Panchastikay Sangrah (Hindi). Gatha: 7.

< Previous Page   Next Page >


Page 19 of 264
PDF/HTML Page 48 of 293

 

कहानजैनशास्त्रमाला] षड्द्रव्य–पंचास्तिकायवर्णन

[
१९

अण्णोण्णं पविसंता दिंता ओगासमण्णमण्णस्स।
मेलंता वि य णिच्चं सगं सभावं ण विजहंति।। ७।।

अनयोऽन्यं प्रविशन्ति ददन्त्यवकाशमन्योऽन्यस्य।
मिलन्त्यपि च नित्यं स्वकं स्वभावं न विजहन्ति।। ७।।

अत्र षण्णां द्रव्याणां परस्परमत्यन्तसंकरेऽपि प्रतिनियतस्वरूपादप्रच्यवनमुक्तम्।

अत एव तेषां परिणामवत्त्वेऽपि प्राग्नित्यत्वमुक्तम्। अत एव च न तेषामेकत्वापत्तिर्न च जीवकर्मणोर्व्यवहारनयादेशादेकत्वेऽपि परस्परस्वरूपोपादानमिति।। ७।। ----------------------------------------------------------------------------

गाथा ७
अन्वयार्थઃ– [अन्योन्यं प्रविशन्ति] वे एक–दूसरेमें प्रवेश करते हैं, [अन्योन्यस्य] अन्योन्य

[अवकाशम् ददन्ति] अवकाश देते हैं, [मिलन्ति] परस्पर [क्षीर–नीरवत्] मिल जाते हैं। [अपि च] तथापि [नित्यं] सदा [स्वकं स्वभावं] अपने–अपने स्वभावको [न विजहन्ति] नहीं छोड़ते।

टीकाः– यहाँ छह द्रव्योंको परस्पर अत्यन्त संकर होने पर भी वे प्रतिनियत [–अपने–अपने

निश्वित] स्वरूपसे च्युत नहीं होते ऐसा कहा है। इसलिये [–अपने–अपने स्वभावसे च्युत नहीं होते इसलिये], परिणामवाले होने पर भी वे नित्य हैं–– ऐसा पहले [छठवी गाथामें] कहा था; और इसलिये वे एकत्वको प्राप्त नहीं होते; और यद्यपि जीव तथा कर्मको व्यवहारनयके कथनसे एकत्व [कहा जाता] है तथापि वे [जीव तथा कर्म] एक–दूसरेके स्वरूपको ग्रहण नहीं करते।। ७।। -------------------------------------------------------------------------- संकर=मिलन; मिलाप; [अन्योन्य–अवगाहरूप] मिश्रितपना।

अन्योन्य थाय प्रवेश, ए अन्योन्य दे अवकाशने,
अन्योन्य मिलन, छतां कदी छोडे़ न आपस्वभावने। ७।