kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
idi jiNavarehin bhaNidan aNNoNNaviruddhamaviruddhan.. 54..
evan sato vinAshosato jIvasya bhavatyutpAda.
iti jinavarairbhaNitamanyonyaviruddhamaviruddham.. 54..
evan hi panychabhirbhAvai svayam pariNamamAnasyAsya jIvasya kadAchidaudayikenaiken manuShyatvAdilakShaNen bhAven sato vinAshastathApareNaudayikenaiv devatvAdilakShaNen bhAven asat utpAdo bhavatyeva. etachcha ‘na sato vinAsho nAsat utpAd’ iti pUrvoktasUtreN sah viruddhamapi na viruddham; yato jIvasya dravyArthikanayAdeshen na satpraNAsho nAsadutpAda, tasyaiv paryAyArthikanayAdeshen satpraNAshosadutpAdashcha. na chaitadanupapannam, nitye jale kallolAnAm–nityatvadarshanAditi.. 54.. -----------------------------------------------------------------------------
anvayArtha– [evan] is prakAr [jIvasya] jIvako [sata vinAsha] satkA vinAsh aur [asata utpAda] asatkA utpAd [bhavati] hotA hai– [iti] aisA [jinavarai bhaNitam] jinavaronne kahA hai, [anyonyaviruddham] jo ki anyonya viruddha [19 vIn gAthAke kathanake sAth virodhavAlA] tathApi [aviruddham] aviruddha hai.
TIkA– yah, jIvako bhAvavashAt [audayik Adi bhAvonke kAraN] sAdi–sAntapanA aur anAdi–anantapanA honemen virodhakA parihAr hai.
is prakAr vAstavamen pAnch bhAvarUpase svayam pariNamit honevAle is jIvako kadAchit audayik aise ek manuShyatvAdisvarUp bhAvakI apekShAse satkA vinAsh aur audayik hI aise dUsare devatvAdisvarUp bhAvakI apekShAse asatkA utpAd hotA hI hai. aur yah [kathan] ‘satkA vinAsh nahIn hai tathA asatkA utpAd nahIn hai’ aise pUrvokta sUtrake [–19vIn gAthAke] sAth virodhavAlA hone par bhI [vAstavamen] virodhavAlA nahIn hai; kyonki jIvako dravyArthikanayake kathanase satkA nAsh nahIn hai aur asatkA utpAd nahIn hai tathA usIko paryAyArthikanayake kathanase satkA nAsh hai aur asatkA utpAd hai. aur yah 1anupapanna nahIn hai, kyonki nitya aise jalamen kallolonkA anityapanA dikhAI detA hai. -------------------------------------------------------------------------- yahAn ‘sAdi’ke badale ‘anAdi’ honA chAhiye aisA lagatA hai; isaliye gujarAtImen ‘anAdi’ aisA anuvAd
–bhAkhyun jine, je pUrva–apar viruddha paN aviruddha chhe. 54.
1.anupapanna = ayukta; asangat; aghaTit; na ho sake aisA.