Page 232 of 264
PDF/HTML Page 261 of 293
single page version
చేట్ఠా తవమ్హి చరియా వవహారో మోక్ఖమగ్గో త్తి.. ౧౬౦..
చేష్టా తపసి చర్యా వ్యవహారో మోక్షమార్గ ఇతి.. ౧౬౦..
[ఇతి] ఇస ప్రకార [వ్యవహారః మోక్షమార్గః] వ్యవహారమోక్షమార్గ హై.
శుద్ధి హోతీ హైే’– ఇస బాతకో భీ సాథ హీ సాథ సమఝనా హో తో విస్తారసే ఏైసా నిరూపణ కియా జాతా హై కి
‘జిస శుద్ధికే సద్భావమేం, ఉసకే సాథ–సాథ మహావ్రతాదికే శుభవికల్ప హఠ వినా సహజరూపసే ప్రవర్తమాన హో వహ
ఛఠవేం గుణస్థానయోగ్య శుద్ధి సాతవేం గుణస్థానయోగ్య నిర్వికల్ప శుద్ధ పరిణతికా సాధన హై.’ ఐసే లమ్బే కథనకే
బదలే, ఐసా కహా జాఏ కి ‘ఛఠవేం గుణస్థానమేం ప్రవర్తమాన మహావ్రతాదికే శుభ వికల్ప సాతవేం గుణస్థానయోగ్య
నిర్వికల్ప శుద్ధ పరిణతికా సాధన హై,’ తో వహ ఉపచరిత నిరూపణ హై. ఐసే ఉపచరిత నిరూపణమేంసే ఐసా అర్థ
నికాలనా చాహియే కి ‘మహావ్రతాదికే శుభ వికల్ప నహీం కిన్తు ఉనకే ద్వారా జిస ఛఠవేం గుణస్థానయోగ్య శుద్ధి
బతానా థా వహ శూద్ధి వాస్తవమేం సాతవేం గుణస్థానయోగ్య నిర్వికల్ప శుద్ధ పరిణతికా సాధన హై.’]
తపమాంహి చేష్టా చరణ–ఏక వ్యవహారముక్తిమార్గ ఛే. ౧౬౦.
Page 233 of 264
PDF/HTML Page 262 of 293
single page version
చ్ఛిత్తిర్జ్ఞానమ్, ఆచారాదిసూత్రప్రపఞ్చితవిచిత్రయతివృత్తసమస్తసముదయరూపే తపసి చేష్టా చర్యా–ఇత్యేషః
స్వపరప్రత్యయపర్యాయాశ్రితం భిన్నసాధ్యసాధనభావం వ్యవహారనయమాశ్రిత్యానుగమ్యమానో మోక్షమార్గః కార్త–
స్వరపాషాణార్పితదీప్తజాతవేదోవత్సమాహితాన్తరఙ్గస్య ప్రతిపదముపరితనశుద్ధభూమికాసు పరమరమ్యాసు
విశ్రాన్తిమభిన్నాం నిష్పాదయన్, జాత్యకార్తస్వరస్యేవ శుద్ధజీవస్య కథంచిద్భిన్నసాధ్యసాధనభావాభావా–
త్స్వయం శుద్ధస్వభావేన విపరిణమమానస్యాపి, నిశ్చయమోక్షమార్గస్య సాధనభావమాపద్యత ఇతి.. ౧౬౦..
స్వభావ హై ఐసా, ‘శ్రద్ధాన’ నామకా భావవిశేష సో సమ్యక్త్వ; తత్త్వార్థశ్రద్ధానకే సద్భావమేం అంగపూర్వగత
పదార్థోంంకా అవబోధన [–జాననా] సో జ్ఞాన; ఆచారాది సూత్రోం ద్వారా కహే గఏ అనేకవిధ ముని–ఆచారోంకే
సమస్త సముదాయరూప తపమేం చేష్టా [–ప్రవర్తన] సో చారిత్ర; – ఐసా యహ, స్వపరహేతుక పర్యాయకే ఆశ్రిత,
భిన్నసాధ్యసాధనభావవాలే వ్యవహారనయకే ఆశ్రయసే [–వ్యవహారనయకీ అపేక్షాసే] అనుసరణ కియా
జానేవాలా మోక్షమార్గ, సువర్ణపాషాణకో లగాఈ జానేవాలీ ప్రదీప్త అగ్నికీ భాఁతి సమాహిత అంతరంగవాలే
జీవకో [అర్థాత్] జిసకా అంతరంగ ఏకాగ్ర–సమాధిప్రాప్త హై ఐసే జీవకో] పద–పద పర పరమ రమ్య
ఐసీ ఉపరకీ శుద్ధ భూమికాఓంమేం అభిన్న విశ్రాంతి [–అభేదరూప స్థిరతా] ఉత్పన్న కరతా హుఆ – యద్యపి
ఉత్తమ సువర్ణకీ భాఁతి శుద్ధ జీవ కథంచిత్ భిన్నసాధ్యసాధనభావకే అభావకే కారణ స్వయం [అపనే ఆప]
శుద్ధ స్వభావసే పరిణమిత హోతా హై తథాపి–నిశ్చయమోక్షమార్గకే సాధనపనేకో ప్రాప్త హోతా హై.
