Page -8 of 264
PDF/HTML Page 21 of 293
single page version
ਵ੍ਯਵਹਾਰਕੋ ਉਪਚਾਰਮਾਤ੍ਰ ਮਾਨਕਰ ਉਸਕੇ ਦ੍ਵਾਰਾ ਵਸ੍ਤੁਕਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਬਰਾਬਰ ਕਿਯਾ ਜਾਵੇ ਤੋ ਵਹ ਕਾਰ੍ਯਕਾਰੀ
ਹੋ, ਔਰ ਯਦਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੀ ਭਾਁਤਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਭੀ ਸਤ੍ਯਭੂਤ ਮਾਨਕਰ ‘ਵਸ੍ਤੁ ਐਸੀ ਹੀ ਹੈ’ ਐਸਾ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ ਕਿਯਾ
ਜਾਵੇ ਤੋ ਵਹ ਉਲ੍ਟਾ ਅਕਾਰ੍ਯਕਾਰੀ ਹੋ ਜਾਯੇ. ਯਹੀ ਪੁਰੁਸ਼ਾਰ੍ਥਸਿਦ੍ਧਯੁਪਾਯਮੇਂ ਕਹਾ ਹੈਃ–
ਵ੍ਯਵਹਾਰਮੇਵ ਕੇਵਲਮਵੈਤਿ ਯਸ੍ਤਸ੍ਯ ਦੇਸ਼ਨਾ ਨਾਸ੍ਤਿ..
ਮਾਣਵਕ ਏਵ ਸਿਂਹੋ ਯਥਾ ਭਵਤ੍ਯਨਵਗੀਤਸਿਂਹਸ੍ਯ.
ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਏਵ ਹਿ ਤਥਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਤਾਂ ਯਾਤ੍ਯਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਸ੍ਯ..
ਸਚ੍ਚੇ ਸਿਂਹਕੋ ਨ ਸਮਝਤਾ ਉਸੇ ਤੋ ਬਿਲਾਵ ਹੀ ਸਿਂਹ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕੋ ਨਹੀਂ ਸਮਝਤਾ
ਉਸਕੇ ਤੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰ ਹੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯਪਨੇਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ.
Page -7 of 264
PDF/HTML Page 22 of 293
single page version
ਕਥਨ ਕਿਯਾ ਥਾ ਤਦਨੁਸਾਰ ਤੋ ਵੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯਕਾ ਅਂਗੀਕਾਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਔਰ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਕੇਵਲਵ੍ਯਵਹਾਰਾਭਾਸਕੇ
ਅਵਲਿਮ੍ਬਯੋਂਕਾ ਕਥਨ ਕਿਯਾ ਥਾ ਤਦਨੁਸਾਰ ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਅਂਗੀਕਾਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂ. ਯਦ੍ਯਪਿ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਂਗੀਕਾਰ
ਕਰਨੇਮੇਂ ਦੋਨੋਂ ਨਯੋਂਮੇਂ ਵਿਰੋਧ ਹੈ, ਤਥਾਪਿ ਕਰੇਂ ਕ੍ਯਾ? ਦੋਨੋਂ ਨਯੋਂਕਾ ਸਚ੍ਚਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਤੋ ਭਾਸਿਤ ਹੁਆ ਨਹੀਂ
ਹੈ ਔਰ ਜਿਨਮਤਮੇਂ ਦੋ ਨਯ ਕਹੇ ਹੈਂ ਉਨਮੇਂਸੇ ਕਿਸੀਕੋ ਛੋੜਾ ਭੀ ਨਹੀਂ ਜਾਤਾ. ਇਸਲਿਯੇ ਭ੍ਰਮਪੂਰ੍ਵਕ ਦੋਨੋਂ
ਨਯੋਕਾਂ ਸਾਧਨ ਸਾਧਤੇ ਹੈਂ. ਉਨ ਜੀਵੋਂਕੋ ਭੀ ਮਿਥ੍ਯਾਦ੍ਰਸ਼੍ਟਿ ਜਾਨਨਾ.
ਕਹੀਂ ਦੋ ਹੈਂ ਨਹੀਂ, ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਕਾ ਨਿਰੂਪਣ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਹੈ. ਜਹਾਁਂ ਸਚ੍ਚੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਕੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਨਿਰੂਪਣ
ਕਿਯਾ ਹੈ ਵਹ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਹੈ, ਔਰ ਜਹਾਁਂਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਤੋ ਹੈ ਨਹੀਂ ਕਿਨ੍ਤੁ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈੇ ਅਥਵਾ
ਸਹਚਾਰੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਉਪਚਾਰਸੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਕਹੇਂ ਵਹ ਵ੍ਯਵਹਾਰਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਹੈ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯ–ਵ੍ਯਵਹਾਰਕਾ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ
ਐਸਾ ਹੀ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ. ਸਚ੍ਚਾ ਨਿਰੂਪਣ ਸੋ ਨਿਸ਼੍ਚਯ, ਉਪਚਾਰ ਨਿਰੂਪਣ ਸੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰ. ਇਸਲਿਯੇ ਨਿਰੂਪਣਕੀ
ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਸੇ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਜਾਨਨਾ. ਪਰਂਤੁ ਏਕ ਨਿਸ਼੍ਚਯਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਹੈ ਤਥਾ ਏਕ ਵ੍ਯਵਹਾਰਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਹੈ ਇਸ
ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੋ ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗ ਮਾਨਨਾ ਮਿਥ੍ਯਾ ਹੈ.
