સુક્ષ્મૈર્બાદરૈશ્ચાનંતાનંતૈર્વિવિધૈઃ.. ૬૪..
કર્મયોગ્યપુદ્ગલા અઞ્જનચૂર્ણપૂર્ણસમુદ્ગકન્યાયેન સર્વલોકવ્યાપિત્વાદ્યત્રાત્મા તત્રાનાનીતા એવાવતિષ્ઠંત ઇત્યત્રૌક્તમ્.. ૬૪..
ગચ્છંતિ કમ્મભાવં અણ્ણોણ્ણાગાહમવગાઢા.. ૬૫..
ગચ્છન્તિ કર્મભાવમન્યોન્યાવગાહાવગાઢા.. ૬૫..
----------------------------------------------------------------------------- ઇસ પ્રકાર, ‘કર્મ’ કર્મકો હી કરતા હૈ ઔર આત્મા આત્માકો હી કરતા હૈ’ ઇસ બાતમેં પૂર્વોક્ત દોષ આનેસે યહ બાત ઘટિત નહીં હોતી – ઇસ પ્રકાર યહાઁ પૂર્વપક્ષ ઉપસ્થિત કિયા ગયા હૈ.. ૬૩..
અબ સિદ્ધાન્તસૂત્ર હૈ [અર્થાત્ અબ ૬૩વીં ગાથામેં કહે ગયે પૂર્વપક્ષકે નિરાકરણપૂર્વક સિદ્ધાન્તકા પ્રતિપાદન કરને વાલી ગાથાએઁ કહી જાતી હૈ].
અન્વયાર્થઃ– [લોકઃ] લોક [સર્વતઃ] સર્વતઃ [વિવિધૈઃ] વિવિધ પ્રકારકે, [અનંતાનંતૈઃ] અનન્તાનન્ત [સૂક્ષ્મૈઃ બાદરૈઃ ચ] સૂક્ષ્મ તથા બાદર [પુદ્ગલકાયૈઃ] પુદ્ગલકાયોં [પુદ્ગલસ્કંધોં] દ્વારા [અવગાઢગાઢનિચિતઃ] [વિશિષ્ટ રીતિસે] અવગાહિત હોકર ગાઢ ભરા હુઆ હૈ.
ટીકાઃ– યહાઁ ઐસા કહા હૈ કિ – કર્મયોગ્ય પુદ્ગલ [કાર્માણવર્ગણારૂપ પુદ્ગલસ્કંધ] અંજનચૂર્ણસે [અંજનકે બારીક ચૂર્ણસે] ભરી હુઈ ડિબ્બીકે ન્યાયસે સમસ્ત લોકમેં વ્યાપ્ત હૈ; ઇસલિયે જહાઁ આત્મા હૈ વહાઁ, બિના લાયે હી [કહીંસે લાયે બિના હી], વે સ્થિત હૈં.. ૬૪.. --------------------------------------------------------------------------
કર્મત્વરૂપે પરિણમે અન્યોન્ય–અવગાહિત થઈ. ૬૫.
૧૦૮