કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] ષડ્દ્રવ્ય–પંચાસ્તિકાયવર્ણન
કર્મજીવયોરન્યોન્યાકર્તૃત્વેઽન્યદત્તફલાન્યોપભોગલક્ષણદૂષણપુરઃસરઃ પૂર્વપક્ષોઽયમ્..૬૩.. અથ સિદ્ધાંતસુત્રાણિ–
-----------------------------------------------------------------------------
અન્વયાર્થઃ– [યદિ] યદિ [કર્મ] કર્મ [કર્મ કરોતિ] કર્મકો કરે ઔર [સઃ આત્મા] આત્મા [આત્માનમ્ કરોતિ] આત્માકો કરે તો [કર્મ] કર્મ [ફલમ્ કથં દદાતિ] આત્માકો ફલ ક્યોં દેગા [ચ] ઔર [આત્મા] આત્મા [તસ્ય ફલં ભુડ્ક્તે] ઉસકા ફલ ક્યોં ભોગેગા?
ટીકાઃ– યદિ કર્મ ઔર જીવકો અન્યોન્ય અકર્તાપના હો, તો ‘અન્યકા દિયા હુઆ ફલ અન્ય ભોગે’ ઐસા પ્રસંગ આયેગા; – ઐસા દોષ બતલાકર યહાઁ પૂર્વપક્ષ ઉપસ્થિત કિયા ગયા હૈ.
ભાવાર્થઃ– શાસ્ત્રોંમેં કહા હૈ કિ [પૌદ્ગલિક] કર્મ જીવકો ફલ દેતે હૈં ઔર જીવ [પૌદ્ગલિક] કર્મકા ફલ ભોગતા હૈ. અબ યદિ જીવ કર્મકો કરતા હી ન હો તો જીવસે નહીં કિયા ગયા કર્મ જીવકો ફલ ક્યોં દેગા ઔર જીવ અપનેસે નહીં કિયે ગયે કર્મકે ફલકોે ક્યોં ભોગેગા? જીવસે નહીં કિયા કર્મ જીવકો ફલ દે ઔર જીવ ઉસ ફલકો ભોગે યહ કિસી પ્રકાર ન્યાયયુક્ત નહીં હૈ.
-------------------------------------------------------------------------- શ્રી પ્રવચનસારમેં ૧૬૮ વીં ગાથા ઇસ ગાથાસે મિલતી હૈ.
અવગાઢ ગાઢ ભરેલ છે સર્વત્ર પુદ્ગલકાયથી
આ લોક બાદર–સુક્ષ્મથી, વિધવિધ અનંતાનંતથી. ૬૪.