వ్యవహారమోక్షమార్గకే స్వరూపకా నిమ్నానుసార వర్ణన కియా హైః– ‘వీతరాగసర్వజ్ఞప్రణీత జీవాదిపదార్థో సమ్బన్ధీ సమ్యక్
శ్రద్ధాన తథా జ్ఞాన దోనోం, గృహస్థకో ఔర తపోధనకో సమాన హోతే హైం; చారిత్ర, తపోధనోంకో ఆచారాది చరణగ్రంథోంమేం
విహిత కియే హుఏ మార్గానుసార ప్రమత్త–అప్రమత్త గుణస్థానయోగ్య పంచమహావ్రత–పంచసమితి–త్రిగుప్తి–షడావశ్యకాదిరూప
హోతా హై ఔర గృహస్థోంకో ఉపాసకాధ్యయనగ్రంథమేం విహిత కియే హుఏ మార్గకే అనుసార పంచమగుణస్థానయోగ్య దాన–శీల–
పూవజా–ఉపవాసాదిరూప అథవా దార్శనిక–వ్రతికాది గ్యారహ స్థానరూప [గ్యారహ ప్రతిమారూప] హోతా హై; ఇస ప్రకార
వ్యవహారమోక్షమార్గకా లక్షణ హై.
Page 234 of 264
PDF/HTML Page 263 of 293
single page version
ణ కుణది కించి వి అణ్ణం ణ ముయది సో మోక్ఖమగ్గో త్తి.. ౧౬౧..
న కరోతి కించిదప్యన్యన్న ముఞ్చతి స మోక్షమార్గ ఇతి.. ౧౬౧..
భాఁతి అభిన్నసాధ్యసాధనభావకే కారణ స్వయమేవ శుద్ధభావరూప పరిణమన హోతా హై తథాపి, వ్యవహారనయసే
నిశ్చయమోక్షమార్గకే సాధనపనేకో ప్రాప్త హోతా హై.
హోనేసే ఉసే వ్యవహారమోక్షమార్గ భీ నహీం హై..] ౧౬౦..
[అన్యత్ కించిత్ అపి] అన్య కుఛ భీ [న కరోతి న ముఞ్చతి] కరతా నహీం హై యా ఛోడతా నహీం హై,
[సః] వహ [నిశ్చయనయేన] నిశ్చయనయసే [మోక్షమార్గః ఇతి భణితః] ‘మోక్షమార్గ’ కహా గయా హై.
టీకాః– వ్యవహారమోక్షమార్గకే సాధ్యరూపసే, నిశ్చయమోక్షమార్గకా యహ కథన హై.
ఛోడే–గ్రహే నహి అన్య కంఈపణ, నిశ్చయే శివమార్గ ఛే. ౧౬౧.
Page 235 of 264
PDF/HTML Page 264 of 293
single page version
గతార్థాజ్ఞానాతపశ్చేష్టానాం ధర్మాదితత్త్వార్థశ్రద్ధానాఙ్గపూర్వగతార్థజ్ఞానతపశ్చేష్టానాఞ్చ త్యాగోపాదానాయ ప్రారబ్ధ–
వివిక్తభావవ్యాపారః, కుతశ్చిదుపాదేయత్యాగే త్యాజ్యోపాదానే చ పునః ప్రవర్తితప్రతివిధానాభిప్రాయో,
యస్మిన్యావతి కాలే విశిష్టభావనాసౌష్ఠవవశాత్సమ్యగ్దర్శనజ్ఞానచారిత్రైః స్వభావభూతైః సమమఙ్గాఙ్గిభావ–
పరిణత్యా
అశ్రద్ధానకే, అంగపూర్వగత పదార్థోంసమ్బన్ధీ అజ్ఞానకే ఔర అతపమేం చేష్టాకే త్యాగ హేతుసే తథా ధర్మాదిసమ్బన్ధీ
తత్త్వార్థ–శ్రద్ధానకే, అంగపూర్వగత పదార్థోంసమ్బన్ధీ జ్ఞానకే ఔర తపమేం చేష్టాకే గ్రహణ హేతుసే [–తీనోంకే త్యాగ
హేతు తథా తీనోంకే గ్రహణ హేతుసే] వివిక్త భావరూప వ్యాపార కరతా హుఆ, ఔర కిసీ కారణసే గ్రాహ్యకా
త్యాగ హో జానేపర ఔర త్యాజ్యకా గ్రహణ హో జానేపర ఉసకే ప్రతివిధానకా అభిప్రాయ కరతా హుఆ, జిస
కాల ఔర జితనే కాల తక విశిష్ట భావనాసౌష్ఠవకే కారణ స్వభావభూత సమ్యగ్దర్శన–జ్ఞాన–చారిత్రకే
సాథ అంగ–అంగీభావసే పరిణతి ద్వారా
[సవికల్ప] జీవకో నిఃశంకతా–నిఃకాంక్షా–నిర్విచికిత్సాది భావరూప, స్వాధ్యాయ–వినయాది భావరూప ఔర
నిరతిచార వ్రతాది భావరూప వ్యాపార భూమికానుసార హోతే హైం తథా కిసీ కారణ ఉపాదేయ భావోంకా [–వ్యవహారసే
గ్రాహ్య భావోంకా] త్యాగ హో జానే పర ఔర త్యాజ్య భావోంకా ఉపాదాన అర్థాత్ గ్రహణ హో జానే పర ఉసకే
ప్రతికారరూపసే ప్రాయశ్చిత్తాది విధాన భీ హోతా హై.]
