kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
chidAtmakatvAt, vyavahAreN chichchhaktiyuktatvAchchetayitA. nishchayenApRuthagbhUten, vyavahAreN pRuthagbhUten chaitanyapariNAmalakShaNenopayogenopalakShitatvAdupayogavisheShita. nishchayen bhAvakarmaNAn, vyavahAreN dravyakarmaNAmAsravaNabandhanasamvaraNanirjaraNamokShaNeShu svayamIshatvAt prabhu. nishchayen paudgalikakarmanimittAtmapariNAmAnAn, vyavahAreNAtmapariNAmanimittapaudgalikakarmaNAn kartRutvAtkartA. nishchayenashubhAshubhakarmanimittasukhadukhapariNAmAnAn, vyavahAreN shubhAshubhakarmasampAdi–teShTAniShTaviShayANAn bhoktRutvAdbhoktA. nishchayen lokamAtropi vishiShTAvagAhapariNAmashaktiyukta–tvAnnAmakarmanirvRuttamaNu mahachcha sharIramadhitiShThan vyavahAreN dehamAtra. vyavahAreN karmabhi sahaikatvapariNAmAnmUrtopi nishchayen ----------------------------------------------------------------------------- hai; nishchayase 1apRuthagbhUt aise chaitanyapariNAmasvarUp upayog dvArA lakShit honese ‘upayogalakShit’ hai, vyavahArase [sadbhUt vyavahAranayase] pRuthagbhUt aise chaitanyapariNAmasvarUp upayog dvArA lakShit honese ‘upayogalakShit’ hai; nishchayase bhAvakarmonke Asrav, bandh, samvar, nirjarA aur mokSha karanemen svayam Ish [samartha] honese ‘prabhu’ hai, vyavahArase [asadbhUt vyavahAranayase] dravyakarmonke Asrav, bandh, samvar, nirjarA aur mokSha karanemen svayam Ish honese ‘prabhu’ hai; nishchayase paudgalik karma jinakA nimitta hai aise AtmapariNAmonkA kartRutva honese ‘kartA’ hai, vyavahArase [asadbhUt vyavahAranayase] AtmapariNAm jinakA nimitta hai aise paudgalik karmonkA kartRutva honese ‘kartA’ hai; nishchayase shubhAshubh karma jinakA nimitta hai aise sukhadukhapariNAmonkA bhoktRutva honese ‘bhoktA’ hai, vyavahArase [asadbhUt vyavahAranayase] shubhAshubh karmonse sampAdit [prApta] iShTAniShTa viShayonkA bhoktRutva honese ‘bhoktA’ hai; nishchayase lokapramAN hone par bhI, vishiShTa avagAhapariNAmakI shaktivAlA honese nAmakarmase rachit chhoTe–baDe sharIramen rahatA huA vyavahArase [sadbhUt vyavahAranayase] ‘dehapramAN’ hai; vyavahArase [asadbhUt vyavahAranayase] karmonke sAth ekatvapariNAmake kAraN mUrta hone par bhI, nishchayase arUpI– svabhAvavAlA honeke kAraN ‘amUrta’ hai; 2nishchayase pudgalapariNAmako anurUp chaitanyapariNAmAtmak --------------------------------------------------------------------------
naimittik pudgalakarmonke sAth [arthAt dravyakarmonke sAth] sanyukta honese karmasanyukta hai.
1. apRuthagbhUt = apRuthak; abhinna. [nishchayase upayog AtmAse apRuthak hai aur vyavahArase pRuthak hai.]
2. sansArI AtmA nishchayase nimittabhUt pudgalakarmonko anurUp aise naimittik Atma pariNAmonke sAth [arthAt