kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
tatra cha panychAnAmastikAyAnAn samo madhyastho rAgadveShAbhyAmanupahato varNapadavAkya–sanniveshavishiShTa pATho vAda shabdasamaya shabdAgam iti yAvat. teShAmev mithyAdarshanodayochchhede sati samyagvAya parichchhedo gnAnasamayo gnAnagam iti yAvat. teShAmevAbhidhAnapratyayaparichchhinnAnAn vasturUpeN samavAya sandhAtorthasamaya sarvapadArthasArtha iti yAvat. tadatra gnAnasamayaprasiddhayartha shabdasamayasambandhenArthasamay obhidhAtumabhipreta. ath tasyaivArthasamayasya dvaividhyan lokAlok–vikalpAt.
--------------------------------------------------------------------------------------------- unakA samavAy [–panchAstikAyakA samyak bodh athavA samUh] [samaya] vah samay hai [iti] aisA [jinottamai pragnaptam] jinavaronne kahA hai. [sa cha ev loka bhavati] vahI lok hai. [–pAnch astikAyake samUh jitanA hI lok hai.]; [tata] usase Age [amita aloka] amAp alok [kham] AkAshasvarUp hai.
TIkA– yahAn [is gAthAmen shabdarUpase, gnAnarUpase aur artharUpase [–shabdasamay, gnAnasamay aur arthasamay]– aise tIn prakArase ‘samay’ shabdakA artha kahA hai tathA lok–alokarUp vibhAg kahA hai.
vahAn, [1] ‘sam’ arthAt madhyastha yAnI jo rAgadveShase vikRut nahIn huA; ‘vAd’ arthAt varNa [akShar], pad [shabda] aur vAkyake samUhavAlA pATha. pAnch astikAyakA ‘samavAd’ arthAt madhyastha [–rAgadveShase vikRut nahIn huA] pATh [–maukhik yA shAstrArUDh nirUpaN] vah shabdasamay hai, arthAt shabdAgam vah shabdasamay hai. [2] mithyAdarshanake udayakA nAsh hone par, us panchAstikAyakA hI samyak avAy arthAt samyak gnAn vah gnAnasamay hai, arthAt gnAnAgam vah gnAnasamay hai. [3] kathanake nimittase gnAt hue us panchAstikAyakA hI vasturUpase samavAy arthAt samUh vah arthasamay hai, arthAt sarvapadArthasamUh vah arthasamay hai. usamen yahAn gnAn samayakI prasiddhike hetu shabdasamayake sambandhase arthasamayakA kathan [shrImadbhagavatkundakundAchAryadev] karanA chAhate hain. -------------------------------------------------------------------------- samavAy =[1] sam+avAy; samyak avAy; samyak gnAna. [2] samUha. [is panchAstikAyasangrah shAstramen yahAn
samavAy vah samay hai.’ aisA kahA hai; isaliye ‘chhah dravyakA samavAy vah samay hai’ aise kathanake bhAvake sAth
is kathanake bhAvakA virodh nahIn samajhanA chAhiye, mAtra vivakShAbhed hai aisA samajhanA chAhiye. aur isI prakAr
anya sthAn par bhI vivakShA samajhakar aviruddha artha samajh lenA chAhiye]