Page 236 of 264
PDF/HTML Page 265 of 293
single page version
తస్మిన్ తావతి కాలే అయమేవాత్మా జీవస్వభావనియతచరితత్వాన్నిశ్చయేన మోక్షమార్గ ఇత్యుచ్యతే. అతో
నిశ్చయవ్యవహారమోక్షమార్గయోః సాధ్యసాధనభావో నితరాముపపన్న.. ౧౬౧..
విరామ ప్రాప్త హోనేసే [అర్థాత్ భేదభావరూప–ఖండభావరూప వ్యాపార రుక జానేసే] సునిష్కమ్పరూపసే రహతా హై,
ఉస కాల ఔర ఉతనే కాల తక యహీ ఆత్మా జీవస్వభావమేం నియత చారిత్రరూప హోనేకే కారణ నిశ్చయసే
‘మోక్షమార్గ’ కహలాతా హై. ఇసలియే, నిశ్చయమోక్షమార్గ ఔర వ్యవహారమోక్షమార్గకో సాధ్య–సాధనపనా అత్యన్త
ఘటతా హై.
జీవ కథంచిత్ [–కిసీ ప్రకార, నిజ ఉద్యమసే] అపనే సంవేదనమేం ఆనేవాలీ అవిద్యాకీ వాసనాకే విలయ
ద్వారా ప్రాప్త హోతా హుఆ, జబ గుణస్థానరూప సోపానకే క్రమానుసార నిజశుద్ధాత్మద్రవ్యకీ భావనాసే ఉత్పన్న
నిత్యానన్దలక్షణవాలే సుఖామృతకే రసాస్వాదకీ తృప్తిరూప పరమ కలాకే అనుభవకే కారణ నిజశుద్ధాత్మాశ్రిత
నిశ్చయదర్శనజ్ఞానచారిత్రరూపసే అభేదరూప పరిణమిత హోతా హై, తబ నిశ్చయనయసే భిన్న సాధ్య–సాధనకే
అభావకే కారణ యహ ఆత్మా హీ మోక్షమార్గ హై. ఇసలియే ఐసా సిద్ధ హుఆ కి సువర్ణ ఔర సువర్ణపాషాణకీ
భాఁతి నిశ్చయమోక్షమార్గ ఔర వ్యవహారమోక్షమార్గకో సాధ్య–సాధకపనా [వ్యవహారనయసే] అత్యన్త ఘటిత హోతా
హై.. ౧౬౧..
౨. యహాఁ యహ ధ్యానమేం రఖనేయోగ్య హై కి జీవ వ్యవహారమోక్షమార్గకో భీ అనాది అవిద్యాకా నాశ కరకే హీ ప్రాప్త కర
శుద్ధాత్మస్వరూపకా భాన కరనేసే పూర్వ తో] వ్యవహారమోక్షమార్గ భీ నహీం హోతా.
‘ఛఠవేం గుణస్థానమేం వర్తనేవాలే శుభ వికల్పోంకో నహీం కిన్తు ఛఠవేం గుణస్థానమేం వర్తనేవాలే శుద్ధికే అంశకోే ఔర
సాతవేం గుణస్థానయోగ్య నిశ్చయమోక్షమార్గకో వాస్తవమేం సాధన–సాధ్యపనా హై.’ ఛఠవేం గుణస్థానమేం వర్తనేవాలే శుద్ధికా
అంశ బఢకర జబ ఔర జితనే కాల తక ఉగ్ర శుద్ధికే కారణ శుభ వికల్పోంకా అభావ వర్తతా హై తబ ఔర ఉతనే
కాల తక సాతవేం గుణస్థానయోగ్య నిశ్చయమోక్షమార్గ హోతా హై.
Page 237 of 264
PDF/HTML Page 266 of 293
single page version
సో చారిత్తం ణాణం దంసణమిది ణిచ్ఛిదో హోది.. ౧౬౨..
స చారిత్రం జ్ఞానం దర్శనమితి నిశ్చితో భవతి.. ౧౬౨..
