Page 212 of 264
PDF/HTML Page 241 of 293
single page version
అద్భూత–పరమ–ఆహ్లాదాత్మక సుఖస్వరూప ఘృతసే సించీ హుఈ నిశ్చయ–ఆత్మసంవేదనరూప ధ్యానాగ్ని
మూలోత్తరప్రకృతిభేదవాలే కర్మరూపీ ఇన్ధనకీ రాశికో క్షణమాత్రమేం జలా దేతీ హై.
మనుష్యకా భవ పాకర మోక్ష ప్రాప్త కరతే హైం. ఔర బహుశ్రుతధర హీ ధ్యాన కర సకతే హైం ఐసా భీ నహీం హై;
సారభూత అల్ప శ్రుతసే భీ ధ్యాన హో సకతా హై. ఇసలియే మోక్షార్థీయోంకో శుద్ధాత్మాకా ప్రతిపాదక,
సవంరనిర్జరాకా కరనేవాలా ఔర జరామరణకా హరనేవాలా సారభూత ఉపదేశ గ్రహణ కరకే ధ్యాన కరనేయోగ్య
హై.
ఉసమేం నిశ్చల పరిణతి కహాఁసే హోసకతీ హై? ఇసలియే మోక్షకే ఉపాయభూత ధ్యాన కరనేకీ ఇచ్ఛా
రఖనేవాలే జీవకోే ప్రథమ తో జినోక్త ద్రవ్యగుణపర్యాయరూప వస్తుస్వరూపకీ యథార్థ సమఝపూర్వక నిర్వికార
నిష్క్రియ చైతన్యచమత్కారకీ సమ్యక్ ప్రతీతికా సర్వ ప్రకారసే ఉద్యమ కరనే యోగ్య హై; ఉసకే పశ్చాత్ హీ
చైతన్యచమత్కారమేం విశేష లీనతాకా యథార్థ ఉద్యమ హో సకతా హై].. ౧౪౬..
౨. మునికో జో శుద్ధాత్మస్వరూపకా నిశ్చల ఉగ్ర ఆలమ్బన వర్తతా హై ఉసే యహాఁ ముఖ్యతః ‘ధ్యాన’ కహా హై.
హై, క్యోం కి ఉసే భీ శుద్ధాత్మస్వరూపకా జఘన్య ఆలమ్బన తో హోతా హై.]
Page 213 of 264
PDF/HTML Page 242 of 293
single page version
సో తేణ హవది బద్ధో పోగ్గలకమ్మేణ వివిహేణ.. ౧౪౭..
స తేన భవతి బద్ధః పుద్గలకర్మణా వివిధేన.. ౧౪౭..
శుభోశుభో వా పరిణామో జీవస్య భావబన్ధః, తన్నిమిత్తేన శుభాశుభకర్మత్వపరిణతానాం జీవేన
సహాన్యోన్యమూర్చ్ఛనం పుద్గలానాం ద్రవ్యబన్ధ ఇతి.. ౧౪౭..
ఆత్మా [తేన] ఉస భావ ద్వారా [–ఉస భావకే నిమిత్తసే] [వివిధేన పుద్గలకర్మణా] వివిధ
పుద్గలకర్మోంసే [బద్ధః భవతి] బద్ధ హోతా హై.
ఆత్మా ఉస నిమిత్తభూత భావ ద్వారా వివిధ పుద్గలకర్మసే బద్ధ హోతా హై. ఇసలియే యహాఁ [ఐసా కహా హై
కి], మోహరాగద్వేష ద్వారా స్నిగ్ధ ఐసే జో జీవకే శుభ యా అశుభ పరిణామ వహ భావబన్ధ హై ఔర ఉసకే
[–శుభాశుభ పరిణామకే] నిమిత్తసే శుభాశుభ కర్మరూప పరిణత పుద్గలోంకా జీవకే సాథ అన్యోన్య
అవగాహన [–విశిష్ట శక్తి సహిత ఏకక్షేత్రావగాహసమ్బన్ధ] వహ ద్రవ్య బన్ధ హై.. ౧౪౭..
Page 214 of 264
PDF/HTML Page 243 of 293
single page version
భావణిమిత్తో బంధో భావో రదిరాగదోసమోహజుదో.. ౧౪౮..
