Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 138 of 264
PDF/HTML Page 167 of 293

 

] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda

dharmAdharmasadbhAve hetUpanyAsoyam

dharmAdharmau vidyete. lokAlokavibhAgAnyathAnupapatte. jIvAdisarvapadArthAnAmekatra vRuttirUpo loka. shuddhaikAkAshavRuttirUpoloka. tatra jIvapudgalau svarasat ev gatitatpUrva–sthitipariNAmApannau. tayoryadi gatipariNAman tatpUrvasthitipariNAman vA svayamanubhavatorbahiranggahetU dharmAdharmo na bhavetAm, tadA tayornirargalagatisthitipariNAmatvAdalokepi vRutti ken vAryeta. tato na lokAlokavibhAga sidhyeta. dharmAdharmayostu jIvapudgalayorgatitatpUrvasthityorbahiranggahetutven sadbhAvebhyupagamyamAne lokAlokavibhAgo jAyat iti. kinycha dharmAdharmo dvAvapi parasparan pRuthagbhUtAstitvanirvRuttatvAdvibhaktau. ekakShetrAvagADhatvAdabhiktau. niShkriyatven sakalalokavartino– rjIvapudgalayorgatisthityupagrahakaraNAllokamAtrAviti.. 87.. -----------------------------------------------------------------------------

TIkA– yah, dharma aur adharmake sadbhAvakI siddhi liye hetu darshAyA gayA hai.

dharma aur adharma vidyamAn hai, kyonki lok aur alokakA vibhAg anyathA nahIn ban sakatA. jIvAdi sarva padArthonke ekatra–astitvarUp lok hai; shuddha ek AkAshake astitvarUp alok hai. vahAn, jIv aur pudgal svarasase hI [svabhAvase hI] gatipariNAmako tathA gatipUrvak sthitipariNAmako prApta hote hain. yadi gatipariNAm athavA gatipUrvak sthitipariNAmakA svayam anubhav karanevAle un jIv–pudgalako bahirang hetu dharma aur adharma na ho, to jIv–pudgalake nirargal gatipariNAm aur sthitipariNAm honese alokamen bhI unakA [jIv –pudgalakA] honA kisase nivArA jA sakatA hai? [kisIse nahIn nivArA jA sakatA.] isaliye lok aur alokakA vibhAg siddha nahIn hotA. parantu yadi jIv–pudgalakI gatike aur gatipUrvak sthitike bahirang hetuonnke rUpamen dharma aur adharmakA sadbhAv svIkAr kiyA jAye to lok aur alokakA vibhAg [siddha] hotA hai . [isaliye dharma aur adharma vidyamAn hai.] aur [unake sambandhamen visheSh vivaraN yah hai ki], dharma aur adharma donon paraspar pRuthagbhUt astitvase niShpanna honese vibhakta [bhinna] hain; ekakShetrAvagAhI honese avibhakta [abhinna] hain; samasta lokamen vidyamAn jIv –pudgalonko gatisthitimen niShkriyarUpase anugrah karate hain isaliye [–nimittarUp hote hain isaliye] lokapramAN hain.. 87.. -------------------------------------------------------------------------- nirargal=nirankush; amaryAdita.

138