Page 132 of 264
PDF/HTML Page 161 of 293
single page version
ਪਰ੍ਯਾਯੋਤ੍ਪਤ੍ਤਿਹੇਤਵੋਨਂਤਾ ਅਨਂਤਾਣੁਵਰ੍ਗਣਾਃ, ਅਨਂਤਾ ਅਸਂਖ੍ਯੇਯਾਣੁਵਰ੍ਗਣਾਃ, ਅਨਂਤਾ ਸਂਖ੍ਯੇਯਾਣੁਵਰ੍ਗਣਾਃ ਦ੍ਵਯ
ਣੁਕਸ੍ਕਂਧਪਰ੍ਯਂਤਾਃ, ਪਰਮਾਣਵਸ਼੍ਚ, ਯਦਨ੍ਯਦਪਿ ਮੂਰ੍ਤਂ ਤਤ੍ਸਰ੍ਵਂ ਪੁਦ੍ਗਲਵਿਕਲ੍ਪਤ੍ਵੇਨੋਪਸਂਹਰ੍ਤਵ੍ਯ–ਮਿਤਿ..੮੨..
ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਨ, ਦ੍ਰਵ੍ਯਕਰ੍ਮ, ਨੋਕਰ੍ਮ, ਵਿਚਿਤ੍ਰ ਪਰ੍ਯਾਯੋਂਂਕੀ ਉਤ੍ਪਤ੍ਤਿਕੇ ਹੇਤੁਭੂਤ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਕਾਰਕੀ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ
ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣਭੂਤ]
ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਭੇਦ ਰੂਪਸੇ ਸਮੇਟਨਾ.
ਵਿਕਲ੍ਪਜਾਲਰਹਿਤ ਸ਼ੁਦ੍ਧਜੀਵਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸੇ ਵਿਪਰੀਤ ਮਨ, ਕਰ੍ਮਰਹਿਤ ਆਤ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਸੇ ਪ੍ਰਤਿਕੂਲ ਆਠ ਕਰ੍ਮ ਔਰ
ਅਮੂਰ੍ਤ ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਭੂਤ ਅਨ੍ਯ ਭੀ ਜੋ ਕੁਛ ਮੂਰ੍ਤ ਹੋ ਵਹ ਸਬ ਪੁਦ੍ਗਲ ਜਾਨੋ.. ੮੨..
ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕਾ ਵ੍ਯਾਖ੍ਯਾਨ ਸਮਾਪ੍ਤ ਹੁਆ.
[ਅਵਿਭਾਗੀ ਪਰਮਾਣੁ ਭੀ ਅਨਨ੍ਤ ਹੈਂ.]
Page 133 of 264
PDF/HTML Page 162 of 293
single page version
ਲੇਗਾਗਾਢਂ ਪੁਟ੍ਠਂ ਪਿਹੁਲਮਸਂਖਾਦਿਯਪਦੇਸਂ.. ੮੩..
ਲੇਕਾਵਗਾਢਃ ਸ੍ਪ੍ਰੁਸ਼੍ਟਃ ਪ੍ਰੁਥੁਲੋਸਂਖ੍ਯਾਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਃ.. ੮੩..
ਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁਤਤ੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰੁਥੁਲਃ. ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯੇਨੈਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਪਿ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯੇਨਾਸਂਖ੍ਯਾਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਇਤਿ.. ੮੩..
[ਪ੍ਰੁਥੁਲਃ] ਵਿਸ਼ਾਲ ਔਰ [ਅਸਂਖ੍ਯਾਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ਃ] ਅਸਂਖ੍ਯਾਤਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੈ.
ਹੈ;
ਉਸਮੇਂ ਬੀਚਮੇਂ ਵ੍ਯਵਧਾਨ–ਅਨ੍ਤਰ–ਅਵਕਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਹੈ ; ਇਸਲਿਯੇ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ ਅਖਣ੍ਡ ਹੈ.]
੨. ਏਕਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ=ਅਵਿਭਾਜ੍ਯ–ਏਕਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਵਾਲਾ. [ਨਿਸ਼੍ਚਯਨਯਸੇ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ ਅਵਿਭਾਜ੍ਯ–ਏਕਪਦਾਰ੍ਥ ਹੋਨੇਸੇ ਅਵਿਭਾਜ੍ਯ–
ਲੋਕਾਵਗਾਹੀ, ਅਖਂਡ ਛੇ, ਵਿਸ੍ਤ੍ਰੁਤ, ਅਸਂਖ੍ਯਪ੍ਰਦੇਸ਼. ੮੩.
Page 134 of 264
PDF/HTML Page 163 of 293
single page version
ਗਦਿਕਿਰਿਯਾਜੁਤ੍ਤਾਣਂ ਕਾਰਣਭੂਦਂ ਸਯਮਕਜ੍ਜਂ.. ੮੪..
ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਕਾਰਣਭੂਤਃ ਸ੍ਵਯਮਕਾਰ੍ਯਃ.. ੮੪..
ਵ੍ਯਯਵਤ੍ਤ੍ਵੇਪਿ ਸ੍ਵਰੂਪਾਦਪ੍ਰਚ੍ਯਵਨਾਨ੍ਨਿਤ੍ਯਃ. ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਪਰਿਣਤਾਨਾਮੁਦਾ–
ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਕੋ [ਕਾਰਣਭੂਤਃ] ਕਾਰਣਭੂਤ [ਨਿਮਿਤ੍ਤਰੂਪ] ਹੈ ਔਰ [ਸ੍ਵਯਮ੍ ਅਕਾਰ੍ਯਃ] ਸ੍ਵਯਂ ਅਕਾਰ੍ਯ ਹੈ.
ਅਗੁਰੁਲਘੁ ਗੁਣ [–ਅਂਸ਼] ਕਹੇ ਹੈਂ.]
ਜੇ ਅਗੁਰੁਲਧੁਕ ਅਨਨ੍ਤ ਤੇ–ਰੂਪ ਸਰ੍ਵਦਾ ਏ ਪਰਿਣਮੇ,
ਛੇ ਨਿਤ੍ਯ, ਆਪ ਅਕਾਰ੍ਯ ਛੇ, ਗਤਿਪਰਿਣਮਿਤਨੇ ਹੇਤੁ ਛੇ. ੮੪.