భావనిమిత్తో బన్ధో భావో రతిరాగద్వేషమోహయుతః.. ౧౪౮..
గ్రహణం హి కర్మపుద్గలానాం జీవప్రదేశవర్తికర్మస్కన్ధానుప్రవేశః. తత్ ఖలు యోగనిమిత్తమ్. యోగో
శక్తిపరిణామేనావస్థానమ్. స పునర్జీవభావనిమిత్తః. జీవభావః పునా రతిరాగద్వేషమోహయుతః,
నిమిత్త భావ హై; [భావః రతిరాగద్వేషమోహయుతః] భావ రతిరాగద్వేషమోహసే యుక్త [ఆత్మపరిణామ] హై.
కర్మవర్గణాకా జిసమేం ఆలమ్బన హోతా హై ఐసా ఆత్మప్రదేశోంకా పరిస్పన్ద [అర్థాత్ జీవకే ప్రదేశోంకా
కంపన.
హైే. జీవభావ రతిరాగద్వేషమోహయుక్త [పరిణామ] హై అర్థాత్ మోహనీయకే విపాకసే ఉత్పన్న హోనేవాలా వికార
హై
ఛే భావహేతుక బంధ, నే మోహాదిసంయుత భావ ఛే. ౧౪౮.
Page 215 of 264
PDF/HTML Page 244 of 293
single page version
ఏవేతి.. ౧౪౮..
తేసిం పి య రాగాదీ తేసిమభావే ణ బజ్ఝంతి.. ౧౪౯..
తేషామపి చ రాగాదయస్తేషామభావే న బధ్యన్తే.. ౧౪౯..
అర్థాత్ ‘బంధ’ కా నిమిత్త హోతా హై; ఇసలియే మోహరాగద్వేషభావకో ‘బన్ధ’ కా అంతరంగ కారణ [అంతరంగ
నిమిత్త] కహా హై ఔర యోగకో – జో కి ‘గ్రహణ’ కా నిమిత్త హై ఉసే–‘బన్ధ’ కా బహిరంగ కారణ
[బాహ్య నిమిత్త] కహా హై.. ౧౪౮..
తథా స్థితికా హేతు హై.. ౧౪౮..
స్థితి–అనుభాగ బినా కర్మబన్ధపర్యాయ నామమాత్ర హీ రహతీ హై. ఇసలియే యహాఁ ప్రకృతి–ప్రదేశబన్ధకా మాత్ర
‘గ్రహణ’ శబ్దసే కథన కియా హై ఔర స్థితి–అనుభాగబన్ధకా హీ ‘బన్ధ’ శబ్దసే కహా హై.
[రాగాదయః] [జీవకే] రాగాదిభావ కారణ హైం; [తేషామ్ అభావే] రాగాదిభావోంకే అభావమేం [న బధ్యన్తే]
జీవ నహీంం బఁధతే.
తేనాంయ ఛే రాగాది, జ్యాం రాగాది నహి త్యాం బంధ నా. ౧౪౯.
Page 216 of 264
PDF/HTML Page 245 of 293
single page version
రాగాదిభావానామభావే ద్రవ్యమిథ్యాత్వాసంయమకషాయయోగసద్భావేపి జీవా న బధ్యన్తే. తతో రాగా–
దీనామన్తరఙ్గత్వాన్నిశ్చయేన బన్ధహేతుత్వమవసేయమితి.. ౧౪౯..
బన్ధహేతుపనేకే హేతు జీవభావభూత రాగాదిక హైం; క్యోంకి
అంతరంగ బన్ధహేతుపనా హోనేకే కారణ
౨. జీవగత రాగాదిరూప భావప్రత్యయోంకా అభావ హోనే పర ద్రవ్యప్రత్యయోంకే విద్యమానపనేమేం భీ జీవ బంధతే నహీం హైం. యది
అవకాశ హీ న రహే], క్యోంకి సంసారీయోంకో సదైవ కర్మోదయకా విద్యమానపనా హోతా హై.
౩. ఉదయగత ద్రవ్యమిథ్యాత్వాది ప్రత్యయోంకీ భాఁతి రాగాదిభావ నవీన కర్మబన్ధమేం మాత్ర బహిరంగ నిమిత్త నహీం హై కిన్తు వే
Page 217 of 264
PDF/HTML Page 246 of 293
single page version
ఆసవభావేణ విణా జాయది కమ్మస్స దు ణిరోధో.. ౧౫౦..
