Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 57 of 264
PDF/HTML Page 86 of 293

 

background image
kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
[
57
atra muktAvasthasyAtmano nirupAdhisvarUpamuktam.

AtmA hi paradravyatvAtkarmarajasA sAkalyen yasminnev kShaNe
muchyate tasmi–
nnevordhvagamanasvabhAvatvAllokAntamadhigamya parato gatihetorabhAvAdavasthita kevalagnAnadarshanAbhyAn
svarUpabhUtatvAdamuktonantamatIndriyan sukhamanubhavati. muktasya chAsya bhAvaprANadhAraNalakShaNan jIvatvan,
chidrUpalakShaNan chetayitRutvan, chitpariNAmalakShaN upayoga, nirvartitasamastAdhikArashaktimAtran prabhutvan,
samastavastvasAdhAraNasvarUpanirvartanamAtran kartRutvan, svarUpabhUtasvAtankryalakShaNasukhopalambha–rUpan
bhoktRutvan, atItAnantarasharIraparimANAvagAhapariNAmarUpan
dehamAtratvan, upAdhisambandhavivikta–
mAtyantikamamUrtatvam. karmasanyuktatvan tu dravyabhAvakarmavipramokShAnna bhavatyeva. dravyakarmANi hi pudgalaskandhA
bhAvakarmANi tu
-----------------------------------------------------------------------------
TIkA– yahAn muktAvasthAvAle AtmAkA nirupAdhi svarUp kahA hai.
AtmA [karmarajake] paradravyapaneke kAraN karmarajase sampUrNarUpase jis kShaN chhUTatA hai [–mukta
hotA hai], usI kShaN [apane] UrdhvagamanasvabhAvake kAraN lokake antako pAkar Age gatihetukA
abhAv honese [vahAn] sthir rahatA huA, kevalagnAn aur kevaladarshan [nij] svarUpabhUt honeke
kAraN unase na chhUTatA huA ananta atIndriy sukhakA anubhav karatA hai. us mukta AtmAko,
bhAvaprANadhAraN jisakA lakShaN
[–svarUp] hai aisA ‘jIvatva’ hotA hai; chidrUp jisakA lakShaN [–
svarUp] hai aisA ‘chetayitRutva’ hotA hai ; chitpariNAm jisakA lakShaN [–svarUp] hai aisA ‘upayog’
hotA hai; prApta kiye hue samasta [Atmik] adhikAronkI
1shaktimAtrarUp ‘prabhutva’ hotA hai; samasta
vastuonse asAdhAraN aise svarUpakI niShpattimAtrarUp [–nij svarUpako rachanerUp] ‘kartRutva’ hotA hai;
svarUpabhUt svAtankrya jisakA lakShaN [–svarUp] hai aise sukhakI upalabdhirUp ‘bhoktRutva’ hotA hai;
atIt anantar [–antim] sharIr pramAN avagAhapariNAmarUp ‘
2dehapramANapanA’ hotA hai; aur
upAdhike sambandhase 3vivikta aisA Atyantik [sarvathA] ‘amUrtapanA’ hotA hai. [mukta AtmAko]
--------------------------------------------------------------------------
1. shakti = sAmarthya; Ishatva. [mukta AtmA samasta Atmik adhikAronko bhoganemen arthAt unakA upayog karanemen
svayam samartha hai isaliye vah prabhu hai.]

2. mukta AtmAkI avagAhanA charamasharIrapramAN hotI hai isaliye us antim sharIrakI apekShA lekar unako
‘dehapramANapanA’ kahA jA sakatA hai.

3. vivikta = bhinna; rahita.