Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration). Gatha: 143.

< Previous Page   Next Page >


Page 206 of 264
PDF/HTML Page 235 of 293

 

] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda

206

jassa jadA khalu puNNan joge pAvan cha Natthi viradassa.
samvaraNan tassa tadA suhAsuhakadassa
kammassa.. 143..

yasya yadA khalu puNyan yoge pApan cha nAsti viratasya.
samvaraNan tasya tadA shubhAshubhakRutasya karmaNa.. 143..

visheSheN samvarasvarUpAkhyAnametat.

yasya yogino viratasya sarvato nivRuttasya yoge vAngmanakAyakarmaNi shubhapariNAmarUpan puNyamashubhapariNAmarUpan pApanycha yadA na bhavati tasya tadA shubhAshubhabhAvakRutasya dravyakarmaNa samvara svakAraNAbhAvAtprasiddhayati. tadatra shubhAshubhapariNAmanirodho bhAvapuNyapApasamvaro dravyapuNyapAp–samvarasya hetu pradhAnovadhAraNIy iti.. 143..

–iti samvarapadArthavyAkhyAnan samAptam.

-----------------------------------------------------------------------------

gAthA 143

anvayArtha– [yasya] jise [–jis muniko], [viratasya] virat vartate hue [yoge] yogamen [puNyan pApan cha] puNya aur pAp [yadA] jab [khalu] vAstavamen [na asti] nahIn hote, [tadA] tab [tasya] use [shubhAshubhakRutasya karmaNA] shubhAshubhabhAvakRut karmakA [samvaraNam] samvar hotA hai.

TIkA– yah, visheSharUpase samvarakA svarUpakA kathan hai.

jis yogIko, virat arthAt sarvathA nivRutta vartate hue, yogamen–vachan, man aur kAyasambandhI kriyAmenn–shubhapariNAmarUp puNya aur ashubhapariNAmarUp pAp jab nahIn hote, tab use shubhAshubhabhAvakRut dravyakarmakA [–shubhAshubhabhAv jisakA nimitta hotA hai aise dravyakarmakA], svakAraNake abhAvake kAraN samvar hotA hai. isaliye yahAn [is gAthAmen] shubhAshubh pariNAmakA nirodh–bhAvapuNyapApasamvar– dravyapuNyapApasamvarakA pradhAn hetu avadhAranA [–samajhanA].. 143..

is prakAr samvarapadArthakA vyAkhyAn samApta huA. ------------------------------------------------------------------------- pradhAn hetu = mukhya nimitta. [dravyasamvaramen ‘mukhya nimitta’ jIvake shubhAshubh pariNAmakA nirodh hai. yogakA nirodh nahIn hai. [ yahAn yah dhyAn rakhane yogya hai ki dravyasamvarakA upAdAn kAraN– nishchay kAraN to pudgal svayam hI hai.]

jyAre na yoge puNya tem ja pAp varte viratane,
tyAre shubhAshubhakRut karamano thAy samvar tehane. 143.