Page 135 of 264
PDF/HTML Page 164 of 293
single page version
ਤ੍ਹ ਜੀਵਪੁਗ੍ਗਲੋਣਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦਵ੍ਵਂ ਵਿਯਾਣਾਹਿ.. ੮੫..
ਤ੍ਥਾ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਵਿਜਾਨੀਹਿ.. ੮੫..
ਹੋਨੇਮੇਂ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ]
ਕਿਸੀ ਅਨ੍ਯਸੇ ਉਤ੍ਪਨ੍ਨ ਨਹੀਂ ਹੁਆ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ ਕਿਸੀ ਅਨ੍ਯ ਕਾਰਣਕੇ ਕਾਰ੍ਯਰੂਪ ਨਹੀਂ ਹੈ].. ੮੪..
[ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ] ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਗਮਨਮੇਂ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕਰਤਾ ਹੈ [–ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਹੋਤਾ ਹੈ] ਐਸਾ
[ਵਿਜਾਨੀਹਿ] ਜਾਨੋ.
ਗਤਿਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਗਤਿਕਾ ਸਹਕਾਰੀ ਕਾਰਣ ਹੈ.
੨. ਯਦਿ ਕੋਈ ਏਕ, ਕਿਸੀ ਦੂਸਰੇਕੇ ਬਿਨਾ ਨ ਹੋ, ਤੋ ਪਹਲੇਕੋ ਦੂਸਰੇਕਾ ਅਵਿਨਾਭਾਵੀ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ. ਯਹਾਁ ਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ
ਨ ਹੋ ਤੋ ਵਹਾਁ ਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਉਨ੍ਹੇਂ ਸਹਾਯਮਾਤ੍ਰਰੂਪ ਭੀ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲ ਸ੍ਵਯਂ ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੋਂ
ਤਭੀ ਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯ ਉਨ੍ਹੇਂੇ ਉਦਾਸੀਨ ਸਹਾਯਮਾਤ੍ਰਰੂਪ [ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਾਤ੍ਰਰੂਪ] ਹੈ, ਅਨ੍ਯਥਾ ਨਹੀਂ.
ਤ੍ਯਮ ਧਰ੍ਮ ਪਣ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕਰੇ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਨੇ ਗਮਨਮਾਂ. ੮੫.
Page 136 of 264
PDF/HTML Page 165 of 293
single page version
ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਗਚ੍ਛਤਾਂ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਮੁਦਾਸੀਨਾਵਿਨਾਭੂਤਸਹਾਯਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵੇਨ ਗਮਨਮੁਨਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤਿ ਇਤਿ..੮੫..
ਠਿਦਿਕਿਰਿਯਾਜੁਤ੍ਤਾਣਂ ਕਾਰਣਭੂਦਂ ਤੁ
ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਕਾਰਣਭੂਤਂ ਤੁ ਪ੍ਰੁਥਿਵੀਵ.. ੮੬..
ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਧਰ੍ਮ [ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ] ਭੀ ਸ੍ਵਯਂ ਗਮਨ ਨ ਕਰਤਾ ਹੁਆ ਐਰ [ਪਰਕੋ] ਗਮਨ ਨ ਕਰਾਤਾ
ਹੁਆ, ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਗਮਨ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਉਦਾਸੀਨ ਅਵਿਨਾਭਾਵੀ ਸਹਾਯਰੂਪ ਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਰੂਪਸੇ
ਗਮਨਮੇਂ
[ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਕੋ ਕਾਰਣਭੂਤ ਹੋਨੇਕੇ ਬਦਲੇ] [ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਾਨਾਮ੍] ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਕੋ [ਪ੍ਰੁਥਿਵੀ
ਇਵ] ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀਕੀ ਭਾਁਤਿ [ਕਾਰਣਭੂਤਮ੍] ਕਾਰਣਭੂਤ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਰਿਯਾਪਰਿਣਤ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ
ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ ਹੈ].
ਪਣ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਆ ਛੇ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀ ਮਾਫਕ ਹੇਤੁ ਥਿਤਿਪਰਿਣਮਿਤਨੇ. ੮੬.
Page 137 of 264
PDF/HTML Page 166 of 293
single page version
ਯਥਾ ਧਰ੍ਮਃ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਿਤਸ੍ਤਥਾਧਰ੍ਮੋਪਿ ਪ੍ਰਜ੍ਞਾਪਨੀਯਃ. ਅਯਂ ਤੁ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਃ. ਸ ਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਾ–
ਤਿਸ਼੍ਠਂਤੀ ਪਰਮਸ੍ਥਾਪਯਂਤੀ ਚ ਸ੍ਵਯੇਵ ਤਿਸ਼੍ਠਤਾਮਸ਼੍ਵਾਦੀਨਾ ਮੁਦਾਸੀਨਾ–ਵਿਨਾਭੂਤਸਹਾਯਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵੇਨ
ਸ੍ਥਿਤਿਮਨੁਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤਿ ਤਥਾਧਰ੍ਮਾਪਿ ਸ੍ਵਯਂ ਪੂਰ੍ਵਮੇਵ ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ ਪਰਮਸ੍ਥਾਪਯਂਸ਼੍ਚ ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਤਿਸ਼੍ਠਤਾਂ
ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਮੁਦਾਸੀਨਾਵਿਨਾਭੂਤਸਹਾਯਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵੇਨ ਸ੍ਥਿਤਿਮਨੁਗ੍ਰੁਹ੍ਣਾਤੀਤਿ..੮੬..
ਦੋ ਵਿ ਯ ਮਯਾ ਵਿਭਤ੍ਤਾ ਅਵਿਭਤ੍ਤਾ ਲੋਯਮੇਤ੍ਤਾ ਯ.. ੮੭..
ਦ੍ਵਾਵਪਿ ਚ ਮਤੌ ਵਿਭਕ੍ਤਾਵਵਿਭਕ੍ਤੌ ਲੋਕਮਾਤ੍ਰੌ ਚ.. ੮੭..
