kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
adharmasvarUpAkhyAnametat. yathA dharma pragnApitastathAdharmopi pragnApanIya. ayan tu visheSha. sa gatikriyAyuktA– nAmudakavatkAraNabhUt; eSha puna sthitikriyAyuktAnAn pRuthivIvatkAraNabhUta. yathA pRuthivI svayam pUrvamev tiShThantI paramasthApayantI cha svayev tiShThatAmashvAdInA mudAsInA–vinAbhUtasahAyakAraNamAtratven sthitimanugRuhNAti tathAdharmApi svayam pUrvamev tiShThan paramasthApayanshcha svayamev tiShThatAn jIvapudgalAnAmudAsInAvinAbhUtasahAyakAraNamAtratven sthitimanugRuhNAtIti..86..
do vi ya mayA vibhattA avibhattA loyamettA ya.. 87..
dvAvapi cha matau vibhaktAvavibhaktau lokamAtrau cha.. 87..
-----------------------------------------------------------------------------
TIkA– yah, adharmake svarUpakA kathan hai.
jis prakAr dharmakA pragnApan kiyA gayA, usI prakAr adharmakA bhI pragnApan karane yogya hai. parantu yah [nimnoktAnusAr] antar hai vah [–dharmAstikAy] gatikriyAyuktako pAnIkI bhAnti kAraNabhUt hai aur yah [adharmAstikAy] sthitikriyAyuktako pRithvIkI bhAnti kAraNabhUt hai. jis prakAr pRithvI svayam pahalese hI sthitirUp [–sthir] vartatI huI tathA parako sthiti [–sthiratA] nahIn karAtI huI, svayamev sthitirUpase pariNamit hote hue ashvAdikako udAsIn avinAbhAvI sahAyarUp kAraNamAtrake rUpamen sthitimen anugrah karatI hai, usI prakAr adharma [adharmAstikAy] bhI svayam pahalese hI sthitirUpase vartatA huA aur parako sthiti nahIn karAtA huA, svayamev sthitirUp pariNamit hote hue jIv–pudgalonko udAsIn avinAbhAvI sahAyarUp kAraNamAtrake rUpamen sthitimen anugrah karatA hai.. 86..
anvayArtha– [gamanasthitI] [jIv–pudgalakI] gati–sthiti [cha] tathA [alokalokan] alok aur lokakA vibhAg, [yayo sadbhAvata] un do dravyonke sadbhAvase [jAtam] hotA hai. [cha] aur [dvau api] ve donon [vibhaktau] vibhakta, [avibhaktau] avibhakta [cha] aur [lokamAtrau] lokapramAN [matau] kahe gaye hain. --------------------------------------------------------------------------
te ubhay bhinna–abhinna chhe ne sakaLalokapramAN chhe. 87.