gatipariNAmasya hetukartRutvam. kintu salil–miv matsyAnAn jIvapudgalAnAmAshrayakAraNamAtratvenodAsIn evAsau gate prasaro bhavati. api cha yathA gatipUrvasthitipariNatastunggoshvavArasya sthitipariNAmasya hetukartAvalokyate na tathAdharma. sa khalu niShkriyatvAt na kadAchidapi gatipUrvasthitipariNAmamevApadyate. kutosya sahasthAyitven pareShAn gatipUrvasthitipariNAmasya hetukartRutvam. kin tu pRuthivIvatturanggasya jIvapudgalAnAmAshray– kAraNamAtratvenodAsIn evAsau gatipUrvasthite prasaro bhavatIti.. 88.. ----------------------------------------------------------------------------- honese kabhI gatipariNAmako hI prApta nahIn hotA; to phir use [parake] 1sahakArIke rUpamen parake gatipariNAmakA hetukatRutva kahAnse hogA? [nahIn ho sakatA.] kintu jis prakAr pAnI machhaliyonkA [gatipariNAmamen] mAtra AshrayarUp kAraNake rUpamen gatikA udAsIn hI prasArak haie, usI prakAr dharma jIv–pudgalonkI [gatipariNAmamen] mAtra AshrayarUp kAraNake rUpamen gatikA udAsIn hI prasArak [arthAt gatiprasArakA udAsIn hI nimitta] hai.
aur [adharmAstikAyake sambandhamen bhI aisA hai ki] – jis prakAr gatipUrvakasthitipariNat ashva savArake [gatipUrvak] sthitipariNAmakA hetukartA dikhAI detA hai, usI prakAr adharma [jIv– pudgalonke gatipUrvak sthitipariNAmakA hetukartA] nahI hai. vah [adharma] vAstavamen niShkriy honese kabhI gatipUrvak sthitipariNAmako hI prApta nahIn hotA; to phir use [parake] 2sahasthAyIke rUpamen gatipUrvak sthitipariNAmakA hetukatRutva kahAnse hogA? [nahIn ho sakatA.] kintu jis prakAr pRithvI ashvako [gatipUrvak sthitipariNAmamen] mAtra AshrayarUp kAraNake rUpamen gatipUrvak sthitikI udAsIn hI prasArak hai, usI prakAr adharma jIv–pudgalonko [gatipUrvak sthitipariNAmamen] mAtra AshrayarUp kAraNake rUpamen gatipUrvak sthitikA udAsIn hI prasArak [arthAt gatipUrvak–sthitiprasArakA udAsIn hI nimitta] hai.. 88.. --------------------------------------------------------------------------
sthitiko prApta hone vAle jIv–pudgalonke sAth sthiti nahIn karatA, pahalehI sthit haie; is prakAr vah
sahasthAyI na honese jIv–pudgalonke gatipUrvak sthitipariNAmakA hetukartA nahIn hai.]
140
1. sahakArI=sAthamen kArya karanevAlA arthAt sAthamen gati karanevAlA. dhvajAke sAth pavan bhI gati karatA hai
isaliye yahAn pavanako [dhvajAke] sahakArIke rUpamen hetukartA kahA hai; aur jIv–pudgalonke sAth dharmAstikAy
gaman na karake [arthAt sahakArI na banakar], mAtra unheen [gatimen] AshrayarUp kAraN banatA hai isaliye
dharmAstikAyako udAsIn nimitta kahA hai. pavanako hetukartA kahA usakA yah artha kabhI nahIn samajhanA ki
pavan dhvajAonko gatipariNAm karAtA hogA. udAsIn nimitta ho yA hetukartA ho– donon paramen akinchitkar hain.
unamen mAtra uparoktAnusAr hI antar hai. ab agalI gAthAkI TIkAmen AchAryadev svayam hI kahenge ki ‘vAstavamen
samasta gatisthitimAn padArtha apane pariNAmonse hI nishchayase gatisthiti karate hai.’isaliye dhvajA, savAr
ityAdi sab, apane pariNAmonse hI gatisthiti karate hai, usamen dharma tathA pavan, aur adharma tathA ashva
avisheSharUpase akinchitkar hain aisA nirNay karanA.]
2. sahasthAyI=sAthamen sthiti [sthiratA] karanevAlA. [ashva savArake sAth sthiti karatA hai, isaliye yahAn