kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
kin cha svabhAvanirvRuttAbhirevAnantaparamANumayIbhi shabdayogyavargaNAbhiranyonyamanupravishya samantatobhivyApya pUritepi sakale loke. yatra yatra bahiranggakAraNasAmagrI samadeti tatra tatra tA shabdatvenasvayam vyapariNamant iti shabdasya niyatamutpAdyatvAt skandhaprabhavatvamiti.. 79.. ----------------------------------------------------------------------------- honese vah skandhajanya hain, kyonki mahAskandha paraspar TakarAnese shabda utpanna hotA hai. punashcha yah bAt visheSh samajhAI jAtI hai– ekadUsaremen praviShTa hokar sarvatra vyApta hokar sthit aisI jo svabhAvaniShpanna hI [–apane svabhAvase hI nirmitta], anantaparamANumayI shabdayogya–vargaNAonse samasta lok bharapUr hone par bhI jahAn–jahAn bahirangakAraN sAmagrI udit hotI hai vahAn–vahAn ve vargaNAen vah 3skandhajanya hai.. 79.. --------------------------------------------------------------------------
athavA nimnoktAnusAr bhI shabdake do prakAr hain– [1] bhAShAtmak aur [2] abhAShAtmaka. unamen bhAShAtmak
dvInndriyAdik jIvonke shabdarUp tathA [kevalIbhagavAnakI] divya dhvanirUpase vah anakSharAtmak hain. abhAShAtmak
shabda bhI dvividh hain – prAyogik aur vaishrisika. vINA, Dhol, jhAnjh, bansarI Adise utpanna hotA huA
prAyogik hai aur meghAdise utpanna hotA huA vaishrasik hai.
kisI bhI prakArakA shabda ho kintu sarva shabdonkA upAdAnakAraN lokamen sarvatra vyApta shabdayogya vargaNAen hI
1shabdarUpase svayam pariNamit hotI hain; is prakAr shabda nityatarUpase [avashya] 2utpAdya hai; isaliye
1. shabdake do prakAr hain [1] prAyogik aur [2] vaishrasika. puruShAdike prayogase utpanna honevAle shabda vah prAyogik hain aur meghAdise utpanna honevAle shabda vaishrasik hain.
2. utpAdya=utpanna karAne yogya; jisakI utpattimen anya koI nimitta hotA hai aisA.
3. skandhajanya=skandhon dvArA utpanna ho aisA jisakI utpattimen skandha nimitta hote hain aisA. [samasta lokamen
sarvatra vyApta anantaparamANumayI shabdayogya vargaNAen svayamev shabdarUp pariNamit hone par bhI vAyu–galA–tAlun–
jivhA–oShTha, dyanTA–mogarI Adi mahAskandhonkA TakarAnA vah bahirangakAraNasAmagrI hai arthAt shabdarUp
pariNamanamen ve mahAskandha nimittabhUt hain isaliye us apekShAse [nimitta–apekShAse] shabdako vyavahArase
skandhajanya kahA jAtA hai.]