Page -6 of 264
PDF/HTML Page 23 of 293
single page version
ਉਸਕਾ ਕਥਨ ਕਰਨੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ
ਅਭਾਵ
ਕਾ ਉਤ੍ਪਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਉਸਕਾ
ਹੋਨੇ
ਵਿਭਾਗ
ਸਾਮਾਨ੍ਯ
ਕਥਨ
ਪ੍ਰਕਾਰ
ਦ੍ਰਵ੍ਯ–
ਹੋਨੇਪਰ
ਹੋਨੇਕਾ
Page -5 of 264
PDF/HTML Page 24 of 293
single page version
ਵਿਸ਼ਯ
ਸੇ ਪ੍ਰੁਥਕਤ੍ਵ ਤਥਾ ਦੇਹਾਨ੍ਤਰਮੇਂ ਗਮਨ ਕਾ
ਪੂਰ੍ਵਕ, ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ ਗੁਣੋਂਕੇ ਅਭਿਨ੍ਨ–
ਪ੍ਰਮਾਣਤ੍ਵਕੀ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾ
Page -4 of 264
PDF/HTML Page 25 of 293
single page version
ਵਿਸ਼ਯ
ਅਕਰ੍ਤਾਪਨਾ
Page -3 of 264
PDF/HTML Page 26 of 293
single page version
ਵਿਸ਼ਯ
ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ
ਸੂਚਨਾ
ਕਥਨ
ਅਭਾਵ
ਸ੍ਵਰੂਪ
ਕਹਕਰ
Page -2 of 264
PDF/HTML Page 27 of 293
single page version
ਵਿਸ਼ਯ
੨੭
੩੦
ਸੂਚਨਾ
Page -1 of 264
PDF/HTML Page 28 of 293
single page version
ਵਿਸ਼ਯ
ਨਿਯਤ
Page 0 of 264
PDF/HTML Page 29 of 293
single page version
ਕਾਮਦਂ ਮੋਕ੍ਸ਼ਦਂ ਚੈਵ
ਮੁਨਿਭਿਰੁਪਾਸਿਤਤੀਰ੍ਥਾ ਸਰਸ੍ਵਤੀ ਹਰਤੁ ਨੋ ਦੁਰਿਤਾਨ੍.. ੨ ..
ਚਕ੍ਸ਼ੁਰੁਨ੍ਮੀਲਿਤਂ ਯੇਨ ਤਸ੍ਮੈ ਸ਼੍ਰੀਗੁਰਵੇ ਨਮਃ.. ੩ ..
ਭਵ੍ਯਜੀਵਮਨਃਪ੍ਰਤਿਬੋਧਕਾਰਕਂ, ਪੁਣ੍ਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕਂ, ਪਾਪਪ੍ਰਣਾਸ਼ਕਮਿਦਂ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਂ
ਸ਼੍ਰੀ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਨਾਮਧੇਯਂ, ਅਸ੍ਯ ਮੂਲਗ੍ਰਨ੍ਥਕਰ੍ਤਾਰਃ
ਸ਼੍ਰੀਸਰ੍ਵਜ੍ਞਦੇਵਾਸ੍ਤਦੁਤ੍ਤਰਗ੍ਰਨ੍ਥਕਰ੍ਤਾਰਃ ਸ਼੍ਰੀਗਣਧਰਦੇਵਾਃ ਪ੍ਰਤਿਗਣਧਰਦੇਵਾਸ੍ਤੇਸ਼ਾਂ
ਵਚਨਾਨੁਸਾਰਮਾਸਾਦ੍ਯ ਆਚਾਰ੍ਯਸ਼੍ਰੀਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਵਿਰਚਿਤਂ, ਸ਼੍ਰੋਤਾਰਃ
ਸਾਵਧਾਨਤਯਾ ਸ਼੍ਰ੍ਰੁਣਵਨ੍ਤੁ..
ਮਂਗਲਂ ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਰ੍ਯੋ ਜੈਨਧਰ੍ਮੋਸ੍ਤੁ ਮਂਗਲਮ੍.. ੯ ..
ਪ੍ਰਧਾਨਂ ਸਰ੍ਵਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਜੈਨਂ ਜਯਤੁ ਸ਼ਾਸਨਮ੍.. ੨ ..
Page 1 of 264
PDF/HTML Page 30 of 293
single page version
ਨਮੋਨੇਕਾਨ੍ਤਵਿਸ਼੍ਰਾਨ੍ਤਮਹਿਮ੍ਨੇ ਪਰਮਾਤ੍ਮਨੇ.. ੧..
‘ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਂਗ੍ਰਹ’ ਨਾਮਕ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕੀ ‘ਸਮਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ’ ਨਾਮਕ ਸਂਸ੍ਕ੍ਰੁਤ ਟੀਕਾ ਰਚਨੇਵਾਲੇ ਆਚਾਰ੍ਯ ਸ਼੍ਰੀ
ਅਮ੍ਰੁਤਚਨ੍ਦ੍ਰਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਸ਼੍ਲੋਕ ਦ੍ਵਾਰਾ ਮਂਗਲਕੇ ਹੇਤੁ ਪਰਮਾਤ੍ਮਾਕੋ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਕਰਤੇ ਹੈਂਃ––
Page 2 of 264
PDF/HTML Page 31 of 293
single page version
ਸ੍ਯਾਤ੍ਕਾਰਜੀਵਿਤਾ ਜੀਯਾਜ੍ਜੈਨੀ ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤਪਦ੍ਧਤਿਃ.. ੨..
ਸਮ੍ਯਗ੍ਜ੍ਞਾਨਾਮਲਜ੍ਯੋਤਿਰ੍ਜਨਨੀ ਦ੍ਵਿਨਯਾਸ਼੍ਰਯਾ.
ਅਥਾਤਃ ਸਮਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪੇਣਾਭਿਧੀਯਤੇ.. ੩..
੨ ਼ ਦੁਰ੍ਨਿਵਾਰ = ਨਿਵਾਰਣ ਕਰਨਾ ਕਠਿਨ; ਟਾਲਨਾ ਕਠਿਨ.
