spRuShTeShu teShu jAyate shabda utpAdiko niyata.. 79..
shabdasya padgalaskandhaparyAyatvakhyApanametat.
ih hi bAhyashravaNendriyAvalambito bhAvendriyaparichchhedyo dhvani shabda. sa khalu sva– rUpeNAnantaparamANUnAmekaskandho nAm paryAya. bahiranggasAdhanIbhUtamahAskandhebhya tathAvidhapariNAmen samutpadyamAnatvAt skandhaprabhava, yato hi parasparAbhihateShu mahAskandheShu shabda samupajAyate. -----------------------------------------------------------------------------
anvayArtha– [shabda skandhaprabhava] shabda skandhajanya hai. [skandha paramANusanggasanggAta] skandh paramANudalakA sanghAt hai, [teShu spRuShTeShu] aur ve skandh sparshit honese– TakarAnese [shabda jAyate] shabda utpanna hotA hai; [niyata utpAdika] is prakAr vah [shabda] niyatarUpase utpAdya hain.
TIkA– shabda pudgalaskandhaparyAy hai aisA yahAn darshAyA hai.
is lokamen, bAhya shravaNendriy dvArA 1avalambit bhAvendriy dvArA jAnane–yogya aisI jo dhvani vah shabda hai. vah [shabda] vAstavamen svarUpase ananta paramANuonke ekaskandharUp paryAy hai. bahirang sAdhanabhUt [–bAhya kAraNabhUt] mahAskandhon dvArA tathAvidh pariNAmarUp [shabdapariNAmarUp] utpanna --------------------------------------------------------------------------
skandhAbhidhAte shabda Upaje, niyamathI utpAdya chhe. 79.
126
1. shabda shravaNendriyakA viShay hai isaliye vah mUrta hai. kuchh log mAnate hain tadanusAr shabda AkAshakA guN nahIn hai, kyonki amUrta AkAshakA amUrta guN indriyakA viShay nahInn ho sakatA.