హీ] [చారిత్రం] చారిత్ర హై, [జ్ఞానం] జ్ఞాన హై, [దర్శనమ్] దర్శన హై–[ఇతి] ఐసా [నిశ్చితః భవతి]
నిశ్చిత హై.
పరిణమిత హోకర అనుసరతా హై], [అనన్యమయ ఆత్మాకో హీ] ఆత్మాసే జానతా హై అర్థాత్
స్వపరప్రకాశకరూపసే చేతతా హై, [అనన్యమయ ఆత్మాకో హీ] ఆత్మాసే దేఖతా హై అర్థాత్ యథాతథరూపసే
తే జీవ దర్శన, జ్ఞాన నే చారిత్ర ఛే నిశ్చితపణే. ౧౬౨.
Page 238 of 264
PDF/HTML Page 267 of 293
single page version
అతశ్చారిత్రజ్ఞానదర్శనరూపత్వాజ్జీవస్వభావనియతచరితత్వలక్షణం నిశ్చయమోక్షమార్గత్వమాత్మనో
నితరాముపపన్నమితి.. ౧౬౨..
ఇది తం జాణది భవిఓ అభవియసత్తో ణ సద్దహది.. ౧౬౩..
అభేదకే కారణ నిశ్చిత హై. ఇససే [ఐసా నిశ్చిత హుఆ కి] చారిత్ర–జ్ఞాన–దర్శనరూప హోనేకే కారణ
ఆత్మాకో జీవస్వభావనియత చారిత్ర జిసకా లక్షణ హై ఐసా నిశ్చయమోక్షమార్గపనా అత్యన్త ఘటిత హోతా హై
[అర్థాత్ ఆత్మా హీ చారిత్ర–జ్ఞాన–దర్శన హోనేకే కారణ ఆత్మా హీ జ్ఞానదర్శనరూప జీవస్వభావమేం ద్రఢరూపసే
స్థిత చారిత్ర జిసకా స్వరూప హై ఐసా నిశ్చయమోక్షమార్గ హై].. ౧౬౨..
[ఇతి తద్] ఐసా [భవ్యః జానాతి] భవ్య జీవ జానతా హై, [అభవ్యసత్త్వః న శ్రద్ధత్తే] అభవ్య జీవ శ్రద్ధా
నహీం కరతా.
Page 239 of 264
PDF/HTML Page 268 of 293
single page version
తతస్తద్ధేతుకస్యానాకులత్వలక్షణస్య పరమార్థసుఖస్య మోక్షేనుభూతిరచలితాస్తి. ఇత్యేతద్భవ్య ఏవ
భావతో విజానాతి, తతః స ఏవ మోక్షమార్గార్హః. నైతదభవ్యః శ్రద్ధత్తే, తతః స మోక్షమార్గానర్హ ఏవేతి. అతః
కతిపయే ఏవ సంసారిణో మోక్షమార్గార్హా న సర్వ ఏవేతి.. ౧౬౩..
వాస్తవమేం ఆత్మా సర్వకో జానతా ఔర దేఖతా హోనేసే ఉసకా అభావ హోతా హై [అర్థాత్ మోక్షమేం స్వభావకీ
ప్రతికూలతాకా అభావ హోతా హై]. ఇసలియే ఉసకా అభావ జిసకా కారణ హై ఐసే
భావసే జానతా హై, ఇసలియే వహీ మోక్షమార్గకే యోగ్య హై; అభవ్య జీవ ఇస ప్రకార శ్రద్ధా నహీం కరతా,
Page 240 of 264
PDF/HTML Page 269 of 293
single page version
సాధూహి ఇదం భణిదం తేహిం
సాధుభిరిదం భణితం తైస్తు బన్ధో వా మోక్షో వా.. ౧౬౪...
కృశాను–సంవలితానీవ ఘృతాని కథఞ్చిద్విరుద్ధకారణత్వరూఢేర్బన్ధకారణాన్యపి
తు] పరన్తు ఉనసే [బన్ధః వా] బన్ధ భీ హోతా హై ఔర [మోక్షః వా] మోక్ష భీ హోతా హై.
వ్యాప్తికే కారణ బన్ధకారణ భీ హై. ఔర జబ వే
కించిత్ భీ పరసమయప్రవృతిసే యుక్త హో తో, ఉనసే [కథంచిత్] బన్ధ భీ హోతా హై.
౨. పరసమయప్రవృత్తియుక్త దర్శన–జ్ఞాన–చారిత్రమేం కథంచిత్ మోక్షరూప కార్యసే విరుద్ధ కార్యకా కారణపనా [అర్థాత్ బన్ధరూప
దృగ, జ్ఞాన నే చారిత్ర ఛే శివమార్గ తేథీ సేవవాం
–సంతే కహ్యుం, పణ హేతు ఛే ఏ బంధనా వా మోక్షనా. ౧౬౪.
