਰਾਦਿਰੂਪ ਮਾਨਤੇ ਹੈਂ. ਉਨ੍ਹੇਂ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯ ਤਥਾ ਅਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਯਥਾਰ੍ਥ ਭੇਦ ਦਰ੍ਸ਼ਾਕਰ ਮੁਕ੍ਤਿਕਾ ਮਾਰ੍ਗ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਾਨੇਕੇ ਹੇਤੁ ਯਹਾਁ ਜੜ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਔਰ ਚੇਤਨ ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞਕਥਿਤ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਕਹੇ ਗਏ. ਜੋ ਜੀਵ ਉਨ ਲਕ੍ਸ਼ਣੋਂਕੋ ਜਾਨਕਰ, ਅਪਨੇਕੋ ਏਕ ਸ੍ਵਤਃਸਿਦ੍ਧ ਸ੍ਵਤਂਤ੍ਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪਸੇ ਪਹਿਚਾਨਕਰ, ਭੇਦਵਿਜ੍ਞਾਨੀ ਅਨੁਭਵੀ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਵਹ ਨਿਜਾਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਲੀਨ ਹੋਕਰ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਕੋ ਸਾਧਕਰ ਸ਼ਾਸ਼੍ਵਤ ਨਿਰਾਕੁਲ ਸੁਖਕਾ ਭੋਕ੍ਤਾ ਹੋਤਾ ਹੈ.] ੧੨੬–੧੨੭..

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਜੀਵਪਦਾਰ੍ਥਕਾ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ ਸਮਾਪ੍ਤ ਹੁਆ. -------------------------------------------------------------------------- ੧. ਸ਼ਰੀਰੀ = ਦੇਹੀ; ਸ਼ਰੀਰਵਾਲਾ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਆਤ੍ਮਾ]. ੨. ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਤ੍ਵਾਦਿ = ਅਵ੍ਯਕ੍ਤਤ੍ਵ ਆਦਿ; ਅਪ੍ਰਕਟਤ੍ਵ ਆਦਿੇ. ੩. ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ = ਭਿਨ੍ਨ; ਵਿਲਕ੍ਸ਼ਣ; ਖਾਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ.

Page 188 of 264
PDF/HTML Page 217 of 293
single page version

੧੮੮

ਉਕ੍ਤੌ ਮੂਲਪਦਾਰ੍ਥੌ. ਅਥ ਸਂਯੋਗਪਰਿਣਾਮਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤੇਤਰਸਪ੍ਤਪਦਾਰ੍ਥਾਨਾਮੁਪੋਦ੍ਧਾਤਾਰ੍ਥਂ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲ– ਕਰ੍ਮਚਕ੍ਰਮਨੁਵਰ੍ਣ੍ਯਤੇ–

-----------------------------------------------------------------------------

ਦੋ ਮੂਲਪਦਾਰ੍ਥ ਕਹੇ ਗਏ ਅਬ [ਉਨਕੇ] ਸਂਯੋਗਪਰਿਣਾਮਸੇ ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਅਨ੍ਯ ਸਾਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਉਪੋਦ੍ਘਾਤਕੇ ਹੇਤੁ ਜੀਵਕਰ੍ਮ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲਕਰ੍ਮਕੇ ਚਕ੍ਰਕਾ ਵਰ੍ਣਨ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ. --------------------------------------------------------------------------