੩ ਼ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਕ ਵਸ੍ਤੁ ਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵ, ਅਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵ ਆਦਿ ਅਨੇਕ ਅਨ੍ਤਮਯ [ਧਰ੍ਮਮਯ] ਹੈ. ਵਸ੍ਤੁਕੀ ਸਰ੍ਵਥਾ ਨਿਤ੍ਯਤਾ ਤਥਾ ਸਰ੍ਵਥਾ
ਪਰ੍ਯਾਯ– ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ] ਅਨਿਤ੍ਯਤਾ ਮਾਨਨੇਮੇਂ ਕਿਂਚਿਤ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂਂ ਆਤਾ–ਐਸਾ ਜਿਨਵਾਣੀ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਸਮਝਾਤੀ ਹੈ. ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ
ਜਿਨਭਗਵਾਨਕੀ ਵਾਣੀ ਸ੍ਯਾਦ੍ਵਾਦ ਦ੍ਵਾਰਾ [ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾ–ਕਥਨਸੇ] ਵਸ੍ਤੁਕਾ ਪਰਮ ਯਥਾਰ੍ਥ ਨਿਰੂਪਣ ਕਰਕੇ, ਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵ–
ਅਨਿਤ੍ਯਤ੍ਵਾਦਿ ਧਰ੍ਮੋਂਮੇਂ [ਤਥਾ ਉਨ–ਉਨ ਧਰ੍ਮੋਂਕੋ ਬਤਲਾਨੇਵਾਲੇ ਨਯੋਂਮੇਂ] ਅਵਿਰੋਧ [ਸੁਮੇਲ] ਅਬਾਧਿਤਰੂਪਸੇ ਸਿਦ੍ਧ
ਕਰਤੀ ਹੈ ਔਰ ਉਨ ਧਰ੍ਮੋਂਕੇ ਬਿਨਾ ਵਸ੍ਤੁਕੀ ਨਿਸ਼੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਤੀ ਐਸਾ ਨਿਰ੍ਬਾਧਰੂਪਸੇ ਸ੍ਥਾਪਿਤ ਕਰਤੀ ਹੈ.
੪ ਼ ਸਮਯਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ = ਸਮਯਕੀ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ; ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕੀ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ; ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ; ਪਦਾਰ੍ਥਕੀ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ.
[ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾ = ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ; ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਕਥਨ; ਵਿਵਰਣ; ਸ੍ਪਸ਼੍ਟੀਕਰਣ.]
Page 3 of 264
PDF/HTML Page 32 of 293
single page version
ਪੂਰ੍ਵਂ ਮੂਲਪਦਾਰ੍ਥਾਨਾਮਿਹ ਸੂਤ੍ਰਕ੍ਰੁਤਾ ਕ੍ਰੁਤਮ੍.. ੪..
ਤਤੋਨਵਪਦਾਰ੍ਥਾਨਾਂ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਿਤਾ.. ੫..
ਤਤਸ੍ਤਤ੍ਤ੍ਵਪਰਿਜ੍ਞਾਨਪੂਰ੍ਵੇਣ ਤ੍ਰਿਤਯਾਤ੍ਮਨਾ.
ਪ੍ਰੋਕ੍ਤਾ ਮਾਰ੍ਗੇਣ ਕਲ੍ਯਾਣੀ ਮੋਕ੍ਸ਼ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਰਪਸ਼੍ਚਿਮਾ.. ੬..
ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕਾ ਪਾਁਚ ਅਸ੍ਤਿਕਾਯ ਔਰ ਛਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਪਦ੍ਧਤਿਸੇ ਨਿਰੂਪਣ ਕਿਯਾ ਹੈ]. [੪]
[੫]
ਮਾਰ੍ਗਸੇ] ਕਲ੍ਯਾਣਸ੍ਵਰੂਪ ਉਤ੍ਤਮ ਮੋਕ੍ਸ਼ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਕਹੀ ਹੈ. [੬]
ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਲਿਖਤੇ ਹੈਂ ਕਿਃ–– ‘ਅਬ ਸ਼੍ਰੀ ਕੁਮਾਰਨਂਦੀ–ਸਿਦ੍ਧਾਂਤਿਦੇਵਕੇ ਸ਼ਿਸ਼੍ਯ ਸ਼੍ਰੀਮਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵਨੇ–
ਜਿਨਕੇ ਦੂਸਰੇ ਨਾਮ ਪਦ੍ਮਨਂਦੀ ਆਦਿ ਥੇ ਉਨ੍ਹੋਂਨੇ – ਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਕਥਾਨ੍ਯਾਯਸੇ ਪੂਰ੍ਵਵਿਦੇਹਮੇਂ ਜਾਕਰ ਵੀਤਰਾਗ–
ਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਸੀਮਂਧਰਸ੍ਵਾਮੀ ਤੀਰ੍ਥਂਕਰਪਰਮਦੇਵਕੇ ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਕਰਕੇ, ਉਨਕੇ ਮੁਖਕਮਲਸੇ ਨੀਕਲੀ ਹੁਈ ਦਿਵ੍ਯ ਵਾਣੀਕੇ
ਸ਼੍ਰਵਣਸੇ ਅਵਧਾਰਿਤ ਪਦਾਰ੍ਥ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਾਦਿ ਸਾਰਭੂਤ ਅਰ੍ਥ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਕੇ, ਵਹਾਁਸੇ ਲੌਟਕਰ
ਅਂਤਃਤਤ੍ਤ੍ਵ ਏਵਂ ਬਹਿਃਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਗੌਣ–ਮੁਖ੍ਯ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨਕੇ ਹੇਤੁ ਅਥਵਾ ਸ਼ਿਵਕੁਮਾਰਮਹਾਰਾਜਾਦਿ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਰੁਚਿ
ਸ਼ਿਸ਼੍ਯੋਂਕੇ ਪ੍ਰਤਿਬੋਧਨਾਰ੍ਥ ਰਚੇ ਹੁਏ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਪ੍ਰਾਭ੍ਰੁਤਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾ ਯਥਾਕ੍ਰਮਸੇ ਅਧਿਕਾਰਸ਼ੁਦ੍ਧਿਪੂਰ੍ਵਕ
ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਾਰ੍ਥਰੂਪ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈ.
