Panchastikay Sangrah-Hindi (Tamil transliteration). Kaldravya ka vyakhyan; Gatha: 100-113 ; Upsanhar; Navpadarth purvak mokshmarg prapanch varnan; Shlok: 7 ; Jiv padarth ka vyakhyan.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 10 of 15

 

Page 152 of 264
PDF/HTML Page 181 of 293
single page version

௧௫௨
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
மூர்தோமூர்தலக்ஷணாக்யாநமேதத்.
இஹ ஹி ஜீவைஃ ஸ்பர்ஶநரஸநத்ராணசக்ஷுர்பிரிந்த்ரியைஸ்தத்விஷயபூதாஃ ஸ்பர்ஶரஸகஂதவர்ணஸ்வபாவா அர்தா
க்ருஹ்யஂதே.ஃ. ஶ்ரோத்ரேந்த்ரியேண து த ஏவ தத்விஷயஹேதுபூதஶப்தாகாரபரிணதா க்ருஹ்யஂதே. தே கதாசித்ஸ்தூல–
ஸ்கஂதத்வமாபந்நாஃ கதாசித்ஸூக்ஷ்மத்வமாபந்நாஃ கதாசித்பரமாணுத்வமாபந்நாஃ இந்த்ரியக்ரஹணயோக்யதாஸத்பாவாத்
க்ருஹ்யமாணா அக்ருஹ்யமாணா வா மூர்தா இத்யுச்யஂதே. ஶேஷமிதரத் ஸமஸ்தமப்யர்தஜாதஂ ஸ்பர்ஶரஸ–
கஂதவர்ணாபாவஸ்வபாவமிந்த்ரியக்ரஹணயோக்யதாயா அபாவாதமூர்தமித்யுச்யதே. சித்தக்ரஹணயோக்யதாஸத்பாவ–
பாக்பவதி ததுபயமபி, சிதஂ, ஹ்யநியதவிஷயமப்ராப்யகாரி மதிஶ்ருதஜ்ஞாநஸாதநீபூதஂ மூர்தமமூர்தஂ ச
ஸமாததாதீதி.. ௯௯..
–இதி சூலிகா ஸமாப்தா.
-----------------------------------------------------------------------------
டீகாஃ– யஹ, மூர்த ஔர அமூர்தகே லக்ஷணகா கதந ஹை.
இஸ லோகமேஂ ஜீவோஂ த்வாரா ஸ்பர்ஶநேந்த்ரிய, ரஸநேந்த்ரிய, த்ராணேந்த்ரிய ஔர சக்ஷுரிந்த்ரிய த்வாரா உநகே
[–உந இந்த்ரியோஂகே] விஷயபூத, ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணஸ்வபாவவாலே பதார்த [–ஸ்பர்ஶ, ரஸ, கஂத ஔர வர்ண
ஜிநகா ஸ்வபாவ ஹை ஐஸே பதார்த] க்ரஹண ஹோதே ஹைஂ [–ஜ்ஞாத ஹோதே ஹைஂ]; ஔர ஶ்ரோத்ரேந்த்ரிய த்வாரா வஹீ பதார்த
உஸகே [ஶ்ரோத்ரைந்த்ரியகே] ௧விஷயஹேதுபூத ஶப்தாகார பரிணமித ஹோதே ஹுஏ க்ரஹண ஹோதே ஹைஂ. வே [வே பதார்த],
கதாசித் ஸ்தூலஸ்கந்தபநேகோ ப்ராப்த ஹோதே ஹுஏ, கதாசித் ஸூக்ஷ்மத்வகோ [ஸூக்ஷ்மஸ்கஂதபநேகோ] ப்ராப்த ஹோதே ஹுஏ
ஔர கதாசித் பரமாணுபநேகோ ப்ராப்த ஹோதே ஹுஏ இந்த்ரியோஂ த்வாரா க்ரஹண ஹோதே ஹோஂ யா ந ஹோதே ஹோஂ, இந்த்ரியோஂ
த்வாரா க்ரஹண ஹோநேகீ யோக்யதாகா [ஸதைவ] ஸத்பாவ ஹோநேஸே ‘மூர்த’ கஹலாதே ஹைஂ.
ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணகா அபாவ ஜிஸகா ஸ்வபாவ ஹை ஐஸா ஶேஷ அந்ய ஸமஸ்த பதார்தஸமூஹ இீநத்ரயோஂ
த்வாரா க்ரஹண ஹோநேகீ யோக்யதாகே அபாவகே காரண ‘அமூர்த’ கஹலாதா ஹை.
வே தோநோஂ [–பூர்வோக்த தோநோஂ ப்ரகாரகே பதார்த] சித்த த்வாரா க்ரஹண ஹோநேகீ யோக்யதாகே ஸத்பாவவாலே ஹைஂ;
சித்த– ஜோ கி ௨ அநியத விஷயவாலா, ௩அஜ்ஜாப்யகாரீ ஔர மதிஶ்ருதஜ்ஞாநகே ஸாதநபூத [–மதிஜ்ஞாந
ததா ஶ்ருதஜ்ஞாநமேஂ நிமித்தபூத] ஹை வஹ–மூர்த ததா அமூர்தகோ க்ரஹண கரதா ஹை [–ஜாநதா ஹை].. ௯௯..
இஸ ப்ரகார சூலிகா ஸமாப்த ஹுஈ.
--------------------------------------------------------------------------
௪. உந ஸ்பர்ஶ–ரஸ–கஂத–வர்ணஸவபாவவாலே பதார்தோஹகோ [அர்தாத் புத்கலோஂகோ] ஶ்ரோத்ரைந்த்ரியகே விஷய ஹோநேமேஂ ஹேதுபூத
ஶப்தாகாரபரிணாம ஹை, இஸலியே வே பதார்த [புத்கல] ஶப்தாகார பரிணமித ஹோதே ஹுஏ ஶ்ரோத்ரேந்த்ரிய த்வாரா க்ரஹண ஹோதே
ஹைஂ.
௫. அநியத=அநிஶ்சித. [ஜிஸ ப்ரகார பா஁ச இந்த்ரியோமேஂஸே ப்ரதயேக இந்த்ரியகா விஷய நியத ஹை உஸ ப்ரகார மநகா
விஷய நியத நஹீஂ ஹை, அநியத ஹைே.]
௬. அஜ்ஜாப்யகாரீ=ஜ்ஞேய விஷயோஂகா ஸ்பர்ஶ கியே பிநா கார்ய கரநேவாலா யஜாநநேவாலா. [மந ஔர சக்ஷு அஜ்ஜாப்யகாரீ
ஹைஂ, சக்ஷுகே அதிரிக்த சார இந்த்ரியா஁ ப்ராப்யகாரீ ஹைஂ.]

Page 153 of 264
PDF/HTML Page 182 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௫௩
அத காலத்ரவ்யவ்யாக்யாநம்.
சாலோ பரிணாமபவோ பரிணாமோ தவ்வகாலஸஂபூதோ.
தோண்ஹஂ ஏஸ ஸஹாவோ காலோ கணபஂகுரோ ணியதோ.. ௧௦௦..
காலஃ பரிணாமபவஃ பரிணாமோ த்ரவ்யகாலஸஂபூதஃ.
த்வயோரேஷ ஸ்வபாவஃ காலஃ க்ஷணபங்குரோ நியதஃ.. ௧௦௦..
வ்யவஹாரகாலஸ்ய நிஶ்சயகாலஸ்ய ச ஸ்வரூபாக்யாநமேதத்.
த்த்ர க்ரமாநுபாதீ ஸமயாக்யஃ பர்யாயோ வ்யவஹாரகாலஃ, ததாதாரபூதஂ த்ரவ்யஂ நிஶ்சயகாலஃ. த்த்ர
வ்யவஹாரகாலோ நிஶ்சயகாலபர்யாயரூபோபி ஜீவபுத்கலாநாஂ பரிணாமேநாவச்சித்யமாநத்வாத்தத்பரிணாமபவ
இத்யுபகீயதே, ஜீவபுத்கலாநாஂ பரிணாமஸ்து பஹிரங்கநிமித்தபூதத்ரவ்யகாலஸத்பாவே ஸதி ஸஂபூதத்வாத்ர்ரவ்ய–
----------------------------------------------------------------------------
அப காலத்ரவ்யகா வ்யாக்யாந ஹை.
காதா ௧௦௦
அந்வயார்தஃ– [காலஃ பரிணாமபவஃ] கால பரிணாமஸே உத்பந்ந ஹோதா ஹை [அர்தாத் வ்யவஹாரகால கா
மாப ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம த்வாரா ஹோதா ஹை]; [பரிணாமஃ த்ரவ்யகாலஸஂபூதஃ] பரிணாம த்ரவ்யகாலஸே
உத்பந்ந ஹோதா ஹை.– [த்வயோஃ ஏஷஃ ஸ்வபாவஃ] யஹ, தோநோஂகா ஸ்வபாவ ஹை. [காலஃ க்ஷணபுங்குரஃ நியதஃ] கால
க்ஷணபஂகுர ததா நித்ய ஹை.
டீகாஃ– யஹ, வ்யவஹாரகால ததா நிஶ்சயகாலகே ஸ்வரூபகா கதந ஹை.
வஹா஁, ‘ஸமய’ நாமகீ ஜோ க்ரமிக பர்யாய ஸோ வ்யவஹாரகால ஹை; உஸகே ஆதாரபூத த்ரவ்ய வஹ
நிஶ்சயகால ஹை.
வஹா஁, வ்யவஹாரகால நிஶ்சயகாலகீ பர்யாயரூப ஹோநே பர பீ ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமஸே மாபா
ஜாதா ஹை – ஜ்ஞாத ஹோதா ஹை இஸலியே ‘ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமஸே உத்பந்ந ஹோநேவாலா’ கஹலாதா ஹை; ஔர
ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம பஹிரஂக–நிமித்தபூத த்ரவ்யகாலகே ஸத்பாவமேஂ உத்பந்ந ஹோநேகே காரண ‘த்ரவ்யகாலஸே
உத்பந்ந ஹோநேவாலே’ கஹலாதே ஹைஂ. வஹா஁ தாத்பர்ய யஹ ஹை கி – வ்யவஹாரகால ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம த்வாரா
--------------------------------------------------------------------------
பரிணாமபவ சே காள, காளபதார்தபவ பரிணாம சே;
–ஆ சே ஸ்வபாவோ உபயநா; க்ஷணபஂகீ நே த்ருவ காள சே. ௧௦௦.