ਕਾਰਣਭੂਤ ਹੈ ਔਰ ਯਹ [ਅਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ] ਸ੍ਥਿਤਿਕ੍ਰਿਯਾਯੁਕ੍ਤਕੋ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀਕੀ ਭਾਁਤਿ ਕਾਰਣਭੂਤ ਹੈ. ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ
ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀ ਸ੍ਵਯਂ ਪਹਲੇਸੇ ਹੀ ਸ੍ਥਿਤਿਰੂਪ [–ਸ੍ਥਿਰ] ਵਰ੍ਤਤੀ ਹੁਈ ਤਥਾ ਪਰਕੋ ਸ੍ਥਿਤਿ [–ਸ੍ਥਿਰਤਾ] ਨਹੀਂ
ਕਰਾਤੀ ਹੁਈ, ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸ੍ਥਿਤਿਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਤੇ ਹੁਏ ਅਸ਼੍ਵਾਦਿਕਕੋ ਉਦਾਸੀਨ ਅਵਿਨਾਭਾਵੀ ਸਹਾਯਰੂਪ
ਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿਮੇਂ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕਰਤੀ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਧਰ੍ਮ [ਅਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯ] ਭੀ ਸ੍ਵਯਂ ਪਹਲੇਸੇ
ਹੀ ਸ੍ਥਿਤਿਰੂਪਸੇ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਔਰ ਪਰਕੋ ਸ੍ਥਿਤਿ ਨਹੀਂ ਕਰਾਤਾ ਹੁਆ, ਸ੍ਵਯਮੇਵ ਸ੍ਥਿਤਿਰੂਪ ਪਰਿਣਮਿਤ
ਹੋਤੇ ਹੁਏ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਉਦਾਸੀਨ ਅਵਿਨਾਭਾਵੀ ਸਹਾਯਰੂਪ ਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿਮੇਂ ਅਨੁਗ੍ਰਹ
ਕਰਤਾ ਹੈ.. ੮੬..
ਔਰ [ਦ੍ਵੌ ਅਪਿ] ਵੇ ਦੋਨੋਂ [ਵਿਭਕ੍ਤੌ] ਵਿਭਕ੍ਤ, [ਅਵਿਭਕ੍ਤੌ] ਅਵਿਭਕ੍ਤ [ਚ] ਔਰ [ਲੋਕਮਾਤ੍ਰੌ]
ਲੋਕਪ੍ਰਮਾਣ [ਮਤੌ] ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ.
ਤੇ ਉਭਯ ਭਿਨ੍ਨ–ਅਭਿਨ੍ਨ ਛੇ ਨੇ ਸਕਲ਼ਲੋਕਪ੍ਰਮਾਣ ਛੇ. ੮੭.
Page 138 of 264
PDF/HTML Page 167 of 293
single page version
ਤਯੋਰ੍ਯਦਿ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਂ ਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਂ ਵਾ ਸ੍ਵਯਮਨੁਭਵਤੋਰ੍ਬਹਿਰਙ੍ਗਹੇਤੂ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੋ ਨ ਭਵੇਤਾਮ੍, ਤਦਾ
ਤਯੋਰ੍ਨਿਰਰ੍ਗਲਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਤ੍ਵਾਦਲੋਕੇਪਿ ਵ੍ਰੁਤ੍ਤਿਃ ਕੇਨ ਵਾਰ੍ਯੇਤ. ਤਤੋ ਨ ਲੋਕਾਲੋਕਵਿਭਾਗਃ ਸਿਧ੍ਯੇਤ.
ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਯੋਸ੍ਤੁ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਯੋਰ੍ਗਤਿਤਤ੍ਪੂਰ੍ਵਸ੍ਥਿਤ੍ਯੋਰ੍ਬਹਿਰਙ੍ਗਹੇਤੁਤ੍ਵੇਨ ਸਦ੍ਭਾਵੇਭ੍ਯੁਪਗਮ੍ਯਮਾਨੇ ਲੋਕਾਲੋਕਵਿਭਾਗੋ
ਜਾਯਤ ਇਤਿ. ਕਿਞ੍ਚ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮੋ ਦ੍ਵਾਵਪਿ ਪਰਸ੍ਪਰਂ
ਰ੍ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਯੋਰ੍ਗਤਿਸ੍ਥਿਤ੍ਯੁਪਗ੍ਰਹਕਰਣਾਲ੍ਲੋਕਮਾਤ੍ਰਾਵਿਤਿ.. ੮੭..
ਵਹਾਁ, ਜੀਵ ਔਰ ਪੁਦ੍ਗਲ ਸ੍ਵਰਸਸੇ ਹੀ [ਸ੍ਵਭਾਵਸੇ ਹੀ] ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਕੋ ਤਥਾ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ
ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਤੇ ਹੈਂ. ਯਦਿ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮ ਅਥਵਾ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਕਾ ਸ੍ਵਯਂ ਅਨੁਭਵ
ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਉਨ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲਕੋ ਬਹਿਰਂਗ ਹੇਤੁ ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਨ ਹੋ, ਤੋ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲਕੇ
ਨਿਵਾਰਾ ਜਾ ਸਕਤਾ ਹੈ? [ਕਿਸੀਸੇ ਨਹੀਂ ਨਿਵਾਰਾ ਜਾ ਸਕਤਾ.] ਇਸਲਿਯੇ ਲੋਕ ਔਰ ਅਲੋਕਕਾ ਵਿਭਾਗ
ਸਿਦ੍ਧ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ. ਪਰਨ੍ਤੁ ਯਦਿ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲਕੀ ਗਤਿਕੇ ਔਰ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਕੇ ਬਹਿਰਂਗ ਹੇਤੁਓਂਂਕੇ
ਰੂਪਮੇਂ ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮਕਾ ਸਦ੍ਭਾਵ ਸ੍ਵੀਕਾਰ ਕਿਯਾ ਜਾਯੇ ਤੋ ਲੋਕ ਔਰ ਅਲੋਕਕਾ ਵਿਭਾਗ [ਸਿਦ੍ਧ]
ਹੋਤਾ ਹੈ . [ਇਸਲਿਯੇ ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਹੈ.] ਔਰ [ਉਨਕੇ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਮੇਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਵਰਣ ਯਹ ਹੈ
ਕਿ], ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਦੋਨੋਂ ਪਰਸ੍ਪਰ ਪ੍ਰੁਥਗ੍ਭੂਤ ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਸੇ ਨਿਸ਼੍ਪਨ੍ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਵਿਭਕ੍ਤ [ਭਿਨ੍ਨ] ਹੈਂ;
ਏਕਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਾਵਗਾਹੀ ਹੋਨੇਸੇ ਅਵਿਭਕ੍ਤ [ਅਭਿਨ੍ਨ] ਹੈਂ; ਸਮਸ੍ਤ ਲੋਕਮੇਂ ਵਿਦ੍ਯਮਾਨ ਜੀਵ –ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਮੇਂ
ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਰੂਪਸੇ ਅਨੁਗ੍ਰਹ ਕਰਤੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ [–ਨਿਮਿਤ੍ਤਰੂਪ ਹੋਤੇ ਹੈਂ ਇਸਲਿਯੇ] ਲੋਕਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈਂ.. ੮੭..
