Panchastikay Sangrah-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 63 of 264
PDF/HTML Page 92 of 293

 

background image
kahAnajainashAstramAlA] ShaDdravya–panchAstikAyavarNan
[
63
atra jIvAnAn svAbhAvikan pramANan muktAmuktavibhAgashchokta.
jIvA hyavibhAgaikadravyatvAllokapramANaikapradeshA. agurulaghavo guNAstu teShAmagurulaghu–
tvAbhidhAnasya svarUpapratiShThatvanibandhanasya svabhAvasyAvibhAgaparichchhedA pratisamay–
-----------------------------------------------------------------------------
TIkA– yahAn jIvonkA svAbhAvik 1pramAN tathA unakA mukta aur amukta aisA vibhAg kahA hai.
jIv vAstavamen avibhAgI–ekadravyapaneke kAraN lokapramAN–ekapradeshavAle hain. unake [–
jIvonke] 2agurulaghuguN–agurulaghutva nAmakA jo svarUpapratiShThatvake kAraNabhUt svabhAv usakA
3avibhAg parichchhed–pratisamay hone vAlI 4ShaTsthAnapatit vRuddhihAnivAle ananta hain; aur [unake
arthAt jIvonke] pradesh– jo ki avibhAg paramANu jitane mApavAle sUkShma ansharUp hain ve–asankhya hain.
aise un jIvommen katipay kathanchit [kevalasamudghAtake kAraN] lokapUraN–avasthAke prakAr dvArA
samasta lokamen vyApta hote hain aur katipay samasta lokamen avyApta hote hain. aur un jIvommen jo
anAdi
--------------------------------------------------------------------------
1. pramAN = mAp; parimANa. [jIvake agurulaghutvasvabhAvake chhoTese chhoTe ansh [avibhAg parichchhed] karane par
svabhAvase hI sadaiv ananta ansh hote hain, isaliye jIv sadaiv aise [ShaTguNavRuddhihAniyukta] ananta anshon
jitanA hain. aur jIvake svakShetrake chhoTese chhoTe ansh karane par svabhAvase hI sadaiv asankhya ansh hote hain,
isaliye jIv sadaiv aise asankhya anshon jitanA hai.]

2. guN = ansh; avibhAg parichchheda. [jIvamen agurulaghutva nAmakA svabhAv hai. vah svabhAv jIvako
svarUpapratiShThatvake [arthAt svarUpamen rahaneke] kAraNabhUt hai. usake avibhAg parichchhedonko yahAn agurulaghu guN
[–ansh] kahe hain.]

3. kisI guNamen [arthAt guNakI paryAyamen] anshakalpanA kI jAnepar, usakA jo chhoTese chhoTA [jaghanya mAtrArUp,
niransh] ansh hotA haie use us guNakA [arthAt guNakI paryAyakA] avibhAg parichchhed kahA jAtA hai.

4. ShaTsthAnapatit vRuddhihAni = chhah sthAnamen samAvesh pAnevAlI vRuddhihAni; ShaTguN vRuddhihAni.
[agurulaghutvasvabhAvakee ananta anshomen svabhAvase hI pratisamay ShaTguN vRuddhihAni hotI rahatI hai.]