Page 154 of 264
PDF/HTML Page 183 of 293
single page version

௧௫௪
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
காலஸஂபூத இத்யபிதீயதே. தத்ரேதஂ தாத்பர்யஂ–வ்யவஹாரகாலோ ஜீவபுத்கலபரிணாமேந நிஶ்சீயதே, நிஶ்சய–
காலஸ்து தத்பரிணாமாந்யதாநுபபத்த்யேதி. தத்ர க்ஷணபங்கீ வ்யவஹாரகாலஃ ஸூக்ஷ்மபர்யாயஸ்ய தாவந்மாத்ரத்வாத்,
நித்யோ நிஶ்சயகாலஃ ககுணபர்யாயாதாரத்ரவ்யத்வேந ஸர்வதைவாவிநஶ்வரத்வாதிதி.. ௧௦௦..
காலோ த்தி ய வவதேஸோ ஸப்பாவபருவகோ ஹவதி ணிச்சோ.
உப்பண்ணப்பத்தஂஸீ அவரோ தீஹஂதரட்டாஈ.. ௧௦௧..
கால இதி ச வ்யபதேஶஃ ஸத்பாவப்ரரூபகோ பவதி நித்யஃ.
உத்பந்நப்ரத்வஂஸ்யபரோ தீர்தாஂதரஸ்தாயீ.. ௧௦௧..
-----------------------------------------------------------------------------
நிஶ்சித ஹோதா ஹை; ஔர நிஶ்சயகால ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமகீ அந்யதா அநுபபத்தி த்வாரா [அர்தாத்
ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம அந்ய ப்ரகாரஸே நஹீஂ பந ஸகதே இஸலியே] நிஶ்சித ஹோதா ஹை.
வஹா஁, வ்யவஹாரகால க்ஷணபஂகீ ஹை, க்யோஂகி ஸூக்ஷ்ம பர்யாய மாத்ர உதநீ ஹீ [–க்ஷணமாத்ர ஜிதநீ ஹீ,
ஸமயமாத்ர ஜிதநீ ஹீ] ஹை; நிஶ்சயகால நித்ய ஹை, க்யோஂகி வஹ அபநே குண–பர்யாயோஂகே ஆதாரபூத
த்ரவ்யரூபஸே ஸதைவ அவிநாஶீ ஹை.. ௧௦௦..
காதா ௧௦௧
அந்வயார்தஃ– [காலஃ இதி ச வ்யபதேஶஃ] ‘கால’ ஐஸா வ்யபதேஶ [ஸத்காவப்ரரூபகஃ] ஸத்பாவகா
ப்ரரூபக ஹை இஸலியே [நித்யஃ பவதி] கால [நிஶ்சயகால] நித்ய ஹை. [உத்பந்நத்வஂஸீ அபரஃ] உத்பந்நத்வஂஸீ
ஐஸா ஜோ தூஸரா கால [அர்தாத் உத்பந்ந ஹோதே ஹீ நஷ்ட ஹோநேவாலா ஜோ வ்யவஹாரகால] வஹ
[தீர்தாஂதரஸ்தாயீ] [க்ஷணிக ஹோநே பர பீ ப்ரவாஹஅபேக்ஷாஸே] தீர்த ஸ்திதிகா பீ [கஹா ஜாதா] ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
க்ஷணபஂகீ=ப்ரதி க்ஷண நஷ்ட ஹோநேவாலா; ப்ரதிஸமய ஜிஸகா த்வஂஸ ஹோதா ஹை ஐஸா; க்ஷணபஂகுர; க்ஷணிக.
சே ‘காள’ ஸஂஜ்ஞா ஸத்ப்ரரூபக தேதீ காள ஸுநித்ய சே;
உத்பந்நத்வஂஸீ அந்ய ஜே தே தீர்தஸ்தாயீ பண டரே. ௧௦௧.

Page 155 of 264
PDF/HTML Page 184 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௫௫
நித்யக்ஷணிகத்வேந காலவிபாகக்யாபநமேதத்.
யோ ஹி த்ரவ்யவிஶேஷஃ ‘அயஂ காலஃ, அயஂ காலஃ’ இதி ஸதா வ்யபதிஶ்யதே ஸ கலு ஸ்வஸ்ய
ஸத்பாவமாவேதயந் பவதி நித்யஃ. யஸ்து புநருத்பந்நமாத்ர ஏவ ப்ரத்வஂஸ்யதே ஸ கலு தஸ்யைவ த்ரவ்யவிஶேஷஸ்ய
ஸமயாக்யஃ பர்யாய இதி. ஸ தூத்ஸஂகிதக்ஷணபஂகோப்யுபதர்ஶித–ஸ்வஸஂதாநோ
நயபலாத்ரீர்தாதரஸ்தாய்யுபகீயமாநோ ந துஷ்யதி; ததோ ந கல்வாவலிகாபல்யோபம–ஸாகரோபமாதிவ்யவஹாரோ
விப்ரதிஷித்யதே. ததத்ர நிஶ்சயகாலோ நித்யஃ த்ரவ்யரூபத்வாத், வ்யவஹாரகாலஃ க்ஷணிகஃ பர்யாயரூபத்வாதிதி..
௧௦௧..
ஏதே காலாகாஸா தம்மாதம்மா ய புக்கலா ஜீவா.
லப்பஂதி தவ்வஸண்ணஂ காலஸ்ஸ து ணத்தி காயத்தஂ.. ௧௦௨..
ஏதே காலாகாஶே தர்மாதர்மௌ ச புத்கலா ஜீவாஃ.
லபஂதே த்ரவ்யஸஂஜ்ஞாஂ காலஸ்ய து நாஸ்தி காயத்வம்.. ௧௦௨..
-----------------------------------------------------------------------------
டீகாஃ– காலகே ‘நித்ய’ ஔர ‘க்ஷணிக’ ஐஸே தோ விபாகோஂகா யஹ கதந ஹை.
‘யஹ கால ஹை, யஹ கால ஹை’ ஐஸா கரகே ஜிஸ த்ரவ்யவிஶேஷகா ஸதைவ வ்யபதேஶ [நிர்தேஶ, கதந]
கியா ஜாதா ஹை, வஹ [த்ரவ்யவிஶேஷ அர்தாத் நிஶ்சயகாலரூப காஸ த்ரவ்ய] ஸசமுச அபநே ஸத்பாவகோ ப்ரகட
கரதா ஹுஆ நித்ய ஹை; ஔர ஜோ உத்பந்ந ஹோதே ஹீ நஷ்ட ஹோதா ஹை, வஹ [வ்யவஹாரகால] ஸசமுச உஸீ
த்ரவ்யவிஶேஷகீ ‘ஸமய’ நாமக பர்யாய ஹை. வஹ க்ஷணபஂகுர ஹோநே பர பீ அபநீ ஸஂததிகோ [ப்ரவாஹகோ]
தர்ஶாதா ஹை இஸலியே உஸே நயகே பலஸே ‘தீர்க கால தக டிகநேவாலா’ கஹநேமேஂ தோஷ நஹீஂ ஹை; இஸலியே
ஆவலிகா, பல்யோபம, ஸாகரோபம இத்யாதி வ்யவஹாரகா நிஷேத நஹீஂ கியா ஜாதா.
இஸ ப்ரகார யஹா஁ ஐஸா கஹா ஹை கி–நிஶ்சயகால த்ரவ்யரூப ஹோநேஸே நித்ய ஹை, வ்யவஹாரகால
பர்யாயரூப ஹோநேஸே க்ஷணிக ஹை.. ௧௦௧..
காதா ௧௦௨
அந்வயார்தஃ– [ஏதே] யஹ [காலாகாஶே] கால, ஆகாஶ [தர்மாதர்மௌர்] தர்ம, அதர்ம, [புத்கலாஃ]
புத்கல [ச] ஔர [ஜீவாஃ] ஜீவ [ஸப] [த்ரவ்யஸஂஜ்ஞாஂ லபஂதே] ‘த்ரவ்ய’ ஸஂஜ்ஞாகோ ப்ராப்த கரதே ஹைஂ;
[காலஸ்ய து] பரஂது காலகோ [காயத்வம்] காயபநா [ந அஸ்தி] நஹீஂ ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
ஆ ஜீவ, புத்கல, காள, தர்ம, அதர்ம தேம ஜ நப விஷே
சே ‘த்ரவ்ய’ ஸஂஜ்ஞா ஸர்வநே, காயத்வ சே நஹி காளநே . ௧௦௨.

Page 156 of 264
PDF/HTML Page 185 of 293
single page version

௧௫௬
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
காலஸ்ய த்ரவ்யாஸ்திகாயத்வவிதிப்ரதிஷேதவிதாநமேதத்.
யதா கலு ஜீவபுத்கலதர்மாதர்மாகாஶாநி ஸகலத்ரவ்யலக்ஷணஸத்பாவாத்ர்ரவ்யவ்யபதேஶபாஞ்ஜி பவந்தி, ததா
காலோபி. இத்யேவஂ ஷட்த்ரவ்யாணி. கிஂது யதா ஜீவபுத்கலதர்மாதர்மாகாஶாநாஂ த்வயாதிப்ரதேஶலக்ஷணத்வமஸ்தி
அஸ்திகாயத்வஂ, ந ததா லோகாகாஶப்ரதேஶஸஂக்யாநாமபி காலாணூநாமேக–ப்ரதேஶத்வாதஸ்த்யஸ்திகாயத்வம். அத
ஏவ ச பஞ்சாஸ்திகாயப்ரகரணே ந ஹீஹ முக்யத்வேநோபந்யஸ்தஃ காலஃ.
ஜீவபுத்கலபரிணாமாவச்சித்யமாநபர்யாயத்வேந தத்பரிணாமாந்யதாநுபபத்யாநுமீயமாநத்ரவ்யத்வேநா–
த்ரைவாஂதர்பாவிதஃ.. ௧௦௨..
–இதி காலத்ரவ்யவ்யாக்யாநஂ ஸமாப்தம்.
-----------------------------------------------------------------------------
டீகாஃ– யஹ, காலகோ த்ரவ்யபநேகே விதாநகா ஔர அஸ்திகாயபநேகே நிஷேதகா கதந ஹை [அர்தாத்
காலகோ த்ரவ்யபநா ஹை கிந்து அஸ்திகாயபநா நஹீஂஂ ஹை ஐஸா யஹா஁ கஹா ஹை].
ஜிஸ ப்ரகார வாஸ்தவமேஂ ஜீவ, புத்கல, தர்ம, அதர்ம ஔர ஆகாஶகோ த்ரவ்யகே ஸமஸ்த லக்ஷணோஂகா
ஸத்பாவ ஹோநேஸே வே ‘த்ரவ்ய’ ஸஂஜ்ஞாகோ ப்ராப்த கரதே ஹைஂ, உஸீ ப்ரகார கால பீ [உஸே த்ரவ்யகே ஸமஸ்த
லக்ஷணோஂகா ஸத்பாவ ஹோநேஸே] ‘த்ரவ்ய’ ஸஂஜ்ஞாகோ ப்ராப்த கரதா ஹை. இஸ ப்ரகார சஹ த்ரவ்ய ஹைஂ. கிந்து ஜிஸ
ப்ரகார ஜீவ, புத்கல, தர்ம, அதர்ம ஔர ஆகாஶகோ ௧த்வி–ஆதி ப்ரதேஶ ஜிஸகா லக்ஷண ஹை ஐஸா
அஸ்திகாயபநா ஹை, உஸ ப்ரகார காலாணுஓஂகோ– யத்யபி உநகீ ஸஂக்யா லோகாகாஶகே ப்ரதேஶோஂஂ ஜிதநீ
[அஸஂக்ய] ஹை ததாபி – ஏகப்ரதேஶீபநேகே காரண அஸ்திகாயபநா நஹீஂ ஹை. ஔர ஐஸா ஹோநேஸே ஹீ [அர்தாத்
கால அஸ்திகாய ந ஹோநேஸே ஹீ] யஹா஁ பஂசாஸ்திகாயகே ப்ரகரணமேஂ முக்யரூபஸே காலகா கதந நஹீஂ கியா
கயா ஹை; [பரந்து] ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாம த்வாரா ஜோ ஜ்ஞாத ஹோதீ ஹை – மாபீ ஜாதீ ஹை ஐஸீ உஸகீ
பர்யாய ஹோநேஸே ததா ஜீவ–புத்கலோஂகே பரிணாமகீ அந்யதா அநுபபத்தி த்வாரா ஜிஸகா அநுமாந ஹோதா ஹை
ஐஸா வஹ த்ரவ்ய ஹோநேஸே உஸே யஹா஁ ௨அந்தர்பூத கியா கயா ஹை.. ௧௦௨..
இஸ ப்ரகார காலத்ரவ்யகா வ்யாக்யாந ஸமாப்த ஹுஆ.
--------------------------------------------------------------------------
௧. த்வி–ஆதி=தோ யா அதிக; தோ ஸே லேகர அநந்த தக.