Page 139 of 264
PDF/HTML Page 168 of 293
single page version
ਹਵਦਿ ਗਦਿ ਸ੍ਸ ਪ੍ਪਸਰੋ ਜੀਵਾਣਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਣਂ
ਭਵਤਿ ਗਤੇਃ ਸਃ ਪ੍ਰਸਰੋ ਜੀਵਾਨਾਂ ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਚ.. ੮੮..
ਚ] ਜੀਵੋਂ ਤਥਾ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ [ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਮੇਂ ਆਸ਼੍ਰਯਮਾਤ੍ਰਰੂਪ ਹੋਨੇਸੇ] [ਗਤੇਃ ਪ੍ਰਸਰਃ] ਗਤਿਕਾ ਉਦਾਸੀਨ
ਪ੍ਰਸਾਰਕ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਗਤਿਪ੍ਰਸਾਰਮੇਂ ਉਦਾਸੀਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਭੂਤ] [ਭਵਤਿ] ਹੈ.
ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਨਾ ਗਤਿਪ੍ਰਸਾਰ ਤਣੋ ਉਦਾਸੀਨ ਹੇਤੁ ਛੇ. ੮੮.
Page 140 of 264
PDF/HTML Page 169 of 293
single page version
ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਤਸ੍ਤੁਙ੍ਗੋਸ਼੍ਵਵਾਰਸ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਸ੍ਯ ਹੇਤੁਕਰ੍ਤਾਵਲੋਕ੍ਯਤੇ ਨ ਤਥਾਧਰ੍ਮਃ. ਸ ਖਲੁ
ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਵਾਤ੍ ਨ ਕਦਾਚਿਦਪਿ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਮੇਵਾਪਦ੍ਯਤੇ. ਕੁਤੋਸ੍ਯ ਸਹਸ੍ਥਾਯਿਤ੍ਵੇਨ ਪਰੇਸ਼ਾਂ
ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਸ੍ਯ ਹੇਤੁਕਰ੍ਤ੍ਰੁਤ੍ਵਮ੍. ਕਿਂ ਤੁ ਪ੍ਰੁਥਿਵੀਵਤ੍ਤੁਰਙ੍ਗਸ੍ਯ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਮਾਸ਼੍ਰਯ–
ਕਾਰਣਮਾਤ੍ਰਤ੍ਵੇਨੋਦਾਸੀਨ ਏਵਾਸੌ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਸ੍ਥਿਤੇਃ ਪ੍ਰਸਰੋ ਭਵਤੀਤਿ.. ੮੮..
[ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਮੇਂ] ਮਾਤ੍ਰ ਆਸ਼੍ਰਯਰੂਪ ਕਾਰਣਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਗਤਿਕਾ ਉਦਾਸੀਨ ਹੀ ਪ੍ਰਸਾਰਕ ਹੈੇ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਧਰ੍ਮ
ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੀ [ਗਤਿਪਰਿਣਾਮਮੇਂ] ਮਾਤ੍ਰ ਆਸ਼੍ਰਯਰੂਪ ਕਾਰਣਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਗਤਿਕਾ ਉਦਾਸੀਨ ਹੀ ਪ੍ਰਸਾਰਕ
[ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਗਤਿਪ੍ਰਸਾਰਕਾ ਉਦਾਸੀਨ ਹੀ ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਹੈ.
ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੇ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਕਾ ਹੇਤੁਕਰ੍ਤਾ] ਨਹੀ ਹੈ. ਵਹ [ਅਧਰ੍ਮ] ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯ ਹੋਨੇਸੇ
ਕਭੀ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਕੋ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ; ਤੋ ਫਿਰ ਉਸੇ [ਪਰਕੇ]
ਅਸ਼੍ਵਕੋ [ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਮੇਂ] ਮਾਤ੍ਰ ਆਸ਼੍ਰਯਰੂਪ ਕਾਰਣਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਕੀ ਉਦਾਸੀਨ
ਹੀ ਪ੍ਰਸਾਰਕ ਹੈ, ਉਸੀ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਧਰ੍ਮ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ [ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਮੇਂ] ਮਾਤ੍ਰ ਆਸ਼੍ਰਯਰੂਪ
ਕਾਰਣਕੇ ਰੂਪਮੇਂ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਕਾ ਉਦਾਸੀਨ ਹੀ ਪ੍ਰਸਾਰਕ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ–ਸ੍ਥਿਤਿਪ੍ਰਸਾਰਕਾ
ਉਦਾਸੀਨ ਹੀ ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਹੈ.. ੮੮..
ਗਮਨ ਨ ਕਰਕੇ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਹਕਾਰੀ ਨ ਬਨਕਰ], ਮਾਤ੍ਰ ਉਨ੍ਹੇੇਂ [ਗਤਿਮੇਂ] ਆਸ਼੍ਰਯਰੂਪ ਕਾਰਣ ਬਨਤਾ ਹੈ ਇਸਲਿਯੇ
ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕੋ ਉਦਾਸੀਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਕਹਾ ਹੈ. ਪਵਨਕੋ ਹੇਤੁਕਰ੍ਤਾ ਕਹਾ ਉਸਕਾ ਯਹ ਅਰ੍ਥ ਕਭੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝਨਾ ਕਿ
ਪਵਨ ਧ੍ਵਜਾਓਂਕੋ ਗਤਿਪਰਿਣਾਮ ਕਰਾਤਾ ਹੋਗਾ. ਉਦਾਸੀਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੋ ਯਾ ਹੇਤੁਕਰ੍ਤਾ ਹੋ– ਦੋਨੋਂ ਪਰਮੇਂ ਅਕਿਂਚਿਤ੍ਕਰ ਹੈਂ.
