સ્કંધપ્રદેશો નામ પર્યાયઃ. એવં ભેદવશાત્ દ્વયણુકસ્કંધાદનંતાઃ સ્કંધપ્રદેશપર્યાયાઃ નિર્વિભાગૈકપ્રદેશઃ સ્કંધસ્યાંત્યો ભેદઃ પરમાણુરેકઃ. પુનરપિ દ્વયોઃ પરમાણ્વોઃ સંધાતાદેકો દ્વયણુકસ્કંધપર્યાયઃ. એવં સંધાતવશાદનંતાઃ સ્કંધપર્યાયાઃ. એવં ભેદસંધાતાભ્યામપ્યનંતા ભવંતીતિ.. ૭૫.. -----------------------------------------------------------------------------
ટીકાઃ– યહ, પુદ્ગલ ભેદોંકા વર્ણન હૈ અનન્તાનન્ત પરમાણુઓંસે નિર્મિત હોને પર ભી જો એક હો વહ સ્કંધ નામકી પર્યાય હૈ; ઉસકી આધી સ્કંધદેશ નામક પર્યાય હૈ; આધીકી આધી સ્કંધપ્રદેશ નામકી પર્યાય હૈ. ઇસ પ્રકાર ભેદકે કારણ [પૃથક હોનકે કારણ] દ્વિ–અણુક સ્કંધપર્યંત અનન્ત સ્કંધપ્રદેશરૂપ પર્યાયેં હોતી હૈં. નિર્વિભાગ–એક–પ્રદેશવાલા, સ્કંધકા અન્તિમ અંશ વહ એક પરમાણુ હૈ. [ઇસ પ્રકાર ભેદસે હોનેવાલે પુદ્ગલવિકલ્પોંકા વર્ણન હુઆ.]
પુનશ્ચ, દો પરમાણુઓંકે સંઘાતસે [મિલનેસે] એક દ્વિઅણુક–સ્કંધરૂપ પર્યાય હોતી હૈ. ઇસ પ્રકાર સંઘાતકે કારણ [દ્વિઅણુકસ્કંધકી ભાઁતિ ત્રિઅણુક–સ્કંધ, ચતુરણુક–સ્કંધ ઇત્યાદિ] અનન્ત સ્કંધરૂપ પર્યાયેં હોતી હૈ. [ઇસ પ્રકાર સંઘાતસે હોનેવાલે પુદ્ગલવિકલ્પકા વર્ણન હુઆ. ]
ઇસ પ્રકાર ભેદ–સંઘાત દોનોંસે ભી [એક સાથ ભેદ ઔર સંઘાત દોનો હોનેસે ભી] અનન્ત [સ્કંધરૂપ પર્યાયેં] હોતી હૈં. [ઇસ પ્રકાર ભેદ–સંઘાતસે હોનેવાલે પુદ્ગલવિકલ્પકા વર્ણન હુઆ..] ૭૫.. -------------------------------------------------------------------------- ભેદસે હોનેભાલે પુદ્ગલવિકલ્પોંકા [પુદ્ગલભેદોંકા] ટીકાકાર શ્રી જયસેનાચાર્યનેે જો વર્ણન કિયા હૈ ઉસકા
હૈે. ભેદ દ્વારા ઉસકે જો પુદ્ગલવિકલ્પ હોતે હૈં વે નિમ્નોક્ત દ્રષ્ટાન્તાનુસાર સમઝના. માનલો કિ ૧૬
પરમાણુઓંસે નિર્મિત એક પુદ્ગલપિણ્ડ હૈ ઔર વહ ટૂટકર ઉસકે ટુકડે઼ હોતે હૈ. વહાઁ ૧૬ પરમાણુાોંકે પૂર્ણ
પુદ્ગલપિણ્ડકો ‘સ્કંધ’ માને તો ૮ પરમાણુઓંવાલા ઉસકા અર્ધભાગરૂપ ટુકડા વહ ‘દેશ’ હૈ, ૪
પરમાણુઓંવાલા ઉસકા ચતુર્થભાગરૂપ ટુકડા વહ ‘પ્રદેશ’ હૈ ઔર અવિભાગી છોટે–સે–છોટા ટુકડા વહ
‘પરમાણુ’ હૈ. પુનશ્ચ, જિસ પ્રકાર ૧૬ પરમાણુવાલે પૂર્ણ પિણ્ડકો ‘સ્કંધ’ સંજ્ઞા હૈ, ઉસી પ્રકાર ૧૫ સે લેકર
૯ પરમાણુઓં તકકે કિસી ભી ટુકડે઼઼઼કો ભી ‘સ્કંધ’ સંજ્ઞા હૈે; જિસ પ્રકાર ૮ પરમાણુઓંવાલે ઉસકે
અર્ધભાગરૂપ ટુકડે઼઼઼કો ‘દેશ’ સંજ્ઞા હૈે, ઉસી પ્રકાર ૭ સે લેકર ૫ પરમાણઓું તકકે ઉસકે કિસી ભી
ટુકડે઼઼઼઼કો ભી ‘દેશ’ સંજ્ઞા હૈ; જિસ પ્રકાર ૪ પરમાણુવાલે ઉસકે ચતુર્થભાગરૂપ ટુકડે઼઼઼઼઼કો ‘પ્રદેશ’ સંજ્ઞા હૈ,
ઉસી પ્રકાર ૩ સે લેકર ૨ પરમાણુ તકકે ઉસકે કિસી ભી ટુકડે઼઼઼઼કો ભી ‘પ્રદેશ’ સંજ્ઞા હૈ. – ઇસ દ્રષ્ટાન્તકે
અનુસાર, ભેદ દ્વારા હોનેવાલે પુદ્ગલવિકલ્પ સમઝના.
૧૨૦