Page 72 of 264
PDF/HTML Page 101 of 293
single page version
ਚੇਤਯਂਤੇ. ਅਨ੍ਯੇ ਤੁ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਤਰਮੋਹਮਲੀਮਸੇਨਾਪਿ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਮੁਦ੍ਰਿਤਾਨੁਭਾਵੇਨ ਚੇਤਕ–ਸ੍ਵਭਾਵੇਨ
ਮਨਾਗ੍ਵੀਰ੍ਯਾਂਤਰਾਯਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਸਾਦਿਤਕਾਰ੍ਯਕਾਰਣਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯਾਃ ਸੁਖਦੁਃਖਰੂਪਕਰ੍ਮਫਲਾਨੁਭਵਨ–ਸਂਵਲਿਤਮਪਿ
ਕਾਰ੍ਯਮੇਵ ਪ੍ਰਾਧਾਨ੍ਯੇਨ ਚੇਤਯਂਤੇ. ਅਨ੍ਯਤਰੇ
ਵੀਰ੍ਯਾ ਅਪਿ ਨਿਰ੍ਜੀਰ੍ਣਕਰ੍ਮਫਲਤ੍ਵਾਦਤ੍ਯਂਤ–
ਹੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਃ ਚੇਤਤੇ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਨਕਾ ਅਤਿ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ ਵੀਰ੍ਯਾਨ੍ਤਰਾਯਸੇ ਕਾਰ੍ਯ ਕਰਨੇਕਾ [–ਕਰ੍ਮਚੇਤਨਾਰੂਪ
ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇਕਾ] ਸਾਮਰ੍ਥ੍ਯ ਨਸ਼੍ਟ ਗਯਾ ਹੈ.
ਮਿਸ਼੍ਰਿਤਰੂਪਸੇੇ ਭੀ – ‘ਕਾਰ੍ਯ’ ਕੋ ਹੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਃ ਚੇਤਤੇ ਹੈਂ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਉਨ੍ਹੋਂਨੇ ਅਲ੍ਪ ਵੀਰ੍ਯਾਂਤਰਾਯਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ
੧. ਚੇਤਯਿਤ੍ਰੁਤ੍ਵ = ਚੇਤਯਿਤਾਪਨਾ; ਚੇਤਨੇਵਾਲਾਪਨਾ ; ਚੇਤਕਪਨਾ.
੨. ਕਰ੍ਮਚੇਤਨਾਵਾਲੇ ਜੀਵਕੋ ਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣ ‘ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ’ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਕਰ੍ਮਫਲਚੇਤਨਾਵਾਲੇਕੋ ‘ਅਤਿ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟ’ ਹੋਤਾ ਹੈ.
੩. ਕਾਰ੍ਯ = [ਜੀਵ ਦ੍ਵਾਰਾ] ਕਿਯਾ ਜਾਤਾ ਹੋ ਵਹ; ਇਚ੍ਛਾਪੂਰ੍ਵਕ ਇਸ਼੍ਟਾਨਿਸ਼੍ਟ ਵਿਕਲ੍ਪਰੂਪ ਕਰ੍ਮ. [ਜਿਨ ਜੀਵੋਂਕੋ ਵੀਰ੍ਯਕਾ
ਕਰ੍ਮਚੇਤਨਾਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. ਵਹ ਕਰ੍ਮਚੇਤਨਾ ਕਰ੍ਮਫਲਚੇਤਨਾਸੇ ਮਿਸ਼੍ਰਿਤ ਹੋਤੀ ਹੈ.]
Page 73 of 264
PDF/HTML Page 102 of 293
single page version
ਪਾਣਿਤ੍ਤਮਦਿਕ੍ਕਂਤਾ
ਪ੍ਰਾਣਿਤ੍ਵਮਤਿਕ੍ਰਾਂਤਾਃ ਜ੍ਞਾਨਂ ਵਿਂਦਨ੍ਤਿ ਤੇ ਜੀਵਾਃ.. ੩੯..
ਦ੍ਵਾਰਾ ‘ਜ੍ਞਾਨ’ ਕੋ ਹੀ – ਕਿ ਜੋ ਜ੍ਞਾਨ ਅਪਨੇਸੇ
ਸੁਖਦੁਃਖਰੂਪ] ਕਰ੍ਮਫਲ ਨਿਰ੍ਜਰਿਤ ਹੋ ਗਯਾ ਹੈ ਔਰ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ
ਔਰ [ਪ੍ਰਾਣਿਤ੍ਵਮ੍ ਅਤਿਕ੍ਰਾਂਤਾਃ] ਜੋ ਪ੍ਰਾਣਿਤ੍ਵਕਾ [–ਪ੍ਰਾਣੋਂਕਾ] ਅਤਿਕ੍ਰਮ ਕਰ ਗਯੇ ਹੈਂ [ਤੇ ਜੀਵਾਃ] ਵੇ ਜੀਵ
[ਜ੍ਞਾਨਂ] ਜ੍ਞਾਨਕੋ [ਵਿਂਦਨ੍ਤਿ] ਵੇਦਤੇ ਹੈਂ.
੨. ਕ੍ਰੁਤਕ੍ਰੁਤ੍ਯ = ਕ੍ਰੁਤਕਾਰ੍ਯ. [ਪਰਿਪੂਰ੍ਣ ਜ੍ਞਾਨਵਾਲੇ ਆਤ੍ਮਾ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਕ੍ਰੁਤਕਾਰ੍ਯ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ, ਯਦ੍ਯਪਿ ਉਨ੍ਹੇਂ ਅਨਂਤ ਵੀਰ੍ਯ ਪ੍ਰਗਟ
ਹੁਆ ਹੈ ਤਥਾਪਿ, ਉਨਕਾ ਵੀਰ੍ਯ ਕਾਰ੍ਯਚੇਤਨਾਕੋ [ਕਰ੍ਮਚੇਤਨਾਕੋ] ਨਹੀਂ ਰਚਤਾ, [ਔਰ ਵਿਕਾਰੀ ਸੁਖਦੁਃਖ ਵਿਨਸ਼੍ਟ ਹੋ ਗਯੇ
ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ ਉਨਕਾ ਵੀਰ੍ਯ ਕਰ੍ਮਫਲ ਚੇਤਨੇਾਕੋ ਭੀ ਨਹੀਂ ਰਚਤਾ,] ਜ੍ਞਾਨਚੇਤਨਾਕੋ ਹੀ ਰਚਤਾ ਹੈ.]
ਪ੍ਰਾਣਿਤ੍ਵਥੀ ਅਤਿਕ੍ਰਾਨ੍ਤ ਜੇ ਤੇ ਜੀਵ ਵੇਦੇ ਜ੍ਞਾਨਨੇ. ੩੯.
Page 74 of 264
PDF/HTML Page 103 of 293
single page version
ਚੇਤਯਂਤੇ ਅਨੁਭਵਨ੍ਤਿ ਉਪਲਭਂਤੇ ਵਿਂਦਂਤੀਤ੍ਯੇਕਾਰ੍ਥਾਸ਼੍ਚੇਤਨਾਨੁਭੂਤ੍ਯੁਪਲਬ੍ਧਿਵੇਦਨਾਨਾਮੇਕਾਰ੍ਥਤ੍ਵਾਤ੍. ਤਤ੍ਰ ਸ੍ਥਾਵਰਾਃ
ਕਰ੍ਮਫਲਂ ਚੇਤਯਂਤੇ, ਤ੍ਰਸਾਃ ਕਾਰ੍ਯਂ ਚੇਤਯਂਤੇ, ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨਿਨੋਜ੍ਞਾਨਂ ਚੇਤਯਂਤ ਇਤਿ.. ੩੯..
ਜੀਵਸ੍ਸ ਸਵ੍ਵਕਾਲਂ ਅਣਣ੍ਣਭੂਦਂ ਵਿਯਾਣੀਹਿ.. ੪੦..
ਜੀਵਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਕਾਲਮਨਨ੍ਯਭੂਤਂ ਵਿਜਾਨੀਹਿ.. ੪੦..
ਕਰ੍ਮਫਲਕੋ ਚੇਤਤੇ ਹੈਂ, ਤ੍ਰਸ ਕਾਰ੍ਯਕੋ ਚੇਤਤੇ ਹੈਂ, ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨੀ ਜ੍ਞਾਨਕੋ ਚੇਤਤੇ ਹੈਂ.
ਸਕਤੀ ਹੈੇ; ਉਨਕਾ ਯਹਾਁ ਨਿਸ਼ੇਧ ਨਹੀਂ ਸਮਝਨਾ, ਮਾਤ੍ਰ ਵਿਵਕ੍ਸ਼ਾਭੇਦ ਹੈ ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ.
