Panchastikay Sangrah-Hindi (Gujarati transliteration).

< Previous Page   Next Page >

Tiny url for this page: http://samyakdarshan.org/GcwD5i0
Page 76 of 264
PDF/HTML Page 105 of 293


This shastra has been re-typed and there may be sporadic typing errors. If you have doubts, please consult the published printed book.

Hide bookmarks
background image
૭૬
] પંચાસ્તિકાયસંગ્રહ
[ભગવાનશ્રીકુન્દકુન્દ
જ્ઞાનોપયોગવિશેષાણાં નામસ્વરૂપાભિધાનમેતત્.
તત્રાભિનિબોધિકજ્ઞાનં શ્રુતજ્ઞાનમવધિજ્ઞાનં મનઃપર્યયજ્ઞાનં કેવલજ્ઞાનં કુમતિજ્ઞાનં કુશ્રુત–જ્ઞાનં
વિભઙ્ગજ્ઞાનમિતિ નામાભિધાનમ્. આત્મા હ્યનંતસર્વાત્મપ્રદેશવ્યાપિવિશુદ્ધ જ્ઞાનસામાન્યાત્મા. સ
ખલ્વનાદિજ્ઞાનાવરણકર્માવચ્છન્નપ્રદેશઃ સન્, યત્તદાવરણક્ષયોપશમાદિન્દ્રિ–યાનિન્દ્રિયાવલમ્બાચ્ચ
મૂર્તામૂર્તદ્રવ્યં વિકલં વિશેષેણાવબુધ્યતે તદાભિનિબોધિકજ્ઞાનમ્, યત્તદા–
વરણક્ષયોપશમાદનિન્દ્રિયાવલંબાચ્ચ મૂર્તામૂર્તદ્રવ્યં વિકલં વિશેષેણાવબુધ્યતે તત્ શ્રુતજ્ઞાનમ્,
યત્તદાવરણક્ષયોપશમાદેવ મૂર્તદ્રવ્યં વિકલં વિશેષેણાવબુધ્યતે તદવધિજ્ઞાનમ્, યત્તદા–વરણક્ષયોપશમાદેવ
-----------------------------------------------------------------------------
ટીકાઃ– યહ, જ્ઞાનોપયોગકે ભેદોંકે નામ ઔર સ્વરૂપકા કથન હૈ.
વહાઁ, [૧] આભિનિબોધિકજ્ઞાન, [૨] શ્રુતજ્ઞાન, [૩] અવધિજ્ઞાન, [૪] મનઃપર્યયજ્ઞાન, [૫]
કેવલજ્ઞાન, [૬] કુમતિજ્ઞાન, [૭] કુશ્રુતજ્ઞાન ઔર [૮] વિભંગજ્ઞાન–ઇસ પ્રકાર [જ્ઞાનોપયોગકે
ભેદોંકે] નામકા કથન હૈ.
[અબ ઉનકે સ્વરૂપકા કથન કિયા જાતા હૈઃ–] આત્મા વાસ્તવમેં અનન્ત, સર્વ આત્મપ્રદેશોંમેં
વ્યાપક, વિશુદ્ધ જ્ઞાનસામાન્યસ્વરૂપ હૈ. વહ [આત્મા] વાસ્તવમેં અનાદિ જ્ઞાનાવરણકર્મસે આચ્છાદિત
પ્રદેશવાલા વર્તતા હુઆ, [૧] ઉસ પ્રકારકે [અર્થાત્ મતિજ્ઞાનકે] આવરણકે ક્ષયોપશમસે ઔર
ઇન્દ્રિય–મનકે અવલમ્બનસે મૂર્ત–અમૂર્ત દ્રવ્યકા
વિકલરૂપસે વિશેષતઃ અવબોધન કરતા હૈ વહ
આભિનિબોધિકજ્ઞાન હૈ, [૨] ઉસ પ્રકારકે [અર્થાત્ શ્રુતજ્ઞાનકે] આવરણકે ક્ષયોપશમસે ઔર મનકે
અવલમ્બનસે મૂર્ત–અમૂર્ત દ્રવ્યકા વિકલરૂપસે વિશેષતઃ અવબોધન કરતા હૈ વહ શ્રુતજ્ઞાન હૈ, [૩] ઉસ
પ્રકારકે આવરણકે ક્ષયોપશમસે હી મૂર્ત દ્રવ્યકા વિકલરૂપસે વિશેષતઃ અવબોધન કરતા હૈ વહ
અવધિજ્ઞાન હૈ, [૪] ઉસ પ્રકારકે આવરણકે ક્ષયોપશમસે હી પરમનોગત [–દૂસરોંકે મનકે સાથ
સમ્બન્ધવાલે] મૂર્ત દ્રવ્યકા વિકલરૂપસે વિશેષતઃ અવબોધન કરતા હૈ વહ મનઃપર્યયજ્ઞાન હૈ, [૫]
સમસ્ત આવરણકે અત્યન્ત ક્ષયસે, કેવલ હી [–આત્મા અકેલા હી], મૂર્ત–અમૂર્ત દ્રવ્યકા સકલરૂપસે
--------------------------------------------------------------------------
૧. વિકલરૂપસે = અપૂર્ણરૂપસે; અંશતઃ.

૨. વિશેષતઃ અવબોધન કરના = જાનના. [વિશેષ અવબોધ અર્થાત્ વિશેષ પ્રતિભાસ સો જ્ઞાન હૈ.]