Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 40 of 264
PDF/HTML Page 69 of 293

 

background image
40
] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda
atra sadasatoravinAshAnutpAdau sthitipakShatvenopanyastau.
yadi hi jIvo ya ev mriyate sa ev jAyate, ya ev jAyate sa ev mriyate, tadaivan sato
vinAshosat utpAdashcha nAstIti vyavatiShThate. yattu devo jAyate manuShyo mriyate iti vyapadishyate
tadavadhRutakAladevamanuShyatvaparyAyanirvartakasya devamanuShyagatinAmnastanmAtratvAdaviruddham. yathA hi mahato
veNudaNDasyaikasya kramavRuttInyane kAi parvANyAtmIyAtmIyapramANAvachchhinnatvAt parvAntaramagachchhanti
svasthAneShu bhAvabhAjji parasthAneShvabhAvabhAjji bhavanti, veNudaNDastu sarveShvapi parvasthAneShu bhAvabhAgapi
parvAntarasambandhen parvAntarasambandhAbhAvAdabhAvabhAgbhavati; tathA niravadhitri–kAlAvasthAyino
jIvadravyasyaikasya kramavRuttayoneke manuShyatvAdiparyAyA AtmIyAtmIyapramANA–vachchhinnatvAt
paryAyAntaramagachchhanta svasthAneShu bhAvabhAja parasthAneShvabhAvabhAjo bhavanti, jIvadravyan tu
sarvaparyAyasthAneShu bhAvabhAgapi paryAyAntarasambandhen paryAyAntarasambandhAbhAvAdabhAvabhAgbhavati..19..
-----------------------------------------------------------------------------
TIkA– yahAn satkA avinAsh aur asatkA anutpAd dhruvatAke pakShase kahA hai [arthAt
dhruvatAkI apekShAse satkA vinAsh yA asatkA utpAd nahIn hotA–– aisA is gAthAmen kahA hai].

yadi vAstavamen jo jIv maratA hai vahI janmatA hai, jo jIv janmatA hai vahI maratA hai, to
isaprakAr satkA vinAsh aur asatkA utpAd nahIn hai aisA nishchit hotA hai. aur ‘dev janmatA haie
aur manuShya maratA hai’ aisA jo kahA jAtA hai vah [bhI] aviruddha hai kyonki maryAdit kAlakI
devatvaparyAy aur manuShyatvaparyAyako rachane vAle devagatinAmakarma aur manuShyagatinAmakarma mAtra utane
kAl jitane hI hote hain. jisaprakAr ek baDe bAnsake krramavartI anek
1parva apane–apane mApamen
maryAdit honese anya parvamen na jAte hue apane–apane sthAnommen bhAvavAle [–vidyamAn] hain aur par
sthAnommen abhAvavAle [–avidyamAn] hain tathA bAns to samasta parvasthAnommen bhAvavAlA honepar bhI anya
parvake sambandha dvArA anya parvake sambandhakA abhAv honese abhAvavAlA [bhI] hai; usIprakAr niravadhi
trikAl sthit rahanevAle ek jIvadravyakI kramavartI anek manuShyatvAdiparyAy apane–apane mApamen
maryAdit honese anya paryAyamen na jAtI huI apane–apane sthAnommen bhAvavAlI hain aur par sthAnommen
abhAvavAlI hain tathA jIvadravya to sarvaparyAyasthAnomen bhAvavAlA hone par bhI anya paryAyake sambandha dvArA
anya paryAyake sambandhakA abhAv honese abhAvavAlA [bhI] hai.
--------------------------------------------------------------------------
1. parva=ek gAnThase dUsarI gAnTh takakA bhAg; pora.