ਜੀਵਦ੍ਰਵ੍ਯਨੇ ਤੇ ਸਰ੍ਵ ਕਾਲ਼ ਅਨਨ੍ਯਰੂਪੇ ਜਾਣਵੋ. ੪੦
Page 75 of 264
PDF/HTML Page 104 of 293
single page version
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗ੍ਰਾਹਿ ਜ੍ਞਾਨਂ, ਸਾਮਾਨ੍ਯਗ੍ਰਾਹਿ ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍. ਉਪਯੋਗਸ਼੍ਚ ਸਰ੍ਵਦਾ ਜੀਵਾਦਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤ ਏਵ,
ਏਕਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਤ੍ਵਾਦਿਤਿ.. ੪੦..
ਆਭਿਣਿਸੁਦੋਧਿਮਣਕੇਵਲਾਣਿ ਣਾਣਾਣਿ ਪਂਚਭੇਯਾਣਿ.
ਕੁਮਤਿਸ਼੍ਰੁਤਵਿਭਙ੍ਗਾਨਿ ਚ ਤ੍ਰੀਣ੍ਯਪਿ ਜ੍ਞਾਨੈਃ ਸਂਯੁਕ੍ਤਾਨਿ.. ੪੧..
ਅਨਨ੍ਯਰੂਪਸੇ [ਵਿਜਾਨੀਹਿ] ਜਾਨੋ.
ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ ਔਰ ਸਾਮਾਨ੍ਯਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਜਿਸਮੇਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਿਤ ਹੋ ਵਹ ਜ੍ਞਾਨ
ਹੈ ਔਰ ਸਾਮਾਨ੍ਯ ਜਿਸਮੇਂ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸਿਤ ਹੋ ਵਹ ਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ]. ਔਰ ਉਪਯੋਗ ਸਰ੍ਵਦਾ ਜੀਵਸੇ
ਔਰ ਕੁਮਤਿ, ਕੁਸ਼੍ਰੁਤ ਔਰ ਵਿਭਂਗ–[ਤ੍ਰੀਣਿ ਅਪਿ] ਯਹ ਤੀਨ [ਅਜ੍ਞਾਨ] ਭੀ [ਜ੍ਞਾਨੈਃ] [ਪਾਁਚ] ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ
[ਸਂਯੁਕ੍ਤਾਨਿ] ਸਂਯੁਕ੍ਤ ਕਿਯੇ ਗਯੇ ਹੈਂ. [ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗਕੇ ਆਠ ਭੇਦ ਹੈਂ.]
Page 76 of 264
PDF/HTML Page 105 of 293
single page version
ਖਲ੍ਵਨਾਦਿਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕਰ੍ਮਾਵਚ੍ਛਨ੍ਨਪ੍ਰਦੇਸ਼ਃ ਸਨ੍, ਯਤ੍ਤਦਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿ–ਯਾਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਲਮ੍ਬਾਚ੍ਚ
ਮੂਰ੍ਤਾਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਵਿਕਲਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ਤਦਾਭਿਨਿਬੋਧਿਕਜ੍ਞਾਨਮ੍, ਯਤ੍ਤਦਾ–
ਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਦਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਲਂਬਾਚ੍ਚ ਮੂਰ੍ਤਾਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਵਿਕਲਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਮ੍,
ਯਤ੍ਤਦਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਦੇਵ ਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਵਿਕਲਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ੇਣਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ਤਦਵਧਿਜ੍ਞਾਨਮ੍, ਯਤ੍ਤਦਾ–ਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਦੇਵ
ਭੇਦੋਂਕੇ] ਨਾਮਕਾ ਕਥਨ ਹੈ.
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਵਾਲਾ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ, [੧] ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਮਤਿਜ੍ਞਾਨਕੇ] ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਔਰ
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ–ਮਨਕੇ ਅਵਲਮ੍ਬਨਸੇ ਮੂਰ੍ਤ–ਅਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ
ਅਵਲਮ੍ਬਨਸੇ ਮੂਰ੍ਤ–ਅਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਵਿਕਲਰੂਪਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ਅਵਬੋਧਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਵਹ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨ ਹੈ, [੩] ਉਸ
ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਹੀ ਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਵਿਕਲਰੂਪਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ਅਵਬੋਧਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਵਹ
ਅਵਧਿਜ੍ਞਾਨ ਹੈ, [੪] ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਹੀ ਪਰਮਨੋਗਤ [–ਦੂਸਰੋਂਕੇ ਮਨਕੇ ਸਾਥ
ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਵਾਲੇ] ਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਵਿਕਲਰੂਪਸੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ਅਵਬੋਧਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਵਹ ਮਨਃਪਰ੍ਯਯਜ੍ਞਾਨ ਹੈ, [੫]
ਸਮਸ੍ਤ ਆਵਰਣਕੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਕ੍ਸ਼ਯਸੇ, ਕੇਵਲ ਹੀ [–ਆਤ੍ਮਾ ਅਕੇਲਾ ਹੀ], ਮੂਰ੍ਤ–ਅਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਸਕਲਰੂਪਸੇ
੨. ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਃ ਅਵਬੋਧਨ ਕਰਨਾ = ਜਾਨਨਾ. [ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਵਬੋਧ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਤਿਭਾਸ ਸੋ ਜ੍ਞਾਨ ਹੈ.]
Page 77 of 264
PDF/HTML Page 106 of 293
single page version
ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਮੇਵ ਕੁਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨਮ੍, ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨੋਦਯਸਹਚਰਿਤਮਵਧਿਜ੍ਞਾਨਮੇਵ ਵਿਭਙ੍ਗਜ੍ਞਾਨਮਿਤਿ ਸ੍ਵਰੂਪਾਭਿਧਾਨਮ੍.
ਇਤ੍ਥਂ ਮਤਿਜ੍ਞਾਨਾਦਿਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗਾਸ਼੍ਟਕਂ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਤਮ੍.. ੪੧..
ਆਭਿਨਿਬੋਧਿਕਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਕੁਮਤਿਜ੍ਞਾਨ ਹੈ, [੭] ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨਕੇ ਉਦਯਕੇ ਸਾਥਕਾ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਕੁਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨ ਹੈ,
[੮] ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨਕੇ ਉਦਯਕੇ ਸਾਥਕਾ ਅਵਧਿਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਵਿਭਂਗਜ੍ਞਾਨ ਹੈ. – ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ [ਜ੍ਞਾਨੋਪਯੋਗਕੇ
ਭੇਦੋਂਕੇ] ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਕਥਨ ਹੈ.
ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਅਖਣ੍ਡ–ਏਕ–ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਮਯ ਐਸਾ ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸੇ ਸਂਸਾਰਾਵਸ੍ਥਾਮੇਂ ਕਰ੍ਮਾਵ੍ਰੁਤ੍ਤ
ਵਿਕਲ੍ਪਰੂਪਸੇ ਜੋ ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਵਹ ਮਤਿਜ੍ਞਾਨ ਹੈ. ਵਹ ਤੀਨ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈਃ ਉਪਲਬ੍ਧਿਰੂਪ, ਭਾਵਨਾਰੂਪ ਔਰ
ਉਪਯੋਗਰੂਪ. ਮਤਿਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਜਨਿਤ ਅਰ੍ਥਗ੍ਰਹਣਸ਼ਕ੍ਤਿ [–ਪਦਾਰ੍ਥਕੋ ਜਾਨਨੇਕੀ ਸ਼ਕ੍ਤਿ] ਵਹ
ਉਪਲਬ੍ਧਿ ਹੈ, ਜਾਨੇ ਹੁਏ ਪਦਾਰ੍ਥਕਾ ਪੁਨਃ ਪੁਨਃ ਚਿਂਤਨ ਵਹ ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਔਰ ‘ਯਹ ਕਾਲਾ ਹੈ,’ ‘ਯਹ ਪੀਲਾ ਹੈ
’ ਇਤ੍ਯਾਦਿਰੂਪਸੇ ਅਰ੍ਥਗ੍ਰਹਣਵ੍ਯਾਪਾਰ [–ਪਦਾਰ੍ਥਕੋ ਜਾਨਨੇਕਾ ਵ੍ਯਾਪਾਰ] ਵਹ ਉਪਯੋਗ ਹੈ. ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵਹ
[ਮਤਿਜ੍ਞਾਨ] ਅਵਗ੍ਰਹ, ਈਹਾ, ਅਵਾਯ ਔਰ ਧਾਰਣਾਰੂਪ ਭੇਦੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਅਥਵਾ ਕੋਸ਼੍ਠਬੁਦ੍ਧਿ, ਬੀਜਬੁਦ੍ਧਿ,
ਪਦਾਨੁਸਾਰੀਬੁਦ੍ਧਿ ਤਥਾ ਸਂਭਿਨ੍ਨਸ਼੍ਰੋਤ੍ਰੁਤਾਬੁਦ੍ਧਿ ਐਸੇ ਭੇਦੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ. [ਯਹਾਁ, ਐਸਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਗ੍ਰਹਣ
ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਅਨੁਭੂਤਿਕੇ ਪ੍ਰਤਿ ਅਭਿਮੁਖ ਜੋ ਮਤਿਜ੍ਞਾਨ ਵਹੀ ਉਪਾਦੇਯਭੂਤ ਅਨਨ੍ਤ
ਸੁਖਕਾ ਸਾਧਕ ਹੋਨੇਸੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਉਪਾਦੇਯ ਹੈ, ਉਸਕੇ ਸਾਧਨਭੂਤ ਬਹਿਰਂਗ ਮਤਿਜ੍ਞਾਨ ਤੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ ਉਪਾਦੇਯ
ਹੈ.]