పావది ఇందియరహిదం అవ్వాబాహం
ఆస్రవభావేన వినా జాయతే కర్మణస్తు నిరోధః.. ౧౫౦..
కర్మణామభావేన చ సర్వజ్ఞః సర్వలోకదర్శీ చ.
వినా] ఆస్రవభావకే అభావమేం [కర్మణః నిరోధః జాయతే] కర్మకా నిరోధ హోతా హై. [చ] ఔర [కర్మణామ్
అభావేన] కర్మోంకా అభావ హోనేసే వహ [సర్వజ్ఞః సర్వలోకదర్శీ చ] సర్వజ్ఞ ఔర సర్వలోకదర్శీ హోతా హుఆ
[ఇన్ద్రియరహితమ్] ఇన్ద్రియరహిత, [అవ్యాబాధమ్] అవ్యాబాధ, [అనన్తమ్ సుఖమ్ ప్రాప్నోతి] అనన్త సుఖకో
ప్రాప్త కరతా హై.
హేతు–అభావే నియమథీ ఆస్రవనిరోధన జ్ఞానీనే,
ఆసరవభావ–అభావమాం కర్మో తణుం రోధన బనే; ౧౫౦.
కర్మో–అభావే సర్వజ్ఞానీ
Page 218 of 264
PDF/HTML Page 247 of 293
single page version
ఆస్రవహేతుర్హి జీవస్య మోహరాగద్వేషరూపో భావః. తదభావో భవతి జ్ఞానినః. తదభావే
దర్శిత్వమవ్యాబాధమిన్ద్రియవ్యాపారాతీతమనన్తసుఖత్వఞ్చేతి. స ఏష జీవన్ముక్తినామా భావమోక్షః. కథమితి
చేత్. భావః ఖల్వత్ర వివక్షితః కర్మావృత్తచైతన్యస్య క్రమప్రవర్తమానజ్ఞప్తిక్రియారూపః. స ఖలు
సంసారిణోనాదిమోహనీయకర్మోదయానువృత్తివశాదశుద్ధో ద్రవ్యకర్మాస్రవహేతుః. స తు జ్ఞానినో మోహరాగ–
ద్వేషానువృత్తిరూపేణ ప్రహీయతే. తతోస్య ఆస్రవభావో నిరుధ్యతే. తతో నిరుద్ధాస్రవభావస్యాస్య
మోహక్షయేణాత్యన్తనిర్వికారమనాదిముద్రితానన్తచైతన్యవీర్యస్య శుద్ధజ్ఞప్తిక్రియారూపేణాన్తర్ముహూర్త– మతివాహ్య
యుగపఞ్జ్ఞానదర్శనావరణాన్తరాయక్షేయణ కథఞ్చిచ్
హోతా హై. కర్మకా అభావ హోనే పర సర్వజ్ఞతా, సర్వదర్శితా ఔర అవ్యాబాధ, ౧ఇన్ద్రియవ్యాపారాతీత, అనన్త
సుఖ హోతా హై. యహ
నిమ్నానుసార ప్రకార స్పష్టీకరణ హైేః–
మోహనీయకర్మకే ఉదయకా అనుసరణ కరతీ హుఈ పరిణతికే కారణ అశుద్ధ హై, ద్రవ్యకర్మాస్రవకా హేతు హై.
పరన్తు వహ [క్రమానుసార ప్రవర్తతీ జ్ఞప్తిక్రియారూప భావ] జ్ఞానీకో మోహరాగద్వేషవాలీ పరిణతిరూపసే హానికో
ప్రాప్త హోతా హై ఇసలియే ఉసే ఆస్రవభావకో నిరోధ హోతా హై. ఇసలియే జిసే ఆస్రవభావకా నిరోధ హుఆ
హై ఐసే ఉస జ్ఞానీకో మోహకే క్షయ ద్వారా అత్యన్త నిర్వికారపనా హోనేసే, జిసే అనాది కాలసే అనన్త
చైతన్య ఔర [అనన్త] వీర్య ముంద గయా హై ఐసా వహ జ్ఞానీ [క్షీణమోహ గుణస్థానమేం] శుద్ధ జ్ఞప్తిక్రియారూపసే
అంతర్ముహూర్త వ్యతీత కరకే యుగపద్ జ్ఞానావరణ, దర్శనావరణ ఔర అన్తరాయకా క్షయ హోనేసే కథంచిత్
౨. జీవన్ముక్తి = జీవిత రహతే హుఏ ముక్తి; దేహ హోనే పర భీ ముక్తి.