௨. அந்தர்பூத கரநா=பீதர ஸமா லேநா; ஸமாவிஷ்ட கரநா; ஸமாவேஶ கரநா [இஸ ‘பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ நாமக ஶாஸ்த்ரமேஂ
காலகா முக்யரூபஸே வர்ணந நஹீஂ ஹை, பா஁ச அஸ்திகாயோஂகா முக்யரூபஸே வர்ணந ஹை. வஹா஁ ஜீவாஸ்திகாய ஔர
புத்கலாஸ்திகாயகே பரிணாமோஂகா வர்ணந கரதே ஹுஏ, உந பரிணாமோஂஂ த்வாரா ஜிஸகே பரிணாம ஜ்ஞாத ஹோதே ஹை– மாபே ஜாதே
ஹைஂ உஸ பதார்தகா [காலகா] ததா உந பரிணாமோஂகீ அந்யதா அநுபபத்தி த்வாரா ஜிஸகா அநுமாந ஹோதா ஹை உஸ
பதார்தகா [காலகா] கௌணரூபஸே வர்ணந கரநா உசித ஹை – ஐஸா மாநகர யஹா஁ பஂசாஸ்திகாயப்ரகரணமேஂ கௌணரூபஸே
காலகே வர்ணநகா ஸமாவேஶ கியா கயா ஹை.]

Page 157 of 264
PDF/HTML Page 186 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௫௭
ஏவஂ பவயணஸாரஂ பஂசத்தியஸஂகஹஂ வியாணித்தா.
ஜோ முயதி ராகதாஸே ஸோ காஹதி துக்கபரிமோக்கஂ.. ௧௦௩..
ஏவஂ ப்ரவசநஸாஂர பஞ்சாஸ்திகாயஸஂக்ரஹஂ விஜ்ஞாய.
யோ முஞ்சதி ராகத்வேஷௌ ஸ காஹதே துஃகபரிமோக்ஷம்.. ௧௦௩..
ததவபோதபலபுரஸ்ஸரஃ பஞ்சாஸ்திகாயவ்யாக்யோபஸஂஹாரோயம்.
ந கலு காலகலிதபஞ்சாஸ்திகாயேப்யோந்யத் கிமபி ஸகலேநாபி ப்ரவசநேந ப்ரதிபாத்யதே. ததஃ
ப்ரவசநஸார ஏவாயஂ பஞ்சாஸ்திகாயஸஂக்ரஹஃ. யோ ஹி நாமாமுஂ ஸமஸ்தவஸ்துதத்த்வாபிதாயிநமர்ததோ–
ர்திதயாவபுத்யாத்ரைவ ஜீவாஸ்திகாயாஂதர்கதமாத்மாநஂ ஸ்வரூபேணாத்யஂதவிஶுத்தசைதந்யஸ்வபாவஂ நிஶ்சித்ய பர–
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௧௦௩
அந்வயார்தஃ– [ஏவம்] இஸ ப்ரகார [ப்ரவசநஸாரஂ] ப்ரவசநகே ஸாரபூத [பஞ்சாஸ்திகாயஸஂக்ரஹஂ]
‘பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ’கோ [விஜ்ஞாய] ஜாநகர [யஃ] ஜோ [ராகத்வேஷௌ] ராகத்வேஷகோ [முஞ்சதி] சோ஡தா ஹை,
[ஸஃ] வஹ [துஃகபரிமோக்ஷம் காஹதே] துஃகஸே பரிமுக்த ஹோதா ஹை.
டீகாஃ– யஹா஁ பஂசாஸ்திகாயகே அவபோதகா பல கஹகர பஂசாஸ்திகாயகே வ்யாக்யாநகா உபஸஂஹார
கியா கயா ஹை.
வாஸ்தவமேஂ ஸம்பூர்ண [த்வாதஶாஂகரூபஸே விஸ்தீர்ண] ப்ரவசந கால ஸஹித பஂசாஸ்திகாயஸே அந்ய குச பீ
ப்ரதிபாதித நஹீஂ கரதா; இஸலியே ப்ரவசநகா ஸார ஹீ யஹ ‘பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ’ ஹை. ஜோ புருஷ
ஸமஸ்தவஸ்துதத்த்வகா கதந கரநேவாலே இஸ ‘பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ’ கோ ௧அர்ததஃ ௨அர்தீரூபஸே ஜாநகர,
--------------------------------------------------------------------------
௧. அர்தத=அர்தாநுஸார; வாச்யகா லக்ஷண கரகே; வாச்யஸாபேக்ஷ; யதார்த ரீதிஸே.

௨. அர்தீரூபஸே=கரஜீரூபஸே; யாசகரூபஸே; ஸேவகரூபஸே; குச ப்ராப்த கரநே கே ப்ரயோஜநஸே [அர்தாத் ஹிதப்ராப்திகே
ஹேதுஸே].
ஏ ரீதே ப்ரவசநஸாரரூப ‘பஂசாஸ்திஸஂக்ரஹ’ ஜாணீநே
ஜே ஜீவ சோடே ராகத்வேஷ, லஹே ஸகலதுகமோக்ஷநே. ௧௦௩.

Page 158 of 264
PDF/HTML Page 187 of 293
single page version

௧௫௮
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ஸ்பரகார்யகாரணீபூதாநாதிராகத்வேஷபரிணாமகர்மபஂதஸஂததி–ஸமாரோபிதஸ்வரூபவிகாரஂ
ததாத்வேநுபூயமாநமவலோக்ய தத்காலோந்மீலிதவிவேகஜ்யோதிஃ கர்மபஂதஸஂததி–ப்ரவர்திகாஂ
ராகத்வேஷபரிணதிமத்யஸ்யதி, ஸ கலு ஜீர்யமாணஸ்நேஹோ ஜகந்யஸ்நேஹகுணாபிமுகபரமாணு–
பத்பாவிபஂதபராங்முகஃ பூர்வபஂதாத்ப்ரச்யவமாநஃ ஶிகிதப்தோதகதௌஸ்த்யாநுகாரிணோ துஃகஸ்ய பரிமோக்ஷஂ விகாஹத
இதி.. ௧௦௩..
-----------------------------------------------------------------------------
இஸீமேஂ கஹே ஹுஏ ஜீவாஸ்திகாயமேஂ ௧அந்தர்கத ஸ்தித அபநேகோ [நிஜ ஆத்மாகோ] ஸ்வரூபஸே அத்யந்த
விஶுத்த சைதந்யஸ்வபாவவாலா நிஶ்சித கரகே ௨பரஸ்பர கார்யகாரணபூத ஐஸே அநாதி ராகத்வேஷபரிணாம ஔர
கர்மபந்தகீ பரம்பராஸே ஜிஸமேஂ ௩ஸ்வரூபவிகார ௪ஆரோபித ஹை ஐஸா அபநேகோ [நிஜ ஆத்மாகோ] உஸ
கால அநுபவமேஂ ஆதா தேககர, உஸ கால விவேகஜ்யோதி ப்ரகட ஹோநேஸே [அர்தாத் அத்யந்த விஶுத்த
சைதந்யஸ்வபாவகா ஔர விகாரகா பேதஜ்ஞாந உஸீ கால ப்ரகட ப்ரவர்தமாந ஹோநேஸே] கர்மபந்தகீ பரம்பராகா
ப்ரவர்தந கரநேவாலீ ராகத்வேஷபரிணதிகோ சோ஡தா ஹை, வஹ புருஷ, வாஸ்தவமேஂ ஜிஸகா ௫ஸ்நேஹ ஜீர்ண ஹோதா
ஜாதா ஹை ஐஸா, ஜகந்ய ௬ஸ்நேஹகுணகே ஸந்முக வர்ததே ஹுஏ பரமாணுகீ பா஁தி பாவீ பந்தஸே பராங்முக வர்ததா
ஹுஆ, பூர்வ பந்தஸே சூடதா ஹுஆ, அக்நிதப்த ஜலகீ ௭துஃஸ்திதி ஸமாந ஜோ துஃக உஸஸே பரிமுக்த ஹோதா
ஹை.. ௧௦௩..
--------------------------------------------------------------------------
௧. ஜீவாஸ்திகாயமேஂ ஸ்வயஂ [நிஜ ஆத்மா] ஸமா ஜாதா ஹை, இஸலியே ஜைஸா ஜீவாஸ்திகாயகே ஸ்வரூபகா வர்ணந கியா
கயா ஹை வைஸா ஹீ அபநா ஸ்வரூப ஹை அர்தாத் ஸ்வயஂ பீ ஸ்வரூபஸே அத்யந்த விஶுத்த சைதந்யஸ்வபாவவாலா ஹை.

௨. ராகத்வேஷபரிணாம ஔர கர்மபந்த அநாதி காலஸே ஏக–தூஸரேகோ கார்யகாரணரூப ஹைஂ.

௩. ஸ்வரூபவிகார = ஸ்வரூபகா விகார. [ஸ்வரூப தோ ப்ரகாரகா ஹைஃ [௧] த்ரவ்யார்திக நயகே விஷயபூத ஸ்வரூப, ஔர
[௨] பர்யாயார்திக நயகே விஷயபூத ஸ்வரூப. ஜீவமேஂ ஜோ விகார ஹோதா ஹை வஹ பர்யாயார்திக நயகே விஷயபூத ஸ்வரூபமேஂ
ஹோதா ஹை, த்ரவ்யார்திக நயகே விஷயபூத ஸ்வரூபமேஂ நஹீஂ; வஹ [த்ரவ்யார்திக நயகே விஷயபூத] ஸ்வரூப தோ ஸதைவ அத்யந்த
விஶுத்த சைதந்யாத்மக ஹை.]

௪. ஆரோபித = [நயா அர்தாத் ஔபாதிகரூபஸே] கியா கயா. [ஸ்படிகமணிமேஂ ஔபாதிகரூபஸே ஹோநேவாலீ ரஂகித
தஶாகீ பா஁தி ஜீவமேஂ ஔபாதிகரூபஸே விகாரபர்யாய ஹோதீ ஹுஈ கதாசித் அநுபவமேஂ ஆதீ ஹை.]