ਉਨਮੇਂ ਮਾਤ੍ਰ ਉਪਰੋਕ੍ਤਾਨੁਸਾਰ ਹੀ ਅਨ੍ਤਰ ਹੈ. ਅਬ ਅਗਲੀ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾਮੇਂ ਆਚਾਰ੍ਯਦੇਵ ਸ੍ਵਯਂ ਹੀ ਕਹੇਂਗੇ ਕਿ ‘ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ
ਸਮਸ੍ਤ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਮਾਨ ਪਦਾਰ੍ਥ ਅਪਨੇ ਪਰਿਣਾਮੋਂਸੇ ਹੀ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿ ਕਰਤੇ ਹੈ.’ਇਸਲਿਯੇ ਧ੍ਵਜਾ, ਸਵਾਰ
ਇਤ੍ਯਾਦਿ ਸਬ, ਅਪਨੇ ਪਰਿਣਾਮੋਂਸੇ ਹੀ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿ ਕਰਤੇ ਹੈ, ਉਸਮੇਂ ਧਰ੍ਮ ਤਥਾ ਪਵਨ, ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਤਥਾ ਅਸ਼੍ਵ
ਅਵਿਸ਼ੇਸ਼ਰੂਪਸੇ ਅਕਿਂਚਿਤ੍ਕਰ ਹੈਂ ਐਸਾ ਨਿਰ੍ਣਯ ਕਰਨਾ.]
ਸ੍ਥਿਤਿਕੋ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਹੋਨੇ ਵਾਲੇ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੇ ਸਾਥ ਸ੍ਥਿਤਿ ਨਹੀਂ ਕਰਤਾ, ਪਹਲੇਹੀ ਸ੍ਥਿਤ ਹੈੇ; ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਵਹ
ਸਹਸ੍ਥਾਯੀ ਨ ਹੋਨੇਸੇ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੇ ਗਤਿਪੂਰ੍ਵਕ ਸ੍ਥਿਤਿਪਰਿਣਾਮਕਾ ਹੇਤੁਕਰ੍ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ.]
Page 141 of 264
PDF/HTML Page 170 of 293
single page version
ਤੇ ਸਗਪਰਿਣਾਮੇਹਿਂ ਦੁ ਗਮਣਂ ਠਾਣਂ ਚ ਕੁਵ੍ਵਂਤਿ.. ੮੯..
ਤੇ ਸ੍ਵਕਪਰਿਣਾਮੈਸ੍ਤੁ ਗਮਨਂ ਸ੍ਥਾਨਂ ਚ ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ.. ੮੯..
ਸ੍ਥਿਤਿਰੇਵ ਨ ਗਤਿਃ. ਤਤ ਏਕੇਸ਼ਾਮਪਿ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਦਰ੍ਸ਼ਨਾਦਨੁਮੀਯਤੇ ਨ ਤੌ ਤਯੋਰ੍ਮੁਖ੍ਯਹੇਤੂ. ਕਿਂ ਤੁ
ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪਿਤੌ ਉਦਾਸੀਨੌ. ਕਥਮੇਵਂ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਮਤਾਂ ਪਦਾਰ੍ਥੋਨਾਂ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤੀ ਭਵਤ ਇਤਿ
ਸ੍ਥਿਤਿ ਹੋਤੀ ਹੈ ਉਨ੍ਹੀਂਕੋ ਫਿਰ ਗਤਿ ਹੋਤੀ ਹੈ]. [ਤੇ ਤੁ] ਵੇ [ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਮਾਨ ਪਦਾਰ੍ਥ] ਤੋ
[ਸ੍ਵਕਪਰਿਣਾਮੈਃ] ਅਪਨੇ ਪਰਿਣਾਮੋਂਸੇ [ਗਮਨਂ ਸ੍ਥਾਨਂ ਚ] ਗਤਿ ਔਰ ਸ੍ਥਿਤਿ [ਕੁਰ੍ਵਨ੍ਤਿ] ਕਰਤੇ ਹੈਂ.
ਗਤਿ ਹੀ ਰਹਨਾ ਚਾਹਿਯੇ, ਸ੍ਥਿਤਿ ਨਹੀਂ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ, ਔਰ ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿ ਹੋ ਉਨ੍ਹੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿ ਹੀ ਰਹਨਾ
ਚਾਹਿਯੇ, ਗਤਿ ਨਹੀਂ ਹੋਨਾ ਚਾਹਿਯੇ. ਕਿਨ੍ਤੁ ਏਕਕੋ ਹੀ [–ਉਸੀ ਏਕ ਪਦਾਰ੍ਥਕੋ] ਗਤਿ ਔਰ ਸ੍ਥਿਤਿ ਦੇਖਨੇਮੇ
ਆਤੀ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਅਨੁਮਾਨ ਹੋ ਸਕਤਾ ਹੈ ਕਿ ਵੇ [ਧਰ੍ਮ–ਅਧਰ੍ਮ] ਗਤਿ–ਸ੍ਥਿਤਿਕੇ ਮੁਖ੍ਯ ਹੇਤੁ ਨਹੀਂ ਹੈਂ,
ਕਿਨ੍ਤੁ ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯਸ੍ਥਾਪਿਤ [ਵ੍ਯਵਹਾਰਨਯ ਦ੍ਵਾਰਾ ਸ੍ਥਾਪਿਤ – ਕਥਿਤ] ਉਦਾਸੀਨ ਹੇਤੁ ਹੈਂ.
ਤੇ ਸਰ੍ਵ ਨਿਜ ਪਰਿਣਾਮਥੀ ਜ ਕਰੇ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਭਾਵਨੇ. ੮੯.
Page 142 of 264
PDF/HTML Page 171 of 293
single page version
ਯਦ੍ਰਦਾਤਿ ਵਿਵਰਮਖਿਲਂ ਤਲ੍ਲੋਕੇ ਭਵਤ੍ਯਾਕਾਸ਼ਮ੍.. ੯੦..
ਅਵਕਾਸ਼ [ਦਦਾਤਿ] ਦੇਤਾ ਹੈ, [ਤਦ੍] ਵਹ [ਆਕਾਸ਼ਮ੍ ਭਵਤਿ] ਆਕਾਸ਼ ਹੈ.
ਅਵਕਾਸ਼ ਦੇ ਛੇ ਪੂਰ੍ਣ, ਤੇ ਆਕਾਸ਼ਨਾਮਕ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਛੇ. ੯੦.