Page 78 of 264
PDF/HTML Page 107 of 293
single page version
ਨਯਰੂਪ ਹੈ. ‘ਉਪਯੋਗ’ ਸ਼ਬ੍ਦਸੇ ਯਹਾਁ ਵਸ੍ਤੁਕੋ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਮ੍ਪੂਰ੍ਣ
ਵਸ੍ਤੁਕੋ ਜਾਨਨੇਵਾਲਾ ਜ੍ਞਾਨ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਔਰ ‘ਨਯ’ ਸ਼ਬ੍ਦਸੇ ਵਸ੍ਤੁਕੇ [ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਰੂਪ] ਏਕ ਦੇਸ਼ਕੋ
ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨੇਵਾਲਾ ਐਸਾ ਜ੍ਞਾਤਾਕਾ ਅਭਿਪ੍ਰਾਯ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ. [ਯਹਾਁ ਐਸਾ ਤਾਤ੍ਪਰ੍ਯ ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਨਾ ਚਾਹਿਯੇ
ਕਿ ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ ਐਸੇ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ–ਜ੍ਞਾਨ–ਅਨੁਚਰਣਰੂਪ
ਅਭੇਦਰਤ੍ਨਤ੍ਰਯਾਤ੍ਮਕ ਜੋ ਭਾਵਸ਼੍ਰੁਤ ਵਹੀ ਉਪਾਦੇਯਭੂਤ ਪਰਮਾਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕਾ ਸਾਧਕ ਹੋਨੇਸੇ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਉਪਾਦੇਯ ਹੈ
ਕਿਨ੍ਤੁ ਉਸਕੇ ਸਾਧਨਭੂਤ ਬਹਿਰਂਗ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨ ਤੋ ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ ਉਪਾਦੇਯ ਹੈ.]
ਅਵਧਿਜ੍ਞਾਨ ਦੇਸ਼ਾਵਧਿ, ਪਰਮਾਵਧਿ ਔਰ ਸਰ੍ਵਾਵਧਿ ਐਸੇ ਭੇਦੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਤੀਨ ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਹੈ. ਉਸਮੇਂ, ਪਰਮਾਵਧਿ ਔਰ
ਸਰ੍ਵਾਵਧਿ ਚੈਤਨ੍ਯਕੇ ਉਛਲਨੇਸੇ ਭਰਪੂਰ ਆਨਨ੍ਦਰੂਪ ਪਰਮਸੁਖਾਮ੍ਰੁਤਕੇ ਰਸਾਸ੍ਵਾਦਰੂਪ ਸਮਰਸੀਭਾਵਸੇ ਪਰਿਣਤ
ਚਰਮਦੇਹੀ ਤਪੋਧਨੋਂਕੋ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਤੀਨੋਂ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਅਵਧਿਜ੍ਞਾਨ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵਾਦਿ ਗੁਣਸੇ ਹੋਤੇ
ਹੈਂ. ਦੇਵੋਂ ਔਰ ਨਾਰਕੋਂਕੇ ਹੋਨੇਵਾਲੇ ਭਵਪ੍ਰਤ੍ਯਯੀ ਜੋ ਅਵਧਿਜ੍ਞਾਨ ਵਹ ਨਿਯਮਸੇ ਦੇਸ਼ਾਵਧਿ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ.
ਯਹ ਆਤ੍ਮਾ, ਮਨਃਪਰ੍ਯਯਜ੍ਞਾਨਾਵਰਣਕਾ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮ ਹੋਨੇ ਪਰ, ਪਰਮਨੋਗਤ ਮੂਰ੍ਤ ਵਸ੍ਤੁਕੋ ਜੋ
ਦੋ ਪ੍ਰਕਾਰਕਾ ਹੈ. ਵਹਾਁ, ਵਿਪੁਲਮਤਿ ਮਨਃਪਰ੍ਯਯਜ੍ਞਾਨ ਪਰਕੇ ਮਨਵਚਨਕਾਯ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੀ ਪਦਾਰ੍ਥੋਂਕੋ, ਵਕ੍ਰ ਤਥਾ
ਅਵਕ੍ਰ ਦੋਨੋਂਕੋ, ਜਾਨਤਾ ਹੈ ਔਰ ਰੁਜੁਮਤਿ ਮਨਃਪਰ੍ਯਯਜ੍ਞਾਨ ਤੋ ਰੁਜੁਕੋ [ਅਵਕ੍ਰਕੋ] ਹੀ ਜਾਨਤਾ ਹੈ.
ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਉਪਲਬ੍ਧਿ ਔਰ ਭਾਵਨਾ ਸਹਿਤ ਚਰਮਦੇਹੀ ਮੁਨਿਯੋਂਕੋ ਵਿਪੁਲਮਤਿ ਮਨਃਪਰ੍ਯਯਜ੍ਞਾਨ ਹੋਤਾ
ਹੈ. ਯਹ ਦੋਨੋਂ ਮਨਃਪਰ੍ਯਯਜ੍ਞਾਨ ਵੀਤਰਾਗ ਆਤ੍ਮਤਤ੍ਤ੍ਵਕੇ ਸਮ੍ਯਕ੍ ਸ਼੍ਰਦ੍ਧਾਨ–ਜ੍ਞਾਨ–ਅਨੁਸ਼੍ਠਾਨਕੀ ਭਾਵਨਾ ਸਹਿਤ,
ਪਨ੍ਦ੍ਰਹ ਪ੍ਰਮਾਦ ਰਹਿਤ ਅਪ੍ਰਮਤ੍ਤ ਮੁਨਿਕੋ ਉਪਯੋਗਮੇਂ–ਵਿਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰਿਣਾਮਮੇਂ–ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. ਯਹਾਁ ਮਨਃਪਰ੍ਯਯਜ੍ਞਾਨਕੇ
ਉਤ੍ਪਾਦਕਾਲਮੇਂ ਹੀ ਅਪ੍ਰਮਤ੍ਤਪਨੇਕਾ ਨਿਯਮ ਹੈ, ਫਿਰ ਪ੍ਰਮਤ੍ਤਪਨੇਮੇਂ ਭੀ ਵਹ ਸਂਭਵਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ.
Page 79 of 264
PDF/HTML Page 108 of 293
single page version
ਅਣਿਧਣਮਣਂਤਵਿਸਯਂ ਕੇਵਲਿਯਂ ਚਾਵਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਂ.. ੪੨..
ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਤਥਾਪਿ ਵਹ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨ ਗਣਧਰਦੇਵ ਆਦਿਕੋ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ, ਕੇਵਲੀਭਗਵਨ੍ਤੋਂਕੋ ਤੋ
ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਪੁਨਸ਼੍ਚ, ਕੇਵਲੀਭਗਵਨ੍ਤੋਂਕੋ ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਇਤਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਕਿਨ੍ਤੁ ਉਨ੍ਹੇਂ
ਜ੍ਞਾਨ–ਅਜ੍ਞਾਨ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਉਨ੍ਹੇਂ ਕਿਸੀ ਵਿਸ਼ਯਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਤਥਾ ਕਿਸੀ ਵਿਸ਼ਯਕਾ ਅਜ੍ਞਾਨ ਹੋ ਐਸਾ ਭੀ
ਨਹੀਂ ਹੈ – ਸਰ੍ਵ ਵਿਸ਼ਯੋਂਕਾ ਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਅਥਵਾ, ਉਨ੍ਹੇਂ ਮਤਿ–ਜ੍ਞਾਨਾਦਿ ਅਨੇਕ ਭੇਦਵਾਲਾ ਜ੍ਞਾਨ ਨਹੀਂ
ਹੈ – ਏਕ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਹੀ ਹੈ.