Page 241 of 264
PDF/HTML Page 270 of 293
single page version
నివృత్తకృశానుసంవలనానీవ ఘృతాని విరుద్ధకార్యకారణభావాభావాత్సాక్షాన్మోక్షకారణాన్యేవ
భవన్తి. తతః స్వసమయప్రవృత్తినామ్నో జీవస్వభావనియతచరితస్య సాక్షాన్మోక్షమార్గత్వముపపన్న–మితి..౧౬౪..
భవతీతి దుఃఖమోక్షః పరసమయరతో భవతి జీవః.. ౧౬౫..
హైం తబ, జిసే అగ్నికే సాథకా మిలితపనా నివృత్త హుఆ హై ఐసే ఘృతకీ భాఁతి, విరుద్ధ కార్యకా కారణభావ
నివృత్త హో గయా హోనేసే సాక్షాత్ మోక్షకా కారణ హీ హై. ఇసలియే ‘స్వసమయప్రవృత్తి’ నామకా జో
జీవస్వభావమేం నియత చారిత్ర ఉసే సాక్షాత్ మోక్షమార్గపనా ఘటిత హోతా హై .. ౧౬౪..
వహ [పరసమయరతః జీవః] పరసమయరత జీవ [భవతి] హై. [‘అర్హంతాదికే ప్రతి భక్తి–అనురాగవాలీ
మందశుద్ధిసే భీ క్రమశః మోక్ష హోతా హై’ ఇస ప్రకార యది అజ్ఞానకే కారణ [–శుద్ధాత్మసంవేదనకే అభావకే
కారణ, రాగాంశకేే కారణ] జ్ఞానీకో భీ [మంద పురుషార్థవాలా] ఝుకావ వర్తే, తో తబ తక వహ భీ సూక్ష్మ
పరసమయమేం రత హై.]
శాస్త్రోమేం ఆనేవాలే ఐసే భిన్నభిన్న పద్ధతినకే కథనోంకో సులఝాతే హుఏ యహ సారభూత వాస్తవికతా ధ్యానమేం రఖనీ
చాహియే కి –జ్ఞానీకో జబ శుద్ధాశుద్ధరూప మిశ్రపర్యాయ వర్తతీ హై తబ వహ మిశ్రపర్యాయ ఏకాంతసే సంవర–నిర్జరా–మోక్షకే
కారణభూత నహీం హోతీ , అథవా ఏకాంతసే ఆస్రవ–బంధకే కారణభూత నహీం హోతీ, పరన్తు ఉస మిశ్రపర్యాయకా శుద్ధ
అంశ సంవర–నిర్జరా–మోక్షకే కారణభూత హోతా హై ఔర అశుద్ధ అంశ ఆస్రవ–బంధకే కారణభూత హోతా హై.]
౧. ఇస నిరూపణకే సాథ తులనా కరనేకే లియే శ్రీ ప్రవచనసారకీ ౧౧ వీం గాథా ఔర ఉసకీ తత్త్వప్రదీపికా టీకా
Page 242 of 264
PDF/HTML Page 271 of 293
single page version
త్యభిప్రాయేణ ఖిద్యమానస్తత్ర ప్రవర్తతే తదా తావత్సోపి రాగలవసద్భావాత్పరసమయరత ఇత్యుపగీయతే. అథ
న కిం పునర్నిరఙ్కుశరాగకలికలఙ్కితాన్తరఙ్గవృత్తిరితరో జన ఇతి.. ౧౬౫..
హీ]
౨. అజ్ఞానలవ = కిన్చిత్ అజ్ఞాన; అల్ప అజ్ఞాన.
౩. రాగలవ = కిన్చిత్ రాగ; అల్ప రాగ.
౫. ఇస గాథాకీ శ్రీ జయసేనాచార్యదేవకృత టీకామేం ఇస ప్రకార వివరణ హైః–
పంచపరమేష్ఠీకే ప్రతి గుణస్తవనాది భక్తి కరతా హై, తబ వహ సూక్ష్మ పరసమయరూపసే పరిణత వర్తతా హుఆ సరాగ
సమ్యగ్ద్రష్టి హైే; ఔర యది వహ పురుష శుద్ధాత్మభావనామేం సమర్థ హోనే పర భీ ఉసే [శుద్ధాత్మభావనాకో] ఛోడకర
‘శుభోపయోగసే హీ మోక్ష హోతా హై ఐసా ఏకాన్త మానే, తో వహ స్థూల పరసమయరూప పరిణామ ద్వారా అజ్ఞానీ మిథ్యాద్రష్టి
హోతా హై.
Page 243 of 264
PDF/HTML Page 272 of 293
single page version
బంధది పుణ్ణం బహుసో ణ హు సో కమ్మక్ఖయం కుణది.. ౧౬౬..
బధ్నాతి పుణ్యం బహుశో న ఖలు స కర్మక్షయం కరోతి.. ౧౬౬..
