kahAnajainashAstramAlA] navapadArthapUrvak–mokShamArgaprapanchavarNan
svasamayaparasamayopAdAnavyudAsapurassarakarmakShayadvAreN jIvasvabhAvaniyatacharitasya mokSha– mArgatvadyotanametat.
sansAriNo hi jIvasya gnAnadarshanAvasthitatvAt svabhAvaniyatasyApyanAdimohanIyo– dayAnuvRuttiparatvenoparaktopayogasya sata samupAttabhAvavaishvarupyatvAdaniyataguNaparyAyatvan parasamaya paracharitamiti yAvat. tasyaivAnAdimohanIyodayAnuvRuttiparatvamapAsyAtyantashuddhopayogasya sata samupAttabhAvaikyarupyatvAnniyataguNaparyAyatvan svasamaya svacharitamiti yAvat ath khalu yadi kathanychanodbhinnasamyaggnAnajyotirjIva parasamayan vyudasya svasamayamupAdatte tadA karmabandhAdavashyan bhrashyati. yato hi jIvasvabhAvaniyatan charitan mokShamArga iti.. 155.. -----------------------------------------------------------------------------
TIkA– svasamayake grahaN aur parasamayake tyAgapUrvak karmakShay hotA hai– aise pratipAdan dvArA yahAn [is gAthAmen] ‘jIvasvabhAvamen niyat chAritra vah mokShamArga hai’ aisA darshAyA hai.
sansArI jIv, [dravya–apekShAse] gnAnadarshanamen avasthit honeke kAraN svabhAvamen niyat [–nishchalarUpase sthit] hone par bhI jab anAdi mohanIyake udayakA anusaraN karake pariNati karane ke kAraN uparakta upayogavAlA [–ashuddha upayogavAlA] hotA hai tab [svayam] bhAvonkA vishvarUpapanA [–anekarUpapanA] grahaN kiyA honakee kAraN usee jo aniyataguNaparyAyapanA hotA hai vah parasamay arthAt parachAritra hai; vahI [jIv] jab anAdi mohanIyake udayakA anusaraN karane vAlI pariNati karanA chhoDakar atyanta shuddha upayogavAlA hotA hai tab [svayam] bhAvakA ekarUpapanA grahaN kiyA honeke kAraN use jo niyataguNaparyAyapanA hotA hai vah svasamay arthAt svachAritra hai.
ab, vAstavamen yadi kisI bhI prakAr samyaggnAnajyoti pragaT karake jIv parasamayako chhoDakar svasamayako grahaN karatA hai to karmabandhase avashya chhUTatA hai; isaliye vAstavamen [aisA nishchit hotA hai ki] jIvasvabhAvamen niyat chAritra vah mokShamArga hai.. 155.. ------------------------------------------------------------------------- 1. uparakta=uparAgayukta [kisI padArthamen honevAlA. anya upAdhike anurUp vikAr [arthAt anya upAdhi jisamen
2. aniyat=anishchit; anekarUp; vividh prakArake. 3. niyat=nishchit; ekarUp; amuk ek hI prakArake.