Page 219 of 264
PDF/HTML Page 248 of 293
single page version
నిత్యమేవావతిష్ఠతే. ఇత్యేష భావకర్మమోక్షప్రకారః ద్రవ్యకర్మమోక్షహేతుః పరమ–సంవరప్రకారశ్చ.. ౧౫౦–౧౫౧..
జాయతే నిర్జరాహేతుః స్వభావసహితస్య సాధోః.. ౧౫౨..
అవ్యాబాధ–అనన్తసుఖవాలా సదైవ రహతా హై.
సమస్త జ్ఞేయోంకో జానతా రహతా హై, ఇసలియే ఉసే కథంచిత్ కూటస్థ కహా హై.]
౨. భావకర్మమోక్ష=భావకర్మకా సర్వథా ఛూట జానా; భావమోక్ష. [జ్ఞప్తిక్రియామేం క్రమప్రవృత్తికా అభావ హోనా వహ భావమోక్ష హై
౩. ప్రకార=స్వరూప; రీత.
ద్రగజ్ఞానథీ పరిపూర్ణ నే పరద్రవ్యవిరహిత ధ్యాన జే,
తే నిర్జరానో హేతు థాయ స్వభావపరిణత సాధునే. ౧౫౨.
Page 220 of 264
PDF/HTML Page 249 of 293
single page version
చాన్యద్రవ్యసంయోగవియుక్తం
కారణ జో అన్యద్రవ్యకే సంయోగ రహిత హై ఔర శుద్ధ స్వరూపమేం అవిచలిత చైతన్యవృత్తిరూప హోనేకే కారణ
జో కథంచిత్ ‘ధ్యాన’ నామకే యోగ్య హై ఐసా ఆత్మాకా స్వరూప [–ఆత్మాకీ నిజ దశా] పూర్వసంచిత
కర్మోంకీ శక్తికో శాతన అథవా ఉనకా పతన దేఖకర నిర్జరాకే హేతురూపసే వర్ణన కియా జాతా హై.
అన్యద్రవ్యకే సంసర్గ రహిత హై ఔర శుద్ధస్వరూపమేం నిశ్చల చైతన్యపరిణతిరూప హోనేకే కారణ కిసీ ప్రకార
‘ధ్యాన’ నామకే యోగ్య హై. ఉనకీ ఐసీ ఆత్మదశాకా నిర్జరాకే నిమిత్తరూపసే వర్ణన కియా జాతా హై
క్యోంకి ఉన్హేం పూర్వోపార్జిత కర్మోంకీ శక్తి హీన హోతీ జాతీ హై తథా వే కర్మ ఖిరతే జాతే హై.. ౧౫౨..
హై.
Page 221 of 264
PDF/HTML Page 250 of 293
single page version
వవగదవేదాఉస్సో ముయది భవం తేణ సో మోక్ఖో.. ౧౫౩..
వ్యపగతవేద్యాయుష్కో ముఞ్చతి భవం తేన స మోక్షః.. ౧౫౩..
పరమనిర్జరాకారణధ్యానప్రసిద్ధౌ సత్యాం పూర్వకర్మసంతతౌ కదాచిత్స్వభావేనైవ కదా–చిత్సముద్ధాత
విధానేనాయుఃకర్మసమభూతస్థిత్యామాయుఃకర్మానుసారేణైవ నిర్జీర్యమాణాయామ పునర్భవాయ తద్భవత్యాగసమయే
వేదనీయాయుర్నామగోత్రరూపాణాం జీవేన సహాత్యన్తవిశ్లేషః కర్మపుద్గలానాం ద్రవ్యమోక్షః.. ౧౫౩..
హోకర [భవం మఞ్చతి] భవకో ఛోడతా హై; [తేన] ఇసలియే [ఇస ప్రకార సర్వ కర్మపుద్గలోంకా వియోగ
హోనేకే కారణ] [సః మోక్షః] వహ మోక్ష హై.
