Urdhva gachchhati sheShA vidigvarjAn gatin yAnti.. 73..
ath pudgaladravyAstikAyavyAkhyAnam.
idi te chaduvviyappA puggalakAyA muNeyavvA.. 74..
iti te chaturvikalpA pudgalakAyA gnAtavyA.. 74..
-----------------------------------------------------------------------------
anvayArtha– [prakRitisthityanubhAgapradeshabandhai] prakRitibandha, sthitibandha, anubhAgabandha aur pradeshabandhase [sarvata mukta] sarvata mukta jIv [Udhvan gachchhati] Urdhvagaman karatA hai; [sheShA] sheSh jIv [bhavAntaramen jAte hue] [vidigvarjA gatin yAnti] vidishAen chhoD kar gaman karate hain.
TIkA– baddha jIvako karmanimittak ShaDvidh gaman [arthAt karma jisamen nimittabhUt hain aisA chhah dishAonmmen gaman] hotA hai; mukta jIvako bhI svAbhAvik aisA ek Urdhvagaman hotA hai. – aisA yahAn kahA hai.
bhAvArtha– samasta rAgAdivibhAv rahit aisA jo shuddhAtmAnubhUtilakShaN dhyAn usake bal dvArA chaturvidh bandhase sarvathA mukta huA jIv bhI, svAbhAvik ananta gnAnAdi guNonse yukta vartatA huA, ekasamayavartI avigrahagati dvArA [lokAgraparyant] svAbhAvik Urdhvagaman karatA hai. sheSh sansArI jIv maraNAntamen vidishAen chhoDakar pUrvokta ShaT–apakramasvarUp [karmanimittak] anushreNIgaman karate hain.. 73..
is prakAr jIvadravyAstikAyakA vyAkhyAn samApta huA.
ab pudgaladravyAstikAyakA vyAkhyAn hai. --------------------------------------------------------------------------
te skandh teno desh, snkadhapradesh, paramANu kahyA. 74.
118