Page 4 of 264
PDF/HTML Page 33 of 293
single page version
ਅਂਤਾਤੀਦਗੁਣਾਣਂ ਣਮੋ ਜਿਣਾਣਂ ਜਿਦਭਵਾਣਂ.. ੧..
ਅਨ੍ਤਾਤੀਤਗੁਣੇਭ੍ਯੋ ਨਮੋ ਜਿਨੇਭ੍ਯੋ ਜਿਤਭਵੇਭ੍ਯਃ.. ੧..
[ਚੈਤਨ੍ਯਕੇ ਅਨਨ੍ਤ ਵਿਲਾਸਸ੍ਵਰੂਪ] ਅਨਨ੍ਤ ਗੁਣ ਜਿਨਕੋ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ ਔਰ [ਜਿਤਭਵੇਭ੍ਯਃ] ਜਿਨ੍ਹੋਂਨੇ ਭਵ ਪਰ
ਵਿਜਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕੀ ਹੈ, [ਜਿਨੇਭ੍ਯਃ] ਉਨ ਜਿਨੋਂਕੋ [ਨਮਃ] ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਹੋ.
ਔਰ ਤਿਰ੍ਯਂਚੋਂਕਾ ੧– ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਕੁਲ ੧੦੦ ਇਨ੍ਦ੍ਰ ਅਨਾਦਿ ਪ੍ਰਵਾਹਰੂਪਸੇਂ ਚਲੇ ਆਰਹੇ ਹੈਂ .
Page 5 of 264
PDF/HTML Page 34 of 293
single page version
ਜੀਵਲੋਕਸ੍ਤਸ੍ਮੈ ਨਿਰ੍ਵ੍ਯੋਬਾਧਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਲਮ੍ਭੋ–ਪਾਯਾਭਿਧਾਯਿਤ੍ਵਾਦ੍ਧਿਤਂ
ਪਰਮਾਰ੍ਥਰਸਿਕਜਨਮਨੋਹਾਰਿਤ੍ਵਾਨ੍ਮਧੁਰਂ, ਨਿਰਸ੍ਤਸਮਸ੍ਤਸ਼ਂਕਾਦਿਦੋਸ਼ਾਸ੍ਪਦਤ੍ਵਾਦ੍ਵਿ–ਸ਼ਦਂ ਵਾਕ੍ਯਂ ਦਿਵ੍ਯੋ
ਧ੍ਵਨਿਰ੍ਯੇਸ਼ਾਮਿਤ੍ਯਨੇਨ ਸਮਸ੍ਤਵਸ੍ਤੁਯਾਥਾਤ੍ਮ੍ਯੋਪਦੇਸ਼ਿਤ੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰੇਕ੍ਸ਼ਾਵਤ੍ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਸ਼੍ਯਤ੍ਵਮਾਖ੍ਯਾਤਮ੍. ਅਨ੍ਤਮਤੀਤਃ
ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਾਨਵਚ੍ਛਿਨ੍ਨਃ ਕਾਲਾਨਵਚ੍ਛਿਨ੍ਨਸ਼੍ਚ ਪਰਮਚੈਤਨ੍ਯਸ਼ਕ੍ਤਿਵਿਲਾਸਲਕ੍ਸ਼ਣੋ ਗੁਣੋ ਯੇਸ਼ਾਮਿਤ੍ਯਨੇਨ ਤੁ
ਪਰਮਾਦ੍ਭੁਤਜ੍ਞਾਨਾਤਿਸ਼ਯਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਦਵਾਪ੍ਤਜ੍ਞਾਨਾਤਿਸ਼ਯਾਨਾਮਪਿ ਯੋਗੀਨ੍ਦ੍ਰਾਣਾਂ ਵਨ੍ਧਤ੍ਵਮੁਦਿਤਮ੍. ਜਿਤੋ ਭਵ
ਆਜਵਂਜਵੋ ਯੈਰਿਤ੍ਯਨੇਨ ਤੁ ਕੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯਤ੍ਵਪ੍ਰਕਟਨਾਤ੍ਤ ਏਵਾਨ੍ਯੇਸ਼ਾਮਕ੍ਰੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯਾਨਾਂ ਸ਼ਰਣਮਿਤ੍ਯੁਪਦਿਸ਼੍ਟਮ੍. ਇਤਿ
ਸਰ੍ਵਪਦਾਨਾਂ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯਮ੍.. ੧..