ਕਰਨੇਸੇ] ਉਸ–ਉਸ ਕਾਲ ਦੁਃਨਯ ਔਰ ਦੁਃਪ੍ਰਮਾਣ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. [ਮਿਥ੍ਯਾਦਰ੍ਸ਼ਨਕੇ ਸਦ੍ਭਾਵਮੇਂ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ
ਮਤਿਜ੍ਞਾਨ ਵਹ ਕੁਮਤਿਜ੍ਞਾਨ ਹੈ, ਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨ ਵਹ ਕੁਸ਼੍ਰੁਤਜ੍ਞਾਨ ਹੈ, ਅਵਧਿਜ੍ਞਾਨ ਵਹ ਵਿਭਂਗਜ੍ਞਾਨ ਹੈ; ਉਸਕੇ
ਸਦ੍ਭਾਵਮੇਂ ਵਰ੍ਤਤੇ ਹੁਏ ਨਯ ਵੇ ਦੁਃਨਯ ਹੈਂ ਔਰ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਹ ਦੁਃਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ.] ਇਸਲਿਯੇ ਐਸਾ ਭਾਵਾਰ੍ਥ ਸਮਝਨਾ
ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ ਨਿਰ੍ਵਿਕਾਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਆਤ੍ਮਾਕੀ ਅਨੁਭੂਤਿਸ੍ਵਰੂਪ ਨਿਸ਼੍ਚਯ ਸਮ੍ਯਕ੍ਤ੍ਵ ਉਪਾਦੇਯਹੈ.
ਨਿਃਸੀਮਵਿਸ਼ਯ ਅਨਿਧਨ ਕੇਵਲ਼ਰੂਪ ਭੇਦ ਕਹੇਲ ਛੇ. ੪੨.
Page 80 of 264
PDF/HTML Page 109 of 293
single page version
ਅਨਿਧਨਮਨਂਤਵਿਸ਼ਯਂ ਕੈਵਲ੍ਯਂ ਚਾਪਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਪ੍ਤਮ੍.. ੪੨..
ਯਤ੍ਤਦਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਚ੍ਚਕ੍ਸ਼ੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਵਲਮ੍ਬਾਚ੍ਚ ਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਵਿਕਲਂ ਸਾਮਾਨ੍ਯੇ
ਹੈ ਐਸਾ [ਅਨਿਧਨਮ੍] ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ [ਕੈਵਲ੍ਯਂ] ਕੇਵਲਦਰ੍ਸ਼ਨ [ਪ੍ਰਜ੍ਞਪ੍ਤਮ੍] – ਐਸੇ ਚਾਰ ਭੇਦਵਾਲਾ ਕਹਾ ਹੈ.
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਵਾਲਾ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ, [੧] ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਚਕ੍ਸ਼ੁਦਰ੍ਸ਼ਨਕੇ] ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਔਰ ਚਕ੍ਸ਼ੁ–
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਕੇ ਅਵਲਮ੍ਬਨਸੇ ਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਵਿਕਲਰੂਪਸੇ
Page 81 of 264
PDF/HTML Page 110 of 293
single page version
ਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਵਿਕਲਂ ਸਾਮਾਨ੍ਯੇਨਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ਤਦਚਕ੍ਸ਼ੁਰ੍ਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍, ਯਤ੍ਤਦਾਵਰਣਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਾਦੇਵ ਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਵਿਕਲਂ
ਸਾਮਾਨ੍ਯੇਨਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ਤਦਵਧਿਦਰ੍ਸ਼ਨਮ੍, ਯਤ੍ਸਕਲਾਵਰਣਾਤ੍ਯਂਤਕ੍ਸ਼ਯੇ ਕੇਵਲ ਏਵ ਮੂਰ੍ਤਾਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਸਕਲਂ
ਸਾਮਾਨ੍ਯੇਨਾਵਬੁਧ੍ਯਤੇ ਤਤ੍ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕਂ ਕੇਵਲਦਰ੍ਸ਼ਨਮਿਤਿ ਸ੍ਵਰੂਪਾਭਿਧਾਨਮ੍.. ੪੨..
ਤਮ੍ਹਾ ਦੁ ਵਿਸ੍ਸਰੂਵਂ ਭਣਿਯਂ ਦਵਿਯਤ੍ਤਿ ਣਾਣੀਹਿਂ.. ੪੩..
ਤਸ੍ਮਾਤ੍ਤੁ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਂ ਭਣਿਤਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਿਤਿ ਜ੍ਞਾਨਿਭਿਃ.. ੪੩..
ਵਹ ਚਕ੍ਸ਼ੁਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ, [੨] ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਤਥਾ ਚਕ੍ਸ਼ੁਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ ਸ਼ੇਸ਼ ਚਾਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਯੋਂਂਂ
ਔਰ ਮਨਕੇ ਅਵਲਮ੍ਬਨਸੇ ਮੂਰ੍ਤ–ਅਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਵਿਕਰੂਪਸੇ ਸਾਮਾਨ੍ਯਤਃ ਅਵਬੋਧਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਵਹ ਅਚਕ੍ਸ਼ੁਦਰ੍ਸ਼ਨ
ਹੈੇ, [੩] ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਆਵਰਣਕੇ ਕ੍ਸ਼ਯੋਪਸ਼ਮਸੇ ਹੀ ਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਵਿਕਰੂਪਸੇ ਸਾਮਾਨ੍ਯਤਃ ਅਵਬੋਧਨ ਕਰਤਾ
ਹੈ ਵਹ ਅਵਧਿਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ, [੪] ਸਮਸ੍ਤ ਆਵਰਣਕੇ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਕ੍ਸ਼ਯਸੇ, ਕੇਵਲ ਹੀ [–ਆਤ੍ਮਾ ਅਕੇਲਾ ਹੀ],
ਮੂਰ੍ਤ–ਅਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਸਕਲਰੂਪਸੇੇ ਸਾਮਾਨ੍ਯਤਃ ਅਵਬੋਧਨ ਕਰਤਾ ਹੈ ਵਹ ਸ੍ਵਾਭਾਵਿਕ ਕੇਵਲਦਰ੍ਸ਼ਨ ਹੈ. –ਇਸ
ਪ੍ਰਕਾਰ [ਦਰ੍ਸ਼ਨੋਪਯੋਗਕੇ ਭੇਦੋਂਕੇ] ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਕਥਨ ਹੈ.. ੪੨..
ਜ੍ਞਾਨਿਯੋਂਨੇ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ [ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਮ੍ ਇਤਿ ਭਣਿਤਮ੍] ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪ [–ਅਨੇਕਰੂਪ] ਕਹਾ ਹੈ.
ਤੇ ਕਾਰਣੇ ਤੋ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪ ਕਹ੍ਯੁਂ ਦਰਵਨੇ ਜ੍ਞਾਨੀਏ. ੪੩.
Page 82 of 264
PDF/HTML Page 111 of 293
single page version
ਤ੍ਵੇਨੈਕਭਾਵਤ੍ਵਾਤ੍. ਨ ਚੈਵਮੁਚ੍ਯਮਾਨੇਪ੍ਯੇਕਸ੍ਮਿਨ੍ਨਾਤ੍ਮਨ੍ਯਾਭਿਨਿਬੋਧਿਕਾਦੀਨ੍ਯਨੇਕਾਨਿ ਜ੍ਞਾਨਾਨਿ ਵਿਰੁਧ੍ਯਂਤੇ,
ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪਤ੍ਵਾਤ੍. ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਹਿ ਸਹਕ੍ਰਮਪ੍ਰਵ੍ਰੁਤ੍ਤਾਨਂਤਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਧਾਰਤਯਾਨਂਤਰੂਪਤ੍ਵਾਦੇਕਮਪਿ ਵਿਸ਼੍ਵ–
ਰੂਪਮਭਿਧੀਯਤ ਇਤਿ.. ੪੩..
ਦਵ੍ਵਾਣਂਤਿਯਮਧਵਾ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਨਂਤ੍ਯਮਥਵਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਭਾਵਂ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ.. ੪੪..