௫. ஸ்நேஹ = ராகாதிரூப சிகநாஹட.

௬. ஸ்நேஹ = ஸ்பர்ஶகுணகீ பர்யாயரூப சிகநாஹட. [ஜிஸ ப்ரகார ஜகந்ய சிகநாஹடகே ஸந்முக வர்ததா ஹுஆ பரமாணு
பாவீ பந்தஸே பராங்முக ஹை, உஸீ ப்ரகார ஜிஸகே ராகாதி ஜீர்ண ஹோதே ஜாதே ஹைஂ ஐஸா புருஷ பாவீ பந்தஸே பராங்முக
ஹை.]

௭. துஃஸ்திதி = அஶாஂத ஸ்திதி [அர்தாத் தலே–உபர ஹோநா, கத்பத் ஹோநா]ஃ அஸ்திரதா; கராப–புரீ ஸ்திதி. [ஜிஸ
ப்ரகார அக்நிதப்த ஜல கத்பத் ஹோதா ஹை, தலே–உபர ஹோதா ரஹதா ஹை, உஸீ ப்ரகார துஃக ஆகுலதாமய ஹை.]

Page 159 of 264
PDF/HTML Page 188 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] ஷட்த்ரவ்ய–பஂசாஸ்திகாயவர்ணந
[
௧௫௯
முணிஊண ஏததட்டஂ ததணுகமணுஜ்ஜதோ ணிஹதமோஹோ.
பஸமியராகத்தோஸோ ஹவதி ஹதபராபரோ ஜீவோ.. ௧௦௪..
ஜ்ஞாத்வைததர்தஂ ததநுகமநோத்யதோ நிஹதமோஹஃ.
ப்ரஶமிதராகத்வேஷோ பவதி ஹதபராபரோ ஜீவஃ.. ௧௦௪..
துஃகவிமோக்ஷகரணக்ரமாக்யாநமேதத்.
ஏதஸ்ய ஶாஸ்த்ரஸ்யார்தபூதஂ ஶுத்தசைதந்யஸ்வபாவ மாத்மாநஂ கஶ்சிஜ்ஜீவஸ்தாவஜ்ஜாநீதே. ததஸ்தமே–
வாநுகஂதுமுத்யமதே. ததோஸ்ய க்ஷீயதே த்ரஷ்டிமோஹஃ. ததஃ ஸ்வரூபபரிசயாதுந்மஜ்ஜதி ஜ்ஞாநஜ்யோதிஃ. ததோ
ராகத்வேஷௌ ப்ரஶாம்யதஃ. ததஃ உத்தரஃ பூர்வஶ்ச பஂதோ விநஶ்யதி. ததஃ புநர்பஂதஹேதுத்வாபாவாத் ஸ்வரூபஸ்தோ நித்யஂ
ப்ரதபதீதி.. ௧௦௪..
இதி ஸமயவ்யாக்யாயாமஂதர்நீதஷட்த்ரவ்யபஞ்சாஸ்திகாயவர்ணநஃ ப்ரதமஃ ஶ்ருதஸ்கஂதஃ ஸமாப்தஃ.. ௧..
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௧௦௪
அந்வயார்தஃ– [ஜீவஃ] ஜீவ [ஏதத் அர்தஂ ஜ்ஞாத்வா] இஸ அர்தகோ ஜாநகர [–இஸ ஶாஸ்த்ரகே அர்தஂபூத
ஶுத்தாத்மாகோ ஜாநகர], [ததநுகமநோத்யதஃ] உஸகே அநுஸரணகா உத்யம கரதா ஹுஆ [நிஹதமோஹஃ]
ஹதமோஹ ஹோகர [–ஜிஸே தர்ஶநமோஹகா க்ஷய ஹுஆ ஹோ ஐஸா ஹோகர], [ப்ரஶமிதராகத்வேஷஃ] ராகத்வேஷகோ
ப்ரஶமித [நிவ்ருத்த] கரகே, [ஹதபராபரஃ பவதி] உத்தர ஔர பூர்வ பந்தகா ஜிஸே நாஶ ஹுஆ ஹை ஐஸா
ஹோதா ஹை .
டீகாஃ– இஸ, துஃகஸே விமுக்த ஹோநேகே க்ரமகா கதந ஹை.
ப்ரதம, கோஈ ஜீவ இஸ ஶாஸ்த்ரகே அர்தபூத ஶுத்தசைதந்யஸ்வபாவவாலே [நிஜ] ஆத்மாகோ ஜாநதா ஹை;
அதஃ [பிர] உஸீகே அநுஸரணகா உத்யம கரதா ஹை; அதஃ உஸே த்ரஷ்டிமோஹகா க்ஷய ஹோதா ஹை; அதஃ ஸ்வரூபகே
பரிசயகே காரண ஜ்ஞாநஜ்யோதி ப்ரகட ஹோதீ ஹை; அதஃ ராகத்வேஷ ப்ரஶமித ஹோதே ஹைஂ – நிவ்ருத்த ஹோதே ஹைஂ; அதஃ
உத்தர ஔர பூர்வ [–பீசேகா ஔர பஹலேகா] பந்த விநஷ்ட ஹோதா ஹை; அதஃ புநஃ பந்த ஹோநேகே ஹேதுத்வகா
அபாவ ஹோநேஸே ஸ்வரூபஸ்தரூபஸே ஸதைவ தபதா ஹை––ப்ரதாபவந்த வர்ததா ஹை [அர்தாத் வஹ ஜீவ ஸதைவ
ஸ்வரூபஸ்தித ரஹகர பரமாநந்தஜ்ஞாநாதிரூப பரிணமித ஹை].. ௧௦௪..
--------------------------------------------------------------------------
ஆ அர்த ஜாணீ, அநுகமந–உத்யம கரீ, ஹணீ மோஹநே,
ப்ரஶமாவீ ராகத்வேஷ, ஜீவ உத்தர–பூரவ விரஹித பநே. ௧௦௪.

Page 160 of 264
PDF/HTML Page 189 of 293
single page version

௧௬௦
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த

இஸ ப்ரகார [ஶ்ரீமத்பகவத்குந்தகுந்தாசார்யதேவப்ரணீத ஶ்ரீ பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ ஶாஸ்த்ரகீ ஶ்ரீமத்
அம்ருதசந்த்ராசார்யதேவவிரசித] ஸமயவ்யாக்யா நாமக டீகாமேஂ ஷட்த்ரவ்யபஂசாஸ்திகாயவர்ணந நாமகா ப்ரதம
ஶ்ருதஸ்கந்த ஸமாப்த ஹுஆ.

Page 161 of 264
PDF/HTML Page 190 of 293
single page version


–௨–
நவபதார்தபூர்வக
மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந
த்ரவ்யஸ்வரூபப்ரதிபாதநேந
ஶுத்தஂ புதாநாமிஹ தத்த்வமுக்தம்.
பதார்தபங்கேந க்ருதாவதாரஂ
ப்ரகீர்த்யதே ஸஂப்ரதி வர்த்ம தஸ்ய.. ௭..
அபிவஂதிஊண ஸிரஸா அபுணப்பவகாரணஂ மஹாவீரஂ.
தேஸிஂ பயத்தபஂகஂ மக்கஂ மோக்கஸ்ஸ வோச்சாமி.. ௧௦௫..
-----------------------------------------------------------------------------
[ப்ரதம, ஶ்ரீ அம்ருதசந்த்ராசார்யதேவ பஹலே ஶ்ருதஸ்கந்தமேஂ க்யா கஹா கயா ஹை ஔர தூஸரே ஶ்ருதஸ்கந்தமேஂ
க்யா கஹா ஜாஏகா வஹ ஶ்லோக த்வாரா அதி ஸஂக்ஷேபமேஂ தர்ஶாதே ஹைஂஃ]
[ஶ்லோகார்தஃ–] யஹா஁ [இஸ ஶாஸ்த்ரகே ப்ரதம ஶ்ருதஸ்கந்தமேஂ] த்ரவ்யஸ்வரூபகே ப்ரதிபாதந த்வாரா புத்த
புருஷோஂகோ [புத்திமாந ஜீவோஂகோ] ஶுத்த தத்த்வ [ஶுத்தாத்மதத்த்வ] கா உபதேஶ தியா கயா. அப பதார்தபேத
த்வாரா உபோத்காத கரகே [–நவ பதார்தரூப பேத த்வாரா ப்ராரம்ப கரகே] உஸகே மார்ககா [–ஶுத்தாத்மதத்த்வகே
மார்ககா அர்தாத் உஸகே மோக்ஷகே மார்ககா] வர்ணந கியா ஜாதா ஹை. [௭]
[அப இஸ த்விதீய ஶ்ருதஸ்கந்தமேஂ ஶ்ரீமத்பகவத்குந்தகுந்தாசார்யதேவவிரசித காதாஸூத்ரகா ப்ராரம்ப கியா
ஜாதா ஹைஃ]
--------------------------------------------------------------------------
ஶிரஸா நமீ அபுநர்ஜநமநா ஹேது ஶ்ரீ மஹாவீரநே,
பாகுஂ பதார்தவிகல்ப தேம ஜ மோக்ஷ கேரா மார்கநே. ௧௦௫.