పుణ్యం బధ్నాతి] బహుత పుణ్య బాంధతా హై, [న ఖలు సః కర్మక్షయం కరోతి] పరన్తు వాస్తవమేం వహ కర్మోంకా క్షయ
నహీం కరతా.
నహీం హై ఐసా యహాఁ దర్శాయా హై]. అర్హంతాదికే ప్రతి భక్తిసమ్పన్న జీవ, కథంచిత్ ‘శుద్ధసమ్ప్రయోగవాలా’
హోనే పర భీ, రాగలవ జీవిత [విద్యమాన] హోనేసే ‘శుభోపయోగీపనే’ కో నహీం ఛోడతా హుఆ, బహుత
క్యోంకి అశుద్ధిరూప అంశ హై.]
౩. సిద్ధికే నిమిత్తభూత ఐసే జో అర్హంన్తాది ఉనకే ప్రతి భక్తిభావకో పహలే శుద్ధసమ్ప్రయోగ కహా గయా హై. ఉసమేం ‘శుద్ధ’
ప్రయోగ హోతా హై ఉసీ ప్రకార యహాఁ ‘శుద్ధ’ శబ్దకా ప్రయోగ హుఆ హై.]
జిన–సిద్ధ–ప్రవచన–చైత్య–మునిగణ–జ్ఞాననీ భక్తి కరే,
తే పుణ్యబంధ లహే ఘణో, పణ కర్మనో క్షయ నవ కరే. ౧౬౬.
Page 244 of 264
PDF/HTML Page 273 of 293
single page version
పరసమయప్రవృత్తినిబన్ధనత్వాదితి.. ౧౬౬..
పరిహరనేయోగ్య హై, క్యోంకి వహ పరసమయప్రవృత్తికా కారణ హై.. ౧౬౬..
హో తథాపి, [స్వకస్య సమయం న విజానాతి] స్వకీయ సమయకో నహీం జానతా [–అనుభవ నహీం
కరతా].
కణికా భీ హృదయమేం జీవిత హై వహ, భలే సమస్త సిద్ధాంతసాగరకా పారంగత హో తథాపి, నిరుపరాగ–
శుద్ధస్వరూప స్వసమయకో వాస్తవమేం నహీం చేతతా [–అనుభవ నహీం కరతా].
హో సర్వఆగమధర భలే జాణే నహీం స్వక–సమయనే. ౧౬౭.
Page 245 of 264
PDF/HTML Page 274 of 293
single page version
రాగరేణురపసారణీయ ఇతి.. ౧౬౭..
రోధస్తస్య న విద్యతే శుభాశుభకృతస్య కర్మణః.. ౧౬౮..
రాగపరిణతికే బినా నహీం హోతీ. రాగాదిపరిణతి హోనే పర, ఆత్మా బుద్ధిప్రసార రహిత [–చిత్తకే
భ్రమణసే రహిత] అపనేకో కిసీ ప్రకార నహీం రఖ సకతా ;
అర్హంతాది–విషయక భీ రాగరేణు [–అర్హంతాదికే ఓరకీ భీ రాగరజ] క్రమశః దూర కరనేయోగ్య హై.. ౧౬౭..
కర్మణః] శుభాశుభ కర్మకా [రోధః న విద్యతే] నిరోధ నహీం హై.
సా భీ రాగ స్వసమయకీ ఉపలబ్ధిరూప కార్యమేం విఘ్న కరతా హై.
శుభ వా అశుభ కర్మో తణో నహి రోధ ఛే తే జీవనే. ౧౬౮.
Page 246 of 264
PDF/HTML Page 275 of 293
single page version
ఏవాయమనర్థసన్తాన ఇతి.. ౧౬౮..
సిద్ధేసు కుణది భత్తిం ణివ్వాణం తేణ పప్పోది.. ౧౬౯..
సిద్ధేషు కరోతి భక్తిం నిర్వాణం తేన ప్రాప్నోతి.. ౧౬౯..
సమస్తవిభావరూప బుద్ధిప్రసార రోకా నహీం జా సకతా ఔర యహ నహీం రుకనేసే [అర్థాత్ బుద్ధిప్రసారకా నిరోధ నహీం
హోనేసే] శుభాశుభ కర్మకా సంవర నహీం హోతా; ఇసలిఏ ఐసా సిద్ధ హుఆ కి సమస్త అనర్థపరమ్పరాఓంకా
రాగాదివికల్ప హీ మూల హై.
ఇసలిఏ, ఇస అనర్థసంతతికా మూల రాగరూప క్లేశకా విలాస హీ హై.
పారమార్థిక సిద్ధభక్తి] [కరోతి] కరతా హై, [తేన] ఇసలిఏ వహ [నిర్వాణం ప్రాప్నోతి] నిర్వాణకో ప్రాప్త
కరతా హై.
తే కారణే మోక్షేచ్ఛు జీవ అసంగ నే నిర్మమ బనీ
సిద్ధో తణీ భక్తి కరే, ఉపలబ్ధి జేథీ మోక్షనీ. ౧౬౯.
