kuvvanti sado NAsan asado bhAvassa uppAdan.. 55..
kurvanti sato nAshamasato bhAvasyotpAdam.. 55..
jIvasya sadasadbhAvochchhittyutpattinimittopAdhipratipAdanametat. -----------------------------------------------------------------------------
bhAvArtha– 53 vIn gAthAmen jIvako sAdi–sAntapanA tathA anAdi–anantapanA kahA gayA hai. vahAn prashna sambhav hai ki–sAdi–sAntapanA aur anAdi–anantapanA paraspar viruddha hai; paraspar viruddha bhAv ekasAth jIvako kaise ghaTit hote hain? usakA samAdhAn is prakAr hai jIv dravya–paryAyAtmak vastu hai. use sAdi–sAntapanA aur anAdi–anantapanA donon ek hI apekShAse nahIn kahe gaye hain, bhinna– bhinna apekShAse kahe gaye hain; sAdi–sAntapanA kahA gayA hai vah paryAy–apekShAse hai aur anAdi– anantapanA dravya–apekShAse hai. isaliye is prakAr jIvako sAdi–sAntapanA tathA anAdi–anantapanA ekasAth barAbar ghaTit hotA hai.
[yahAn yadyapi jIvako anAdi–ananta tathA sAdi–sAnta kahA gayA hai, tathApi aisA tAtparya grahaN karanA chAhiye ki paryAyArthikanayake viShayabhUt sAdi–sAnta jIvakA Ashray karaneyogya nahIn hai kintu dravyArthikanayake viShayabhUt aisA jo anAdi–ananta, TankotkIrNagnAyakasvabhAvI, nirvikAr, nityAnandasvarUp jIvadravya usIkA Ashray karane yogya hai].. 54..
anvayArtha– [nArakatiryanngmanuShyA devA] nArak, tiryanch, manuShya aur dev [iti nAmasanyutA] aise nAmomvAlI [prakRutaya] [nAmakarmakI] prakRitiyAn [sata nAsham] sat bhAvakA nAsh aur [asata bhAvasya utpAdam] asat bhAvakA utpAd [kurvanti] karatI hain. --------------------------------------------------------------------------
te vyay kare sat bhAvano, utpAd asat taNo kare. 55.
96