206
samvaraNan tassa tadA suhAsuhakadassa
samvaraNan tasya tadA shubhAshubhakRutasya karmaNa.. 143..
visheSheN samvarasvarUpAkhyAnametat.
yasya yogino viratasya sarvato nivRuttasya yoge vAngmanakAyakarmaNi shubhapariNAmarUpan puNyamashubhapariNAmarUpan pApanycha yadA na bhavati tasya tadA shubhAshubhabhAvakRutasya dravyakarmaNa samvara svakAraNAbhAvAtprasiddhayati. tadatra shubhAshubhapariNAmanirodho bhAvapuNyapApasamvaro dravyapuNyapAp–samvarasya hetu pradhAnovadhAraNIy iti.. 143..
-----------------------------------------------------------------------------
anvayArtha– [yasya] jise [–jis muniko], [viratasya] virat vartate hue [yoge] yogamen [puNyan pApan cha] puNya aur pAp [yadA] jab [khalu] vAstavamen [na asti] nahIn hote, [tadA] tab [tasya] use [shubhAshubhakRutasya karmaNA] shubhAshubhabhAvakRut karmakA [samvaraNam] samvar hotA hai.
TIkA– yah, visheSharUpase samvarakA svarUpakA kathan hai.
jis yogIko, virat arthAt sarvathA nivRutta vartate hue, yogamen–vachan, man aur kAyasambandhI kriyAmenn–shubhapariNAmarUp puNya aur ashubhapariNAmarUp pAp jab nahIn hote, tab use shubhAshubhabhAvakRut dravyakarmakA [–shubhAshubhabhAv jisakA nimitta hotA hai aise dravyakarmakA], svakAraNake abhAvake kAraN samvar hotA hai. isaliye yahAn [is gAthAmen] shubhAshubh pariNAmakA nirodh–bhAvapuNyapApasamvar– dravyapuNyapApasamvarakA pradhAn hetu avadhAranA [–samajhanA].. 143..
is prakAr samvarapadArthakA vyAkhyAn samApta huA. ------------------------------------------------------------------------- pradhAn hetu = mukhya nimitta. [dravyasamvaramen ‘mukhya nimitta’ jIvake shubhAshubh pariNAmakA nirodh hai. yogakA nirodh nahIn hai. [ yahAn yah dhyAn rakhane yogya hai ki dravyasamvarakA upAdAn kAraN– nishchay kAraN to pudgal svayam hI hai.]
tyAre shubhAshubhakRut karamano thAy samvar tehane. 143.