Page 143 of 264
PDF/HTML Page 172 of 293
single page version
ਤਤ੍ਤੋ ਅਣਣ੍ਣਮਣ੍ਣਂ ਆਯਾਸਂ ਅਂਤਵਦਿਰਿਤ੍ਤਂ.. ੯੧..
ਤਤੋਨਨ੍ਯਦਨ੍ਯਦਾਕਾਸ਼ਮਂਤਵ੍ਯਤਿਰਿਕ੍ਤਮ੍.. ੯੧..
ਉਸਸੇ [ਲੋਕਸੇ] [ਅਨਨ੍ਯਤ੍ ਅਨ੍ਯਤ੍] ਅਨਨ੍ਯ ਤਥਾ ਅਨ੍ਯ ਹੈ.
ਲੋਕਾਕਾਸ਼ਮੇਂ–ਯਦ੍ਯਪਿ ਵਹ ਲੋਕਾਕਾਸ਼ ਮਾਤ੍ਰ ਅਸਂਖ੍ਯਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੀ ਹੈ ਤਥਾਪਿ ਅਵਕਾਸ਼ ਪ੍ਰਾਪ੍ਤ ਕਰਤੇ ਹੈਂ.
Page 144 of 264
PDF/HTML Page 173 of 293
single page version
ਉਡ੍ਢਂਗਦਿਪ੍ਪਧਾਣਾ ਸਿਦ੍ਧਾ ਚਿਟ੍ਠਂਤਿ
ਊਰ੍ਧ੍ਵਂਗਤਿਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤਿ ਕਥਂ ਤਤ੍ਰ.. ੯੨..
ਸ੍ਥਿਤਿਹੇਤੁ ਭੀ ਹੋ] ਤੋ [ਊਰ੍ਧ੍ਵਂਗਤਿਪ੍ਰਧਾਨਾਃ ਸਿਦ੍ਧਾਃ] ਊਰ੍ਧ੍ਵਗਤਿਪ੍ਰਧਾਨ ਸਿਦ੍ਧ [ਤਤ੍ਰ] ਉਸਮੇਂ [ਆਕਾਸ਼ਮੇਂ]
[ਕਥਮ੍] ਕ੍ਯੋਂ [ਤਿਸ਼੍ਠਨ੍ਤਿ] ਸ੍ਥਿਰ ਹੋਂ? [ਆਗੇ ਗਮਨ ਕ੍ਯੋਂ ਨ ਕਰੇਂ?]
ਔਰ ਅਪਨੇ–ਅਪਨੇ ਲਕ੍ਸ਼ਣੋਂ ਦ੍ਵਾਰਾ ਈਤਰ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕਾ ਜੀਵੋਂਸੇ ਭਿਨ੍ਨਪਨਾ ਹੈ ਐਸਾ ਸਮਝਨਾ.
ਤੋ ਊਰ੍ਧ੍ਵਗਤਿਪਰਧਾਨ ਸਿਦ੍ਧੋ ਕੇਮ ਤੇਮਾਂ ਸ੍ਥਿਤਿ ਲਹੇ? ੯੨.
Page 145 of 264
PDF/HTML Page 174 of 293
single page version
ਕ੍ਰੁਤਸ੍ਤਤ੍ਰਾਕਾਸ਼ੇ ਤਿਸ਼੍ਠਂਤਿ ਇਤਿ.. ੯੨..
ਤਮ੍ਹਾ ਗਮਣਟ੍ਠਾਣਂ ਆਯਾਸੇ
ਤਸ੍ਮਾਦ੍ਗਮਨਸ੍ਥਾਨਮਾਕਾਸ਼ੇ ਜਾਨੀਹਿ ਨਾਸ੍ਤੀਤਿ.. ੯੩..
ਸਾਧਨਰੂਪ ਸਾਮਗ੍ਰੀ ਹੋਨੇ ਪਰ ਭੀ ਕ੍ਯੋਂ [–ਕਿਸ ਕਾਰਣ] ਉਸਮੇਂ–ਆਕਾਸ਼ਮੇਂ–ਸ੍ਥਿਰ ਹੋਂ? ੯੨..
ਗਤਿ–ਸ੍ਥਿਤਿ ਆਕਾਸ਼ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਹੋਤੀ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਹੇਤੁਤ੍ਵ ਆਕਾਸ਼ਮੇਂ ਨਹੀਂ ਹੈ] [ਇਤਿ ਜਾਨੀਹਿ] ਐਸਾ
ਜਾਨੋ.
ਅਲੋਕਕਾ ਵਿਭਾਗ ਕਰਨੇਵਾਲੇ ਧਰ੍ਮ ਤਥਾ ਅਧਰ੍ਮਕੋ ਹੀ ਗਤਿ ਤਥਾ ਸ੍ਥਿਤਿਕੇ ਹੇਤੁ ਮਾਨਨਾ.. ੯੩..
ਤੇ ਕਾਰਣੇ ਜਾਣੋ–ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿ ਆਭਮਾਂ ਹੋਤੀ ਨਥੀ. ੯੩.
Page 146 of 264
PDF/HTML Page 175 of 293
single page version
ਪ੍ਰਸਜਤ੍ਯਲੋਕਹਾਨਿਰ੍ਲੋਕਸ੍ਯ ਚਾਂਤਪਰਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਃ.. ੯੪..
ਨਾਕਾਸ਼ਂ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਹੇਤੁਃ ਲੋਕਾਲੋਕਸੀਮਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਯਾਸ੍ਤਥੋਪਪਤ੍ਤੇਃ. ਯਦਿ ਗਤਿ– ਸ੍ਥਿਤ੍ਯੋਰਾਕਾਸ਼ਮੇਵ
ਨਿਮਿਤ੍ਤਮਿਸ਼੍ਯੇਤ੍, ਤਦਾ ਤਸ੍ਯ ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਸਦ੍ਭਾਵਾਜ੍ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤ੍ਯੋਰ੍ਨਿਃ ਸੀਮਤ੍ਵਾਤ੍ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼ਣਮਲੋਕੋ
ਹੀਯਤੇ, ਪੂਰ੍ਵਂ ਪੂਰ੍ਵਂ ਵ੍ਯਵਸ੍ਥਾਪ੍ਯਮਾਨਸ਼੍ਚਾਂਤੋ ਲੋਕਸ੍ਯੋਤ੍ਤਰੋਤ੍ਤਰਪਰਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਯਾ ਵਿਘਟਤੇ. ਤਤੋ ਨ ਤਤ੍ਰ ਤਦ੍ਧੇਤੁਰਿਤਿ..
