૭૪
] પંચાસ્તિકાયસંગ્રહ
[ભગવાનશ્રીકુન્દકુન્દ
અત્ર કઃ કિં ચેતયત ઇત્યુક્તમ્.
ચેતયંતે અનુભવન્તિ ઉપલભંતે વિંદંતીત્યેકાર્થાશ્ચેતનાનુભૂત્યુપલબ્ધિવેદનાનામેકાર્થત્વાત્. તત્ર સ્થાવરાઃ
કર્મફલં ચેતયંતે, ત્રસાઃ કાર્યં ચેતયંતે, કેવલજ્ઞાનિનોજ્ઞાનં ચેતયંત ઇતિ.. ૩૯..
અથોપયોગગુણવ્યાખ્યાનમ્.
ઉવઓગો ખલુ દુવિહો ણાણેણ ય દંસણેણ સંજુત્તો.
જીવસ્સ સવ્વકાલં અણણ્ણભૂદં વિયાણીહિ.. ૪૦..
ઉપયોગઃ ખલુ દ્વિવિધો જ્ઞાનેન ચ દર્શનેન સંયુક્તઃ.
જીવસ્ય સર્વકાલમનન્યભૂતં વિજાનીહિ.. ૪૦..
-----------------------------------------------------------------------------
કર્મફલકો ચેતતે હૈં, ત્રસ કાર્યકો ચેતતે હૈં, કેવલજ્ઞાની જ્ઞાનકો ચેતતે હૈં.
ભાવાર્થઃ– પાઁચ પ્રકારકે સ્થાવર જીવ અવ્યક્ત સુખદુઃખાનુભવરૂપ શુભાશુભકર્મફલકો ચેતતે હૈં.
દ્વીઇન્દ્રિય આદિ ત્રસ જીવ ઉસી કર્મફલકો ઇચ્છાપૂર્વક ઇષ્ટાનિષ્ટ વિકલ્પરૂપ કાર્ય સહિત ચેતતે હૈં.
૧પરિપૂર્ણ જ્ઞાનવન્ત ભગવન્ત [અનન્ત સૌખ્ય સહિત] જ્ઞાનકો હી ચેતતે હૈં.. ૩૯..
અબ ઉપયોગગુણકા વ્યાખ્યાન હૈ.
--------------------------------------------------------------------------
૧. યહા પરિપૂર્ણ જ્ઞાનચેતનાકી વિવક્ષા હોનેસે, કેવલીભગવન્તોં ઔર સિદ્ધભગવન્તોંકો હી જ્ઞાનચેતના કહી ગઈ
હૈ. આંશિક જ્ઞાનચેતનાકી વિવક્ષાસે તો મુનિ, શ્રાવક તથા અવિરત સમ્યગ્દ્રષ્ટિકો ભી જ્ઞાનચેતના કહી જા
સકતી હૈે; ઉનકા યહાઁ નિષેધ નહીં સમઝના, માત્ર વિવક્ષાભેદ હૈ ઐસા સમઝના ચાહિયે.
છે જ્ઞાન ને દર્શન સહિત ઉપયોગ યુગલ પ્રકારનો;
જીવદ્રવ્યને તે સર્વ કાળ અનન્યરૂપે જાણવો. ૪૦.