Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 88 of 264
PDF/HTML Page 117 of 293

 

] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda

dravyaguNAnAmarthAntarabhUtatve doShoyam.

gnAnI gnAnAdyadyarthAntarabhUtastadA svakaraNAnshamantareN parashurahitadevadattavatkaraNavyApArA– samarthatvAdachetayamAnochetan ev syAt. gnAnanycha yadi gnAninorthAntarabhUtan tadA tatkartranshamantareN devadattarahitaparashuvattatkartRutvavyApArAsamarthatvAdachetayamAnamachetanamev syAt. na cha gnAnagnAnino– ryutasiddhayossanyogen chetanatvan dravyasya nirvisheShasya guNAnAn nirAshrayANAn shUnyatvAditi.. 48..

-----------------------------------------------------------------------------

TIkA– dravya aur guNonko arthAntarapanA ho to yah [nimnAnusAr] doSh AyegA.

yadi gnAnI [–AtmA] gnAnase arthAntarabhUt ho to [AtmA] apane karaN–ansh binA, kulhADI rahit devadattakI bhAnti, 1karaNakA vyApAr karanemen asamartha honese nahIn chetatA [–jAnatA] huA achetan hI hogA. aur yadi gnAn gnAnIse [–AtmAse] arthAntarabhUt ho to gnAn apane kartRu–anshake binA, devadatta rahit kulhADIkI bhAnti, apane 2kartAkA vyApAr karanemen asamartha honese nahIn chetatA [–jAnatA] huA achetan hI hogA. punashcha, 3yutasiddha aise gnAn aur gnAnIko [–gnAn aur AtmAko] sanyogase chetanapanA ho aisA bhI nahIn hai, kyonki nirvisheSh dravya aur nirAshray guN shUnya hote hain.. 48.. --------------------------------------------------------------------------

par bhI lakaDIke yogase manuShya ‘lakaDIvAlA’ hotA hai usI prakAr gnAn aur AtmA pRuthak hone par bhI
gnAnake sAth yukta hokar AtmA ‘gnAnavAlA [–gnAnI]’ hotA hai aisA bhI nahIn hai. lakaDI aur manuShyakI
bhAnti gnAn aur AtmA kabhI pRuthak honge hI kaise? visheSharahit dravya ho hI nahIn sakatA, isaliye gnAn rahit
AtmA kaisA? aur Ashray binA guN ho hI nahIn sakatA, isaliye AtmAke binA gnAn kaisA? isaliye
‘lakaDI’ aur ‘lakaDIvAle’kI bhAnti ‘gnAn’ aur ‘gnAnI’kA yutasiddhapanA ghaTit nahIn hotA.]

88

1. karaNakA vyApAr = sAdhanakA kArya. [AtmA kartA hai aur gnAn karaN hai. yadi AtmA gnAnase bhinna hI ho to AtmA sAdhanakA vyApAr arthAt gnAnakA kArya karanemen asamartha honese jAn nahIn sakegA isaliye AtmAko
achetanatva A jAyegA.]

2. kartAkA vyApAr = kartAkA kArya. [gnAn karaN haie aur AtmA kartA hai. yadi gnAn AtmAse bhinna hI ho to gnAn kartAkA vyApAr arthAt AtmAkA kArya karanemen asamartha honese jAn nahIn sakegA isaliye gnAnako
achetanapanA A jAvegA.]

3. yutasiddha = juDakar siddha hue; samavAyase–sanyogase siddha hue. [jis prakAr lakaDI aur manuShya pRuthak hone