Page 162 of 264
PDF/HTML Page 191 of 293
single page version

௧௬௨
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
அபிவஂத்ய ஶிரஸா அபுநர்பவகாரணஂ மஹாவீரம்.
தேஷாஂ பதார்தபங்கஂ மார்கஂ மோக்ஷஸ்ய வக்ஷ்யாமி.. ௧௦௫..
ஆப்தஸ்துதிபுரஸ்ஸரா ப்ரதிஜ்ஞேயம்.
அமுநா ஹி ப்ரவர்தமாநமஹாதர்மதீர்தஸ்ய மூலகர்த்ருத்வேநாபுநர்பவகாரணஸ்ய பகவதஃ பரமபட்டாரக–
மஹாதேவாதிதேவஶ்ரீவர்த்தமாநஸ்வாமிநஃ ஸித்திநிபஂதநபூதாஂ பாவஸ்துதிமாஸூக்ர்ய, காலகலிதபஞ்சாஸ்தி–காயாநாஂ
பதார்தவிகல்போ மோக்ஷஸ்ய மார்கஶ்ச வக்தவ்யத்வேந ப்ரதிஜ்ஞாத இதி.. ௧௦௫..
ஸம்மத்தணாணஜுத்தஂ சாரித்தஂ ராகதோஸபரிஹீணஂ.
மோக்கஸ்ஸ ஹவதி மக்கோ பவ்வாணஂ லத்தபுத்தீணஂ.. ௧௦௬..
ஸம்யக்த்வஜ்ஞாநயுக்தஂ சாரித்ரஂ ராகத்வேஷபரிஹீணம்.
மோக்ஷஸ்ய பவதி மார்கோ பவ்யாநாஂ லப்தபுத்தீநாம்.. ௧௦௬..
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௧௦௫
அந்வயார்தஃ– [அபுநர்பவகாரணஂ] அபுநர்பவகே காரண [மஹாவீரம்] ஶ்ரீ மஹாவீரகோ [ஶிரஸா
அபிவஂத்ய] ஶிரஸா வந்தந கரகே, [தேஷாஂ பதார்தபங்கஂ] உநகா பதார்தபேத [–கால ஸஹித பஂசாஸ்திகாயகா
நவ பதார்தரூப பேத] ததா [மோக்ஷஸ்ய மார்கஂ] மோக்ஷகா மார்க [வக்ஷ்யாமி] கஹூ஁கா.
டீகாஃ– யஹ, ஆப்தகீ ஸ்துதிபூர்வக ப்ரதிஜ்ஞா ஹை.
ப்ரவர்தமாந மஹாதர்மதீர்தகே மூல கர்தாரூபஸே ஜோ அபுநர்பவகே காரண ஹைஂ ஐஸே பகவாந, பரம
பட்டாரக, மஹாதேவாதிதேவ ஶ்ரீ வர்தமாநஸ்வாமீகீ, ஸித்தத்வகே நிமித்தபூத பாவஸ்துதி கரகே, கால ஸஹித
பஂசாஸ்திகாயகா பதார்தபேத [அர்தாத் சஹ த்ரவ்யோஂகா நவ பதார்தரூப பேத] ததா மோக்ஷகா மார்க கஹநேகீ இந
காதாஸூத்ரமேஂ ப்ரதிஜ்ஞா கீ கஈ ஹை.. ௧௦௫..
--------------------------------------------------------------------------
அபுநர்பவ = மோக்ஷ. [பரம பூஜ்ய பகவாந ஶ்ரீ வர்தமாநஸ்வாமீ, வர்தமாநமேஂ ப்ரவர்தித ஜோ ரத்நத்ரயாத்மக மஹாதர்மதீர்த
உஸகே மூல ப்ரதிபாதக ஹோநேஸே, மோக்ஷஸுகரூபீ ஸுதாரஸகே பிபாஸு பவ்யோஂகோ மோக்ஷகே நிமித்தபூத ஹைஂ.]
ஸம்யக்த்வஜ்ஞாந ஸமேத சாரித ராகத்வேஷவிஹீந ஜே,
தே ஹோய சே நிர்வாணமாரக லப்தபுத்தி பவ்யநே. ௧௦௬.

Page 163 of 264
PDF/HTML Page 192 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந
[
௧௬௩
மோக்ஷமார்கஸ்யைவ தாவத்ஸூசநேயம்.
ஸம்யக்த்வஜ்ஞாநயுக்தமேவ நாஸம்யக்த்வஜ்ஞாநயுக்தஂ, சாரித்ரமேவ நாசாரித்ரஂ, ராகத்வேஷபரிஹீணமேவ ந
ராகத்வேஷாபரிஹீணம், மோக்ஷஸ்யைவ ந பாவதோ பஂதஸ்ய, மார்க ஏவ நாமார்கஃ, பவ்யாநாமேவ நாபவ்யாநாஂ,
லப்தபுத்தீநாமேவ நாலப்தபுத்தீநாஂ, க்ஷீணகஷாயத்வே பவத்யேவ ந கஷாயஸஹிதத்வேபவதீத்யஷ்டதா நியமோத்ர
த்ரஷ்டவ்யஃ.. ௧௦௬..
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௧௦௬
அந்வயார்தஃ– [ஸம்யக்த்வஜ்ஞாநயுக்தஂ] ஸம்யக்த்வ ஔர ஜ்ஞாநஸே ஸஂயுக்த ஐஸா [சாரித்ரஂ] சாரித்ர–
[ராகத்வேஷபரிஹீணம்] கி ஜோ ராகத்வேஷஸே ரஹித ஹோ வஹ, [லப்தபுத்தீநாம்] லப்தபுத்தி [பவ்யாநாஂ]
பவ்யஜீவோஂகோ [மோக்ஷஸ்ய மார்கஃ] மோக்ஷகா மார்க [பவதி] ஹோதா ஹை.
டீகாஃ– ப்ரதம, மோக்ஷமார்ககீ ஹீ யஹ ஸூசநா ஹை.
ஸம்யக்த்வ ஔர ஜ்ஞாநஸே யுக்த ஹீ –ந கி அஸம்யக்த்வ ஔர அஜ்ஞாநஸே யுக்த, சாரித்ர ஹீ – ந கி
அசாரித்ர, ராகத்வேஷ ரஹித ஹோ ஐஸா ஹீ [சாரித்ர] – ந கி ராகத்வேஷ ஸஹித ஹோய ஐஸா, மோக்ஷகா ஹீ –
௧பாவதஃ ந கி பந்தகா, மார்க ஹீ – ந கி அமார்க, பவ்யோஂகோ ஹீ – ந கி அபவ்யோஂகோ , ௨லப்தபுத்தியோஂ
கோ ஹீ – ந கி அலப்தபுத்தியோஂகோ, ௩க்ஷீணகஷாயபநேமேஂ ஹீ ஹோதா ஹை– ந கி கஷாயஸஹிதபநேமேஂ ஹோதா ஹை.
இஸ ப்ரகார ஆட ப்ரகாரஸே நியம யஹா஁ தேகநா [அர்தாத் இஸ காதாமேஂ உபரோக்த ஆட ப்ரகாரஸே நியம கஹா
ஹை ஐஸா ஸமஜநா].. ௧௦௬..
--------------------------------------------------------------------------
௧. பாவதஃ = பாவ அநுஸார; ஆஶய அநுஸார. [‘மோக்ஷகா’ கஹதே ஹீ ‘பந்தகா நஹீஂ’ ஐஸா பாவ அர்தாத் ஆஶய ஸ்பஷ்ட
ஸமஜமேஂ ஆதா ஹை.]

௨. லப்தபுத்தி = ஜிந்ஹோஂநே புத்தி ப்ராப்த கீ ஹோ ஐஸே.

௩. க்ஷீணகஷாயபநேமேஂ ஹீ = க்ஷீணகஷாயபநா ஹோதே ஹீ ; க்ஷீணகஷாயபநா ஹோ தபீ. [ஸம்யக்த்வஜ்ஞாநயுக்த சாரித்ர – ஜோ
கி ராகத்வேஷரஹித ஹோ வஹ, லப்தபுத்தி பவ்யஜீவோஂகோ, க்ஷீணகஷாயபநா ஹோதே ஹீ, மோக்ஷகா மார்க ஹோதா ஹை.]

Page 164 of 264
PDF/HTML Page 193 of 293
single page version

௧௬௪
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ஸம்மத்தஂ ஸத்தஹணஂ பாவாணஂ தேஸிமதிகமோ ணாணஂ.
சாரித்தஂ ஸமபாவோ விஸயேஸு விரூடமக்காணஂ.. ௧௦௭..
ஸம்யக்த்வஂ ஶ்ரத்தாநஂ பாவாநாஂ தேஷாமதிகமோ ஜ்ஞாநம்.
சாரித்ரஂ ஸமபாவோ விஷயேஷு விரூடமார்காணாம்.. ௧௦௭..
ஸம்யக்தர்ஶநஜ்ஞாநசாரித்ராணாஂ ஸூசநேயம்.
பாவாஃ கலு காலகலிதபஞ்சாஸ்திகாயவிகல்பரூபா நவ பதார்தாஃ. தேஷாஂ மித்யாதர்ஶநோதயா–
வாதிதாஶ்ரத்தாநாபாவஸ்வபாவஂ பாவாஂதரஂ ஶ்ரத்தாநஂ ஸம்யக்தர்ஶநஂ, ஶுத்தசைதந்யரூபாத்ம–
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௧௦௭
அந்வயார்தஃ– [பாவாநாஂ] பாவோஂகா [–நவ பதார்தோஂகா] [ஶ்ரத்தாநஂ] ஶ்ரத்தாந [ஸம்யக்த்வஂ] வஹ
ஸம்யக்த்வ ஹை; [தேஷாம் அதிகமஃ] உநகா அவபோத [ஜ்ஞாநம்] வஹ ஜ்ஞாந ஹை; [விரூடமார்காணாம்] [நிஜ
தத்த்வமேஂ] ஜிநகா மார்க விஶேஷ ரூட ஹுஆ ஹை உந்ஹேஂ [விஷயேஷு] விஷயோஂகே ப்ரதி வர்ததா ஹுஆ [ஸமபாவஃ]
ஸமபாவ [சாரித்ரம்] வஹ சாரித்ர ஹை.
டீகாஃ– யஹ, ஸம்யக்தர்ஶந–ஜ்ஞாந–சாரித்ரகீ ஸூசநா ஹை.
கால ஸஹித பஂசாஸ்திகாயகே பேதரூப நவ பதார்த வே வாஸ்தவமேஂ ‘பாவ’ ஹைஂ. உந ‘பாவோஂ’ கா
மித்யாதர்ஶநகே உதயஸே ப்ராப்த ஹோநேவாலா ஜோ அஶ்ரத்தாந உஸகே அபாவஸ்வபாவவாலா ஜோ ௧பாவாந்தர–ஶ்ரத்தாந
[அர்தாத் நவ பதார்தோஂகா ஶ்ரத்தாந], வஹ ஸம்யக்தர்ஶந ஹை– ஜோ கி [ஸம்யக்தர்ஶந] ஶுத்தசைதந்யரூப
--------------------------------------------------------------------------
௧. பாவாந்தர = பாவவிஶேஷ; காஸ பாவ; தூஸரா பாவ; பிந்ந பாவ. [நவ பதார்தோஂகே அஶ்ரத்தாநகா அபாவ ஜிஸகா ஸ்வபாவ
ஹை ஐஸா பாவாந்தர [–நவ பதார்தோஂகே ஶ்ரத்தாநரூப பாவ] வஹ ஸம்யக்தர்ஶந ஹை.]
‘பாவோ’ தணீ ஶ்ரத்தா ஸுதர்ஶந, போத தேநோ ஜ்ஞாந சே,
வது ரூட மார்க ததாஂ விஷயமாஂ ஸாம்ய தே சாரித்ர சே. ௧௦௭.

