Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 58 of 264
PDF/HTML Page 87 of 293

 

] panchAstikAyasangrah
[bhagavAnashrIkundakunda

chidvivartA. vivartate hi chichchhaktiranAdignAnAvaraNAdi–karmasamparkakUNitaprachArA parichchhedyasya vishvasyaikadesheShu krameN vyApriyamANA. yadA tu gnAnAvaraNAdikarmasamparka praNashyati tadA parichchhedyasya vishvasya sarvadesheShu yugapadvayApRutA kathanchitkauTasthyamavApya viShayAntaramanApnuvantI na vivartate. sa khalveSh nishchita sarvagnasarvadarshitvopalambha. ayamev dravyakarmanibandhanabhUtAnAn bhAvakarmaNAn kartRutvochchheda. ayamev ----------------------------------------------------------------------------- 1karmasanyuktapanA’ to hotA hI nahIn , kyonki dravyakarmo aur bhAvakarmose vimukti huI hai. dravyakarma ve pudgalaskandh hai aur bhAvakarma ve 2chidvivarta hain. chitshakti anAdi gnAnAvaraNAdikarmonke samparkase [sambandhase] sankuchit vyApAravAlI honeke kAraN gneyabhUt vishvake [–samasta padArthonke] ek–ek deshamen kramasha vyApAr karatI huI vivartanako prApta hotI hai. kintu jab gnAnAvaraNAdikarmonkA samparka vinaShTa hotA hai, tab vah gneyabhUt vishvake sarva deshommen yugapad vyApAr karatI huI kathanchit 3kUTastha hokar, anya viShayako prApta na hotI huI vivartan nahIn karatI. vah yah [chitshaktike vivartanakA abhAv], vAstavamen nishchit [–niyat, achal] sarvagnapanekI aur sarvadarshIpanekI upalabdhi hai. yahI, dravyakarmonke nimittabhUt bhAvakarmonke kartRutvakA vinAsh hai; yahI, vikArapUrvak anubhavake abhAvake kAraN --------------------------------------------------------------------------

58

4aupAdhik sukhadukhapariNAmonke bhoktRutvakA vinAsh hai; aur yahI, anAdi vivartanake khedake vinAshase

1. pUrva sUtramen kahe hue ‘jIvatva’ Adi nav visheShomense pratham ATh visheSh muktAtmAko bhI yathAsambhav hote hain, mAtra ek ‘karmasanyuktapanA’ nahIn hotA.


2. chidvivarta = chaitanyakA parivartan arthAt chaitanyakA ek viShayako chhoDakar anya viShayako jAnanerUp badalanA;
chitshaktikA anya anya gneyonko jAnanerUp parivartit honA.


3. kUTastha = sarvakAl ek rUp rahanevAlI; achala. [gnAnAvaraNAdikarmokA sambandha naShTa hone par kahIn chitshakti
sarvathA apariNAmI nahIn ho jAtI; kintu vah anya–anya gneyonko jAnanerUp parivartit nahIn hotI–sarvadA tInon
kAlake samasta gneyonko jAnatI rahatI hai, isaliye use kathanchit kUTastha kahA hai.]


4. aupAdhik = dravyakarmarUp upAdhike sAth sambandhavAle; jinamen dravyakarmarUpI upAdhi nimitta hotI hai aise;
asvAbhAvik; vaibhAvik; vikArI.