કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
દ્રવ્યગુણાનામેકાસ્તિત્વનિર્વૃત્તિત્વાદનાદિરનિધના સહવૃત્તિર્હિ સમવર્તિત્વમ્; સ એવ સમવાયો જૈનાનામ્; તદેવ સંજ્ઞાદિભ્યો ભેદેઽપિ વસ્તુત્વેનાભેદાદપૃથગ્ભૂતત્વમ્; તદેવ યુતસિદ્ધિ– નિબંધનસ્યાસ્તિત્વાન્તરસ્યાભાવાદયુતસિદ્ધત્વમ્. તતો દ્રવ્યગુણાનાં સમવર્તિત્વલક્ષણસમવાયભાજામ– યુતસિદ્ધિરેવ, ન પૃથગ્ભૂતત્વમિતિ.. ૫૦..
દવ્વાદો ય અણણ્ણા અણ્ણત્તપગાસગા હોંતિ.. ૫૧..
વવદેસદો પુધત્તં કુવ્વંતિ હિ ણો સભાવાદો.. ૫૨..
-----------------------------------------------------------------------------
ટીકાઃ– યહ, સમવાયમેં પદાર્થાન્તરપના હોનેકા નિરાકરણ [ખણ્ડન] હૈ.
દ્રવ્ય ઔર ગુણ એક અસ્તિત્વસે રચિત હૈં ઉનકી જો અનાદિ–અનન્ત સહવૃત્તિ [–એક સાથ રહના] વહ વાસ્તવમેં સમવર્તીપના હૈ; વહી, જૈનોંકે મતમેં સમવાય હૈ; વહી, સંજ્ઞાદિ ભેદ હોને પર ભી [–દ્રવ્ય ઔર ગુણોંકો સંજ્ઞા– લક્ષણ–પ્રયોજન આદિકી અપેક્ષાસે ભેદ હોને પર ભી] વસ્તુરૂપસે અભેદ હોનેસે અપૃથક્પના હૈ; વહી, યુતસિદ્ધિકે કારણભૂત ૧અસ્તિત્વાન્તરકા અભાવ હોનેસે અયુતસિદ્ધપના હૈ. ઇસલિયે ૨સમવર્તિત્વસ્વરૂપ સમવાયવાલે દ્રવ્ય ઔર ગુણોંકો અયુતસિદ્ધિ હી હૈ, પૃથક્પના નહીં હૈ.. --------------------------------------------------------------------------
પરમાણુમાં પ્રરૂપિત વરણ, રસ, ગંધ તેમ જ સ્પર્શ જે,
અણુથી અભિન્ન રહી વિશેષ વડે પ્રકાશે ભેદને; ૫૧.
ત્યમ જ્ઞાનદર્શન જીવનિયત અનન્ય રહીને જીવથી,
અન્યત્વના કર્તા બને વ્યપદેશથી–ન સ્વભાવથી. ૫૨.
૫૦..
૧. અસ્તિત્વાન્તર = ભિન્ન અસ્તિત્વ. [યુતસિદ્ધિકા કારણ ભિન્ન–ભિન્ન અસ્તિત્વ હૈ. લકડી ઔર લકડીવાલેકી ભાઁતિ
૨. સમવાયકા સ્વરૂપ સમવર્તીપના અર્થાત્ અનાદિ–અનન્ત સહવૃત્તિ હૈ. દ્રવ્ય ઔર ગુણોેંકો ઐસા સમવાય [અનાદિ–