‘ਜਿਨਕੀ ਵਾਣੀ ਅਰ੍ਥਾਤ ਦਿਵ੍ਯਧ੍ਵਨਿ ਤੀਨ ਲੋਕਕੋ –ਊਰ੍ਧ੍ਵ–ਅਧੋ–ਮਧ੍ਯ ਲੋਕਵਰ੍ਤੀ ਸਮਸ੍ਤ ਜੀਵਸਮੁਹਕੋ–
ਨਿਰ੍ਬਾਧ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਯ ਕਹਨੇਵਾਲੀ ਹੋਨੇਸੇ ਹਿਤਕਰ ਹੈ, ਪਰਮਾਰ੍ਥਰਸਿਕ ਜਨੋਂਕੇ
ਮਨਕੋ ਹਰਨੇਵਾਲੀ ਹੋਨੇਸੇ ਮਧੁਰ ਹੈ ਔਰ ਸਮਸ੍ਤ ਸ਼ਂਕਾਦਿ ਦੋਸ਼ੋਂਕੇ ਸ੍ਥਾਨ ਦੂਰ ਕਰ ਦੇਨੇਸੇ ਵਿਸ਼ਦ [ਨਿਰ੍ਮਲ,
ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ] ਹੈ’ ––– ਐਸਾ ਕਹਕਰ [ਜਿਨਦੇਵ] ਸਮਸ੍ਤ ਵਸ੍ਤੁਕੇ ਯਥਾਰ੍ਥ ਸ੍ਵਰੂਪਕੇ ਉਪਦੇਸ਼ਕ ਹੋਨੇਸੇ
ਵਿਚਾਰਵਂਤ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ ਪੁਰੁਸ਼ੋਂਕੇ ਬਹੁਮਾਨਕੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈਂ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਿਨਕਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਵਿਚਾਰਵਂਤ ਬੁਦ੍ਧਿਮਾਨ ਪੁਰੁਸ਼ੋਂਕੋ
ਬਹੁਮਾਨਪੂਰ੍ਵਕ ਵਿਚਾਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਐਸੇ ਹੈਂ] ਐਸਾ ਕਹਾ. ‘ਅਨਨ੍ਤ–ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਸੇ ਅਨ੍ਤ ਰਹਿਤ ਔਰ ਕਾਲਸੇ ਅਨ੍ਤ
ਰਹਿਤ–––ਪਰਮਚੈਤਨ੍ਯਸ਼ਕ੍ਤਿਕੇ ਵਿਲਾਸਸ੍ਵਰੂਪ ਗੁਣ ਜਿਨਕੋ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ’ ਐਸਾ ਕਹਕਰ [ਜਿਨੋਂਕੋ] ਪਰਮ
ਅਦਭੁਤ ਜ੍ਞਾਨਾਤਿਸ਼ਯ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਜ੍ਞਾਨਾਤਿਸ਼ਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਯੋਗਨ੍ਦ੍ਰੋਂਸੇ ਭੀ ਵਂਦ੍ਯ ਹੈ ਐਸਾ ਕਹਾ. ‘ਭਵ
ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਂਸਾਰ ਪਰ ਜਿਨ੍ਹੋਂਨੇ ਵਿਜਯ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕੀ ਹੈ’ ਐਸਾ ਕਹਕਰ ਕ੍ਰੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯਪਨਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਜਾਨੇਸੇ ਵੇ
ਹੀ [ਜਿਨ ਹੀ] ਅਨ੍ਯ ਅਕ੍ਰੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯ ਜੀਵੋਂਕੋ ਸ਼ਰਣਭੂਤ ਹੈਂ ਐਸਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿਯਾ.– ਐਸਾ ਸਰ੍ਵ ਪਦੋਂਕਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ
ਹੈ.
ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਦੇਵੋਂ ਤਥਾ ਅਸੁਰੋਂਮੇਂ ਯੁਦ੍ਧ ਹੋਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਏ [ਦੇਵਾਧਿਦੇਵ ਜਿਨਭਗਵਾਨਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ] ਅਨ੍ਯ ਕੋਈ ਭੀ
ਦੇਵ ਸੌ ਇਨ੍ਦ੍ਰੋਂਸੇ ਵਨ੍ਦਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ. [੨] ਦੂਸਰੇ, ਜਿਨਭਗਵਾਨਕੀ ਵਾਣੀ ਤੀਨਲੋਕਕੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਕੀ
ਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਕਾ ਉਪਾਯ ਦਰ੍ਸ਼ਾਤੀ ਹੈ ਇਸਲਿਏ ਹਿਤਕਰ ਹੈ; ਵੀਤਰਾਗ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪ ਸਮਾਧਿਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਸਹਜ –ਅਪੂਰ੍ਵ
ਪਰਮਾਨਨ੍ਦਰੂਪ ਪਾਰਮਾਰ੍ਥਿਕ ਸੁਖਰਸਾਸ੍ਵਾਦਕੇ ਰਸਿਕ ਜਨੋਂਕੇ ਮਨਕੋ ਹਰਤੀ ਹੈ ਇਸਲਿਏ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਰਮ
ਸਮਰਸੀਭਾਵਕੇ ਰਸਿਕ ਜੀਵੋਂਕੋ ਮੁਦਿਤ ਕਰਤੀ ਹੈ ਇਸਲਿਏ] ਮਧੁਰ ਹੈ;
Page 6 of 264
PDF/HTML Page 35 of 293
single page version
ਵਿਭ੍ਰਮ ਰਹਿਤ ਨਿਰੂਪਣ ਕ੍ਰਤੀ ਹੈ ਇਸਲਿਏ ਅਥਵਾ ਪੂਰ੍ਵਾਪਰਵਿਰੋਧਾਦਿ ਦੋਸ਼ ਰਹਿਤ ਹੋਨੇਸੇ ਅਥਵਾ ਯੁਗਪਦ੍ ਸਰ੍ਵ
ਜੀਵੋਂਕੋ ਅਪਨੀ–ਅਪਨੀ ਭਾਸ਼ਾਮੇਂ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਅਰ੍ਥਕਾ ਪ੍ਰਤਿਪਾਦਨ ਕਰਤੀ ਹੈ ਇਸਲਿਏ ਵਿਸ਼ਦ–ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ– ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੈ.
ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਜਿਨਭਗਵਾਨਕੀ ਵਾਣੀ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਣਭੂਤ ਹੈ; ਏਕਾਨ੍ਤਰੂਪ ਅਪੌਰੁਸ਼ੇਯ ਵਚਨ ਯਾ ਵਿਚਿਤ੍ਰ ਕਥਾਰੂਪ
ਕਲ੍ਪਿਤ ਪੁਰਾਣਵਚਨ ਪ੍ਰਮਾਣਭੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ. [੩] ਤੀਸਰੇ, ਅਨਨ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ–ਕਾਲ–ਭਾਵਕਾ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ
ਅਨਨ੍ਤ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਗੁਣ ਜਿਨਭਗਵਨ੍ਤੋਂਕੋ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੈ. ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਬੁਦ੍ਧਿ ਆਦਿ ਸਾਤ ਰੁਦ੍ਧਿਯਾਁ ਤਥਾ
ਮਤਿਜ੍ਞਾਨਾਦਿ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧ ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨ ਗਣਧਰਦੇਵਾਦਿ ਯੋਗਨ੍ਦ੍ਰੋਂਸੇ ਭੀ ਵੇ ਵਂਦ੍ਯ ਹੈਂ. [੪] ਚੌਥੇ, ਪਾਁਚ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ
ਸਂਸਾਰਕੋ ਜਿਨਭਗਵਨ੍ਤੋਂਨੇ ਜੀਤਾ ਹੈ. ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ ਕ੍ਰੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯਪਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਵੇ ਹੀ ਅਨ੍ਯ ਅਕ੍ਰੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯ ਜੀਵੋਂਕੋ
ਸ਼ਰਣਭੂਤ ਹੈ, ਦੂਸਰਾ ਕੋਈ ਨਹੀਂ.–
ਐਸਾ ਕਹਾ ਹੈ.
Page 7 of 264
PDF/HTML Page 36 of 293
single page version
ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਵੀਤਰਾਗਾਃ. ਅਰ੍ਥਃ ਪੁਨਰਨੇਕਸ਼ਬ੍ਦਸਂਬਨ੍ਧੇਨਾਭਿਧੀਯਮਾਨੋ ਵਸ੍ਤੁਤਯੈਕੋਭਿਧੇਯ. ਸਫਲਤ੍ਵਂ ਤੁ ਚਤਸ੍ਰੁਣਾਂ
ਔਰ [ਸਨਿਰ੍ਵਾਣਮ੍] ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਸਹਿਤ [–ਨਿਰ੍ਵਾਣਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ] – [ਇਮਂ ਸਮਯਂ] ਐਸੇ ਇਸ ਸਮਯਕੋ
[ਸ਼ਿਰਸਾ ਪ੍ਰਣਮ੍ਯ] ਸ਼ਿਰਸਾ ਨਮਨ ਕਰਕੇ [ਏਸ਼ਵਕ੍ਸ਼੍ਯਾਮਿ] ਮੈਂ ਉਸਕਾ ਕਥਨ ਕਰਤਾ ਹੂਁ; [ਸ਼੍ਰ੍ਰੁਣੁਤ] ਵਹ
ਸ਼੍ਰਵਣ ਕਰੋ.
ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ
ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਵੀਤਰਾਗਦੇਵ; ਔਰ ‘ਅਰ੍ਥ’ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਨੇਕ ਸ਼ਬ੍ਦੋਂਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸੇ ਕਹਾ ਜਾਨੇਵਾਲਾ, ਵਸ੍ਤੁਰੂਪਸੇ ਏਕ ਐਸਾ
ਪਦਾਰ੍ਥ. ਪੁਨਸ਼੍ਚ ਉਸਕੀ [–ਸਮਯਕੀ] ਸਫਲਤਾ ਇਸਲਿਏ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸਸੇ ਵਹ ਸਮਯ
ਹੈਂ ਔਰ ਵੇ ਵੀਤਰਾਗ [ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਰਹਿਤ] ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਉਨ੍ਹੇਂ ਅਸਤ੍ਯ ਕਹਨੇਕਾ ਲੇਸ਼ਮਾਤ੍ਰ ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਨਹੀਂ ਰਹਾ ਹੈ;
ਇਸਲਿਏ ਵੀਤਰਾਗ–ਸਰ੍ਵਜ੍ਞਦੇਵ ਸਚਮੁਚ ਆਪ੍ਤ ਹੈਂ. ਐਸੇ ਆਪ੍ਤ ਦ੍ਵਾਰਾ ਆਗਮ ਉਪਦਿਸ਼੍ਟ ਹੋਨੇਸੇ ਵਹ [ਆਗਮ] ਸਫਲ
ਹੈਂ.]
ਜਿਨਵਦਨਨਿਰ੍ਗਤ–ਅਰ੍ਥਮਯ, ਚਉਗਤਿਹਰਣ, ਸ਼ਿਵਹੇਤੁ ਛੇ. ੨.
Page 8 of 264
PDF/HTML Page 37 of 293
single page version
ਸ਼ੁਦ੍ਧਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵੋਪਲਮ੍ਭਰੂਪਸ੍ਯ ਪਰਮ੍ਪਰਯਾ ਕਾਰਣਤ੍ਵਾਤ੍ ਸ੍ਵਾਤਂਕ੍ਰ੍ਯਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਲਕ੍ਸ਼ਣਸ੍ਯ ਚ ਫਲਸ੍ਯ ਸਦ੍ਭਾਵਾਦਿਤਿ..
੨..
ਪਰਤਂਤ੍ਰਤਾਨਿਵ੍ਰੁਤਿ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ ਔਰ [੨] ਸ੍ਵਤਂਤ੍ਰਤਾਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿ ਜਿਸਕਾ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੈ –– ਐਸੇ
ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਵੀਤਰਾਗਸਰ੍ਵਜ੍ਞ ਮਹਾਸ਼੍ਰਮਣਕੇ ਮੁਖਸੇ ਨੀਕਲੇ ਹੁਏ ਸ਼ਬ੍ਦਸਮਯਕੋ ਕੋਈ ਆਸਨ੍ਨਭਵ੍ਯ ਪੁਰੁਸ਼
ਵਾਲੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜੀਵਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸ੍ਵਰੂਪ ਅਰ੍ਥਮੇਂ [ਪਦਾਰ੍ਥਮੇਂ] ਵੀਤਰਾਗ ਨਿਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪ ਸਮਾਧਿ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ੍ਥਿਤ ਰਹਕਰ ਚਾਰ
ਗਤਿਕਾ ਨਿਵਾਰਣ ਕਰਕੇ, ਨਿਰ੍ਵਾਣ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਕੇ, ਸ੍ਵਾਤ੍ਮੋਤ੍ਪਨ੍ਨ, ਅਨਾਕੁਲਤਾਲਕ੍ਸ਼ਣ, ਅਨਨ੍ਤ ਸੁਖਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ
ਕਰਤਾ ਹੈ. ਇਸ ਕਾਰਣਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਗਮਰੂਪ ਸ਼ਬ੍ਦਸਮਯ ਨਮਸ੍ਕਾਰ ਕਰਨੇ ਤਥਾ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ ਕਰਨੇ ਯੋਗ੍ਯ ਹੈ..੨..