Page 189 of 264
PDF/HTML Page 218 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਇਹ ਹਿ ਸਂਸਾਰਿਣੋ ਜੀਵਾਦਨਾਦਿਬਂਧਨੋਪਾਧਿਵਸ਼ੇਨ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਃ ਪਰਿਣਾਮੋ ਭਵਤਿ. ਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਪੁਨਃ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕਂ ਕਰ੍ਮ. ਕਰ੍ਮਣੋ ਨਾਰਕਾਦਿਗਤਿਸ਼ੁ ਗਤਿਃ. ਗਤ੍ਯਧਿਗਮਨਾ–ਦ੍ਦੇਹਃ. ਦੇਹਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਭ੍ਯੋ ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣਮ੍. ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣਾਦ੍ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੌ. ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਭ੍ਯਾਂ ਪੁਨਃ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਃ ਪਰਿਣਾਮਃ. ਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਪੁਨਃ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕਂ ਕਰ੍ਮ. ਕਰ੍ਮਣਃ ਪੁਨਰ੍ਨਾਰਕਾਦਿਗਤਿਸ਼ੁ ਗਤਿਃ. ਗਤ੍ਯਧਿਗਮਨਾਤ੍ਪੁਨਰ੍ਦੇਹਃ. ਦੇਹਾਤ੍ਪੁਨਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ. ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਭ੍ਯਃ ਪੁਨਰ੍ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣਮ੍. ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣਾਤ੍ਪੁਨਾ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ੌ. ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਾਭ੍ਯਾਂ ਪੁਨਰਪਿ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧਃ ਪਰਿਣਾਮਃ. ਏਵਮਿਦਮਨ੍ਯੋਨ੍ਯਕਾਰ੍ਯਕਾਰਣਭੂਤਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲ–ਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕਂ ਕਰ੍ਮਜਾਲਂ ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਰੇ ਜੀਵਸ੍ਯਾਨਾਦ੍ਯਨਿਧਨਂ ਅਨਾਦਿਸਨਿਧਨਂ ਵਾ ਚਕ੍ਰਵਤ੍ਪਰਿਵਰ੍ਤਤੇ. ਤਦਤ੍ਰ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮਨਿਮਿਤ੍ਤੋ ਜੀਵਪਰਿਣਾਮੋ ਜੀਵਪਰਿਣਾਮਨਿਮਿਤ੍ਤਃ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮਸ਼੍ਚ ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਮਾਣ–ਪਦਾਰ੍ਥਬੀਜਤ੍ਵੇਨ ਸਂਪ੍ਰਧਾਰਣੀਯ ਇਤਿ.. ੧੨੮–੧੩੦.. -----------------------------------------------------------------------------

ਪਰਿਣਾਮਃ ਭਵਤਿ] ਉਸਸੇ ਪਰਿਣਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਸੇ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ ਪਰਿਣਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ], [ਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ ਕਰ੍ਮ] ਪਰਿਣਾਮਸੇ ਕਰ੍ਮ ਔਰ [ਕਰ੍ਮਣਃ] ਕਰ੍ਮਸੇ [ਗਤਿਸ਼ੁ ਗਤਿਃ ਭਵਤਿ] ਗਤਿਯੋਂਮੇਂ ਗਮਨ ਹੋਤਾ ਹੈ.

[ਗਤਿਮ੍ ਅਧਿਗਤਸ੍ਯ ਦੇਹਃ] ਗਤਿਪ੍ਰਾਪ੍ਤਕੋ ਦੇਹ ਹੋਤੀ ਹੈ, [ਦੇਹਾਤ੍ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਣਿ ਜਾਯਂਤੇ] ਦੇਹਥੀ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ ਹੋਤੀ ਹੈ, [ਤੈਃ ਤੁ ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣਂ] ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣ ਔਰ [ਤਤਃ ਰਾਗਃ ਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ਃ ਵਾ] ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣਸੇ ਰਾਗ ਅਥਵਾ ਦ੍ਵੇਸ਼ ਹੋਤਾ ਹੈ.

[ਏਵਂ ਭਾਵਃ] ਐਸੇ ਭਾਵ, [ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਰਵਾਲੇ] ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਰਮੇਂ [ਜੀਵਸ੍ਯ] ਜੀਵਕੋ [ਅਨਾਦਿਨਿਧਨਃ ਸਨਿਧਨਃ ਵਾ] ਅਨਾਦਿ–ਅਨਨ੍ਤ ਅਥਵਾ ਅਨਾਦਿ–ਸਾਨ੍ਤ [ਜਾਯਤੇ] ਹੋਤੇ ਰਹਤੇ ਹੈਂ–[ਇਤਿ ਜਿਨਵਰੈਃ ਭਣਿਤਃ] ਐਸਾ ਜਿਨਵਰੋਂਨੇ ਕਹਾ ਹੈ.