Page 165 of 264
PDF/HTML Page 194 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந
[
௧௬௫
தத்த்வவிநிஶ்சயபீஜம். தேஷாமேவ மித்யாதர்ஶநோதயாந்நௌயாநஸஂஸ்காராதி ஸ்வரூபவிபர்யயேணாத்யவஸீய–மாநாநாஂ
தந்நிவ்ருத்தௌ ஸமஞ்ஜஸாத்யவஸாயஃ ஸம்யக்ஜ்ஞாநஂ, மநாக்ஜ்ஞாநசேதநாப்ரதாநாத்மதத்த்வோபலஂபபீஜம்.
ஸம்யக்தர்ஶநஜ்ஞாநஸந்நிதாநாதமார்கேப்யஃ ஸமக்ரேப்யஃ பரிச்யுத்ய ஸ்வதத்த்வே விஶேஷேண ரூடமார்காணாஂ ஸதா–
மிந்த்ரியாநிந்த்ரியவிஷயபூதேஷ்வர்தேஷு ராகத்வேஷபூர்வகவிகாராபாவாந்நிர்விகாராவபோதஸ்வபாவஃ ஸமபாவஶ்சாரித்ரஂ,
ததாத்வாயதிரமணீயமநணீயஸோபுநர்பவஸௌக்யஸ்யைகபீஜம். இத்யேஷ த்ரிலக்ஷணோ மோக்ஷமார்கஃ புரஸ்தா–
ந்நிஶ்சயவ்யவஹாராப்யாஂ வ்யாக்யாஸ்யதே. இஹ து ஸம்யக்தர்ஶநஜ்ஞாநயோர்விஷயபூதாநாஂ நவபதார்தாநாமு–
போத்தாதஹேதுத்வேந ஸூசித இதி.. ௧௦௭..
-----------------------------------------------------------------------------

ஆத்மதத்த்வகே ௧விநிஶ்சயகா பீஜ ஹை. ௨நௌகாகமநகே ஸஂஸ்காரகீ பா஁தி மித்யாதர்ஶநகே உதயகே காரண ஜோ
ஸ்வரூபவிபர்யயபூர்வக அத்யவஸித ஹோதே ஹைஂ [அர்தாத் விபரீத ஸ்வரூபஸே ஸமஜமேஂ ஆதே ஹைஂ – பாஸித ஹோதே
ஹைஂ] ஐஸே உந ‘பாவோஂ’ கா ஹீ [–நவ பதார்தோஂகா ஹீ], மித்யாதர்ஶநகே உதயகீ நிவ்ருத்தி ஹோநே பர, ஜோ
ஸம்யக் அத்யவஸாய [ஸத்ய ஸமஜ, யதார்த அவபாஸ, ஸச்சா அவபோத] ஹோநா, வஹ ஸம்யக்ஜ்ஞாந ஹை – ஜோ
கி [ஸம்யக்ஜ்ஞாந] குச அஂஶமேஂ ஜ்ஞாநசேதநாப்ரதாந ஆத்மதத்த்வகீ உபலப்திகா [அநுபூதிகா] பீஜ ஹை.
ஸம்யக்தர்ஶந ஔர ஸம்யக்ஜ்ஞாநகே ஸத்பாவகே காரண ஸமஸ்த அமார்கோஂஸே சூடகர ஜோ ஸ்வதத்த்வமேஂ விஶேஷரூபஸே
௩ரூ஢ மார்கவாலே ஹுஏ ஹைஂ உந்ஹேஂ இந்த்ரிய ஔர மநகே விஷயபூத பதார்தோஂகே ப்ரதி ராகத்வேஷபூர்வக விகாரகே
அபாவகே காரண ஜோ நிர்விகாரஜ்ஞாநஸ்வபாவவாலா ஸமபாவ ஹோதா ஹை, வஹ சாரித்ர ஹை – ஜோ கி [சாரித்ர]
உஸ காலமேஂ ஔர ஆகாமீ காலமேஂ ரமணீய ஹை ஔர அபுநர்பவகே [மோக்ஷகே] மஹா ஸௌக்யகா ஏக பீஜ ஹை.
–ஐஸே இஸ த்ரிலக்ஷண [ஸம்யக்தர்ஶந–ஜ்ஞாந–சாரித்ராத்மக] மோக்ஷமார்ககா ஆகே நிஶ்சய ஔர வ்யவஹாரஸே
வ்யாக்யாந கியா ஜாஏகா. யஹா஁ தோ ஸம்யக்தர்ஶந ஔர ஸம்யக்ஜ்ஞாநகே விஷயபூத நவ பதார்தோஂகே ௪உபோத்காதகே
ஹேது ரூபஸே உஸகீ ஸூசநா தீ கஈ ஹை.. ௧௦௭..
--------------------------------------------------------------------------
யஹா஁ ‘ஸஂஸ்காராதி’கே பதலே ஜஹா஁ தக ஸம்பவ ஹை ‘ஸஂஸ்காராதிவ’ ஹோநா சாஹியே ஐஸா லகதா ஹை.
௧. விநிஶ்சய = நிஶ்சய; த்ர஢ நிஶ்சய.
௨. ஜிஸ ப்ரகார நாவமேஂ பைடே ஹுஏ கிஸீ மநுஷ்யகோ நாவகீ கதிகே ஸஂஸ்காரவஶ, பதார்த விபரீத ஸ்வரூபஸே ஸமஜமேஂ ஆதே
ஹைஂ [அர்தாத் ஸ்வயஂ கதிமாந ஹோநே பர பீ ஸ்திர ஹோ ஐஸா ஸமஜமேஂ ஆதா ஹை ஔர வ்ருக்ஷ, பர்வத ஆதி ஸ்திர ஹோநே பர
பீ கதிமாந ஸமஜமேஂ ஆதே ஹைஂ], உஸீ ப்ரகார ஜீவகோ மித்யாதர்ஶநகே உதயவஶ நவ பதார்த விபரீத ஸ்வரூபஸே
ஸமஜமேஂ ஆதே ஹைஂ.
௩. ரூ஢ = பக்கா; பரிசயஸே த்ர஢ ஹுஆ. [ஸம்யக்தர்ஶந ஔர ஸம்யக்ஜ்ஞாநகே காரண ஜிநகா ஸ்வதத்த்வகத மார்க விஶேஷ
ரூ஢ ஹுஆ ஹை உந்ஹேஂ இந்த்ரியமநகே விஷயோஂகே ப்ரதி ராகத்வேஷகே அபாவகே காரண வர்ததா ஹுஆ நிர்விகாரஜ்ஞாநஸ்வபாவீ
ஸமபாவ வஹ சாரித்ர ஹை ].

௪. உபோத்காத = ப்ரஸ்தாவநா [ஸம்யக்தர்ஶந–ஜ்ஞாந–சாரித்ர மோக்ஷமார்க ஹை. மோக்ஷமார்ககே ப்ரதம தோ அஂக ஜோ ஸம்யக்தர்ஶந
ஔர ஸம்யக்ஜ்ஞாந உநகே விஷய நவ பதார்த ஹைஂ; இஸலியே அப அகலீ காதாஓஂமேஂ நவ பதார்தோஂகா வ்யக்யாந கியா ஜாதா
ஹை. மோக்ஷமார்ககா விஸ்த்ருத வ்யக்யாந ஆகே ஜாயேகா. யஹா஁ தோ நவ பதார்தோஂகே வ்யக்யாநகீ ப்ரஸ்தாவநா கே ஹேதுரூபஸே உஸகீ
மாத்ர ஸூசநா தீ கஈ ஹை.]

Page 166 of 264
PDF/HTML Page 195 of 293
single page version

௧௬௬
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
ஜீவாஜீவா பாவா புண்ணஂ பாவஂ ச ஆஸவஂ தேஸிஂ.
ஸஂவரணஂ ணிஜ்ஜரணஂ பஂதோ மோக்கோ ய தே அட்டா.. ௧௦௮..
ஜீவாஜீவௌ பாவோ புண்யஂ பாபஂ சாஸ்ரவஸ்தயோஃ.
ஸஂவரநிர்ஜரபஂதா மோக்ஷஶ்ச தே அர்தாஃ.. ௧௦௮..
பதார்தாநாஂ நாமஸ்வரூபாபிதாநமேதத்.
ஜீவஃ, அஜீவஃ, புண்யஂ, பாபஂ, ஆஸ்ரவஃ, ஸஂவரஃ, நிர்ஜரா, பஂதஃ, மோக்ஷ இதி நவபதார்தாநாஂ நாமாநி.
தத்ர சைதந்யலக்ஷணோ ஜீவாஸ்திக ஏவேஹ ஜீவஃ. சைதந்யாபாவலக்ஷணோஜீவஃ. ஸ பஞ்சதா பூர்வோக்த ஏவ–
புத்கலாஸ்திகஃ, தர்மாஸ்திகஃ, அதர்மாஸ்திகஃ, ஆகாஶாஸ்திகஃ, காலத்ரவ்யஞ்சேதி. இமௌ ஹி ஜீவாஜீவௌ
ப்ருதக்பூதாஸ்தித்வநிர்வ்ருத்தத்வேந
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௧௦௮
அந்வயார்தஃ– [ஜீவாஜீவௌ பாவௌ] ஜீவ ஔர அஜீவ–தோ பாவ [அர்தாத் மூல பதார்த] ததா
[தயோஃ] உந தோ கே [புண்யஂ] புண்ய, [பாபஂ ச] பாப, [ஆஸ்ரவஃ] ஆஸ்ரவ, [ஸஂவரநிர்ஜரபஂதஃ] ஸஂவர,
நிர்ஜரா, பந்த [ச] ஔர [மோக்ஷஃ] மோக்ஷ–[தே அர்தாஃ ] வஹ [நவ] பதார்த ஹைஂ.
டீகாஃ– யஹ, பதார்தோஂகே நாம ஔர ஸ்வரூபகா கதந ஹை.
ஜீவ, அஜீவ, புண்ய, பாப, ஆஸ்ரவ, ஸஂவர, நிர்ஜரா, பஂத, மோக்ஷ–இஸ ப்ரகார நவ பதார்தோஂகே நாம
ஹைஂ.
உநமேஂ, சைதந்ய ஜிஸகா லக்ஷண ஹை ஐஸா ஜீவாஸ்திக ஹீ [–ஜீவாஸ்திகாய ஹீ] யஹா஁ ஜீவ ஹை.
சைதந்யகா அபாவ ஜிஸகா லக்ஷண ஹை வஹ அஜீவ ஹை; வஹ [அஜீவ] பா஁ச ப்ரகாரஸே பஹலே கஹா ஹீ ஹை–
புத்கலாஸ்திக, தர்மாஸ்திக, அதர்மாஸ்திக, ஆகாஶாஸ்திக ஔர காலத்ரவ்ய. யஹ ஜீவ ஔர அஜீவ
[தோநோஂ] ப்ருதக் அஸ்தித்வ த்வாரா நிஷ்பந்ந ஹோநேஸே பிந்ந ஜிநகே ஸ்வபாவ ஹைஂ ஐஸே [தோ] மூல பதார்த ஹைஂ .
--------------------------------------------------------------------------
வே பாவ–ஜீவ அஜீவ, தத்கத புண்ய தேம ஜ பாப நே
ஆஸரவ, ஸஂவர, நிர்ஜரா, வளீ பஂத, மோக்ஷ–பதார்த சே. ௧௦௮.