Page 247 of 264
PDF/HTML Page 276 of 293
single page version
కర్మబన్ధమూలచిత్తోద్భ్రాన్తిమూలభూతా రాగాద్యనువృత్తిరేకాన్తేన నిఃశేషీకరణీయా. నిః–శేషితాయాం తస్యాం
ప్రసిద్ధనైఃసఙ్గయనైర్మమ్యః శుద్ధాత్మద్రవ్యవిశ్రాన్తిరూపాం పారమార్థికీం సిద్ధభక్తిమనుబిభ్రాణః
ప్రసిద్ధస్వసమయప్రవృత్తిర్భవతి. తేన కారణేన స ఏవ నిః–శేషితకర్మబన్ధః సిద్ధిమవాప్నోతీతి.. ౧౬౯..
[పహలే] కహా గయా, ఇసలిఏ మోక్షార్థీకో కర్మబన్ధకా మూల ఐసా జో చిత్తకా భ్రమణ ఉసకే మూలభూత
రాగాదిపరిణతికా ఏకాన్త నిఃశేష నాశ కరనేయోగ్య హై. ఉసకా నిఃశేష నాశ కియా జానేసే, జిసే
కర్మబన్ధకా నిఃశేష నాశ కరకే సిద్ధికో ప్రాప్త కరతా హై.. ౧౬౯..
౨. రాగాది–ఉపాధిరహిత చైతన్యప్రకాశ జిసకా లక్షణ హై ఐసే ఆత్మతత్త్వసే విపరీత మోహోదయ జిసకీ ఉత్పత్తిమేం
హై ఇసలిఏ స్వసమయప్రవృత్తికే కారణ వహీ జీవ కర్మబన్ధకా క్షయ కరకే మోక్షకో ప్రాప్త కరతా హై, అన్య నహీం.]
Page 248 of 264
PDF/HTML Page 277 of 293
single page version
దూరతరం ణివ్వాణం సంజమతవసంపఉత్తస్స.. ౧౭౦..
దూరతరం నిర్వాణం సంయమతపఃసమ్ప్రయుక్తస్య.. ౧౭౦..
సూత్రోంకే ప్రతి జిసే రుచి [ప్రీతి] వర్తతీ హై, ఉస జీవకో [నిర్వాణం] నిర్వాణ [దూరతరమ్] దూరతర
[విశేష దూర] హై.
తో మాత్ర దేవలోకాదికే క్లేశకీ పరమ్పరాకా హీ హేతు హై ఔర సాథ హీ సాథ జ్ఞానీకో జో [మందశుద్ధిరూప] శుద్ధ
అంశ పరిణమిత హోతా హై వహ సంవరనిర్జరాకా తథా [ఉతనే అంశమేం] మోక్షకా హేతు హై. వాస్తవమేం ఐసా హోనే పర భీ,
శుద్ధ అంశమేం స్థిత సంవర–నిర్జరా–మోక్షహేతుత్వకా ఆరోప ఉసకే సాథకే భక్తి–ఆదిరూప శుభ అంశమేం కరకే ఉన
శుభ భావోంకో దేవలోకాదికే క్లేశకీ ప్రాప్తికీ పరమ్పరా సహిత మోక్షప్రాప్తికే హేతుభూత కహా గయా హై. యహ కథన
ఆరోపసే [ఉపచారసే] కియా గయా హై ఐసా సమఝనా. [ఐసా కథంచిత్ మోక్షహేతుత్వకా ఆరోప భీ జ్ఞానీకో హీ
వర్తనేవాలే భక్తి–ఆదిరూప శుభ భావోంమేం కియా జా సకతా హై. అజ్ఞానీకే తో శుద్ధికా అంశమాత్ర భీ పరిణమనమేం నహీం
హోనేసే యథార్థ మోక్షహేతు బిలకుల ప్రగట హీ నహీం హుఆ హై–విద్యమాన హీ నహీంం హై తో ఫిర వహాఁ ఉసకే భక్తి–
ఆదిరూప శుభ భావోంమేం ఆరోప కిసకా కియా జాయ?]
సూత్రో, పదార్థో, జినవరో ప్రతి చిత్తమాం రుచి జో రహే. ౧౭౦.
Page 249 of 264
PDF/HTML Page 278 of 293
single page version
సమయప్రవృత్తిం పరిత్యక్తుం నోత్సహతే, స ఖలు న నామ సాక్షాన్ మోక్షం లభతే కిన్తు సురలోకాది–
క్ల్రుేశప్రాప్తిరూపయా పరమ్పరయా తమవాప్నోతి.. ౧౭౦..
జో కుణది తవోకమ్మం సో సురలోగం సమాదియది.. ౧౭౧..
