nishchayen jIvasya svabhAvAnAn kartRutvan pudgalakarmaNAmakartRutvan chAgamenopadarshitamatra iti..61..
jIvo vi ya tArisao kammasahAveN bhAveNa.. 62..
jIvopi cha tAdrashaka karmasvabhAven bhAvena.. 62..
atra nishchayanayenAbhinnakArakatvAtkarmaNo jIvasya cha svayam svarUpakartRutvamuktam.
karma khalu karmatvapravartamAnapudgalaskandharUpeN kartRutAmanubibhrANan, karmatvagamanashaktirUpeN karaNatAmAtmasAtkurvat, prApyakarmatvapariNAmarUpeN karmatAn kalayat, pUrvabhAvavyapAyepi dhruvatvA– lambanAdupAttApAdAnatvam, upajAyamAnapariNAmarUpakarmaNAshrIyamANatvAdupoDhasampradAnatvam, AdhIy– mAnapariNAmAdhAratvAdgRuhItAdhikaraNatvan, svayamev ShaTkArakIrUpeN vyavatiShThamAnan na kArakAntaram– pekShate. -----------------------------------------------------------------------------
TIkA– nishchayase jIvako apane bhAvonkA kartRutva hai aur pudgalakarmonkA akartRutva hai aisA yahAn Agam dvArA darshAyA gayA hai.. 61..
anvayArtha– [karma api] karma bhI [sven svabhAven] apane svabhAvase [svakan karoti] apaneko karate hain [cha] aur [tAdrashaka jIva api] vaisA jIv bhI [karmasvabhAven bhAven] karmasvabhAv bhAvase [–audayikAdi bhAvase] [samyak AtmAnam] barAbar apaneko karatA hai.
TIkA– nishchayanayase abhinna kArak honese karma aur jIv svayam svarUpake [–apane–apane rUpake] kartA hai aisA yahAn kahA hai.
karma vAstavamen [1] karmarUpase pravartamAn pudgalaskandharUpase kartRutvako dhAraN karatA huA, [2] karmapanA prApta karanekI shaktirUp karaNapaneko angIkRut karatA huA, [3] prApya aise karmatvapariNAmarUpase karmapanekA anubhav karatA huA, [4] pUrva bhAvakA nAsh ho jAne par bhI dhruvatvako avalamban karanese jisane apAdAnapaneko prApta kiyA hai aisA, [5] utpanna hone vAle pariNAmarUp karma dvArA samAshrit honese [arthAt utpanna hone vAle pariNAmarUp kArya apaneko diyA jAnese] --------------------------------------------------------------------------
AtmAy karmasvabhAvarUp nij bhAvathI nijane kare. 62.
104