કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
અથ કર્તૃત્વગુણવ્યાખ્યાનમ્. તત્રાદિગાથાત્રયેણ તદુપોદ્ધાતઃ–
સબ્ભાવદો અણંતા પંચગ્ગગુણપ્પધાણા ય.. ૫૩..
સદ્ભાવતોઽનંતાઃ પઞ્ચાગ્રગુણપ્રધાનાઃ ચ.. ૫૩..
જીવા હિ નિશ્ચયેન પરભાવાનામકરણાત્સ્વભાવાનાં કર્તારો ભવિષ્યન્તિ. તાંશ્ચ કુર્વાણાઃ કિમનાદિનિધનાઃ, કિં સાદિસનિધનાઃ, કિં સાદ્યનિધમાઃ, કિં તદાકારેણ પરિણતાઃ, કિમપરિણતાઃ ભવિષ્યંતીત્યાશઙ્કયેદમુક્તમ્. -----------------------------------------------------------------------------
અબ કર્તૃત્વગુણકા વ્યાખ્યાન હૈ. ઉસમેં, પ્રારમ્ભકી તીન ગાથાઓંસે ઉસકા ઉપોદ્ઘાત કિયા જાતા હૈ.
અન્વયાર્થઃ– [જીવાઃ] જીવ [અનાદિનિધનાઃ] [પારિણામિકભાવસે] અનાદિ–અનન્ત હૈ, [સાંતાઃ] [તીન ભાવોંંસે] સાંત [અર્થાત્ સાદિ–સાંત] હૈ [ચ] ઔર [જીવભાવાત્ અનંતાઃ] જીવભાવસે અનન્ત હૈ [અર્થાત્ જીવકે સદ્ભાવરૂપ ક્ષાયિકભાવસે સાદિ–અનન્ત હૈ] [સદ્ભાવતઃ અનંતાઃ] ક્યોંકિ સદ્ભાવસે જીવ અનન્ત હી હોતે હૈં. [પઞ્ચાગ્રગુણપ્રધાનાઃ ચ] વે પાઁચ મુખ્ય ગુણોંસે પ્રધાનતાવાલે હૈં.
ટીકાઃ– નિશ્ચયસે પર–ભાવોંકા કતૃત્વ ન હોનેસે જીવ સ્વ–ભાવોંકે કર્તા હોતે હૈં ; ઔર ઉન્હેં [–અપને ભાવોંકો] કરતે હુએ, ક્યા વે અનાદિ–અનન્ત હૈં? ક્યા સાદિ–સાંત હૈં? ક્યા સાદિ–અનન્ત હૈં? ક્યા તદાકારરૂપ [ઉસ–રૂપ] પરિણત હૈ? ક્યા [તદાકારરૂપ] અપરિણત હૈં?– ઐસી આશંકા કરકે યહ કહા ગયા હૈ [અર્થાત્ ઉન આશંકાઓંકે સમાધાનરૂપસે યહ ગાથા કહી ગઈ હૈ]. --------------------------------------------------------------------------
સદ્ભાવથી નહિ અંત હોય; પ્રધાનતા ગુણ પાંચથી. ૫૩.