ਤੇ ਲੋਕ ਛੇ, ਆਗਲ਼ ਅਮਾਪ ਅਲੋਕ ਆਭਸ੍ਵਰੂਪ ਛੇ. ੩.
Page 9 of 264
PDF/HTML Page 38 of 293
single page version
ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਜ੍ਞਾਨਸਮਯੋ ਜ੍ਞਾਨਗਮ ਇਤਿ ਯਾਵਤ੍. ਤੇਸ਼ਾਮੇਵਾਭਿਧਾਨਪ੍ਰਤ੍ਯਯਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਨਾਂ ਵਸ੍ਤੁਰੂਪੇਣ ਸਮਵਾਯਃ
ਸਂਧਾਤੋਰ੍ਥਸਮਯਃ ਸਰ੍ਵਪਦਾਰ੍ਥਸਾਰ੍ਥ ਇਤਿ ਯਾਵਤ੍. ਤਦਤ੍ਰ ਜ੍ਞਾਨਸਮਯਪ੍ਰਸਿਦ੍ਧਯਰ੍ਥ ਸ਼ਬ੍ਦਸਮਯਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨਾਰ੍ਥਸਮਯ
ੋਭਿਧਾਤੁਮਭਿਪ੍ਰੇਤਃ. ਅਥ ਤਸ੍ਯੈਵਾਰ੍ਥਸਮਯਸ੍ਯ ਦ੍ਵੈਵਿਧ੍ਯਂ ਲੋਕਾਲੋਕ–ਵਿਕਲ੍ਪਾਤ੍.
[ਜਿਨੋਤ੍ਤਮੈਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਪ੍ਤਮ੍] ਜਿਨਵਰੋਂਨੇ ਕਹਾ ਹੈ. [ਸਃ ਚ ਏਵ ਲੋਕਃ ਭਵਤਿ] ਵਹੀ ਲੋਕ ਹੈ. [–ਪਾਁਚ
ਅਸ੍ਤਿਕਾਯਕੇ ਸਮੂਹ ਜਿਤਨਾ ਹੀ ਲੋਕ ਹੈ.]; [ਤਤਃ] ਉਸਸੇ ਆਗੇ [ਅਮਿਤਃ ਅਲੋਕਃ] ਅਮਾਪ ਅਲੋਕ
[ਖਮ੍] ਆਕਾਸ਼ਸ੍ਵਰੂਪ ਹੈ.
ਕਹਾ ਹੈ.
[–ਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਸੇ ਵਿਕ੍ਰੁਤ ਨਹੀਂ ਹੁਆ] ਪਾਠ [–ਮੌਖਿਕ ਯਾ ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਾਰੂਢ ਨਿਰੂਪਣ] ਵਹ ਸ਼ਬ੍ਦਸਮਯ ਹੈ, ਅਰ੍ਥਾਤ੍
ਸ਼ਬ੍ਦਾਗਮ ਵਹ ਸ਼ਬ੍ਦਸਮਯ ਹੈ. [੨] ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨਕੇ ਉਦਯਕਾ ਨਾਸ਼ ਹੋਨੇ ਪਰ, ਉਸ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕਾ ਹੀ
ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਸੇ ਅਰ੍ਥਸਮਯਕਾ ਕਥਨ [ਸ਼੍ਰੀਮਦ੍ਭਗਵਤ੍ਕੁਨ੍ਦਕੁਨ੍ਦਾਚਾਰ੍ਯਦੇਵ] ਕਰਨਾ ਚਾਹਤੇ ਹੈਂ.
ਸਮਵਾਯ ਵਹ ਸਮਯ ਹੈ.’ ਐਸਾ ਕਹਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ‘ਛਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਸਮਵਾਯ ਵਹ ਸਮਯ ਹੈ’ ਐਸੇ ਕਥਨਕੇ ਭਾਵਕੇ ਸਾਥ
ਇਸ ਕਥਨਕੇ ਭਾਵਕਾ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ, ਮਾਤ੍ਰ ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਾਭੇਦ ਹੈ ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ. ਔਰ ਇਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ
ਅਨ੍ਯ ਸ੍ਥਾਨ ਪਰ ਭੀ ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਾ ਸਮਝਕਰ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧ ਅਰ੍ਥ ਸਮਝ ਲੇਨਾ ਚਾਹਿਯੇ]
Page 10 of 264
PDF/HTML Page 39 of 293
single page version
ਕਿਨ੍ਤੁ
ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵੇ ਚ ਨਿਯਤਾ ਅਨਨ੍ਯਮਯਾ ਅਣੁਮਹਾਨ੍ਤਃ.. ੪..
ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਨ੍ਤੁ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸਮੂਹ ਜਿਤਨਾ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰ ਛੋੜ ਕਰ ਸ਼ੇਸ਼ ਅਨਨ੍ਤ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਵਾਲਾ ਆਕਾਸ਼ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ
ਅਲੋਕ ਸ਼ੂਨ੍ਯਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਨ੍ਂਤੁ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਕਾਸ਼ਦ੍ਰਵ੍ਯਰੂਪ ਹੈ.. ੩..
ਅਨਨ੍ਯਮਯ [ਚ] ਔਰ [ਅਣੁਮਹਾਨ੍ਤਃ]
੧. ‘ਲੋਕ੍ਯਨ੍ਤੇ ਦ੍ਰਸ਼੍ਯਨ੍ਤੇ ਜੀਵਾਦਿਪਦਾਰ੍ਥਾ ਯਤ੍ਰ ਸ ਲੋਕਃ’ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਜਹਾਁ ਜੀਵਾਦਿਪਦਾਰ੍ਥ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤੇ ਹੈਂ, ਵਹ ਲੋਕ ਹੈ.
ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਿਯਤ, ਅਨਨ੍ਯਮਯ ਨੇ ਅਣੁਮਹਾਨ ਪਦਾਰ੍ਥ ਛੇ. ੪.
Page 11 of 264
PDF/HTML Page 40 of 293
single page version
ਤਤ੍ਰ ਜੀਵਾਃ ਪੁਦ੍ਗਲਾਃ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੌ ਆਕਾਸ਼ਮਿਤਿ ਤੇਸ਼ਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸਂਜ੍ਞਾ ਅਨ੍ਵਰ੍ਥਾਃ ਪ੍ਰਤ੍ਯੇਯਾਃ.
ਵਸ੍ਥਿਤਤ੍ਵਾਦਵਸੇਯਮ੍. ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵੇ ਨਿਯਤਾਨਾਮਪਿ ਨ ਤੇਸ਼ਾਮਨ੍ਯਮਯਤ੍ਵਮ੍, ਯਤਸ੍ਤੇ ਸਰ੍ਵਦੈਵਾਨਨ੍ਯ–ਮਯਾ
ਆਤ੍ਮਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾਃ. ਅਨਨ੍ਯਮਯਤ੍ਵੇਪਿ ਤੇਸ਼ਾਮਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਿਯਤਤ੍ਵਂ ਨਯਪ੍ਰਯੋਗਾਤ੍. ਦ੍ਵੌ ਹਿ ਨਯੌ ਭਗਵਤਾ ਪ੍ਰਣੀਤੌ–
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾਰ੍ਥਿਕਸ਼੍ਚ. ਤਤ੍ਰ ਨ ਖਲ੍ਵੇਕਨਯਾਯਤ੍ਤਾਦੇਸ਼ਨਾ ਕਿਨ੍ਤੁ ਤਦੁਭਯਾਯਤਾ. ਤਤਃ
ਪਰ੍ਯਾਯਾਰ੍ਥਾਦੇਸ਼ਾਦਸ੍ਤਿਤ੍ਵੇ ਸ੍ਵਤਃ ਕਥਂਚਿਦ੍ਭਿਨ੍ਨਪਿ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤਾਃ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਾਦੇਸ਼ਾਤ੍ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸਨ੍ਤਃ ਸਤੋਨਨ੍ਯਮਯਾ
ਭਵਨ੍ਤੀਤਿ. ਕਾਯਤ੍ਵਮਪਿ ਤੇਸ਼ਾਮਣੁਮਹਤ੍ਤ੍ਵਾਤ੍. ਅਣਵੋਤ੍ਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾ ਮੂਰ੍ਤੋਮੂਰ੍ਤਾਸ਼੍ਚ ਨਿਰ੍ਵਿਭਾਗਾਂਸ਼ਾਸ੍ਤੈਃ
ਮਹਾਨ੍ਤੋਣੁਮਹਾਨ੍ਤਃ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਪ੍ਰਚਯਾਤ੍ਮਕਾ ਇਤਿ ਸਿਦ੍ਧਂ ਤੇਸ਼ਾਂ ਕਾਯਤ੍ਵਮ੍. ਅਣੁਭ੍ਯਾਂ. ਮਹਾਨ੍ਤ ਇਤਿਃ ਵ੍ਯਤ੍ਪਤ੍ਤ੍ਯਾ
ਟੀਕਾਃ– ਯਹਾਁ [ਇਸ ਗਾਥਾਮੇਂ] ਪਾਁਚ ਅਸ੍ਤਿਕਾਯੋਂਕੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸਂਜ੍ਞਾ, ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼–ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵ ਤਥਾ
[ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਬਰ੍ਤਨਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲਾ ਘੀ ਬਰ੍ਤਨਸੇ ਅਨ੍ਯਮਯ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ] ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਅਨ੍ਯਮਯ ਨਹੀਂ ਹੈ;
ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵੇ ਸਦੈਵ ਅਪਨੇਸੇ ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਪਨੇਸੇ ਸਤ੍] ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ [ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ] ਅਨਨ੍ਯਮਯ ਹੈ
[ਜਿਸਪ੍ਰਕਾਰ ਅਗ੍ਨਿ ਉਸ਼੍ਣਤਾਸੇ ਅਨਨ੍ਯਮਯ ਹੈ ਉਸੀਪ੍ਰਕਾਰ]. ‘ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਅਨਨ੍ਯਮਯ’ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਉਨਕਾ
‘ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮੇਂ ਨਿਯਤਪਨਾ’ ਨਯਪ੍ਰਯੋਗਸੇ ਹੈ. ਭਗਵਾਨਨੇ ਦੋ ਨਯ ਕਹੇ ਹੈ – ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕ ਔਰ ਪਰ੍ਯਾਯਾਰ੍ਥਿਕ. ਵਹਾਁ
ਕਥਨ ਏਕ ਨਯਕੇ ਆਧੀਨ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ ਕਿਨ੍ਤੁ ਉਨ ਦੋਨੋਂ ਨਯੋਂਕੇ ਆਧੀਨ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ ਵੇ
ਪਰ੍ਯਾਯਾਰ੍ਥਿਕ ਕਥਨਸੇ ਜੋ ਅਪਨੇਸੇ ਕਥਂਚਿਤ੍ ਭਿਨ੍ਨ ਭੀ ਹੈ ਐਸੇ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਮੇਂ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਿਤ [ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਸ੍ਥਿਤ] ਹੈਂ
ਔਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਰ੍ਥਿਕ ਕਥਨਸੇ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸਤ੍ [–ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ] ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਅਨਨ੍ਯਮਯ ਹੈਂ.