੯੪..
[ਲੋਕਸ੍ਯ ਅਂਤਪਰਿਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿ] ਲੋਕਕੇ ਅਨ੍ਤਕੀ ਵ੍ਰੁਦ੍ਧਿਕਾ [ਪ੍ਰਸਜਤਿ] ਪ੍ਰਸਂਗ ਆਏ.
ਸਰ੍ਵਤ੍ਰ ਹੋਨੇਕੇ ਕਾਰਣ ਜੀਵ–ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੀ ਗਤਿਸ੍ਥਿਤਿਕੀ ਕੋਈ ਸੀਮਾ ਨਹੀਂ ਰਹਨੇਸੇ ਪ੍ਰਤਿਕ੍ਸ਼ਣ ਅਲੋਕਕੀ ਹਾਨਿ
ਤੋ ਹਾਨਿ ਥਾਯ ਅਲੋਕਨੀ, ਲੋਕਾਨ੍ਤ
Page 147 of 264
PDF/HTML Page 176 of 293
single page version
ਇਦਿ ਜਿਣਵਰੇਹਿਂ ਭਣਿਦਂ ਲੋਗਸਹਾਵਂ ਸੁਣਂਤਾਣਂ.. ੯੫..
ਇਤਿ ਜਿਨਵਰੈਃ ਭਣਿਤਂ ਲੋਕਸ੍ਵਭਾਵਂ ਸ਼੍ਰੁਣ੍ਵਤਾਮ੍.. ੯੫..
ਪੁਧਗੁਵਲਦ੍ਧਿਵਿਸੇਸਾ ਕਰਿਂਤਿ
ਜਾਯੇਗਾ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪਹਲੇ–ਪਹਲੇ ਨਿਸ਼੍ਚਿਤ ਹੁਆ ਲੋਕਕਾ ਅਨ੍ਤ ਫਿਰ–ਫਿਰ ਆਗੇ ਬਢਤੇ ਜਾਨੇਸੇ ਲੋਕਕਾ ਅਨ੍ਤ
ਹੀ ਨਹੀ ਬਨ ਸਕੇਗਾ]. ਇਸਲਿਯੇ ਆਕਾਸ਼ਮੇਂ ਗਤਿ–ਸ੍ਥਿਤਿਕਾ ਹੇਤੁਤ੍ਵ ਨਹੀਂ ਹੈ.. ੯੪..
ਲੋਕਸ੍ਵਭਾਵਕੇ ਸ਼੍ਰੋਤਾਓਂਸੇ [ਜਿਨਵਰੈਃ ਭਣਿਤਮ੍] ਜਿਨਵਰੋਂਨੇ ਕਹਾ ਹੈ.
ਭਾਖ੍ਯੁਂ ਜਿਨੋਏ ਆਮ ਲੋਕਸ੍ਵਭਾਵਨਾ ਸ਼੍ਰੋਤਾ ਪ੍ਰਤਿ. ੯੫.
ਵਲ਼ੀ ਭਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਥੀ, ਏਕਤ੍ਵ ਨੇ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵ ਛੇ. ੯੬.
Page 148 of 264
PDF/HTML Page 177 of 293
single page version
ਪ੍ਰੁਥਗੁਪਲਬ੍ਧਿਵਿਸ਼ੇਸ਼ਾਣਿ ਕੁਵੈਤ੍ਯੇਕਤ੍ਵਮਨ੍ਯਤ੍ਵਮ੍.. ੯੬..
ਲਭ੍ਯਮਾਨੇਨਾਨ੍ਯਤ੍ਵਭਾਞ੍ਜ੍ਯੇਵ ਭਵਂਤੀਤਿ.. ੯੬..
[ਭਿਨ੍ਨ–ਭਿਨ੍ਨ] ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਵਾਲੇ ਹੋਨੇਸੇ [ਏਕਤ੍ਵਮ੍ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵਮ੍] ਏਕਤ੍ਵ ਤਥਾ ਅਨ੍ਯਤ੍ਵਕੋ [ਕੁਰ੍ਵਂਤਿ] ਕਰਤੇ
ਔਰ ਅਵਗਾਹਹੇਤੁਤ੍ਵਰੂਪ [ਪ੍ਰੁਥਕ੍–ਉਪਲਬ੍ਧ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦ੍ਵਾਰਾ] ਤਥਾ [੨] ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ
ਔਰ ਅਵਗਾਹਹੇਤੁਤ੍ਵਰੂਪ ਭਿਨ੍ਨ–ਭਿਨ੍ਨ ਹੈਂ ਤਥਾ [੨] ਉਨਕੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਭੀ ਭਿਨ੍ਨ–ਭਿਨ੍ਨ ਹੈਂ.. ੯੬..
੨. ਵਿਸ਼ੇਸ਼=ਖਾਸਿਯਤ; ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਤਾ; ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ. [ਵ੍ਯਵਹਾਰਸੇ ਤਥਾ ਨਿਸ਼੍ਚਯਸੇ ਧਰ੍ਮ, ਅਧਰ੍ਮ ਔਰ ਆਕਾਸ਼ਕੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰੁਥਕ੍
Page 149 of 264
PDF/HTML Page 178 of 293
single page version
ਮੁਤ੍ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਦਵ੍ਵਂ ਜੀਵੋ ਖਲੁ ਚੇਦਣੋ ਤੇਸੁ.. ੯੭..
ਮੂਰ੍ਤਂ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਂ ਜੀਵਃ ਖਲੁ ਚੇਤਨਸ੍ਤੇਸ਼ੁ.. ੯੭..
ਪਰਰੂਪਾਵੇਸ਼ਾਨ੍ਮੂਰ੍ਤੋਪਿ ਅਮੂਰ੍ਤੋ ਧਰ੍ਮਃ ਅਮੂਰ੍ਤਾਧਰ੍ਮਃ, ਮੂਰ੍ਤਃ ਪੁਦ੍ਗਲ ਏਵੈਕ ਇਤਿ. ਅਚੇਤਨਮਾਕਾਸ਼ਂ,
[ਖਲੁ] ਵਾਸ੍ਤਵਮੇਂ [ਚੇਤਨਃ] ਚੇਤਨ ਹੈ.
