
vastUnAn bhavatItyekarUpatvan savishvarUpAyA pratiparyAyaniyatAbhirev sattAbhi
pratiniyataikaparyAyANAmAnantyan bhavatItyekaparyAy–tvamanantaparyAyAyA. iti sarvamanavadyan
sAmAnyavisheShaprarUpaNapravaNanayadvayAyattatvAttaddeshanAyA.. 8..
‘sarvapadArthasthit’ hai vahI yahAn kahI huI avAntarasattArUp bhI honese ‘ekapadArthasthit’ bhI hai.] [5]
pratinishchit ek–ek rUpavAlI sattAon dvArA hI vastuonkA pratinishchit ek ekarUp hotA hai isaliye
savishvarUp [sattA] ko ekarUpapanA hai [arthAt jo sAmAnyavisheShAtmak sattA mahAsattArUp honese
‘savishvarUp’ hai vahI yahAn kahI huI avAntarasattArUp bhI honese ‘ekarUp’ bhI hai]. [6] pratyek
paryAyamen sthit [vyaktigat bhinna–bhinna] sattAon dvArA hI pratinishvit ek–ek paryAyonkA anantapanA
hotA hai isaliye anantaparyAyamay [sattA] ko ekaparyAyamayapanA hai [arthAt jo sAmAnyavisheShAtmak
sattA mahAsattArUp honese ‘anantaparyAyamay’ hai vahI yahAn kahI huI avAntarasattArUp bhI honese
‘ekaparyAyamay’ bhI hai].
or Dhalate hue do nayonke AdhIn hai.
bhAvArtha– sAmAnyavisheShAtmak sattAke do pakSha hain–– ek pakSha vah mahAsattA aur dUsarA pakSha
asattA haie; isaliye yadi mahAsattAko ‘sattA’ kahe to avAntarasattAko ‘asattA’ kahA jAyagA.
[2] mahAsattA utpAd, vyay aur dhrauvya aise tIn lakShaNavAlI hai isaliye vah ‘trilakShaNA’ hai. vastuke
utpanna honevAle svarUpakA utpAd hI ek lakShaN hai, naShTa honevAle svarUpakA vyay hI ek lakShaN hai
aur dhruv rahanevAle svarUpakA dhrauvya hI ek lakShaN hai isaliye un tIn svarUpommense pratyekakI
avAntarasattA ek hI lakShaNavAlI honese ‘atrilakShaNA’ hai. [3] mahAsattA samasta padArthasamUhamen ‘sat,
sat, sat’ aisA samAnapanA darshAtI hai isaliye ek haie. ek vastukI svarUpasattA anya kisI vastukI
svarUpasattA nahIn hai, isaliye jitanI vastuen utanI svarUpasattAen; isaliye aisI svarUpasattAen athavA
avAntarasattAen ‘anek’ hain.