kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
[
37
dadhAno dvedhopayogashcha. paryAyAstvagurulaghuguNahAnivRuddhinirvRuttA shuddhA, sUtropAttAstu suranArak–
tiryangmanuShlakShaNA paradravyasambandhanirvRuttatvAdashuddhAshcheti.. 16..
maNusattaNeN NaThTho dehI devo havedi idaro vA.
ubhayattha jIvabhAvo Na Nassadi Na jAyade aNNo.. 17..
manuShyatven naShTo dehI devo bhavatItaro vA.
ubhayatra jIvabhAvo na nashyati na jAyatenya.. 17..
idan bhAvanAshAbhAvotpAdaniShedhodAharaNam.
-----------------------------------------------------------------------------
ashuddhatAke kAraN sakalatA–vikalatA dhAraN karanevAlA, do prakArakA upayog hai [arthAt jIvake
guNon shuddha–ashuddha chetanA tathA do prakArake upayog hain].
jIvakI paryAyen isaprakAr hain–– agurulaghuguNakI hAnivRuddhise utpanna paryAyen shuddha paryAyen hain aur
sutramen [–is gAthAmen] kahI huI, dev–nArak–tiryanch–manuShyasvarUp paryAyen paradravyake sambandhase utpanna
hotI hai isaliye ashuddha paryAyen hain.. 16..
gAthA 17
anvayArtha– [manuShyatven] manuShyapatvase [naShTa] naShTa huA [dehI] dehI [jIv]
[deva vA itara] dev athavA anya [bhavati] hotA hai; [ubhayatra] un donommen [jIvabhAva] jIvabhAv
[na nashyati] naShTa nahIn hotA aur [anya] dUsarA jIvabhAv [na jAyate] utpanna nahIn hotA.
TIkA– ‘bhAvakA nAsh nahIn hotA aur abhAvakA utpAd nahIn hotA’ usakA yah udAharaN hai.
--------------------------------------------------------------------------
paryAyArthikanayase guN bhI pariNAmI hain. [dakhiye, 15 vIn gAthAkI TIkA.]
manujatvathI vyay pAmIne devAdi dehI thAy chhe;
tyAn jIvabhAv na nAsh pAme, anya nahi udbhav lahe. 17.