హోనేసే, ‘ధునకీ కో చిపకీ హుఈ రూఈ’కే న్యాయసే, నవ పదార్థోం తథా అర్హంతాదికీ రుచిరూప [ప్రీతిరూప]
పరసమయప్రవృత్తికా పరిత్యాగ నహీం కర సకతా, వహ జీవ వాస్తవమేం సాక్షాత్ మోక్షకో ప్రాప్త నహీం కరతా
కిన్తు దేవలోకాదికే క్లేశకీ ప్రాప్తిరూప పరమ్పరా ద్వారా ఉసే ప్రాప్త కరతా హై.. ౧౭౦..
ప్రతిపాదన కరనేవాలే ఆగమోంకే ప్రతి రుచి [ప్రీతి] కరతా హై, కదాచిత్ [జిస ప్రకార కోఈ రామచన్ద్రాది పురుష
దేశాన్తరస్థిత సీతాది స్త్రీ కే పాససే ఆఏ హుఏ మనుష్యోంకో ప్రేమసే సునతా హై, ఉనకా సన్మానాది కరతా హై ఔర
ఉన్హేం దాన దేతా హై ఉసీ ప్రకార] నిర్దోష–పరమాత్మా తీర్థంకరపరమదేవోంకే ఔర గణధరదేవ–భరత–సగర–రామ–
పాండవాది మహాపురుషోంకే చరిత్రపురాణ శుభ ధర్మానురాగసే సునతా హై తథా కదాచిత్ గృహస్థ–అవస్థామేం
భేదాభేదరత్నత్రయపరిణత ఆచార్య–ఉపాధ్యాయ–సాధునకే పూజనాది కరతా హై ఔర ఉన్హేం దాన దేతా హై –ఇత్యాది శుభ
భావ కరతా హై. ఇస ప్రకార జో జ్ఞానీ జీవ శుభ రాగకో సర్వథా నహీం ఛోడ సకతా, వహ సాక్షాత్ మోక్షకో ప్రాప్త
నహీం కరతా పరన్తు దేవలోకాదికే క్లేశకీ పరమ్పరాకో పాకర ఫిర చరమ దేహసే నిర్వికల్పసమాధివిధాన ద్వారా
విశుద్ధదర్శనజ్ఞానస్వభావవాలే నిజశుద్ధాత్మామేం స్థిర హోకర ఉసే [మోక్షకో] ప్రాప్త కరతా హై.]
Page 250 of 264
PDF/HTML Page 279 of 293
single page version
యః కరోతి తపఃకర్మ స సురలోకం సమాదత్తే.. ౧౭౧..
సమాసాద్య, సుచిరం రాగాఙ్గారైః పచ్యమానోన్తస్తామ్యతీతి.. ౧౭౧..
సో తేణ వీదరాగో
సంయమ సహిత [తపఃకర్మ] తపకర్మ [–తపరూప కార్య] [కరోతి] కరతా హై, [సః] వహ [సురలోకం]
దేవలోకకో [సమాదత్తే] సమ్ప్రాప్త కరతా హై.
[–మలిన] హై ఐసా వర్తతా హుఆ, విషయవిషవృక్షకే
పర్యంత [–బహుత లమ్బే కాల తక] రాగరూపీ అంగారోంసే దహ్యమాన హుఆ అన్తరమేం సంతప్త [–దుఃఖీ, వ్యథిత]
హోతా హై.. ౧౭౧..
౨. ఆమోద = [౧] సుగంధ; [౨] మోజ.
వీతరాగ థఈనే ఏ రీతే తే భవ్య భవసాగర తరే. ౧౭౨.
Page 251 of 264
PDF/HTML Page 280 of 293
single page version
స తేన వీతరాగో భవ్యో భవసాగరం తరతి.. ౧౭౨..
మహాజనః సమస్తవిషయమపి రాగముత్సృజ్యాత్యన్తవీతరాగో భూత్వా సముచ్ఛలజ్జ్వలద్దుఃఖసౌఖ్యకల్లోలం
కర్మాగ్నితప్తకలకలోదభారప్రాగ్భారభయఙ్కరం భవసాగరముత్తీర్య, శుద్ధస్వరూపపరమామృతసముద్రమధ్యాస్య సద్యో
నిర్వాతి..
సమఝకర, సాక్షాత్ మోక్షకా అభిలాషీ మహాజన సభీ కీ ఓరసే రాగకో ఛోడకర, అత్యన్త వీతరాగ
హోకర, జిసమేం ఉబలతీ హుఈ దుఃఖసుఖకీ కల్లోలేం ఊఛలతీ హై ఔర జో కర్మాగ్ని ద్వారా తప్త, ఖలబలాతే
జలసమూహకీ అతిశయతాసే భయంకర హై ఐసే భవసాగరకో పార ఉతరకర, శుద్ధస్వరూప పరమామృతసముద్రకో
అవగాహకర, శీఘ్ర నిర్వాణకో ప్రాప్త కరతా హై.
[వీతరాగః] వీతరాగ హోకర [భవసాగరం తరతి] భవసాగరకో తరతా హై.
అత్యన్త అన్తరంగ జలనకా కారణ హోతా హై.]