Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


PDF/HTML Page 15 of 293

 

astikAyon aur padArthonke nirUpaNake pashchAt shAstramen mokShamArgasUchak chUlikA hai. yah antim adhikAr, shAstrarUpI mandir par ratnakalash bhAnti shobhA detA hai. adhyAtmarasik AtmArthI jIvonkA yah ati priy adhikAr hai. is adhikArakA rasAsvAdan karate hue mAnon unhen tRupti hI nahIn hotI. isamen mukhyata vItarAg chAritrakA–svasamayakA–shuddhamunidashAkA–pAramArthik mokShamArgakA bhAvavAhI madhur pratipAdan hai, tathA muniko sarAg chAritrakI dashAmen Anshik shuddhike sAth sAth kaise shubh bhAvonkA sumel avashya hotA hI hai usakA bhI spaShTa nirdesh hai. jinake hRudayamen vItarAgatAkI bhAvanA kA manthan hotA rahatA hai aise shAstrakAr aur TIkAkAr munIndronne is adhikAramen mAnon shAnt vItarAg rasakI saritA pravAhit kI hai. dhIr gambhIr gatise bahatI huI us shAntarasakI adhyAtmagangAmen snAn karanese tattvajignAsu bhAvuk jIv shItalatAbhIbhUt hote hain aur unakA hRuday shAnt–shAnt hokar muniyonkI AtmAnubhavamUlak sahajashuddha udAsIn dashAke prati bahumAnapUrvak namit ho jAtA hai. is adhikAr par manan karanese supAtra mumukShu jIvon ko samajhamen AtA hai ki ‘shuddhAtmadravyake Ashrayase sahaj dashAkA ansh pragaT kiye binA mokShake upAyakA ansh bhI prApta nahIn hotA.

is pavitra shAstrake kartA shrImadbhagavatkundakundAchAryadevake prati pUjya gurudev (shrI kAnajIsvAmI) ko apAr bhakti hai. ve anekon bAr kahate hai ki –‘‘shrI samayasAr, niyamasAr, pravachanasAr, panchAstikAyasangrah Adi shAstrokI pratyek gAthAmen divyadhvanikA sandesh hai. in gAthAommen itanI apAr gaharAI hai ki use mApate hue apanI hI shaktikA mAp nikal AtA hai. in sAragambhIr shAstronke rachayitA param kRupAlu achAryabhagavAnakI koI param alaukik sAmarthya hai. param adbhUt sAtishay antarbAhya yogonke binA in shAstronkI rachanA shakay nahIn hai. in shAstronkI vANI tarate hue puruShakI vANI hai aisA ham spaShTajAnate hain. inakI pratyek gAthA chhaThThe–sAtaven guNasthAnamen jhulanevAle mahAmunIke AtmAnubhavamense pragaT huI hai. in shAstronke rachayitA bhagavAn kundakundAchAryadev mahAvidehakShetramen sarvagna vItarAg shrI sImandharabhagavAnake samavasaraNamen gaye the aur ve vahAn ATh din tak rahe the yah bAt yathAtathya hai, akSharasha satya hai, pramANasiddha hai. un paramopakArI AchAryabhagavAn dvArA rache gaye samayasArAdi shAstrommen tIrthankaradevakI Un kAradhvanimense nIkalA huA upadesh hai.’’

is shAstramen bhagavAn kundakundAchAryadevakI prAkRit gAthAon par samayaAkhyA nAmak sanskRit TIkAke lekhak (lagabhag vikram samvatakI 10 vIn shatAdbImen ho gaye) shrI amRutachandrAchAryadev hai. jis– prakAr is shAstrake mUl kartA alaukik puruSh hain usI prakAr usake TIkAkAr bhI mahAsamartha AchArya hain; unhonne samayasArakI tathA pravachanasArakI TIkA bhI likhI hai aur tattvArthasAr, puruShArthasiddhayupAy Adi svatantra granth bhI rache hain. unakI TIkAon jaisI TIkA abhI tak anya kisI jain granthakI nahIn likhI gayI hai. unakI TIkAain paDhanevAle unakI adhyAtmarasikatA, AtmAnubhav, prakhar vidvattA, vastusvarUpakI nyAyase siddha karanekI asAdhAraN shakti, jinashAsanakA sAtishay agAdh gnAn, nishchay–vyavahArakA sandhibaddha nirUpaN karanekI viral shakti evan uttam kAvyashaktikI sampUNar pratIti ho jAtI hai. ati sankShepamen gambhIr rahasya bhar denekI unakI shakti vidvAnonko Ashcharyachakit kar detI hai. unakI daivI TIkAain shrutakevalIke vachan samAn hain. jis prakAr mUl shAstrakAranake shAstra anubhav– yukti Adi samasta samRuddhise samRuddha hain usI prakAr TIkAkArakI TIkAain bhI una–una sarva samRuddhiyonse vibhUShit hain. shAsanamAnya bhagavAn kudakundAchAryadene is kalikAlamen jagadguru tIrthankaradev jaisA kArya kiyA hai aur shrI amRutachandrAchAryadene va–mAnon ve kundakundabhagavAnake hRudayamen praviShTa ho gaye hon