Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration). Gatha: 10.

< Previous Page   Next Page >


Page 26 of 264
PDF/HTML Page 55 of 293

 

background image
26
] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda
rUpatvamekarUpatvamanantaparyAyatvamekaparyAyatvan cha pratipAditan sattAyAstatsarvan tadanarthAntarabhUtasya
dravyAsyaiv draShTavyam. tato na kashchidapi teShu sattA visheShovashiShyet ya sattAn vastuto dravyAtpRuthak
vyavasthApayediti.. 9..
davvan sallakkhaNayan uppAdavvayadhuvattasanjuten
guNapajjayAsayan vA jan tan bhaNNanti savvaNhu.. 10..
dravyan sallakShaNakan utpAdavyayadhruvatvasanyuktam.
guNapayAyAshrayan vA yattadbhaNanti sarvagnA.. 10..
atra tredhA dravyalakShaNamuktam.
sadrravyalakShaNam uktalakShaNAyA sattAyA avisheShAdrravyasya satsvarUpamev lakShaNam. na
chAnekAntAtmakasya dravyasya sanmAtramev svan rUpan yato lakShyalakShaNavibhAgAbhAv iti. utpAd–
-----------------------------------------------------------------------------

anekapanA, sarvapadArthasthitapanA, ekapadArthasthitapanA, vishvarUpapanA, ekarUpapanA, anantaparyAyamayapanA
aur ekaparyAyamayapanA kahA gayA vah sarva sattAse anarthAntarabhUt [abhinnapadArthabhUt, ananyapadArthabhUt]
dravyako hI dekhanA [arthAt satpanA, asatpanA, trilakShaNapanA, atrilakShaNapanA Adi samasta sattAke
visheSh dravyake hI hai aisA mAnanA]. isaliye unamen [–un sattAke visheShomen] koI sattAvisheSh sheSh
nahIn rahatA jo ki sattAko vastuta [paramArthata] dravyase pRuthak sthApit kare .. 9..
gAthA 10
anvayArtha– [yat] jo [sallakShaNakam] ‘sat’ lakShaNavAlA hai, [utpAdavyayadhruvatvasanyuktam] jo
utpAdavyayadhrauvyasanyukta hai [vA] athavA [guNaparyAyAshrayam] jo guNaparyAyonkA Ashray hai, [tad] usee
[sarvagnA] sarvagna [dravyan] dravya [bhaNanti] kahate hain.
TIkA– yahAn tIn prakArase dravyakA lakShaN kahA hai.
‘sat’ dravyakA lakShaN hai. purvokta lakShaNavAlI sattAse dravya abhinna honeke kAraN ‘sat’ svarUp
hI dravyakA lakShaN hai. aur anekAntAtmak dravyakA satmAtra hI svarUp nahIn hai ki jisase
lakShyalakShaNake vibhAgakA abhAv ho. [sattAse dravya abhinna hai isaliye dravyakA jo sattArUp svarUp vahI
--------------------------------------------------------------------------

chhe sattva lakShaN jehanun, utpAdavyayadhruvayukta je,
guNaparyayAshray jeh, tene dravya sarvagno kahe. 10.