ਦੋਨੋਂਕੋ ਏਕਦ੍ਰਵ੍ਯਪਨਾ ਹੈ, ਦੋਨੋਂਕੇ ਅਭਿਨ੍ਨ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹੋਨੇਸੇ ਦੋਨੋਂਕੋ ਏਕਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਪਨਾ ਹੈ, ਦੋਨੋਂ ਏਕ ਸਮਯਮੇੇਂ ਰਚੇ
ਜਾਤੇ ਹੋਨੇਸੇ ਦੋਨੋਂਕੋ ਏਕਕਾਲਪਨਾ ਹੈ, ਦੋਨੋਂਕਾ ਏਕ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਦੋਨੋਂਕੋ ਏਕਭਾਵਪਨਾ ਹੈ. ਕਿਨ੍ਤੁ
ਐਸਾ ਕਹਾ ਜਾਨੇ ਪਰ ਭੀ, ਏਕ ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਆਭਿਨਿਬੋਧਿਕ [–ਮਤਿ] ਆਦਿ ਅਨੇਕ ਜ੍ਞਾਨ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਪਾਤੇ,
ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵਿਸ਼੍ਵਰੂਪ ਹੈ. ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਸਹਵਰ੍ਤੀ ਔਰ ਕ੍ਰਮਵਰ੍ਤੀ ਐਸੇ ਅਨਨ੍ਤ ਗੁਣੋਂ ਤਥਾ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਕਾ
ਆਧਾਰ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਅਨਨ੍ਤਰੂਪਵਾਲਾ ਹੋਨੇਸੇ, ਏਕ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ,
[ਅਥਵਾ] ਅਥਵਾ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਭਾਵਂ] ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਅਭਾਵ [ਪ੍ਰਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ] ਹੋ.
ਅਨੇਕ ਜ੍ਞਾਨਾਤ੍ਮਕ ਹੋਨੇਮੇਂ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਹੈ.]
ਤੋ ਥਾਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਅਨਨ੍ਤਤਾ ਵਾ ਥਾਯ ਨਾਸ੍ਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨੀ. ੪੪.
Page 83 of 264
PDF/HTML Page 112 of 293
single page version
ਯਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਿਤਾਸ੍ਤਦ੍ਰ੍ਰਵ੍ਯਮ੍. ਤਦਪਿ ਅਨ੍ਯਚ੍ਚੇਦ੍ਗੁਣੇਭ੍ਯਃ. ਪੁਨਰਪਿ ਗੁਣਾਃ ਕ੍ਵਚਿਦਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ. ਯਤ੍ਰਾਸ਼੍ਰਿਤਾਃ ਤਦ੍ਰ੍ਰਵ੍ਯਮ੍.
ਤਦਪ੍ਯਨ੍ਯਦੇਵ ਗੁਣੇਭ੍ਯਃ. ਏਵਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਗੁਣੇਭ੍ਯੋ ਭੇਦੇ ਭਵਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾ ਨਂਤ੍ਯਮ੍. ਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਹਿ ਗੁਣਾਨਾਂ ਸਮੁਦਾਯਃ.
ਗੁਣਾਸ਼੍ਚੇਦਨ੍ਯੇ ਸਮੁਦਾਯਾਤ੍, ਕੋ ਨਾਮ ਸਮੁਦਾਯਃ. ਏਵ ਗੁਣਾਨਾਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਦ੍ਭੇਦੇ ਭਵਤਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਭਾਵ ਇਤਿ.. ੪੪..
ਨੇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨਿਸ਼੍ਚਯਜ੍ਞਾਸ੍ਤਦ੍ਵਿਪਰੀਤਂ ਹਿ ਵਾ ਤੇਸ਼ਾਮ੍.. ੪੫..
ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਹੋਂ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਵਹ ਯਦਿ ਗੁਣੋਂਸੇ ਅਨ੍ਯ ਹੋ ਤੋ– ਫਿਰ ਭੀ ਗੁਣ ਕਿਸੀਕੇ ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਹੋਂਗੇ;
[ਵੇ] ਜਿਸਕੇ ਆਸ਼੍ਰਿਤ ਹੋਂ ਵਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੋਤਾ ਹੈ. ਵਹ ਭੀ ਗੁਣੋਸੇ ਅਨ੍ਯ ਹੀ ਹੋ.–– ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ, ਯਦਿ
ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਗੁਣੋਂਸੇ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਵ ਹੋ ਤੋ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੀ ਅਨਨ੍ਤਤਾ ਹੋ.
ਕਹਾਁਸੇ ਘਟਿਤ ਹੋਗਾ?] ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ, ਯਦਿ ਗੁਣੋਂਕਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਭਿਨ੍ਨਤ੍ਵ ਹੋ ਤੋ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋ.. ੪੪..
ਅਨ੍ਯਪਨਾ [ਵਾ] ਯਾ [ਤਦ੍ਵਿਪਰੀਤਂ] [ਵਿਭਕ੍ਤਪਨੇਰੂਪ] ਅਨਨ੍ਯਪਨਾ [ਨ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ] ਨਹੀਂ ਮਾਨਤੇ.
ਪਣ ਤ੍ਯਾਂ ਵਿਭਕ੍ਤ ਅਨਨ੍ਯਤਾ ਵਾ ਅਨ੍ਯਤਾ ਨਹਿ ਮਾਨ੍ਯ ਛੇ. ੪੫.
Page 84 of 264
PDF/HTML Page 113 of 293
single page version
ਤਥੈਕਸ੍ਯ ਪਰਮਾਣੋਸ੍ਤਦ੍ਵਰ੍ਤਿਨਾਂ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਰਸਗਂਧਵਰ੍ਣਾਦਿਗੁਣਾਨਾਂ ਚਾਵਿਭਕ੍ਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਾਦਨਨ੍ਯਤ੍ਵਮ੍. ਯਥਾ
ਤ੍ਵਤ੍ਯਂਤਵਿਪ੍ਰਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਯੋਃ ਸਹ੍ਯਵਿਂਧ੍ਯਯੋਰਤ੍ਯਂਤਸਨ੍ਨਿਕ੍ਰੁਸ਼੍ਟਯੋਸ਼੍ਚ ਮਿਸ਼੍ਰਿਤਯੋਸ੍ਤੋਯਪਯਸੋਰ੍ਵਿਭਕ੍ਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣ–
ਮਨ੍ਯਤ੍ਵਮਨਨ੍ਯਤ੍ਵਂ ਚ, ਨ ਤਥਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਾਨਾਂ ਵਿਭਕ੍ਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਾਭਾਵਾਦਨ੍ਯਤ੍ਵਮਨਨ੍ਯਤ੍ਵਂ ਚੇਤਿ.. ੪੫..
ਵਹ ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ ਸਮਝਾਯਾ ਜਾਤਾ ਹੈਃ– ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕ ਪਰਮਾਣੁਕੋ ਏਕ ਸ੍ਵਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕੇ ਸਾਥ ਅਵਿਭਕ੍ਤਪਨਾ ਹੋਨੇਸੇ
ਅਨਨ੍ਯਪਨਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਏਕ ਪਰਮਾਣੁਕੋ ਤਥਾ ਉਸਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲੇ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼–ਰਸ–ਗਂਧ–ਵਰ੍ਣ ਆਦਿ ਗੁਣੋਂਕੋ
ਅਵਿਭਕ੍ਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹੋਨੇਸੇ [ਅਵਿਭਕ੍ਤ–ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪ] ਅਨਨ੍ਯਪਨਾ ਹੈ; ਪਰਨ੍ਤੁ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਦੂਰ ਐਸੇ
[ਵਿਭਕ੍ਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪ] ਅਨ੍ਯਪਨਾ ਤਥਾ [ਵਿਭਕ੍ਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪ] ਅਨਨ੍ਯਪਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ.. ੪੫..
੨. ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਦੂਰ ਸ੍ਥਿਤ ਸਹ੍ਯ ਔਰ ਵਿਂਧ੍ਯ ਨਾਮਕੇ ਪਰ੍ਵਤੋਂਕੋ ਭਿਨ੍ਨਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਸ੍ਵਰੂਪ ਅਨ੍ਯਪਨਾ ਹੈ.