కర్మసంతతి– కి జిసకీ స్థితి కదాచిత్ స్వభావసే హీ ఆయుకర్మకే జితనీ హోతీ హై ఔర కదాచిత్
దనీయ–ఆయు–నామ–గోత్రరూప
౩. కేవలీభగవానకో వేదనీయ, నామ ఔర గోత్రకర్మకీ స్థితి కభీ స్వభావసే హీ [అర్థాత్ కేవలీసముద్ఘాతరూప
పర భీ వహ స్థితి ఘటకర ఆయుకర్మ జితనీ హోనేమేం కేవలీసముద్ఘాత నిమిత్త బనతా హై.
నే ఆయువేద్యవిహీన థఈ భవనే తజే; తే మోక్ష ఛే. ౧౫౩.
Page 222 of 264
PDF/HTML Page 251 of 293
single page version
సమాప్త హుఆ.
చారిత్రం చ తయోర్నియతమస్తిత్వమనిన్దితం భణితమ్.. ౧౫౪..
౨. చూలికాకే అర్థకే లిఏ పృష్ఠ ౧౫౧ కా పదటిప్పణ దేఖే.
ద్రగ్జ్ఞాననియత అనింధ జే అస్తిత్వ తే చారిత్ర ఛే. ౧౫౪.
Page 223 of 264
PDF/HTML Page 252 of 293
single page version
ర్జ్ఞానదర్శనయోర్యన్నియతమవస్థితముత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యరూపవృత్తిమయమస్తిత్వం రాగాదిపరిణత్యభావాదనిన్దితం
తచ్చరితం; తదేవ మోక్షమార్గ ఇతి. ద్వివిధం హి కిల సంసారిషు చరితం– స్వచరితం పరచరితం చ;
స్వసమయపరసమయావిత్యర్థః. తత్ర స్వభావావస్థితాస్తిత్వస్వరూపం స్వచరితం, పరభావావస్థితాస్తి–
త్వస్వరూపం పరచరితమ్. తత్ర యత్స్వ–
[నియతమ్] నియత [అస్తివమ్] అస్తిత్వ– [అనిన్దితం] జో కి అనిందిత హై– [చారిత్రం చ భణితమ్]
ఉసే [జినేన్ద్రోంనే] చారిత్ర కహా హై.
ఉత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యరూప వృత్తిమయ అస్తిత్వ– జో కి రాగాదిపరిణామకే అభావకే కారణ అనిందిత హై – వహ
చారిత్ర హై; వహీ మోక్షమార్గ హై.
వహ స్వచారిత్ర హై ఔర పరభావమేం అవస్థిత అస్తిత్వస్వరూప [చారిత్ర] వహ పరచారిత్ర హై. ఉసమేంసే
౨. నియత=అవస్థిత; స్థిత; స్థిర; ద్రఢరూప స్థిత.
౩. వృత్తి=వర్తనా; హోనా. [ఉత్పాదవ్యయధ్రౌవ్యరూప వృత్తి వహ అస్తిత్వ హై.]
Page 224 of 264
PDF/HTML Page 253 of 293
single page version
త్వేనావధారణీయమితి.. ౧౫౪..
జది కుణది సగం సమయం పబ్భస్సది
యది కురుతే స్వకం సమయం ప్రభ్రస్యతి కర్మబన్ధాత్.. ౧౫౫..
అవస్థిత అస్తిత్వసే భిన్న హోనేకే కారణ అత్యన్త అనిందిత హై వహ–యహాఁ సాక్షాత్ మోక్షమార్గరూప
అవధారణా.
గయా; ఐసా జానకర ఉసీ జీవస్వభావనియత చారిత్రకీ – జో కి మోక్షకే కారణభూత హై ఉసకీ –
నిరన్తర భావనా కరనా యోగ్య హై. ఇస ప్రకార సూత్రతాత్పర్య హై.] . ౧౫౪..
వహ [స్వకం సమయం కురుతే] [నియత గుణపర్యాయసే పరిణమిత హోకర] స్వసమయకో కరతా హై తో
[కర్మబన్ధాత్] కర్మబన్ధసే [ప్రభ్రస్యతి] ఛూటతా హై.
తే జో కరే స్వకసమయనే తో కర్మబంధనథీ ఛూటే. ౧౫౫.
