ખંધાણં પિ ય કત્તા પવિહત્તા કાલસંખાણં.. ૮૦..
સ્કંધાનામપિ ચ કર્તા પ્રવિભક્તા કાલસંખ્યાયાઃ.. ૮૦..
પરમાણોરેકપ્રદેશત્વખ્યાપનમેતત્.
પરમાણુંઃ સ ખલ્વેકેન પ્રદેશેન રૂપાદિગુણસામાન્યભાજા સર્વદૈવાવિનશ્વરત્વાન્નિત્યઃ. એકેન પ્રદેશેન પદવિભક્તવૃત્તીનાં સ્પર્શાદિગુણાનામવકાશદાનાન્નાનવકાશઃ. -----------------------------------------------------------------------------
અન્વયાર્થઃ– [પ્રદેશતઃ] પ્રદેશ દ્વારા [નિત્યઃ] પરમાણુ નિત્ય હૈ, [ન અનવકાશઃ] અનવકાશ નહીં હૈ, [ન સાવકાશઃ] સાવકાશ નહીં હૈ, [સ્કંધાનામ્ ભેત્તા] સ્કન્ધોંકા ભેદન કરનેવાલા [અપિ ચ કર્તા] તથા કરનેવાલા હૈ ઔર [કાલસંખ્યાયાઃ પ્રવિભક્તા] કાલ તથા સંખ્યાકો વિભાજિત કરનેવાલા હૈ [અર્થાત્ કાલકા વિભાજન કરતા હૈ ઔર સંખ્યાકા માપ કરતા હૈ].
ટીકાઃ– યહ, પરમાણુકે એકપ્રદેશીપનેકા કથન હૈ.
જો પરમાણુ હૈ, વહ વાસ્તવમેં એક પ્રદેશ દ્વારા – જો કિ રૂપાદિગુણસામાન્યવાલા હૈ ઉસકે દ્વારા – સદૈવ અવિનાશી હોનેસે નિત્ય હૈ; વહ વાસ્તવમેં એક પ્રદેશ દ્વારા ઉસસે [–પ્રદેશસે] અભિન્ન અસ્તિત્વવાલે સ્પર્શાદિગુણોંકો અવકાશ દેતા હૈ ઇસલિયે અનવકાશ નહીં હૈ; વહ વાસ્તવમેં એક પ્રદેશ દ્વારા [ઉસમેં] દ્વિ–આદિ પ્રદેશોંકા અભાવ હોનેસે, સ્વયં હી આદિ, સ્વયં હી મધ્ય ઔર સ્વયં હી અંત હોનેકે કારણ [અર્થાત્ નિરંશ હોનેકે કારણ], સાવકાશ નહીં હૈ; વહ વાસ્તવમેં એક પ્રદેશ દ્વારા સ્કંધોંકે ભેદકા નિમિત્ત હોનેસે [અર્થાત્ સ્કંધકે બિખરને – ટૂટનેકા નિમિત્ત હોનેસે] સ્કંધોંકા ભેદન કરનેવાલા હૈ; વહ વાસ્તવમેં એક પ્રદેશ દ્વારા સ્કંધકે સંઘાતકા નિમિત્ત હોનેસે [અર્થાત્ સ્કન્ધકે મિલનેકા –રચનાકા નિમિત્ત હોનેસે] સ્કંધોંકા કર્તા હૈ; વહ વાસ્તવમેં એક પ્રદેશ દ્વારા – જો કિ એક --------------------------------------------------------------------------
ભેત્તા રચયિતા સ્કંધનો, પ્રવિભાગી સંખ્યા–કાળનો. ૮૦.
૧૨૮