Page 85 of 264
PDF/HTML Page 114 of 293
single page version
ਤੇ ਤੇਸਿਮਣਣ੍ਣਤ੍ਤੇ ਅਣ੍ਣਤ੍ਤੇ ਚਾਵਿ
ਤੇ ਤੇਸ਼ਾਮਨਨ੍ਯਤ੍ਵੇ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵੇ ਚਾਪਿ ਵਿਦ੍ਯਂਤੇ.. ੪੬..
ਯਥਾ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਯ ਗੌਰਿਤ੍ਯਨ੍ਯਤ੍ਵੇ ਸ਼ਸ਼੍ਠੀਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਃ, ਤਥਾ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਸ਼ਾਖਾ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਗੁਣਾ ਇਤ੍ਯਨਨ੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ.
ਘਟਭਾਵਂ ਸ੍ਵਯਂ ਸ੍ਵੇਨ ਸ੍ਵਸ੍ਮੈ ਸ੍ਵਸ੍ਮਾਤ੍ ਸ੍ਵਸ੍ਮਿਨ੍ ਕਰੋਤੀਤ੍ਯਾਤ੍ਮਾਤ੍ਮਾਨਮਾਤ੍ਮਨਾਤ੍ਮਨੇ ਆਤ੍ਮਨ ਆਤ੍ਮਨਿ
ਗੁਣੋਂਕੇ [ਅਨ੍ਯਤ੍ਵੇ] ਅਨ੍ਯਪਨੇਮੇਂ [ਅਨਨ੍ਯਤ੍ਵੇ ਚ ਅਪਿ] ਤਥਾ ਅਨਨ੍ਯਪਨੇਮੇਂ ਭੀ [ਵਿਦ੍ਯਂਤੇ] ਹੋ ਸਕਤੇ ਹੈਂ.
ਟੀਕਾਃ–
ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ‘ਦੇਵਦਤ੍ਤ ਫਲਕੋ ਅਂਕੁਸ਼ ਦ੍ਵਾਰਾ ਧਨਦਤ੍ਤਕੇ ਲਿਯੇੇ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ ਪਰਸੇ ਬਗੀਚੇਮੇਂ ਤੋੜਤਾ ਹੈ’ ਐਸੇ ਅਨ੍ਯਪਨੇਮੇਂ
ਕਾਰਕਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ ਹੋਤਾ ਹੈੇ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ
ਆਤ੍ਮਾਮੇਂ ਜਾਨਤਾ ਹੈ’ ਐਸੇ ਅਨਨ੍ਯਪਨੇਮੇਂ ਭੀ [ਕਾਰਕਵ੍ਯਪਦੇਸ਼] ਹੋਤਾ ਹੈੇ. ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਊਁਚੇ ਦੇਵਦਤ੍ਤਕੀ
ਊਁਚੀ ਗਾਯ’ ਐਸਾ ਅਨ੍ਯਪਨੇਮੇਂ ਸਂਸ੍ਥਾਨ ਹੋਤਾ ਹੈੇ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਵਿਸ਼ਾਲ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਕਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼ਾਖਾਸਮੁਦਾਯ’,
ਮੂਰ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਮੂਰ੍ਤ ਗੁਣ’ ਐਸੇ ਅਨਨ੍ਯਪਨੇਮੇਂ ਭੀ [ਸਂਸ੍ਥਾਨ] ਹੋਤਾ ਹੈੇ. ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਏਕ ਦੇਵਦਤ੍ਤਕੀ ਦਸ
ਐਸਾ ਕੁਛ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਜਹਾਁ ਅਭੇਦ ਹੋ ਵਹਾਁ ਭੀ ਵੇ ਘਟਿਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. ਇਸਲਿਯੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਗੁਣੋਂਮੇਂ ਜੋ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ ਆਦਿ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਵੇ
ਕਹੀਂ ਏਕਾਨ੍ਤਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਗੁਣੋਂਕੇ ਭੇਦਕੋ ਸਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ ਕਰਤੇ.]
ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ ਨੇ ਸਂਸ੍ਥਾਨ, ਸਂਖ੍ਯਾ, ਵਿਸ਼ਯ ਬਹੁ ਯੇ ਹੋਯ ਛੇ;
ਤੇ ਤੇਮਨਾ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵ ਤੇਮ ਅਨਨ੍ਯਤਾਮਾਂ ਪਣ ਘਟੇ. ੪੬.
Page 86 of 264
PDF/HTML Page 115 of 293
single page version
ਜਾਨਾਤੀਤ੍ਯਨਨ੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ. ਯਥਾ ਪ੍ਰਾਂਸ਼ੋਰ੍ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਂਸ਼ੁਰ੍ਗੌਰਿਤ੍ਯਨ੍ਯਤ੍ਵੇ ਸਂਸ੍ਥਾਨਂ, ਤਥਾ ਪ੍ਰਾਂਸ਼ੋਰ੍ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਪ੍ਰਾਂਸ਼ੁਃ
ਸ਼ਾਖਾਭਰੋ ਮੂਰ੍ਤਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਮੂਰ੍ਤਾ ਗੁਣਾ ਇਤ੍ਯਨਨ੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ. ਯਥੈਕਸ੍ਯ ਦੇਵਦਤ੍ਤਸ੍ਯ ਦਸ਼ ਗਾਵ ਇਤ੍ਯਨ੍ਯਤ੍ਵੇ ਸਂਖ੍ਯਾ,
ਤਥੈਕਸ੍ਯ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਸ੍ਯ ਦਸ਼ ਸ਼ਾਖਾਃ ਏਕਸ੍ਯ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯਾਨਂਤਾ ਗੁਣਾ ਇਤ੍ਯਨਨ੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ. ਯਥਾ ਗੋਸ਼੍ਠੇ ਗਾਵ ਇਤ੍ਯਨ੍ਯਤ੍ਵੇ
ਵਿਸ਼ਯਃ, ਤਥਾ ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ੇ ਸ਼ਾਖਾਃ ਦ੍ਰਵ੍ਯੇ ਗੁਣਾ ਇਤ੍ਯਨਨ੍ਯਤ੍ਵੇਪਿ. ਤਤੋ ਨ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਾਦਯੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਾਨਾਂ ਵਸ੍ਤੁਤ੍ਵੇਨ ਭੇਦਂ
ਸਾਧਯਂਤੀਤਿ.. ੪੬..
ਭਣ੍ਣਂਤਿ ਤਹ ਪੁਧਤ੍ਤਂ ਏਯਤ੍ਤਂ ਚਾਵਿ ਤਚ੍ਚਣ੍ਹੂ.. ੪੭..
ਭਣਂਤਿ ਤਥਾ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵਮੇਕਤ੍ਵਂ ਚਾਪਿ ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਾਃ.. ੪੭..
ਗੁਣ’ ਐਸੇ ਅਨਨ੍ਯਪਨੇਮੇਂ ਭੀ [ਸਂਖ੍ਯਾ] ਹੋਤੀ ਹੈ. ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਬਾੜੇੇ ਮੇਂ ਗਾਯੇਂ’ ਐਸੇ ਅਨ੍ਯਪਨੇਮੇਂ ਵਿਸ਼ਯ [–
ਆਧਾਰ] ਹੋਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ‘ਵ੍ਰੁਕ੍ਸ਼ਮੇਂ ਸ਼ਾਖਾਯੇਂ’, ‘ਦ੍ਰਵ੍ਯਮੇਂ ਗੁਣ’ ਐਸੇ ਅਨਨ੍ਯਪਨੇਮੇਂ ਭੀ [ਵਿਸ਼ਯ] ਹੋਤਾ
ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ [ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ ਕਿ] ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ ਆਦਿ, ਦ੍ਰਵ੍ਯ–ਗੁਣੋਂਮੇਂ ਵਸ੍ਤੁਰੂਪਸੇ ਭੇਦ ਸਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ
ਕਰਤੇ.. ੪੬..
ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ, [ਤਥਾ] ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ [ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞਾਃ] ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞ [ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵਮ੍] ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵ [ਚ ਅਪਿ] ਤਥਾ
[ਏਕਤ੍ਵਮ੍] ਏਕਤ੍ਵਕੋ ਕਹਤੇ ਹੈਂ.
ਤੇ ਰੀਤ ਤਤ੍ਤ੍ਵਜ੍ਞੋ ਕਹੇ ਏਕਤ੍ਵ ਤੇਮ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵਨੇ. ੪੭.