Page 225 of 264
PDF/HTML Page 254 of 293
single page version
సంసారిణో హి జీవస్య జ్ఞానదర్శనావస్థితత్వాత్ స్వభావనియతస్యాప్యనాదిమోహనీయో–
పరచరితమితి యావత్. తస్యైవానాదిమోహనీయోదయానువృత్తిపరత్వమపాస్యాత్యన్తశుద్ధోపయోగస్య సతః
సముపాత్తభావైక్యరుప్యత్వాన్నియతగుణపర్యాయత్వం స్వసమయః స్వచరితమితి యావత్ అథ ఖలు యది
కథఞ్చనోద్భిన్నసమ్యగ్జ్ఞానజ్యోతిర్జీవః పరసమయం వ్యుదస్య స్వసమయముపాదత్తే తదా కర్మబన్ధాదవశ్యం భ్రశ్యతి.
యతో హి జీవస్వభావనియతం చరితం మోక్షమార్గ ఇతి.. ౧౫౫..
కే కారణ ఉపరక్త ఉపయోగవాలా [–అశుద్ధ ఉపయోగవాలా] హోతా హై తబ [స్వయం] భావోంకా విశ్వరూపపనా
[–అనేకరూపపనా] గ్రహణ కియా హోనకేే కారణ ఉసేే జో అనియతగుణపర్యాయపనా హోతా హై వహ పరసమయ
అర్థాత్ పరచారిత్ర హై; వహీ [జీవ] జబ అనాది మోహనీయకే ఉదయకా అనుసరణ కరనే వాలీ పరిణతి
కరనా ఛోడకర అత్యన్త శుద్ధ ఉపయోగవాలా హోతా హై తబ [స్వయం] భావకా ఏకరూపపనా గ్రహణ కియా
హోనేకే కారణ ఉసే జో నియతగుణపర్యాయపనా హోతా హై వహ స్వసమయ అర్థాత్ స్వచారిత్ర హై.
హై కి] జీవస్వభావమేం నియత చారిత్ర వహ మోక్షమార్గ హై.. ౧౫౫..
౨. అనియత=అనిశ్చిత; అనేకరూప; వివిధ ప్రకారకే.
౩. నియత=నిశ్చిత; ఏకరూప; అముక ఏక హీ ప్రకారకే.
Page 226 of 264
PDF/HTML Page 255 of 293
single page version
సో సగచరిత్తభట్ఠో
స స్వకచరిత్రభ్రష్టః పరచరితచరో భవతి జీవః.. ౧౫౬..
సోపరాగోపయోగవృత్తిః పరచరితమితి.. ౧౫౬..
జీవ [స్వకచరిత్రభ్రష్టః] స్వచారిత్రభ్రష్ట ఐసా [పరచరితచరః భవతి] పరచారిత్రకా ఆచరణ కరనేవాలా
హై
[ఉపరక్తఉపయోగవాలా] వర్తతా హుఆ, పరద్రవ్యమేం శుభ యా అశుభ భావకో ధారణ కరతా హై, వహ [జీవ]
స్వచారిత్రసే భ్రష్ట ఐసా పరచారిత్రకా ఆచరణ కరనేవాలా కహా జాతా హై; క్యోంకి వాస్తవమేం స్వద్రవ్యమేం
ంశుద్ధ–ఉపయోగరూప పరిణతి వహ స్వచారిత్ర హై ఔర పరద్రవ్యమేం సోపరాగ–ఉపయోగరూప పరిణతి వహ
పరచారిత్ర హై.. ౧౫౬..
జే రాగథీ పరద్రవ్యమాం కరతో శుభాశుభ భావనే,
తే స్వకచరిత్రథీ భ్రష్ట పరచారిత్ర ఆచరనార ఛే. ౧౫౬.
Page 227 of 264
PDF/HTML Page 256 of 293
single page version
సో తేణ పరచరిత్తో హవది త్తి జిణా పరువేంతి.. ౧౫౭..
స తేన పరచరిత్రః భవతీతి జినాః ప్రరూపయన్తి.. ౧౫్ర౭..
పరచరితప్రవృత్తిర్బన్ధమార్గ ఏవ, న మోక్షమార్గ ఇతి.. ౧౫౭..
