kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
sa khalu jIvo mahAtmA nityachaitanyopayuktatvAdek ev, gnAnadarshanabhedAdvivikalpa, karmaphalakAryagnAnachetanAbheden lakShyamANatvAtrilakShaNa dhrauvyotpAdavinAshabheden vA, chatasRuShu gatiShu chankramaNatvAchchatushchankramaNa, panychabhi pAriNAmikaudayikAdibhiragraguNai pradhAnatvAtpanychAgraguNapradhAna, chatasRuShu dikShUrdhvamadhashcheti bhavAntarasankramaNaShaTkenApakrameN yuktatvAtShaTkApakramayukta, asit– nAstyAdibhi saptabhanggai sadbhAvo yasyeti saptabhanggasadbhAva aShTAnAn karmaNAn guNAnAn vA AshrayatvAdaShTAshraya, navapadArtharUpeN vartanAnnavArtha, pRuthivyaptejovAyuvanaspatisAdhAraNapratyek–dvitrichatu panychendriyarUpeShu dashasu sthAneShu gatatvAdrashasthAnag iti.. 71–72..
uDDhan gachchhadi sesA vidisAvajjan gadin janti.. 73..
-----------------------------------------------------------------------------
TIkA– vah jIv mahAtmA [1] vAstavamen nityachaitanya–upayogI honese ‘ek ’ hI hai; [2] gnAn aur darshan aise bhedonke kAraN ‘do bhedavAlA’ hai; [3] karmaphalachetanA, kAryachetanA aur gnAnachetanA aise bhedonn dvArA athavA dhrauvya, utpAd aur vinAsh aise bhedon dvArA lakShit honese ‘trilakShaN [tIn lakShaNavAlA]’ hai; [4] chAr gatiyommen bhramaN karatA hai isaliye ‘chaturvidh bhramaNavAlA’ hai; [5] pAriNAmik audayik ityAdi pAnch mukhya guNon dvArA pradhAnatA honese ‘pAnch mukhya guNonse pradhAnatAvAlA’ hai; [6] chAr dishAommen, Upar aur nIche is prrakAr ShaDvidh bhavAntaragamanarUp apakramase yukta honeke kAraN [arthAt anya bhavamen jAte hue uparokta chhah dishAommen gaman hotA hai isaliye] ‘chhah apakram sahit’ hai; [7] asti, nAsti Adi sAt bhango dvArA jisakA sadbhAv hai aisA honese ‘sAt bhangapUrvak sadbhAvavAn’ hai; [8] [gnAnAvaraNIyAdi] ATh karmonke athavA [samyaktvAdi] ATh guNonke AshrayabhUt honese ‘AThake AshrayarUp’ hai; [9] nav padArtharUpase vartatA hai isaliye ‘nav–artharUp’ hai; [10] pRithvI, jal, agni, vAyu, sAdhAraN vanaspati, pratyek vanaspati, dvIndriy, trIndriy chaturindriy aur panchendriyarUp dash sthAnomen prApta honese ‘dashasthAnagat’ hai.. 71– 72.. --------------------------------------------------------------------------
gati hoy Unche; sheShane vidishA tajI gati hoy chhe. 73.