Page 87 of 264
PDF/HTML Page 116 of 293
single page version
ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਂ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਕੁਰੁਤੇ, ਯਥਾ ਚ ਜ੍ਞਾਨਮਭਿਨ੍ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਮਭਿਨ੍ਨਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਨਿਰ੍ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਸ੍ਯਾਭਿਨ੍ਨ–
ਸਂਸ੍ਥਾਨਮਭਿਨ੍ਨਸਂਸ੍ਥਾਨਸ੍ਯਾਭਿਨ੍ਨਸਂਖ੍ਯਮਭਿਨ੍ਨਸਂਖ੍ਯਸ੍ਯਾਭਿਨ੍ਨਵਿਸ਼ਯਲਬ੍ਧਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕਮਭਿਨ੍ਨਵਿਸ਼ਯਲਬ੍ਧਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਕਸ੍ਯ
ਪੁਰੁਸ਼ਸ੍ਯ ਜ੍ਞਾਨੀਤਿ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਮੇਕਤ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰੇਣ ਕੁਰੁਤੇ; ਤਥਾਨ੍ਯਤ੍ਰਾਪਿ. ਯਤ੍ਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਭੇਦੇਨ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਾਦਿਃ ਤਤ੍ਰ
ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵਂ, ਯਤ੍ਰਾਭੇਦੇਨ ਤਤ੍ਰੈਕਤ੍ਵਮਿਤਿ.. ੪੭..
ਦੋਣ੍ਹਂ ਅਚੇਦਣਤ੍ਤਂ ਪਸਜਦਿ ਸਮ੍ਮਂ ਜਿਣਾਵਮਦਂ.. ੪੮..
ਦ੍ਵਯੋਰਚੇਤਨਤ੍ਵਂ ਪ੍ਰਸਜਤਿ ਸਮ੍ਯਗ੍ ਜਿਨਾਵਮਤਮ੍.. ੪੮..
ਸਂਖ੍ਯਾਵਾਲੇ ਔਰ [੪] ਭਿਨ੍ਨ ਵਿਸ਼ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਐਸੇ ਪੁਰੁਸ਼ਕੋ ‘ਧਨੀ’ ਐਸਾ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਕਰਤਾ
ਹੈਂ, ਤਥਾ ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ [੧] ਅਭਿਨ੍ਨ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਰਚਿਤ, [੨] ਅਭਿਨ੍ਨ ਸਂਸ੍ਥਾਨਵਾਲਾ, [੩] ਅਭਿਨ੍ਨ
ਸਂਖ੍ਯਾਵਾਲਾ ਔਰ [੪] ਅਭਿਨ੍ਨ ਵਿਸ਼ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਐਸਾ ਜ੍ਞਾਨ [੧] ਅਭਿਨ੍ਨ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਰਚਿਤ, [੨] ਅਭਿਨ੍ਨ
ਸਂਸ੍ਥਾਨਵਾਲੇ, [੩] ਅਭਿਨ੍ਨ ਸਂਖ੍ਯਾਵਾਲੇ ਔਰ [੪] ਅਭਿਨ੍ਨ ਵਿਸ਼ਯਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤ ਐਸੇ ਪੁਰੁਸ਼ਕੋ ‘ਜ੍ਞਾਨੀ’ ਐਸਾ
ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ ਏਕਤ੍ਵਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਕਰਤਾ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਨ੍ਯਤ੍ਰ ਭੀ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ. ਜਹਾਁ ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਭੇਦਸੇ
ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ ਆਦਿ ਹੋਂ ਵਹਾਁ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ਤ੍ਵ ਹੈ, ਜਹਾਁ [ਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ] ਅਭੇਦਸੇ [ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ ਆਦਿ] ਹੋਂ ਵਹਾਁ ਏਕਤ੍ਵ ਹੈ..
੪੭..
[ਅਚੇਤਨਤ੍ਵਂ ਪ੍ਰਸਜਤਿ] ਅਚੇਤਨਪਨੇਕਾ ਪ੍ਰਸਂਗ ਆਯੇ– [ਸਮ੍ਯਗ੍ ਜਿਨਾਵਮਤਮ੍] ਜੋ ਕਿ ਜਿਨੋਂਕੋ ਸਮ੍ਯਕ੍
ਪ੍ਰਕਾਰਸੇ ਅਸਂਮਤ ਹੈ.
ਬਨ੍ਨੇ ਅਚੇਤਨਤਾ ਲਹੇ–ਜਿਨਦੇਵਨੇ ਨਹਿ ਮਾਨ੍ਯ ਜੇ. ੪੮.
Page 88 of 264
PDF/HTML Page 117 of 293
single page version
ਦੇਵਦਤ੍ਤਰਹਿਤਪਰਸ਼ੁਵਤ੍ਤਤ੍ਕਰ੍ਤ੍ਰੁਤ੍ਵਵ੍ਯਾਪਾਰਾਸਮਰ੍ਥਤ੍ਵਾਦਚੇਤਯਮਾਨਮਚੇਤਨਮੇਵ ਸ੍ਯਾਤ੍. ਨ ਚ ਜ੍ਞਾਨਜ੍ਞਾਨਿਨੋ–
ਰ੍ਯੁਤਸਿਦ੍ਧਯੋਸ੍ਸਂਯੋਗੇਨ ਚੇਤਨਤ੍ਵਂ ਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਨਿਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਸ੍ਯ ਗੁਣਾਨਾਂ ਨਿਰਾਸ਼੍ਰਯਾਣਾਂ ਸ਼ੂਨ੍ਯਤ੍ਵਾਦਿਤਿ.. ੪੮..
ਬਿਨਾ, ਦੇਵਦਤ੍ਤ ਰਹਿਤ ਕੁਲ੍ਹਾੜੀਕੀ ਭਾਁਤਿ, ਅਪਨੇ
ਹੋਤੇ ਹੈਂ.. ੪੮..
ਅਚੇਤਨਤ੍ਵ ਆ ਜਾਯੇਗਾ.]
ਅਚੇਤਨਪਨਾ ਆ ਜਾਵੇਗਾ.]
ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਯੁਕ੍ਤ ਹੋਕਰ ਆਤ੍ਮਾ ‘ਜ੍ਞਾਨਵਾਲਾ [–ਜ੍ਞਾਨੀ]’ ਹੋਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਲਕੜੀ ਔਰ ਮਨੁਸ਼੍ਯਕੀ
ਭਾਁਤਿ ਜ੍ਞਾਨ ਔਰ ਆਤ੍ਮਾ ਕਭੀ ਪ੍ਰੁਥਕ੍ ਹੋਂਗੇ ਹੀ ਕੈਸੇ? ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਰਹਿਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਤਾ, ਇਸਲਿਯੇ ਜ੍ਞਾਨ ਰਹਿਤ
ਆਤ੍ਮਾ ਕੈਸਾ? ਔਰ ਆਸ਼੍ਰਯ ਬਿਨਾ ਗੁਣ ਹੋ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਕਤਾ, ਇਸਲਿਯੇ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਬਿਨਾ ਜ੍ਞਾਨ ਕੈਸਾ? ਇਸਲਿਯੇ
‘ਲਕੜੀ’ ਔਰ ‘ਲਕੜੀਵਾਲੇ’ਕੀ ਭਾਁਤਿ ‘ਜ੍ਞਾਨ’ ਔਰ ‘ਜ੍ਞਾਨੀ’ਕਾ ਯੁਤਸਿਦ੍ਧਪਨਾ ਘਟਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ.]
Page 89 of 264
PDF/HTML Page 118 of 293
single page version
ਅਣ੍ਣਾਣੀਤਿ ਚ ਵਯਣਂ ਏਗਤ੍ਤਪ੍ਪਸਾਧਗਂ ਹੋਦਿ.. ੪੯..
ਅਜ੍ਞਾਨੀਤਿ ਚ ਵਚਨਮੇਕਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਧਕਂ ਭਵਤਿ.. ੪੯..
ਕਿਮਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯਾਤ੍, ਕਿਮਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸਹੈਕਤ੍ਵਾਤ੍? ਨ ਤਾਵਦਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯਾਤ੍; ਅਜ੍ਞਾਨਿਨੋ ਹ੍ਯਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯੋ
ਨਿਸ਼੍ਫਲਃ, ਜ੍ਞਾਨਿਤ੍ਵਂ ਤੁ ਜ੍ਞਾਨਸਮਵਾਯਾਭਾਵਾਨ੍ਨਾਸ੍ਤ੍ਯੇਵ. ਤਤੋਜ੍ਞਾਨੀਤਿ ਵਚਨਮਜ੍ਞਾਨੇਨ ਸਹੈਕਤ੍ਵਮਵਸ਼੍ਯਂ
‘ਅਜ੍ਞਾਨੀ’ [ਇਤਿ ਚ ਵਚਨਮ੍] ਐਸਾ ਵਚਨ [ਏਕਤ੍ਵਪ੍ਰਸਾਧਕਂ ਭਵਤਿ] [ਗੁਣ–ਗੁਣੀਕੇ] ਏਕਤ੍ਵਕੋ ਸਿਦ੍ਧ
ਕਰਤਾ ਹੈ.
