Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration). Gatha: 60.

< Previous Page   Next Page >


Page 102 of 264
PDF/HTML Page 131 of 293

 

] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda

jIvabhAvasya karmakartRutve pUrvapakShoyam. yadi khalvaudayikAdirUpo jIvasya bhAva karmaNA kriyate, tadA jIvastasya kartA na bhavati. na cha jIvasyAkartRutvAmiShyate. tata pArisheShyeN dravyakarmaNa kartApadyate. tattu katham? yato nishchayanayenAtmA svan bhAvamujjhitvA nAnyatkimapi karotIti.. 59..

bhAvo kammaNimitto kamman puN bhAvakAraNan havadi.
Na du tesin khalu kattA Na viNA bhUdA du
kattAran.. 60..

bhAva karmanimitta karma punarbhAvakAraNan bhavati.
na tu teShAn khalu kartA na vinA bhUtAstu kartAram.. 60..

-----------------------------------------------------------------------------

TIkA– karmakI jIvabhAvakA katRutva honeke sambandhamen yah pUrvapakSha hai.

yadi audayikAdirUp jIvakA bhAv karma dvArA kiyA jAtA ho, to jIv usakA [– audayikAdirUp jIvabhAvakA] kartA nahIn hai aisA siddha hotA hai. aur jIvakA akatRutva to iShTa [– mAnya] nahIn hai. isaliye, sheSh yah rahA ki jIv dravyakarmakA kartA honA chAhiye. lekin vah to kaise ho sakatA hai? kyonki nishchayanayase AtmA apane bhAvako chhoDakar anya kuchh bhI nahIn karatA.

[is prakAr pUrvapakSha upasthit kiyA gayA] .. 59..

gAthA 60

anvayArtha– [bhAva karmanimitta] jIvabhAvakA karma nimitta hai [puna] aur [karma bhAvakAraNan bhavati] karmakA jIvabhAv nimitta hai, [na tu teShAn khalu kartA] parantu vAstavamen ek dUsareke kartA nahIn hai; [na tu kartAram vinA bhUtA] kartAke binA hote hain aisA bhI nahIn hai.

-------------------------------------------------------------------------- pUrvapakSha = charchA yA nirNayake liye kisI shAstrIy viShayake sambandhamen upasthit kiyA huA pakSha tA prashna.


re! bhAv karmanimitta chhe ne karma bhAvanimitta chhe,
anyonya nahi kartA khare; kartA vinA nahi thAy chhe. 60.

102