ਪਰਿਣਾਮਸੇ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕ ਕਰ੍ਮ, ਕਰ੍ਮਸੇ ਨਰਕਾਦਿ ਗਤਿਯੋਂਮੇਂ ਗਮਨ, ਗਤਿਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਸੇ ਦੇਹ, ਦੇਹਸੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣ, ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣਸੇ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼, ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਸੇ ਫਿਰ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ ਪਰਿਣਾਮ, ਪਰਿਣਾਮਸੇ ਫਿਰ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕ ਕਰ੍ਮ, ਕਰ੍ਮਸੇ ਫਿਰ ਨਰਕਾਦਿ ਗਤਿਯੋਂਮੇਂ ਗਮਨ, ਗਤਿਕੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਸੇ ਫਿਰ ਦੇਹ, ਦੇਹਸੇ ਫਿਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਁ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਫਿਰ ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣ, ਵਿਸ਼ਯਗ੍ਰਹਣਸੇ ਫਿਰ ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼, ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਸੇ ਫਿਰ ਪੁਨਃ ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ ਪਰਿਣਾਮ. ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਯਹ ਅਨ੍ਯੋਨ੍ਯ ੧ਕਾਰ੍ਯਕਾਰਣਭੂਤ ਜੀਵਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕ ਕਰ੍ਮਜਾਲ ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਰਮੇਂ ਜੀਵਕੋ ਅਨਾਦਿ–ਅਨਨ੍ਤਰੂਪਸੇ ਅਥਵਾ ਅਨਾਦਿ–ਸਾਨ੍ਤਰੂਪਸੇ ਚਕ੍ਰਕੀ ਭਾਁਤਿ ਪੁਨਃ– ਪੁਨਃ ਹੋਤੇ ਰਹਤੇ ਹੈਂ. -------------------------------------------------------------------------- ੧. ਕਾਰ੍ਯ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨੈਮਿਤ੍ਤਿਕ, ਔਰ ਕਾਰਣ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਨਿਮਿਤ੍ਤ. [ਜੀਵਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕ ਕਰ੍ਮ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮਾਤ੍ਮਕ ਕਰ੍ਮ

Page 190 of 264
PDF/HTML Page 219 of 293
single page version

੧੯੦

ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਯਹਾਁ [ਐਸਾ ਕਹਾ ਕਿ], ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮ ਜਿਨਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ ਐਸੇ ਜੀਵਪਰਿਣਾਮ ਔਰ ਜੀਵਪਰਿਣਾਮ ਜਿਨਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ ਐਸੇ ਪੁਦ੍ਗਲਪਰਿਣਾਮ ਅਬ ਆਗੇ ਕਹੇ ਜਾਨੇਵਾਲੇ [ਪੁਣ੍ਯਾਦਿ ਸਾਤ] ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਬੀਜਰੂਪ ਅਵਧਾਰਨਾ.

ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਜੀਵ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲਕੋ ਪਰਸ੍ਪਰ ਨਿਮਿਤ੍ਤ–ਨੈਮਿਤ੍ਤਿਕਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਾਮ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਉਸ ਪਰਿਣਾਮਕੇ ਕਾਰਣ ਪੁਣ੍ਯਾਦਿ ਪਦਾਰ੍ਥ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ, ਜਿਨਕਾ ਵਰ੍ਣਨ ਅਗਲੀ ਗਾਥਾਓਂਮੇਂ ਕਿਯਾ ਜਾਏਗਾ.

ਪ੍ਰਸ਼੍ਨਃ– ਪੁਣ੍ਯਾਦਿ ਸਾਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕਾ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਜੀਵ ਔਰ ਅਜੀਵ ਇਨ ਦੋ ਸੇ ਹੀ ਪੂਰਾ ਹੋ ਜਾਤਾ ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੇ ਜੀਵ ਔਰ ਅਜੀਵਕੀ ਹੀ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੈਂ. ਤੋ ਫਿਰ ਵੇ ਸਾਤ ਪਦਾਰ੍ਥ ਕਿਸਲਿਏ ਕਹੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹੈਂ?