పరచారిత్ర హై–[ఇతి] ఐసా [జినాః] జిన [ప్రరూపయన్తి] ప్రరూపిత కరతే హైం.
వహ భావ జబ జిస జీవకో హో తబ వహ జీవ ఉస భావ ద్వారా పరచారిత్ర హై– ఐసా [జినేంద్రోం ద్వారా]
ప్రరూపిత కియా జాతా హై. ఇసలియే [ఐసా నిశ్చిత హోతా హై కి] పరచారిత్రమేం ప్రవృత్తి సో బంధమార్గ హీ
హై, మోక్షమార్గ నహీం హై.. ౧౫౭..
తేనా వడే తే ‘పరచరిత’ నిర్దిష్ట ఛే జినదేవథీ. ౧౫౭.
Page 228 of 264
PDF/HTML Page 257 of 293
single page version
యః ఖలు నిరుపరాగోపయోగత్వాత్సర్వసఙ్గముక్తః పరద్రవ్యవ్యావృత్తోపయోగత్వాదనన్యమనాః ఆత్మానం
యతో హి ద్రశిజ్ఞప్తిస్వరూపే పురుషే తన్మాత్రత్వేన వర్తనం స్వచరితమితి.. ౧౫౮..
స్థిరతాపూర్వక] [జానాతి పశ్యతి] జానతా–దేఖతా హై, [సః జీవః] వహ జీవ [స్వకచరితం]
స్వచారిత్ర [చరిత] ఆచరతా హై.
శూన్య హై తథాపి నిఃసంగ పరమాత్మాకీ భావనా ద్వారా ఉత్పన్న సున్దర ఆనన్దస్యన్దీ పరమానన్దస్వరూప సుఖసుధారసకే
ఆస్వాదసే, పూర్ణ–కలశకీ భాఁతి, సర్వ ఆత్మప్రదేశమేం భరపూర హోతా హై.]
౩. అనన్యమనవాలా=జిసకీ పరిణతి అన్య ప్రతి నహీం జాతీ ఐసా. [మన=చిత్త; పరిణతి; భావ]
సౌ–సంగముక్త అనన్యచిత్త స్వభావథీ నిజ ఆత్మనే
Page 229 of 264
PDF/HTML Page 258 of 293
single page version
దంసణణాణవియప్పం అవియప్పం చరది అప్పాదో.. ౧౫౯..
దర్శనజ్ఞానవికల్పమవికల్పం చరత్యాత్మనః.. ౧౫౯..
ఆచరతా హై; క్యోంకి వాస్తవమేం దృశిజ్ఞప్తిస్వరూప పురుషమేం [ఆత్మామేం] తన్మాత్రరూపసే వర్తనా సో స్వచారిత్ర
హై.
స్వచారిత్రకా ఆచరణ కరనేవాలా హై; క్యోంకి దృశిజ్ఞప్తిస్వరూప ఆత్మామేం మాత్ర దృశిజ్ఞప్తిరూపసే పరిణమిత
హోకర రహనా వహ స్వచారిత్ర హై.. ౧౫౮..
ఆత్మాసే అభేరూప [చరతి] ఆచరతా హై, [సః] వహ [స్వకం చరితం చరతి] స్వచారిత్రకో ఆచరతా హై.
నిజ జ్ఞానదర్శనభేదనే జీవథీ అభిన్న జ ఆచరే. ౧౫౯.
Page 230 of 264
PDF/HTML Page 259 of 293
single page version
[మోక్షరూప] సాధ్య ఔర [మోక్షమార్గరూప] సాధన ఏక ప్రకారకే అర్థాత్ శుద్ధాత్మరూప [–శుద్ధాత్మపర్యాయరూప] హైం.
స్వకం చరితం చరతి. ఏవం హి శుద్ధద్రవ్యాశ్రితమభిన్నసాధ్య–
దర్శనజ్ఞానభేదకో భీ ఆత్మాసే అభేదరూపసే ఆచరతే హైం, వే వాస్తవమేం స్వచారిత్రకో ఆచరతే హైం.
నిర్వికల్పరూపసే అత్యన్త లీన హోకర నిజస్వభావభూత దర్శనజ్ఞానభేదోంకో ఆత్మాసే అభేదరూపసే ఆచరతే హైం, వే మునీంద్ర
స్వచారిత్రకా ఆచరణ కరనేవాలే హైం.]
