Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 35 of 264
PDF/HTML Page 64 of 293

 

background image
kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
[
35
atrAsatprAdurbhAvatvamutpAdasya saduchchhedatvan vigamasya niShiddham.
bhAvasya sato hi dravyasya na dravyatven vinAsha, abhAvasyAsatonyadravyasya na dravyatvenotpAda.
kintu bhAvA santi dravyANi saduchchhedamasadutpAdan chAntareNaiv guNaparyAyeShu vinAshamutpAdan chArabhante. yathA
hi ghRutotpatau gorasasya sato na vinAsha na chApi gorasavyatiriktasyArthAntarasyAsata utpAda kintu
gorasasyaiv saduchchhedamasadutpAdan chAnupalabh–mAnasya sparsharasagandhavarNAdiShu pariNAmiShu guNeShu
pUrvAvasthayA vinashyatsUttarAvasthayA prAdarbhavatsu nashyati cha navanItaparyAyo ghatRuparyAy utpadyate, tathA
sarvabhAvAnAmapIti.. 15..
-----------------------------------------------------------------------------

TIkA–
yahAn utpAdamen asatke prAdurbhAvakA aur vyayamen satke vinAshakA niShedh kiyA hai
[arthAt utpAd honese kahIn asatkI utpatti nahIn hotI aur vyay honese kahIn satkA vinAsh nahIn
hotA ––aisA is gAthAmen kahA hai].
bhAvakA–sat dravyakA–dravyarUpase vinAsh nahIn hai, abhAvakA –asat anyadravyakA –dravyarUpase
utpAd nahIn hai; parantu bhAv–sat dravyon, satke vinAsh aur asatke utpAd binA hI, guNaparyAyommen
vinAsh aur utpAd karate hain. jisaprakAr ghIkI utpattimen gorasakA–satkA–vinAsh nahIn hai tathA
gorasase bhinna padArthAntarakA–asatkA–utpAd nahIn hai, kintu gorasako hI, satkA vinAsh aur
asatkA utpAd kiye binA hI, pUrva avasthAse vinAsh prApta hone vAle aur uttar avasthAse utpanna
hone vAle sparsha–ras–gandh–varNAdik pariNAmI guNommen makkhanaparyAy vinAshako prApta hotI hai tathA
ghIparyAy utpanna hotI hai; usIprakAr sarva bhAvonkA bhI vaisA hI hai [arthAt samasta dravyonko navIn
paryAyakI utpattimen satkA vinAsh nahIn hai tathA asatkA utpAd nahIn hai, kintu satkA vinAsh aur
asatkA utpAd kiye binA hI, pahalekI [purAnI] avasthAse vinAshako prApta honevAle aur bAdakI
[navIn] avasthAse utpanna honevAle
pariNAmI guNommen pahalekI paryAy vinAsh aur bAdakI paryAyakI
utpatti hotI hai].. 15..
--------------------------------------------------------------------------

pariNAmI=pariNamit honevAle; pariNAmavAle. [paryAyArthik nayase guN pariNAmI hain arthAt pariNamit hote hain.]