Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration). Gatha: 8.

< Previous Page   Next Page >


Page 20 of 264
PDF/HTML Page 49 of 293

 

background image
20
] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda
sattA savvapayatthA savissaruvA aNantapajjAyA.
manguppAdadhuvattA sappaDivakkhA havadi
aikkA.. 8..
sattA sarvapadArthA savishvarUpA anantaparyAyA.
bhanggotpAdadhrauvyAtmikA sapratipakShA mavatyekA.. 8..
atrAstitvasvarUpamuktam.
astitvan hi sattA nAm sato bhAva sattvam. na sarvathA nityatayA sarvathA kShaNikatayA vA
vidyamAnamAtran vastu. sarvathA nityasya vastunastattvata kramabhuvAn bhAvAnAmabhAvAtkuto vikAravattvam.
sarvathA kShaNikasya cha tattvata pratyabhignAnAbhAvAt kut ekasantAnatvam. tata pratyabhignAnahetubhUten
kenachitsvarUpeN dhrauvyamAlambyamAnan kAbhyAnchitkramapravRuttAbhyAn svarUpAbhyAn pralIyamAnamupajAyamAnan
chaikakAlamev paramArthatastritayImavasthAn bibhrANan vastu sadavabodhyam. at ev
sattApyutpAdavyayadhrauvyAtmikAvaboddhavyA, bhAvabhAvavato kathanchidekasvarUpatvAt. sA cha trilakShaNasya
-----------------------------------------------------------------------------
gAthA 8
anvayArtha– [sattA] sattA [bhanggotpAdadhrauvyAtmikA] utpAdavyayadhrauvyAtmak, [ekA] ek,
[sarvapadArthA] sarvapadArthasthit, [savishvarUpA] savishvarUp, [anantaparyAyA] anantaparyAyamay aur
[sapratipakShA] sapratipakSha [bhavati] hai.
TIkA– yahAn astitvakA svarUp kahA hai.
astitva arthAt sattA nAmak satkA bhAv arthAt 1sattva.
vidyamAnamAtra vastu na to sarvathA nityarUp hotI hai aur na sarvathA kShaNikarUp hotI hai. sarvathA
nitya vastuko vAstavamen kramabhAvI bhAvonkA abhAv honese vikAr [–parivartan, pariNAm] kahAnse
hogA? aur sarvathA kShaNik vastumen vAstavamen
2pratyabhignAnakA abhAv honese ekapravAhapanA kahAnse
rahegA? isaliyee pratyabhignAnake hetubhUt kisI svarUpase dhruv rahatI huI aur kinhIn do kramavartI
svarUponse naShTa hotI huI tathA utpanna hotI huI – isaprakAr paramArthata ek hI kAlamen tigunI [tIn
anshavAlI] avasthAko dhAraN karatI huI vastu sat jAnanA. isaliye ‘sattA’ bhI
--------------------------------------------------------------------------
1. sattva=satpanAn; astitvapanA; vidyamAnapanA; astitvakA bhAv; ‘hai’ aisA bhAva.
2. vastu sarvathA kShaNik ho to ‘jo pahale dekhanemen [–jAnanemen] AI thI vahI yah vastu hai’ aisA gnAn nahIn ho
sakatA.

sarvArthaprApta, savishvarUp, anantaparyayavant chhe,
sattA janam–lay–dhrauvyamay chhe, ek chhe, savipakSha chhe. 8.