Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >

Tiny url for this page: http://samyakdarshan.org/GcwD3cq
Page 72 of 264
PDF/HTML Page 101 of 293


This shastra has been re-typed and there may be sporadic typing errors. If you have doubts, please consult the published printed book.

Hide bookmarks
background image
72
] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda
chetakasvabhAven prakRuShTataravIryAntarAyAvasAditakAryakAraNasAmarthyA sukhadukharUpan karmaphalamev prAdhAnyen
chetayante. anye tu prakRuShTataramohamalImasenApi prakRuShTagnAnAvaraNamudritAnubhAven chetak–svabhAven
manAgvIryAntarAyakShayopashamAsAditakAryakAraNasAmarthyA sukhadukharUpakarmaphalAnubhavan–samvalitamapi
kAryamev prAdhAnyen chetayante. anyatare
tu prakShAlitasakalamohakalangken samuchchhinna–
kRutsnagnAnAvaraNatayAtyantamunmudritasamastAnubhAven chetakasvabhAven samastavIryAntarAyakShayAsAditAnant–
vIryA api nirjIrNakarmaphalatvAdatyant–
-----------------------------------------------------------------------------
TIkA– yah, 1chetayitRutvaguNakI vyAkhyA hai.
koI chetayitA arthAt AtmA to, jo ati prakRuShTa mohase malin hai aur jisakA prabhAv
[shakti] ati prakRuShTa gnAnAvaraNase mund gayA hai aise chetak–svabhAv dvArA sukhadukharUp ‘karmaphal’ ko
hI pradhAnata chetate hain, kyonki unakA ati prakRuShTa vIryAntarAyase kArya karanekA [–karmachetanArUp
pariNamit honekA] sAmarthya naShTa gayA hai.
dUsare chetayitA arthAt AtmA, jo ati prakRuShTa mohase malin chhe aur jisakA prabhAv 2prakRuShTa
gnAnAvaraNase mund gayA hai aise chetakasvabhAv dvArA – bhale hI sukhadukharUp karmaphalake anubhavase
mishritarUpasee bhI – ‘kArya’ ko hI pradhAnata chetate hain, kyonki unhonne alpa vIryAntarAyake kShayopashamase
3kArya karanekA sAmarthya prApta kiyA hai.
aur dUsare chetayitA arthAt AtmA, jisamense sakal mohakalank dhul gayA hai tathA samasta
gnAnAvaraNake vinAshake kAraN jisakA samasta prabhAv atyanta vikasit ho gayA hai aise chetakasvabhAv
--------------------------------------------------------------------------

1. chetayitRutva = chetayitApanA; chetanevAlApanA ; chetakapanA.

2. karmachetanAvAle jIvako gnAnAvaraN ‘prakRuShTa’ hotA hai aur karmaphalachetanAvAleko ‘ati prakRuShTa’ hotA hai.

3. kArya = [jIv dvArA] kiyA jAtA ho vah; ichchhApUrvak iShTAniShTa vikalparUp karma. [jin jIvonko vIryakA
kinchat vikAs huA hai unako karmachetanArUpase pariNamit sAmarthya pragaT huA hai isaliye ve mukhyata
karmachetanArUpase pariNamit hote hain. vah karmachetanA karmaphalachetanAse mishrit hotI hai.]