ਉਤ੍ਤਰਃ– ਭਵ੍ਯੋਂਕੋ ਹੇਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਔਰ ਉਪਾਦੇਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਹੇਯ ਔਰ ਉਪਾਦੇਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵੋਂਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਤਥਾ ਉਨਕੇ ਕਾਰਣ] ਦਰ੍ਸ਼ਾਨੇਕੇ ਹੇਤੁ ਉਨਕਾ ਕਥਨ ਹੈ. ਦੁਃਖ ਵਹ ਹੇਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਹੈ, ਉਨਕਾ ਕਾਰਣ ਸਂਸਾਰ ਹੈ, ਸਂਸਾਰਕਾ ਕਾਰਣ ਆਸ੍ਰਵ ਔਰ ਬਨ੍ਧ ਦੋ ਹੈਂ [ਅਥਵਾ ਵਿਸ੍ਤਾਰਪੂਰ੍ਵਕ ਕਹੇ ਤੋ ਪੁਣ੍ਯ, ਪਾਪ, ਆਸ੍ਰਵ ਔਰ ਬਨ੍ਧ ਚਾਰ ਹੈਂ] ਔਰ ਉਨਕਾ ਕਾਰਣ ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨ–ਜ੍ਞਾਨ–ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਹੈ. ਸੁਖ ਵਹ ਉਪਾਦੇਯ ਤਤ੍ਤ੍ਵ ਹੈ, ਉਸਕਾ ਕਾਰਣ ਮੋਕ੍ਸ਼ ਹੈ, ਮੋਕ੍ਸ਼ਕਾ ਕਾਰਣ ਸਂਵਰ ਔਰ ਨਿਰ੍ਜਰਾ ਹੈ ਔਰ ਉਨਕਾ ਕਾਰਣ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ–ਜ੍ਞਾਨ–ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਹੈ. ਯਹ ਪ੍ਰਯੋਜਨਭੂਤ ਬਾਤ ਭਵ੍ਯ ਜੀਵੋਂਕੋ ਪ੍ਰਗਟਰੂਪਸੇ ਦਰ੍ਸ਼ਾਨੇਕੇ ਹੇਤੁ ਪੁਣ੍ਯਾਦਿ ੧ਸਾਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕਾ ਕਥਨ ਹੈ.. ੧੨੮– ੧੩੦.. -------------------------------------------------------------------------- ੧. ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਔਰ ਜ੍ਞਾਨੀ ਜੀਵ ਪੁਣ੍ਯਾਦਿ ਸਾਤ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਮੇਸੇਂ ਕਿਨ–ਕਿਨ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੇ ਕਰ੍ਤਾ ਹੈਂ ਤਤ੍ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਆਚਾਰ੍ਯਵਰ ਸ਼੍ਰੀ

Page 191 of 264
PDF/HTML Page 220 of 293
single page version

ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ

ਅਥ ਪੁਣ੍ਯਪਾਪਪਦਾਰ੍ਥਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨਮ੍.

-----------------------------------------------------------------------------

ਅਬ ਪੁਣ੍ਯ–ਪਾਪਪਦਾਰ੍ਥਕਾ ਵ੍ਯਖ੍ਯਾਨ ਹੈ.

ਅਥਵਾ [ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਰਸਾਦਃ] ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਰਸਨ੍ਨਤਾ [ਵਿਦ੍ਯਤੇ] ਹੈ, [ਤਸ੍ਯ] ਉਸੇੇ [ਸ਼ੁਭਃ ਵਾ ਅਸ਼ੁਭਃ ਵਾ] ਸ਼ੁਭ ਅਥਵਾ ਅਸ਼ੁਭ [ਪਰਿਣਾਮਃ] ਪਰਿਣਾਮ [ਭਵਤਿ] ਹੈ. -------------------------------------------------------------------------

ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਜ੍ਞਾਨਚਾਰਿਤ੍ਰ ਹੀ ਸਂਸਾਰਵਿਚ੍ਛੇਦਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ ਹੈਂ, ਪਰਨ੍ਤੁ ਜਬ ਵਹ ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨ–ਜ੍ਞਾਨ–ਚਾਰਿਤ੍ਰ ਅਪੂਰ੍ਣਦਸ਼ਾਮੇਂ ਹੋਤਾ ਹੈ ਤਬ ਉਸਕੇ ਸਾਥ ਅਨਿਚ੍ਛਿਤਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਸੇ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਪੁਣ੍ਯਮੇਂ ਸਂਸਾਰਵਿਚ੍ਛੇਦਕੇ ਕਾਰਣਪਨੇਕਾ ਆਰੋਪ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ. ਵਹ ਆਰੋਪ ਭੀ ਵਾਸ੍ਤਵਿਕ ਕਾਰਣਕੇ–ਸਮ੍ਯਗ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਿਕੇ –ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮੇਂ ਹੀ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ.]