ਜ੍ਞਾਨਸੇ ਅਰ੍ਥਾਨ੍ਤਰਭੂਤ ਆਤ੍ਮਾ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਸੇ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋਤਾ ਹੈ ਐਸਾ ਮਾਨਨਾ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਯੋਗ੍ਯ ਨਹੀਂ ਹੈ.
[ਆਤ੍ਮਾਕੋ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਸੇ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋਨਾ ਮਾਨਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਹਮ ਪੂਛਤੇ ਹੈਂ ਕਿ] ਵਹ [–ਆਤ੍ਮਾ] ਜ੍ਞਾਨਕਾ
ਸਮਵਾਯ ਹੋਨੇਸੇ ਪਹਲੇ ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜ੍ਞਾਨੀ? ਯਦਿ ਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ [ਐਸਾ ਕਹਾ ਜਾਯੇ] ਤੋ ਜ੍ਞਾਨਕਾ
ਸਮਵਾਯ ਨਿਸ਼੍ਫਲ ਹੈ. ਅਬ ਯਦਿ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ [ਐਸਾ ਕਹਾ ਜਾਯੇ] ਤੋ [ਪੂਛਤੇ ਹੈਂ ਕਿ] ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਸੇ
ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ ਕਿ ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਏਕਤ੍ਵਸੇ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੈ? ਪ੍ਰਥਮ, ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਸੇ ਅਜ੍ਞਾਨੀ ਹੋ ਨਹੀਂ
ਸਕਤਾ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਅਜ੍ਞਾਨੀਕੋ ਅਜ੍ਞਾਨਕਾ ਸਮਵਾਯ ਨਿਸ਼੍ਫਲ ਹੈ ਔਰ ਜ੍ਞਾਨੀਪਨਾ ਤੋ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਮਵਾਯਕਾ ਅਭਾਵ
ਹੋਨੇਸੇ ਹੈ ਹੀ ਨਹੀਂਂ. ਇਸਲਿਯੇ ‘ਅਜ੍ਞਾਨੀ’ ਐਸਾ ਵਚਨ ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਏਕਤ੍ਵਕੋ ਅਵਸ਼੍ਯ ਸਿਦ੍ਧ ਕਰਤਾ ਹੀ
ਹੈ. ਔਰ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਏਕਤ੍ਵ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਨੇਸੇ ਜ੍ਞਾਨਕੇ ਸਾਥ ਭੀ ਏਕਤ੍ਵ ਅਵਸ਼੍ਯ ਸਿਦ੍ਧ ਹੋਤਾ
ਹੈ.
‘ਅਜ੍ਞਾਨੀ’ ਏਵੁਂ ਵਚਨ ਤੇ ਏਕਤ੍ਵਨੀ ਸਿਦ੍ਧਿ ਕਰੇ. ੪੯.
Page 90 of 264
PDF/HTML Page 119 of 293
single page version
ਤਮ੍ਹਾ ਦਵ੍ਵਗੁਣਾਣਂ ਅਜੁਦਾ ਸਿਦ੍ਧਿ ਤ੍ਤਿ ਣਿਦ੍ਦਿਠ੍ਠਾ.. ੫੦..
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਰ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਾਨਾਂ ਅਯੁਤਾ ਸਿਦ੍ਧਿਰਿਤਿ ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਾ.. ੫੦..
ਹੁਆ ਨ?
ਜ੍ਞਾਨਗੁਣਮੇਂ ਸ਼ਕ੍ਤਿਰੂਪਸੇ ਸ੍ਥਿਤ ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਵ੍ਯਕ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਕੇਵਲਜ੍ਞਾਨ ਕਹੀਂ ਬਾਹਰਸੇ ਆਕਰ
ਕੇਵਲੀਭਗਵਾਨਕੇ ਆਤ੍ਮਾਕੇ ਸਾਥ ਸਮਵਾਯਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੋ ਐਸਾ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਛਦ੍ਮਸ੍ਥਦਸ਼ਾਮੇਂ ਔਰ
ਕੇਵਲੀਦਸ਼ਾਮੇਂ ਜੋ ਜ੍ਞਾਨਕਾ ਅਨ੍ਤਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤਾ ਹੈ ਵਹ ਮਾਤ੍ਰ ਸ਼ਕ੍ਤਿ–ਵ੍ਯਕ੍ਤਿਰੂਪ ਅਨ੍ਤਰ ਸਮਝਨਾ ਚਾਹਿਯੇ..
੪੯..
ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ ਗੁਣੋਂਕੀ [ਅਯੁਤਾ ਸਿਦ੍ਧਿਃ ਇਤਿ] ਅਯੁਤਸਿਦ੍ਧਿ [ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਾ] [ਜਿਨੋਂਨੇ] ਕਹੀ ਹੈ.
ਤੇ ਕਾਰਣੇ ਭਾਖੀ ਅਯੁਤਸਿਦ੍ਧਿ ਗੁਣੋ ਨੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਨੇ. ੫੦.
Page 91 of 264
PDF/HTML Page 120 of 293
single page version
ਨਿਬਂਧਨਸ੍ਯਾਸ੍ਤਿਤ੍ਵਾਨ੍ਤਰਸ੍ਯਾਭਾਵਾਦਯੁਤਸਿਦ੍ਧਤ੍ਵਮ੍. ਤਤੋ ਦ੍ਰਵ੍ਯਗੁਣਾਨਾਂ ਸਮਵਰ੍ਤਿਤ੍ਵਲਕ੍ਸ਼ਣਸਮਵਾਯਭਾਜਾਮ–
ਯੁਤਸਿਦ੍ਧਿਰੇਵ, ਨ ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤਤ੍ਵਮਿਤਿ.. ੫੦..
ਦਵ੍ਵਾਦੋ ਯ ਅਣਣ੍ਣਾ ਅਣ੍ਣਤ੍ਤਪਗਾਸਗਾ
ਵਵਦੇਸਦੋ ਪੁਧਤ੍ਤਂ ਕੁਵ੍ਵਂਤਿ ਹਿ ਣੋ
ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ ਗੁਣ ਏਕ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਰਚਿਤ ਹੈਂ ਉਨਕੀ ਜੋ ਅਨਾਦਿ–ਅਨਨ੍ਤ ਸਹਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ [–ਏਕ ਸਾਥ
[–ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ ਗੁਣੋਂਕੋ ਸਂਜ੍ਞਾ– ਲਕ੍ਸ਼ਣ–ਪ੍ਰਯੋਜਨ ਆਦਿਕੀ ਅਪੇਕ੍ਸ਼ਾਸੇ ਭੇਦ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ] ਵਸ੍ਤੁਰੂਪਸੇ ਅਭੇਦ
ਹੋਨੇਸੇ ਅਪ੍ਰੁਥਕ੍ਪਨਾ ਹੈ; ਵਹੀ, ਯੁਤਸਿਦ੍ਧਿਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ
੨. ਸਮਵਾਯਕਾ ਸ੍ਵਰੂਪ ਸਮਵਰ੍ਤੀਪਨਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਨਾਦਿ–ਅਨਨ੍ਤ ਸਹਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿ ਹੈ. ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਔਰ ਗੁਣੋੇਂਕੋ ਐਸਾ ਸਮਵਾਯ [ਅਨਾਦਿ–
ਪਰਮਾਣੁਮਾਂ ਪ੍ਰਰੂਪਿਤ ਵਰਣ, ਰਸ, ਗਂਧ ਤੇਮ ਜ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਜੇ,
ਅਣੁਥੀ ਅਭਿਨ੍ਨ ਰਹੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਡੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ੇ ਭੇਦਨੇ; ੫੧.
ਤ੍ਯਮ ਜ੍ਞਾਨਦਰ੍ਸ਼ਨ ਜੀਵਨਿਯਤ ਅਨਨ੍ਯ ਰਹੀਨੇ ਜੀਵਥੀ,
ਅਨ੍ਯਤ੍ਵਨਾ ਕਰ੍ਤਾ ਬਨੇ ਵ੍ਯਪਦੇਸ਼ਥੀ–ਨ ਸ੍ਵਭਾਵਥੀ. ੫੨.