౨. యహాఁ నిశ్చయనయకా విషయ శుద్ధద్రవ్య అర్థాత్ శుద్ధపర్యాయపరిణత ద్రవ్య హై, అర్థాత్ అకలే ద్రవ్యకీ [–పరనిమిత్త
౪. జిన పర్యాయోంమేం స్వ తథా పర కారణ హోతే హైం అర్థాత్ ఉపాదానకారణ తథా నిమిత్తకారణ హోతే హైం వే పర్యాయేం
అవలమ్బన సహిత] వర్తతే హుఏ తత్త్వార్థశ్రద్ధాన [నవపదార్థగత శ్రద్ధాన], తత్త్వార్థజ్ఞాన [నవపదార్థగత జ్ఞాన] ఔర
పంచమహావ్రతాదిరూప చారిత్ర–యహ సబ స్వపరహేతుక పర్యాయేం హైం. వే యహా వ్యవహారనయకే విషయభూత హైం.
Page 231 of 264
PDF/HTML Page 260 of 293
single page version
భిన్నసాధ్యసాధనభావం వ్యవహారనయమాశ్రిత్య ప్రరుపితమ్. న చైతద్విప్రతిషిద్ధం నిశ్చయవ్యవహారయోః సాధ్య–
సాధనభావత్వాత్సువర్ణసువర్ణపాషాణవత్. అత ఏవోభయనయాయత్తా పారమేశ్వరీ తీర్థప్రవర్తనేతి.. ౧౫౯..
ప్రరూపిత కియా గయా థా. ఇసమేం పరస్పర విరోధ ఆతా హై ఐసా భీ నహీం హై, క్యోంకి సుర్వణ ఔర
తత్త్వార్థశ్రద్ధాన [నవపదార్థసమ్బన్ధీ శ్రద్ధాన], తత్త్వార్థజ్ఞాన ఔర పంచమహావ్రతాదిరూప చారిత్ర వ్యవహారనయసే మోక్షమార్గ హై
క్యోంకి [మోక్షరూప] సాధ్య స్వహేతుక పర్యాయ హై ఔర [తత్త్వార్థశ్రద్ధానాదిమయ మోక్షమార్గరూప] సాధన స్వపరహేతుక
పర్యాయ హై.
భావలింగీ మునికో సవికల్ప దశామేం వర్తతే హుఏ తత్త్వార్థశ్రద్ధాన, తత్త్వార్థజ్ఞాన ఔర మహావ్రతాదిరూప చారిత్ర నిర్వికల్ప
దశామేం వర్తతే హుఏ శుద్ధాత్మశ్రద్ధానజ్ఞానానుష్ఠాననకే సాధన హైం.
ప్రశ్నః– సత్యార్థ నిరూపణ హీ కరనా చాహియే; అభూతార్థ ఉపచరిత నిరూపణ కిసలియే కియా జాతా హై?
ఉత్తరః– జిసే సింహకా యథార్థ స్వరూప సీధా సమఝమేం న ఆతా హో ఉసే సింహకే స్వరూపకే ఉపచరిత నిరూపణ
ప్రకార జిసే వస్తుకా యథార్థ స్వరూప సీధా సమఝమేం న ఆతా హో ఉసే వస్తుస్వరూపకే ఉపచరిత నిరూపణ ద్వారా
వస్తుస్వరూపకీ యథార్థ సమఝ కీ ఓర లే జాతే హైం. ఔర లమ్బే కథనకే బదలేమేం సంక్షిప్త కథన కరనేకే లిఏ భీ
వ్యవహారనయ ద్వారా ఉపచరిత నిరూపణ కియా జాతా హై. యహాఁ ఇతనా లక్షమేం రఖనేయోగ్య హై కి – జో పురుష
బిల్లీకే నిరూపణకో హీ సింహకా నిరూపణ మానకర బిల్లీకో హీ సింహ సమఝ లే వహ తో ఉపదేశకే హీ యోగ్య
నహీం హై, ఉసీ ప్రకార జో పురుష ఉపచరిత నిరూపణకో హీ సత్యార్థ నిరూపణ మానకర వస్తుస్వరూపకో మిథ్యా
రీతిసే సమఝ బైఠేే వహ తో ఉపదేశకే హీ యోగ్య నహీం హై.