ਚੈਤਨ੍ਯਕਾ ਅਭਾਵ ਜਿਸਕਾ ਸ੍ਵਭਾਵ ਹੈ ਵਹ ਅਚੇਤਨ ਹੈ. ਵਹਾਁ ਆਕਾਸ਼ ਅਮੂਰ੍ਤ ਹੈ, ਕਾਲ ਅਮੂਰ੍ਤ ਹੈ, ਜੀਵ
ਸ੍ਵਰੂਪਸੇ ਅਮੂਰ੍ਤ ਹੈ,
ਛੇ ਮੂਰ੍ਤ ਪੁਦ੍ਗਲਦ੍ਰਵ੍ਯਃ ਤੇਮਾਂ ਜੀਵ ਛੇ ਚੇਤਨ ਖਰੇ. ੯੭.
Page 150 of 264
PDF/HTML Page 179 of 293
single page version
ਪੁਗ੍ਗਲਕਰਣਾ ਜੀਵਾ ਖਂਧਾ ਖਲੁ ਕਾਲਕਰਣਾ ਦੁ.. ੯੮..
ਪੁਦ੍ਗਲਕਰਣਾ ਜੀਵਾਃ ਸ੍ਕਂਧਾ ਖਲੁ ਕਾਲਕਰਣਾਸ੍ਤੁ.. ੯੮..
ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂਤਰਪ੍ਰਾਪ੍ਤਿਹੇਤੁਃ ਪਰਿਸ੍ਪਂਦਨਰੂਪਪਰ੍ਯਾਯਃ ਕ੍ਰਿਯਾ. ਤਤ੍ਰ ਸਕ੍ਰਿਯਾ ਬਹਿਰਙ੍ਗਸਾਧਨੇਨ ਸਹਭੂਤਾਃ ਜੀਵਾਃ,
ਕਾਲਃ. ਜੀਵਾਨਾਂ ਸਕ੍ਰਿਯਤ੍ਵਸ੍ਯ ਬਹਿਰਙ੍ਗ– ਸਾਧਨਂ ਕਰ੍ਮਨੋਕਰ੍ਮੋਪਚਯਰੂਪਾਃ ਪੁਦ੍ਗਲਾ ਇਤਿ ਤੇ ਪੁਦ੍ਗਲਕਰਣਾਃ.
ਅਚੇਤਨ ਹੈ, ਪੁਦ੍ਗਲ ਅਚੇਤਨ ਹੈ; ਜੀਵ ਹੀ ਏਕ ਚੇਤਨ ਹੈ.. ੯੭..
[ਪੁਦ੍ਗਲਕਰਣਾਃ] ਪੁਦ੍ਗਲਕਰਣਵਾਲੇ [–ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਸਕ੍ਰਿਯਪਨੇਮੇਂ ਪੁਦ੍ਗਲ ਬਹਿਰਂਗ ਸਾਧਨ ਹੋ ਐਸੇ] ਹੈਂ[ਸ੍ਕਂਧਾਃ
ਖਲੁ ਕਾਲਕਰਣਾਃ ਤੁ] ਔਰ ਸ੍ਕਨ੍ਧ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਪੁਦ੍ਗਲ ਤੋ ਕਾਲਕਰਣਵਾਲੇ [–ਜਿਨ੍ਹੇਂ ਸਕ੍ਰਿਯਪਨੇਮੇਂ ਕਾਲ
ਬਹਿਰਂਗ ਸਾਧਨ ਹੋ ਐਸੇ] ਹੈਂ.
ਪੁਦ੍ਗਲ ਸਕ੍ਰਿਯ ਹੈਂ. ਆਕਾਸ਼ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯ ਹੈ; ਧਰ੍ਮ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯ ਹੈ; ਅਧਰ੍ਮ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯ ਹੈ ; ਕਾਲ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯ ਹੈ.
ਛੇ ਕਾਲ ਪੁਦ੍ਗਲਨੇ ਕਰਣ, ਪੁਦ੍ਗਲ ਕਰਣ ਛੇ ਜੀਵਨੇ. ੯੮.
Page 151 of 264
PDF/HTML Page 180 of 293
single page version
ਕਾਲਕਰਣਾਃ ਨ ਚ ਕਾਰ੍ਮਾਦੀਨਾਮਿਵ ਕਾਲਸ੍ਯਾਭਾਵਃ. ਤਤੋ ਨ ਸਿਦ੍ਧਾਨਾਮਿਵ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਤ੍ਵਂ ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਮਿਤਿ..
੯੮..
ਸੇਸਂ ਹਵਦਿ ਅਮੂਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਭਯਂ ਸਮਾਦਿਯਦਿ.. ੯੯..
ਸ਼ੇਸ਼ਂ ਭਵਤ੍ਯਮੂਰ੍ਤਂ ਚਿਤਮੁਭਯਂ ਸਮਾਦਦਾਤਿ.. ੯੯..
ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਪਨਾ ਹੈ [ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸਿਦ੍ਧੋਂਕੋ ਕਰ੍ਮ–ਨੋਕਰ੍ਮਕੇ ਸਂਚਯਰੂਪ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕਾ ਅਭਾਵ ਹੋਨੇਸੇ ਵੇ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯ ਹੈਂ.]
ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਸਕ੍ਰਿਯਪਨੇਕਾ ਬਹਿਰਂਗ ਸਾਧਨ
ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਪਨਾ ਹੋਤਾ ਹੈ ਉਸ ਪ੍ਰਕਾਰ] ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਨਿਸ਼੍ਕ੍ਰਿਯਪਨਾ ਨਹੀਂ ਹੋਤਾ.. ੯੮..
[ਉਭਯਂ] ਉਨ ਦੋਨੋਂਕੋ [ਸਮਾਦਦਾਤਿ] ਗ੍ਰਹਣ ਕਰਤਾ ਹੈ [ਜਾਨਤਾ ਹੈ].
ਛੇ ਜੀਵਨੇ ਜੇ ਵਿਸ਼ਯ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗ੍ਰਾਹ੍ਯ, ਤੇ ਸੌ ਮੂਰ੍ਤ ਛੇ;
ਬਾਕੀ ਬਧੁਂਯ ਅਮੂਰ੍ਤ ਛੇ; ਮਨ ਜਾਣਤੁਂ ਤੇ ਉਭਯ ਨੇ. ੯੯.