Page 167 of 264
PDF/HTML Page 196 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந
[
௧௬௭
பிந்நஸ்வபாவபூதௌ மூலபதார்தௌ. ஜீவபுத்கலஸஂயோகபரிணாமநிர்வ்ருத்தாஃ ஸப்தாந்யே பதார்தாஃ. ஶுபபரிணாமோ
ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தஃ கர்மபரிணாமஃ புத்கலாநாஞ்ச புண்யம். அஶுபபரிணாமோ ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தஃ கர்ம–
பரிணாமஃ புத்கலாநாஞ்ச பாபம். மோஹராகத்வேஷபரிணாமோ ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தஃ கர்மபரிணாமோ யோகத்வாரேண
ப்ரவிஶதாஂ புத்கலாநாஞ்சாஸ்ரவஃ. மோஹராகத்வேஷபரிணாமநிரோதோ ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தஃ கர்மபரிணாமநிரோதோ
யோகத்வாரேண ப்ரவிஶதாஂ புத்கலாநாஞ்ச ஸஂவரஃ. கர்மவீர்யஶாதநஸமர்தோ பஹிரங்காஂதரங்கதபோபிர்ப்ருஂஹித–ஶுத்தோபயோகோ
ஜீவஸ்ய, ததநுபாவநீரஸீபூதாநாமேகதேஶஸஂக்ஷயஃ ஸமுபாத்தகர்மபுத்கலாநாஞ்ச நிர்ஜரா.
மோஹராகத்வேஷஸ்நிக்தபரிணாமோ ஜீவஸ்ய, தந்நிமித்தேந கர்மத்வபரிணதாநாஂ ஜீவேந ஸஹாந்யோந்யஸஂமூர்ச்சநஂ
புத்கலாநாஞ்ச பஂதஃ. அத்யஂதஶுத்தாத்மோபலம்போ ஜீவஸ்ய, ஜீவேந ஸஹாத்யஂத– விஶ்லேஷஃ கர்மபுத்கலாநாஂ ச மோக்ஷ
இதி.. ௧௦௮..
-----------------------------------------------------------------------------
ஜீவ ஔர புத்கலகே ஸஂயோகபரிணாமஸே உத்பந்ந ஸாத அந்ய பதார்த ஹைஂ. [உநகா ஸஂக்ஷிப்த ஸ்வரூப
நிம்நாநுஸார ஹைஃ–] ஜீவகே ஶுப பரிணாம [வஹ புண்ய ஹைஂ] ததா வே [ஶுப பரிணாம] ஜிஸகா நிமித்த ஹைஂ
ஐஸே புத்கலோஂகே கர்மபரிணாம [–ஶுபகர்மரூப பரிணாம] வஹ புண்ய ஹைஂ. ஜீவகே அஶுப பரிணாம [வஹ பாப
ஹைஂ] ததா வே [அஶுப பரிணாம] ஜிஸகா நிமித்த ஹைஂ ஐஸே புத்கலோஂகே கர்மபரிணாம [–அஶுபகர்மரூப
பரிணாம] வஹ பாப ஹைஂ. ஜீவகே மோஹராகத்வேஷரூப பரிணாம [வஹ ஆஸ்ரவ ஹைஂ] ததா வே [மோஹராகத்வேஷரூப
பரிணாம] ஜிஸகா நிமித்த ஹைஂ ஐஸே ஜோ யோகத்வாரா ப்ரவிஷ்ட ஹோநேவாலே புத்கலோஂகே கர்மபரிணாம வஹ ஆஸ்ரவ
ஹைஂ. ஜீவகே மோஹராகத்வேஷரூப பரிணாமகா நிரோத [வஹ ஸஂவர ஹைஂ] ததா வஹ [மோஹராகத்வேஷரூப பரிணாமகா
நிரோத] ஜிஸகா நிமித்த ஹைஂ ஐஸா ஜோ யோகத்வாரா ப்ரவிஷ்ட ஹோநேவாலே புத்கலோஂகே கர்மபரிணாமகா நிரோத வஹ
ஸஂவர ஹை. கர்மகே வீர்யகா [–கர்மகீ ஶக்திகா] ௧ஶாதந கரநேமேஂ ஸமர்த ஐஸா ஜோ பஹிரஂக ஔர அந்தரஂக
[பாரஹ ப்ரகாரகே] தபோஂ த்வாரா வ்ருத்திகோ ப்ராப்த ஜீவகா ஶுத்தோபயோக [வஹ நிர்ஜரா ஹை] ததா உஸகே ப்ரபாவஸே
[–வ்ருத்திகோ ப்ராப்த ஶுத்தோபயோககே நிமித்தஸே] நீரஸ ஹுஏ ஐஸே உபார்ஜித கர்மபுத்கலோஂகா ஏகதேஶ ௨ஸஂக்ஷய
வஹ நிர்ஜரா ஹைே. ஜீவகே, மோஹராகத்வேஷ த்வாரா ஸ்நிக்த பரிணாம [வஹ பந்த ஹை] ததா உஸகே [–ஸ்நிக்த
பரிணாமகே] நிமித்தஸே கர்மரூப பரிணத புத்கலோஂகா ஜீவகே ஸாத அந்யோந்ய அவகாஹந [–விஶிஷ்ட ஶக்தி
ஸஹித ஏகக்ஷேத்ராவகாஹஸம்பந்த] வஹ பந்த ஹை. ஜீவகீ அத்யந்த ஶுத்த ஆத்மோபலப்தி [வஹ மோக்ஷ ஹை] ததா
கர்மபுத்கலோஂகா ஜீவஸே அத்யந்த விஶ்லேஷ [வியோக] வஹ மோக்ஷ ஹை.. ௧௦௮..
--------------------------------------------------------------------------
௧. ஶாதந கரநா = பதலா கரநா; ஹீந கரநா; க்ஷீண கரநா; நஷ்ட கரநா.

௨. ஸஂக்ஷய = ஸம்யக் ப்ரகாரஸே க்ஷய.

Page 168 of 264
PDF/HTML Page 197 of 293
single page version

௧௬௮
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
அத ஜீவபதார்தாநாஂ வ்யாக்யாநஂ ப்ரபஞ்சயதி.
ஜீவா ஸஂஸாரத்தா ணிவ்வாதா சேதணாபகா துவிஹா.
உவஓகலக்கணா வி ய தேஹாதேஹப்பவீசாரா.. ௧௦௯..
ஜீவாஃ ஸஂஸாரஸ்தா நிர்வ்ருத்தாஃ சேதநாத்மகா த்விவிதாஃ.
உபயோகலக்ஷணா அபி ச தேஹாதேஹப்ரவீசாராஃ.. ௧௦௯..
ஜீவஸ்யரூபோத்தேஶோயம்.
ஜீவாஃ ஹி த்விவிதாஃ, ஸஂஸாரஸ்தா அஶுத்தா நிர்வ்ருத்தாஃ ஶுத்தாஶ்ச. தே கலூபயேபி சேதநா–ஸ்வபாவாஃ,
சேதநாபரிணாமலக்ஷணேநோபயோகேந லக்ஷணீயாஃ. தத்ர ஸஂஸாரஸ்தா தேஹப்ரவீசாராஃ, நிர்வ்ருத்தா அதேஹப்ரவீசாரா
இதி.. ௧௦௯..
-----------------------------------------------------------------------------
அப ஜீவபதார்தகா வ்யாக்யாந விஸ்தாரபூர்வக கியா ஜாதா ஹை.
காதா ௧௦௯
அந்வயார்தஃ– [ஜீவாஃ த்விவிதாஃ] ஜீவ தோ ப்ரகாரகே ஹைஂ; [ஸஂஸாரஸ்தாஃ நிர்வ்ருத்தாஃ] ஸஂஸாரீ ஔர ஸித்த.
[சேதநாத்மகாஃ] வே சேதநாத்மக [–சேதநாஸ்வபாவவாலே] [அபி ச] ததா [உபயோகலக்ஷணாஃ]
உபயோகலக்ஷணவாலே ஹைஂ. [தேஹாதேஹப்ரவீசாராஃ] ஸஂஸாரீ ஜீவ தேஹமேஂ வர்தநேவாலே அர்தாத் தேஹஸஹித ஹைஂ ஔர
ஸித்த ஜீவ தேஹமேஂ நஹீஂ வர்தநேவாலே அர்தாத் தேஹரஹித ஹைஂ.
டீகாஃ– யஹ, ஜீவகே ஸ்வரூபகா கதந ஹை.
ஜீவ தோ ப்ரகாரகே ஹைஂஃ – [௧] ஸஂஸாரீ அர்தாத் அஶுத்த, ஔர [௨] ஸித்த அர்தாத் ஶுத்த. வே தோநோஂ
வாஸ்தவமேஂ சேதநாஸ்வபாவவாலே ஹைஂ ஔர சேதநாபரிணாமஸ்வரூப உபயோக த்வாரா லக்ஷித ஹோநேயோக்ய [–
பஹிசாநேஜாநேயோக்ய] ஹைஂ. உநமேஂ, ஸஂஸாரீ ஜீவ தேஹமேஂ வர்தநேவாலே அர்தாத் தேஹஸஹித ஹைஂ ஔர ஸித்த ஜீவ
தேஹமேஂ நஹீஂ வர்தநேவாலே அர்தாத் தேஹரஹித ஹைஂ.. ௧௦௯..
--------------------------------------------------------------------------
சேதநாகா பரிணாம ஸோ உபயோக. வஹ உபயோக ஜீவரூபீ லக்ஷ்யகா லக்ஷண ஹை.
ஜீவோ த்விவித–ஸஂஸாரீ, ஸித்தோ; சேதநாத்மக உபய சே;
உபயோகலக்ஷண உபய; ஏக ஸதேஹ, ஏக அதேஹ சே. ௧௦௯.

Page 169 of 264
PDF/HTML Page 198 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந
[
௧௬௯
புடவீ ய உதகமகணீ வாஉ வணப்பதி ஜீவஸஂஸிதா காயா.
தேஂதி கலு மோஹபஹுலஂ பாஸஂ பஹுகா வி தே தேஸிஂ.. ௧௧௦..
ப்ருதிவீ சோதகமக்நிர்வாயுர்வநஸ்பதிஃ ஜீவஸஂஶ்ரிதாஃ காயாஃ.
தததி கலு மோஹபஹுலஂ ஸ்பர்ஶஂ பஹுகா அபி தே தேஷாம்.. ௧௧௦..
ப்ருதிவீகாயிகாதிபஞ்சபேதோத்தேஶோயம்.
ப்ருதிவீகாயாஃ, அப்காயாஃ, தேஜஃகாயாஃ, வாயுகாயாஃ, வநஸ்பதிகாயாஃ இத்யேதே புத்கல–பரிணாமா
பஂதவஶாஜ்ஜீவாநுஸஂஶ்ரிதாஃ, அவாஂதரஜாதிபேதாத்பஹுகா அபி ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியாவரணக்ஷயோபஶம–பாஜாஂ ஜீவாநாஂ
பஹிரங்கஸ்பர்ஶநேந்த்ரியநிர்வ்ருத்திபூதாஃ கர்மபலசேதநாப்ரதாந–

-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௧௧௦
அந்வயார்தஃ– [ப்ருதிவீ] ப்ருத்வீகாய, [உதகம்] அப்காய, [அக்நிஃ] அக்நிகாய, [வாயுஃ] வாயுகாய
[ச] ஔர [வநஸ்பதிஃ] வநஸ்பதிகாய–[காயாஃ] யஹ காயேஂ [ஜீவஸஂஶ்ரிதாஃ] ஜீவஸஹித ஹைஂ. [பஹுகாஃ
அபி தே] [அவாந்தர ஜாதியோஂகீ அபேக்ஷாஸே] உநகீ பாரீ ஸஂக்யா ஹோநே பர பீ வே ஸபீ [தேஷாம்] உநமேஂ
ரஹநேவாலே ஜீவோஂகோ [கலு] வாஸ்தவமேஂ [மோஹபஹுலஂ] அத்யந்த மோஹஸே ஸஂயுக்த [ஸ்பர்ஶஂ தததி] ஸ்பர்ஶ தேதீ
ஹைஂ [அர்தாத் ஸ்பர்ஶஜ்ஞாநமேஂ நிமித்த ஹோதீ ஹைஂ].
டீகாஃ– யஹ, [ஸஂஸாரீ ஜீவோஂகே பேதோமேஂஸே] ப்ருத்வீகாயிக ஆதி பா஁ச பேதோஂகா கதந ஹை.
௧ப்ருத்வீகாய, அப்காய, தேஜஃகாய, வாயுகாய ஔர வநஸ்பதிகாய–ஐஸே யஹ புத்கலபரிணாம
பந்தவஶாத் [பந்தகே காரண] ஜீவஸஹித ஹைஂ. ௨அவாந்தர ஜாதிரூப பேத கரநே பர வே அநேக ஹோநே பர பீ
வே ஸபீ [புத்கலபரிணாம], ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியாவரணகே க்ஷயோபஶமவாலே ஜீவோஂகோ பஹிரஂக ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியகீ
--------------------------------------------------------------------------
௧. காய = ஶரீர. [ப்ருத்வீகாய ஆதி காயேஂ புத்கலபரிணாம ஹைஂ; உநகா ஜீவகே ஸாத பந்த ஹோநேகேே காரண வே
ஜீவஸஹித ஹோதீ ஹைஂ.]
௨. அவாந்தர ஜாதி = அந்தர்கத–ஜாதி. [ப்ருத்வீகாய, அப்காய, தேஜஃகாய ஔர வாயுகாய–இந சாரமேஂஸே ப்ரத்யேககே
ஸாத லாக அந்தர்கத–ஜாதிரூப பேத ஹைஂ; வநஸ்பதிகாயகே தஸ லாக பேத ஹைஂ.]

பூ–ஜல–அநல–வாயு–வநஸ்பதிகாய ஜீவஸஹித சே;
பஹு காய தே அதிமோஹஸஂயுத ஸ்பர்ஶ ஆபே ஜீவநே. ௧௧௦.

Page 170 of 264
PDF/HTML Page 199 of 293
single page version

௧௭௦
] பஂசாஸ்திகாயஸஂக்ரஹ
[பகவாநஶ்ரீகுந்தகுந்த
த்வாந்மோஹபஹுலமேவ ஸ்பர்ஶோபலஂபஂ ஸஂபாதயந்தீதி.. ௧௧௦..
தி த்தாவரதணுஜோகா அணிலாணலகாஇயா ய தேஸு தஸா.
மணபரிணாமவிரஹிதா ஜீவா ஏஇஂதியா ணேயா.. ௧௧௧..
த்ரயஃ ஸ்தாவரதநுயோகா அநிலாநலகாயிகாஶ்ச தேஷு த்ரஸாஃ.
மநஃபரிணாமவிரஹிதா ஜீவா ஏகேந்த்ரியா ஜ்ஞேயாஃ.. ௧௧௧..
ஏதே ஜீவாணிகாயா பஂசவிதா புடவிகாஇயாதீயா.
மணபரிணாமவிரஹிதா ஜீவா ஏகேஂதியா பணியா.. ௧௧௨..
-----------------------------------------------------------------------------
ரசநாபூத வர்ததே ஹுஏ, கர்மபலசேதநாப்ரதாநபநேகே காரணே அத்யந்த மோஹ ஸஹித ஹீ ஸ்பர்ஶோபலப்தி ஸஂப்ராப்த
கராதே ஹைஂ.. ௧௧௦..
௧
காதா ௧௧௧
அந்வயார்தஃ– [தேஷு] உநமேஂ, [த்ரயஃ] தீந [ப்ருத்வீகாயிக, அப்காயிக ஔர வநஸ்பதிகாயிக]
ஜீவ [ஸ்தாவரதநுயோகாஃ] ஸ்தாவர ஶரீரகே ஸஂயோகவாலே ஹைஂ [ச] ததா [அநிலாநலகாயிகாஃ]
வாயுகாயிக ஔர அக்நிகாயிக ஜீவ [த்ரஸாஃ] த்ரஸ ஹைஂ; [மநஃபரிணாமவிரஹிதாஃ] வே ஸப
மநபரிணாமரஹித [ஏகேந்த்ரியாஃ ஜீவாஃ] ஏகேந்த்ரிய ஜீவ [ஜ்ஞேயாஃ] ஜாநநா.. ௧௧௧..
௨
--------------------------------------------------------------------------
௧. ஸ்பர்ஶோபலப்தி = ஸ்பர்ஶகீ உபலப்தி; ஸ்பர்ஶகா ஜ்ஞாந; ஸ்பர்ஶகா அநுபவ. [ப்ருத்வீகாயிக ஆதி ஜீவோஂகோ
ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியாவரணகா [–பாவஸ்பர்ஶநேந்த்ரியகே ஆவரணகா] க்ஷயோபஶம ஹோதா ஹை ஔர வே–வே காயேஂ பாஹ்ய ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியகீ
ரசநாரூப ஹோதீ ஹைஂ, இஸலியே வே–வே காயேஂ உந–உந ஜீவோஂகோ ஸ்பர்ஶகீ உபலப்திமேஂ நிமித்தபூத ஹோதீ ஹைஂ. உந
ஜீவோஂகோ ஹோநேவாலீ ஸ்பர்ஶோபலப்தி ப்ரபல மோஹ ஸஹித ஹீ ஹோதீ ஹைஂ, க்யோஂகி வே ஜீவ கர்மபலசேதநாப்ரதாந ஹோதே ஹைஂ.]

௨. வாயுகாயிக ஔர அக்நிகாயிக ஜீவோஂகோ சலநக்ரியா தேககர வ்யவஹாரஸே த்ரஸ கஹா ஜாதா ஹை; நிஶ்சயஸே தோ வே பீ
ஸ்தாவரநாமகர்மாதீநபநேகே காரண –யத்யபி உந்ஹேஂ வ்யவஹாரஸே சலந ஹைே ததாபி –ஸ்தாவர ஹீ ஹைஂ.

த்யாஂ ஜீவ த்ரண ஸ்தாவரதநு, த்ரஸ ஜீவ அக்நி–ஸமீரநா;
ஏ ஸர்வ மநபரிணாமவிரஹித ஏக–இந்த்ரிய ஜாணவா. ௧௧௧.
ஆ ப்ருத்வீகாயிக ஆதி ஜீவநிகாய பா஁ச ப்ரகாரநா,
ஸகளாய மநபரிணாமவிரஹித ஜீவ ஏகேந்த்ரிய கஹ்யா. ௧௧௨.

Page 171 of 264
PDF/HTML Page 200 of 293
single page version

கஹாநஜைநஶாஸ்த்ரமாலா] நவபதார்தபூர்வக–மோக்ஷமார்கப்ரபஂசவர்ணந
[
௧௭௧
ஏதே ஜீவநிகாயாஃ பஞ்சவிதாஃ ப்ருதிவீகாயிகாத்யாஃ.
மநஃபரிணாமவிரஹிதா ஜீவா ஏகேந்த்ரியா பணிதாஃ.. ௧௧௨..
ப்ருதிவீகாயிகாதீநாஂ பஂசாநாமேகேந்த்ரியத்வநியமோயம்.
ப்ருதிவீகாயிகாதயோ ஹி ஜீவாஃ ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியாவரணக்ஷயோபஶமாத் ஶேஷேந்த்ரியாவரணோதயே
நோஇந்த்ரியாவரணோதயே ச ஸத்யேகேந்த்ரியாஅமநஸோ பவஂதீதி.. ௧௧௨..
அஂடேஸு பவட்டஂதா கப்பத்தா மாணுஸா ய முச்சகயா.
ஜாரிஸயா தாரிஸயா ஜீவா ஏகேஂதியா ணேயா.. ௧௧௩..
அஂடேஷு ப்ரவர்தமாநா கர்பஸ்தா மாநுஷாஶ்ச மூர்ச்சாஂ கதாஃ.
யாத்ரஶாஸ்தாத்ரஶா ஜீவா ஏகேந்த்ரியா ஜ்ஞேயாஃ.. ௧௧௩..
-----------------------------------------------------------------------------
காதா ௧௧௨
அந்வயார்தஃ– [ஏதே] இந [ப்ருதிவீகாயிகாத்யாஃ] ப்ருத்வீகாயிக ஆதி [பஞ்சவிதாஃ] பா஁ச ப்ரகாரகே
[ஜீவநிகாயாஃ] ஜீவநிகாயோஂகோ [மநஃபரிணாமவிரஹிதாஃ] மநபரிணாமரஹித [ஏகேந்த்ரியாஃ ஜீவாஃ]
ஏகேந்த்ரிய ஜீவ [பணிதாஃ] [ஸர்வஜ்ஞநே] கஹா ஹை.
டீகாஃ– யஹ, ப்ருத்வீகாயிக ஆதி பா஁ச [–பஂசவித] ஜீவோஂகே ஏகேந்த்ரியபநேகா நியம ஹை.
ப்ருத்வீகாயிக ஆதி ஜீவ, ஸ்பர்ஶநேந்த்ரியகே [–பாவஸ்பர்ஶநேந்த்ரியகே] ஆவரணகே க்ஷயோபஶமகே காரண
ததா ஶேஷ இந்த்ரியோஂகே [–சார பாவேந்த்ரியோஂகே] ஆவரணகா உதய ததா மநகே [–பாவமநகே] ஆவரணகா
உதய ஹோநேஸே, மநரஹித ஏகேந்த்ரிய ஹை.. ௧௧௨..
காதா ௧௧௩
அந்வயார்தஃ– [அஂடேஷு ப்ரவர்தமாநாஃ] அஂடேமேஂ வ்ருத்தி பாநேவாலே ப்ராணீ, [கர்பஸ்தாஃ] கர்பமேஂ ரஹே ஹுஏ ப்ராணீ
[ச] ஔர [மூர்ச்சா கதாஃ மாநுஷாஃ] மூர்சா ப்ராப்த மநுஷ்ய, [யாத்ரஶாஃ] ஜைஸே [புத்திபூர்வக வ்யாபார ரஹித] ஹைஂ,
[தாத்ரஶாஃ] வைஸே [ஏகேந்த்ரியாஃ ஜீவாஃ] ஏகேந்த்ரிய ஜீவ [ஜ்ஞேயாஃ] ஜாநநா.
டீகாஃ– யஹ, ஏகேந்த்ரியோஂகோ சைதந்யகா அஸ்தித்வ ஹோநே ஸம்பந்தீ த்ரஷ்டாந்தகா கதந ஹை.
--------------------------------------------------------------------------
ஜேவா ஜீவோ அஂடஸ்த, மூர்சாவஸ்த வா கர்பஸ்த சே;
தேவா பதா ஆ பஂசவித ஏகேஂத்ரி ஜீவோ ஜாணஜே. ௧௧௩.